Π‘ΠΏΠΎΡΠΎΠ±Ρ ΠΏΠΎΠ»ΡΡΠ΅Π½ΠΈΡ.
Π€ΠΈΠ·ΠΈΠΊΠΎ-Ρ
ΠΈΠΌΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠ΅ ΠΌΠ΅ΡΠΎΠ΄Ρ Π°Π½Π°Π»ΠΈΠ·Π° ΠΈΠ·ΠΎΠΏΡΠ΅Π½Π°
ΠΠΎ ΡΠΎΡΡΠΎΡΠ½ΠΈΡ Π½Π° 1987 Π³ΠΎΠ΄ Π² ΠΠ°ΠΏΠ°Π΄Π½ΠΎΠΉ ΠΠ²ΡΠΎΠΏΠ΅ ΠΏΡΠΎΠΈΠ·Π²ΠΎΠ΄ΠΈΠ»ΠΎΡΡ 83 000 ΡΠΎΠ½Π½ Π΄ΠΈΠ΅Π½ΠΎΠ² C5, ΠΈΠ· Π½ΠΈΡ 44 000 ΡΠΎΠ½Π½ ΠΏΡΠΈΡ ΠΎΠ΄ΠΈΠ»ΠΎΡΡ Π½Π° Π΄ΠΈΠΌΠ΅ΡΠΈΠ·ΠΎΠ²Π°Π½Π½ΡΠΉ ΡΠΈΠΊΠ»ΠΎΠΏΠ΅Π½ΡΠ°Π΄ΠΈΠ΅Π½ΠΈ 23 000 ΡΠΎΠ½Π½ Π½Π° ΠΈΠ·ΠΎΠΏΡΠ΅Π½. ΠΡΡΠ°Π»ΡΠ½ΡΠ΅ 15 000 ΡΠΎΠ½Π½ ΡΠΎΡΡΠ°Π²Π»ΡΠ»ΠΈ ΠΏΠΈΠΏΠ΅ΡΠΈΠ»Π΅Π½Ρ. Π 1997 Π³ΠΎΠ΄Ρ ΠΌΠΈΡΠΎΠ²ΡΠ΅ ΠΎΠ±ΡΡΠΌΡ ΠΏΡΠΎΠΈΠ·Π²ΠΎΠ΄ΡΡΠ²Π° ΠΈΠ·ΠΎΠΏΡΠ΅Π½Π° Π²ΠΎΠ·ΡΠΎΡΠ»ΠΈ Π΄ΠΎ 850 000 ΡΠΎΠ½Π½ Π² Π³ΠΎΠ΄, ΠΈΠ· Π½ΠΈΡ 180 ΡΡΡ., 130 ΡΡΡ. ΠΈ 30 ΡΡΡ. ΡΠΎΠ½Π½ ΠΏΡΠΎΠΈΠ·Π²ΠΎΠ΄ΠΈΠ»ΠΈΡΡ Π² Π‘Π¨Π, Π―ΠΏΠΎΠ½ΠΈΠΈ ΠΈ ΠΠ°ΠΏΠ°Π΄Π½ΠΎΠΉ ΠΠ²ΡΠΎΠΏΠ΅ ΡΠΎΠΎΡΠ²Π΅ΡΡΡΠ²Π΅Π½Π½ΠΎ… Π§ΠΈΡΠ°ΡΡ Π΅ΡΡ >
Π‘ΠΏΠΎΡΠΎΠ±Ρ ΠΏΠΎΠ»ΡΡΠ΅Π½ΠΈΡ. Π€ΠΈΠ·ΠΈΠΊΠΎ-Ρ ΠΈΠΌΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠ΅ ΠΌΠ΅ΡΠΎΠ΄Ρ Π°Π½Π°Π»ΠΈΠ·Π° ΠΈΠ·ΠΎΠΏΡΠ΅Π½Π° (ΡΠ΅ΡΠ΅ΡΠ°Ρ, ΠΊΡΡΡΠΎΠ²Π°Ρ, Π΄ΠΈΠΏΠ»ΠΎΠΌ, ΠΊΠΎΠ½ΡΡΠΎΠ»ΡΠ½Π°Ρ)
Π‘ΠΈΠ½ΡΠ΅ΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠ΅ ΠΌΠ΅ΡΠΎΠ΄Ρ ΠΡΠΎΠΌΡΡΠ»Π΅Π½Π½ΡΠ΅ ΠΌΠ΅ΡΠΎΠ΄Ρ ΠΏΠΎΠ»ΡΡΠ΅Π½ΠΈΡ ΠΈΠ·ΠΎΠΏΡΠ΅Π½Π° ΠΌΠΎΠ³ΡΡ Π±ΡΡΡ ΡΠ°Π·Π΄Π΅Π»Π΅Π½Ρ Π½Π° Π³ΡΡΠΏΠΏΡ Π² Π·Π°Π²ΠΈΡΠΈΠΌΠΎΡΡΠΈ ΠΎΡ ΠΈΡΡ ΠΎΠ΄Π½ΡΡ ΡΠ΅Π°Π³Π΅Π½ΡΠΎΠ² Π΄Π»Ρ ΡΠ±ΠΎΡΠΊΠΈ ΠΏΡΡΠΈΡΠ³Π»Π΅ΡΠΎΠ΄Π½ΠΎΠ³ΠΎ ΡΠΊΠ΅Π»Π΅ΡΠ° ΠΌΠΎΠ»Π΅ΠΊΡΠ»Ρ:
- Β· C1 + C4 > C5;
- Β· C2 + C3 > C5;
- Β· C3 + C3 > C6 > C5 + C1;
- Β· C4 + C4 > C8 > C5 + C3.
ΠΡΠ½ΠΎΠ²Π½ΡΠΌ Π±Π»ΠΎΠΊΠΎΠΌ C4 Π΄Π»Ρ ΡΠΈΠ½ΡΠ΅Π·Π° ΠΈΠ·ΠΎΠΏΡΠ΅Π½Π° ΡΠ²Π»ΡΠ΅ΡΡΡ ΠΈΠ·ΠΎΠ±ΡΡΠΈΠ»Π΅Π½, ΠΊ ΠΊΠΎΡΠΎΡΠΎΠΌΡ Π² ΠΊΠΈΡΠ»ΠΎΠΉ ΡΡΠ΅Π΄Π΅ (ΡΠ΅ΡΠ½Π°Ρ ΠΊΠΈΡΠ»ΠΎΡΠ° ΠΈΠ»ΠΈΠΈΠΎΠ½ΠΎΠΎΠ±ΠΌΠ΅Π½Π½ΡΠ΅ ΡΠΌΠΎΠ»Ρ) ΠΏΡΠΈΡΠΎΠ΅Π΄ΠΈΠ½ΡΡΡ ΡΠΎΡΠΌΠ°Π»ΡΠ΄Π΅Π³ΠΈΠ΄ Ρ ΠΎΠ±ΡΠ°Π·ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΠ΅ΠΌ 4,4-Π΄ΠΈΠΌΠ΅ΡΠΈΠ»-1,3-Π΄ΠΈΠΎΠΊΡΠ°Π½Π° Ρ Π²ΡΡ ΠΎΠ΄ΠΎΠΌ 74—80% (ΡΠ΅Π°ΠΊΡΠΈΡ ΠΡΠΈΠ½ΡΠ°), ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΠΉ Π΄Π°Π»Π΅Π΅ ΡΠ°Π·Π»Π°Π³Π°ΡΡ ΠΏΡΠΈ Π½Π°Π³ΡΠ΅Π²Π°Π½ΠΈΠΈ (200—300 Β°C) Π² ΠΏΡΠΈΡΡΡΡΡΠ²ΠΈΠΈ ΠΎΡΡΠΎΡΠΎΡΡΠΎΡΠ½ΠΎΠΉ ΠΊΠΈΡΠ»ΠΎΡΡ, ΡΡΠΎ Π΄Π°ΡΡ ΠΈΠ·ΠΎΠΏΡΠ΅Π½ Ρ Π²ΡΡ ΠΎΠ΄ΠΎΠΌ 43—46%. ΠΠ΅ΡΠΎΠ΄ Π±ΡΠ» ΠΏΡΠ΅Π΄Π»ΠΎΠΆΠ΅Π½ Π² 1938 Π³ΠΎΠ΄Ρ ΠΈ ΡΡΠ°Π» ΠΈΠ·Π²Π΅ΡΡΠ΅Π½, Π±Π»Π°Π³ΠΎΠ΄Π°ΡΡ ΡΠ°Π±ΠΎΡΠ°ΠΌ ΡΠΎΡΡΡΠ΄Π½ΠΈΠΊΠΎΠ² Π€ΡΠ°Π½ΡΡΠ·ΡΠΊΠΎΠ³ΠΎ ΠΈΠ½ΡΡΠΈΡΡΡΠ° Π½Π΅ΡΡΠΈ. ΠΡΠ΅Π΄ΠΏΡΠΈΠ½ΠΈΠΌΠ°Π»ΠΈΡΡ ΠΏΠΎΠΏΡΡΠΊΠΈ ΡΠ»ΡΡΡΠ΅Π½ΠΈΡ Π΄Π°Π½Π½ΠΎΠ³ΠΎ ΡΠΈΠ½ΡΠ΅Π·Π°, ΡΠ²ΡΠ·Π°Π½Π½ΡΠ΅ ΠΏΡΠ΅ΠΈΠΌΡΡΠ΅ΡΡΠ²Π΅Π½Π½ΠΎ Ρ ΡΠ΅Ρ Π½ΠΎΠ»ΠΎΠ³ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠΌΠΈ ΠΎΡΠΎΠ±Π΅Π½Π½ΠΎΡΡΡΠΌΠΈ ΠΈ ΠΈΡΠΏΠΎΠ»ΡΠ·ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΠ΅ΠΌ ΡΠ°Π·Π»ΠΈΡΠ½ΡΡ ΠΊΠ°ΡΠ°Π»ΠΈΠ·Π°ΡΠΎΡΠΎΠ². Π‘ΡΡΠ΅ΡΡΠ²Π΅Π½Π½ΠΎΠΉ ΡΠ΅ΡΡΠΎΠΉ ΠΌΠ΅ΡΠΎΠ΄Π° ΡΠ²Π»ΡΠ΅ΡΡΡ Π²ΡΠ΄Π΅Π»Π΅Π½ΠΈΠ΅ ΡΠΎΡΠΌΠ°Π»ΡΠ΄Π΅Π³ΠΈΠ΄Π° ΠΏΡΠΈ ΡΠ°Π·Π»ΠΎΠΆΠ΅Π½ΠΈΠΈ 1,3-Π΄ΠΈΠΎΠΊΡΠ°Π½Π° ΠΈ ΡΠ²ΡΠ·Π°Π½Π½ΠΎΠ΅ Ρ ΡΡΠΈΠΌ ΠΎΠ±ΡΠ°Π·ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΠ΅ ΡΠ΅Π·ΠΈΠ½Ρ Π² ΡΡΡΠ°Π½ΠΎΠ²ΠΊΠ°Ρ ΠΏΠΎ ΡΠΈΠ½ΡΠ΅Π·Ρ ΠΈΠ·ΠΎΠΏΡΠ΅Π½Π°. Π§ΡΠΎΠ±Ρ ΠΈΠ·Π±Π΅ΠΆΠ°ΡΡ ΠΏΠΎΠ΄ΠΎΠ±Π½ΡΡ ΠΏΠΎΠ±ΠΎΡΠ½ΡΡ ΠΏΡΠΎΡΠ΅ΡΡΠΎΠ², ΠΏΡΠ΅Π΄Π»Π°Π³Π°Π»ΠΎΡΡ ΠΈΡΠΏΠΎΠ»ΡΠ·ΠΎΠ²Π°ΡΡ ΡΠ°Π·Π»ΠΈΡΠ½ΡΠ΅ Ρ ΠΈΠΌΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠ΅ Π°Π½Π°Π»ΠΎΠ³ΠΈ ΡΠΎΡΠΌΠ°Π»ΡΠ΄Π΅Π³ΠΈΠ΄Π° (ΠΌΠ΅ΡΠΈΠ»Π°Π»Ρ, ΠΌΠ΅ΡΠΈΠ»Ρ Π»ΠΎΡΠΌΠ΅ΡΠΈΠ»ΠΎΠ²ΡΠΉ ΡΡΠΈΡ, Π΄ΠΈΠΎΠΊΡΠΎΠ»Π°Π½), Π° ΡΠ°ΠΊΠΆΠ΅ Π³Π΅Π½Π΅ΡΠΈΡΠΎΠ²Π°ΡΡ Π΅Π³ΠΎ Π½Π΅ΠΏΠΎΡΡΠ΅Π΄ΡΡΠ²Π΅Π½Π½ΠΎ ΠΏΡΠΈ ΡΠΈΠ½ΡΠ΅Π·Π΅ ΡΠ΅Π»Π΅Π²ΠΎΠ³ΠΎ ΠΏΡΠΎΠ΄ΡΠΊΡΠ°[3][4][5].
Π’Π°ΠΊΠΆΠ΅ Π² ΠΊΠ°ΡΠ΅ΡΡΠ²Π΅ Π±Π»ΠΎΠΊΠ° C4 ΠΌΠΎΠΆΠ΅Ρ ΠΈΡΠΏΠΎΠ»ΡΠ·ΠΎΠ²Π°ΡΡΡΡ Π±ΡΡΠ΅Π½-2. ΠΠ³ΠΎ Π³ΠΈΠ΄ΡΠΎΡΠΎΡΠΌΠΈΠ»ΠΈΡΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΠ΅ Π² ΠΏΡΠΈΡΡΡΡΡΠ²ΠΈΠΈ ΡΠΎΠ΄ΠΈΠ΅Π²ΠΎΠ³ΠΎΠΊΠ°ΡΠ°Π»ΠΈΠ·Π°ΡΠΎΡΠ° ΠΏΡΠΈΠ²ΠΎΠ΄ΠΈΡ ΠΊ 2-ΠΌΠ΅ΡΠΈΠ»Π±ΡΡΠ°Π½Π°Π»Ρ, ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΠΉ Π·Π°ΡΠ΅ΠΌ ΠΏΠΎΠ΄Π²Π΅ΡΠ³Π°Π΅ΡΡΡ ΠΊΠ°ΡΠ°Π»ΠΈΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠΉ Π΄Π΅Π³ΠΈΠ΄ΡΠ°ΡΠ°ΡΠΈΠΈ ΠΏΠΎΠ΄ Π΄Π΅ΠΉΡΡΠ²ΠΈΠ΅ΠΌ ΡΠΎΡΡΠ°ΡΠ° ΠΌΠ°Π³Π½ΠΈΡ-Π°ΠΌΠΌΠΎΠ½ΠΈΡ, ΠΌΠΎΠ»Π΅ΠΊΡΠ»ΡΡΠ½ΡΡ ΡΠΈΡ Π»ΠΈΠ±ΠΎ ΡΠ΅ΠΎΠ»ΠΈΡΠΎΠ², ΡΡΠΎ ΠΏΡΠΈΠ²ΠΎΠ΄ΠΈΡ ΠΊ ΠΈΠ·ΠΎΠΏΡΠ΅Π½Ρ. ΠΠ°Π½Π½ΡΠΉ ΠΌΠ΅ΡΠΎΠ΄ Π½Π΅ Π±ΡΠ» ΡΠ΅Π°Π»ΠΈΠ·ΠΎΠ²Π°Π½ Π½Π° ΠΏΡΠΎΠΌΡΡΠ»Π΅Π½Π½ΡΡ ΠΏΡΠ΅Π΄ΠΏΡΠΈΡΡΠΈΡΡ [6].
Π‘ΠΈΠ½ΡΠ΅Π· ΠΈΠ·ΠΎΠΏΡΠ΅Π½Π° ΠΈΠ· Π±Π»ΠΎΠΊΠΎΠ² C2 ΠΈ C3 Π±ΡΠ» ΠΏΡΠ΅Π΄Π»ΠΎΠΆΠ΅Π½ Π‘Π½Π°ΠΌΠΏΡΠΎΠ΄ΠΆΠ΅ΡΡΠΈ ΠΈ ΠΈΡΠΏΠΎΠ»ΡΠ·ΠΎΠ²Π°Π»ΡΡ Π² ΠΡΠ°Π»ΠΈΠΈ, Π΄Π°Π²Π°Ρ 30 ΡΡΡ. ΡΠΎΠ½Π½ ΠΈΠ·ΠΎΠΏΡΠ΅Π½Π° Π² Π³ΠΎΠ΄. ΠΠ° ΠΏΠ΅ΡΠ²ΠΎΠΉ ΡΡΠ°Π΄ΠΈΠΈ Π΄Π°Π½Π½ΠΎΠ³ΠΎ ΠΏΡΠΎΡΠ΅ΡΡΠ° ΠΏΡΠΎΠΈΡΡ ΠΎΠ΄ΠΈΡ ΡΠ΅Π°ΠΊΡΠΈΡ ΠΌΠ΅ΠΆΠ΄Ρ Π°ΡΠ΅ΡΠΎΠ½ΠΎΠΌ ΠΈ Π°ΡΠ΅ΡΠΈΠ»Π΅Π½ΠΎΠΌ Π² ΠΏΡΠΈΡΡΡΡΡΠ²ΠΈΠΈ KOH Π² ΠΆΠΈΠ΄ΠΊΠΎΠΌ Π°ΠΌΠΌΠΈΠ°ΠΊΠ΅ ΠΏΡΠΈ 10—40 Β°C ΠΈ 20 Π±Π°Ρ. ΠΡΠΎΠ΄ΡΠΊΡ ΠΏΡΠΈΡΠΎΠ΅Π΄ΠΈΠ½Π΅Π½ΠΈΡ ΡΠ΅Π»Π΅ΠΊΡΠΈΠ²Π½ΠΎ Π³ΠΈΠ΄ΡΠΈΡΡΠ΅ΡΡΡ Π΄ΠΎ Π°Π»ΠΊΠ΅Π½Π°, ΠΏΠΎΡΠ»Π΅ ΡΠ΅Π³ΠΎ Π΄Π΅Π³ΠΈΠ΄ΡΠ°ΡΠΈΡΡΠ΅ΡΡΡ ΠΏΡΠΈ 250—300Β°C Π½Π° ΠΎΠΊΡΠΈΠ΄Π΅ Π°Π»ΡΠΌΠΈΠ½ΠΈΡ, Π΄Π°Π²Π°Ρ ΠΈΠ·ΠΎΠΏΡΠ΅Π½. ΠΠ±ΡΠ°Ρ ΡΠ΅Π»Π΅ΠΊΡΠΈΠ²Π½ΠΎΡΡΡ Π² ΡΠ°ΡΡΡΡΠ΅ Π½Π° Π°ΡΠ΅ΡΠΎΠ½ ΠΈ Π°ΡΠ΅ΡΠΈΠ»Π΅Π½ ΡΠΎΡΡΠ°Π²Π»ΡΠ΅Ρ 85%. ΠΠ΅ΡΠΎΠ΄ ΠΏΠΎΠ·Π²ΠΎΠ»ΡΠ΅Ρ ΠΏΠΎΠ»ΡΡΠ°ΡΡ ΠΎΡΠ΅Π½Ρ ΡΠΈΡΡΡΠΉ ΠΈΠ·ΠΎΠΏΡΠ΅Π½, ΠΎΠ΄Π½Π°ΠΊΠΎ ΡΠ°ΠΊΠΎΠ΅ ΠΏΡΠΎΠΈΠ·Π²ΠΎΠ΄ΡΡΠ²ΠΎ ΡΠ²Π»ΡΠ΅ΡΡΡ ΠΎΡΠ½ΠΎΡΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎ Π·Π°ΡΡΠ°ΡΠ½ΡΠΌ[7][5].
ΠΡΠΎΠΌΡΡΠ»Π΅Π½Π½ΠΎΠ΅ ΠΏΠΎΠ»ΡΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ ΠΈΠ·ΠΎΠΏΡΠ΅Π½Π° ΠΏΡΡΡΠΌ Π΄ΠΈΠΌΠ΅ΡΠΈΠ·Π°ΡΠΈΠΈ ΠΏΡΠΎΠΏΠΈΠ»Π΅Π½Π°, ΠΏΠΎΡΠ»Π΅Π΄ΡΡΡΠ΅ΠΉ ΠΈΠ·ΠΎΠΌΠ΅ΡΠΈΠ·Π°ΡΠΈΠΈ ΠΏΠΎΠ»ΡΡΠ°Π΅ΠΌΠΎΠ³ΠΎ 2-ΠΌΠ΅ΡΠΈΠ»ΠΏΠ΅Π½ΡΠ΅Π½Π°-1 Π² 2-ΠΌΠ΅ΡΠΈΠ»ΠΏΠ΅Π½ΡΠ΅Π½-2 ΠΈΠΊΡΠ΅ΠΊΠΈΠ½Π³Π° ΠΏΠΎΡΠ»Π΅Π΄Π½Π΅Π³ΠΎ Π² ΠΏΡΠΈΡΡΡΡΡΠ²ΠΈΠΈ HBr Ρ ΠΎΠ±ΡΠ°Π·ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΠ΅ΠΌ ΠΌΠ΅ΡΠ°Π½Π° ΠΈ ΠΈΠ·ΠΎΠΏΡΠ΅Π½Π° Π±ΡΠ»ΠΎ Π²ΠΎΠΏΠ»ΠΎΡΠ΅Π½ΠΎ Π½Π° Π·Π°Π²ΠΎΠ΄Π΅ Π² Π³ΠΎΡΠΎΠ΄Π΅ ΠΠΎΠΌΠΎΠ½Ρ (Π’Π΅Ρ Π°Ρ), ΠΎΠ΄Π½Π°ΠΊΠΎ Π² 1975 Π³ΠΎΠ΄Ρ ΠΏΡΠ΅ΠΊΡΠ°ΡΠ΅Π½ΠΎ ΠΏΠΎΡΠ»Π΅ ΠΏΠΎΠΆΠ°ΡΠ° ΠΏΠΎ ΠΏΡΠΈΡΠΈΠ½Π΅ ΡΠΎΡΡΠ° ΡΠ΅Π½Ρ Π½Π° ΠΏΡΠΎΠΏΠΈΠ»Π΅Π½[7].
ΠΠ½ΡΠ΅ΡΠ΅ΡΠ½ΡΠΌ ΠΏΠΎΠ΄Ρ ΠΎΠ΄ΠΎΠΌ ΠΊ ΡΠΈΠ½ΡΠ΅Π·Ρ ΠΈΠ·ΠΎΠΏΡΠ΅Π½Π° ΡΠ²Π»ΡΠ΅ΡΡΡ ΠΌΠ΅ΡΠ°ΡΠ΅Π·ΠΈΡ Π±ΡΡΠ΅Π½Π°-2 Ρ ΠΎΠ±ΡΠ°Π·ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΠ΅ΠΌ ΠΏΡΠΎΠΏΠΈΠ»Π΅Π½Π° ΠΈ 2-ΠΌΠ΅ΡΠΈΠ»Π±ΡΡΠ΅Π½Π°-2. ΠΠΎΡΠ»Π΅Π΄Π½ΠΈΠΉ ΠΌΠΎΠΆΠ΅Ρ Π±ΡΡΡ Π΄Π΅Π³ΠΈΠ΄ΡΠΈΡΠΎΠ²Π°Π½ ΠΈΠ·Π²Π΅ΡΡΠ½ΡΠΌΠΈ ΡΠ°Π·Π»ΠΈΡΠ½ΡΠΌΠΈ ΡΠΏΠΎΡΠΎΠ±Π°ΠΌΠΈ. ΠΠ΅Π΄ΠΎΡΡΠ°ΡΠΎΠΊ Π΄Π°Π½Π½ΠΎΠ³ΠΎ ΠΏΠΎΠ΄Ρ ΠΎΠ΄Π° Π·Π°ΠΊΠ»ΡΡΠ°Π΅ΡΡΡ Π² ΡΠΎΠΌ, ΡΡΠΎ ΠΏΠΎΡΠΊΠΎΠ»ΡΠΊΡ Π² ΡΠ΅Π°ΠΊΡΠΈΡ ΠΌΠ΅ΡΠ°ΡΠ΅Π·ΠΈΡΠ° ΠΌΠΎΠ³ΡΡ Π²ΡΡΡΠΏΠ°ΡΡ Π»ΡΠ±ΡΠ΅ Π°Π»ΠΊΠ΅Π½Ρ, ΠΏΡΠΎΠΈΡΡ ΠΎΠ΄ΠΈΡ ΠΎΠ±ΡΠ°Π·ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΠ΅ ΡΠ°Π·Π½ΠΎΠΎΠ±ΡΠ°Π·Π½ΡΡ ΠΏΠΎΠ±ΠΎΡΠ½ΡΡ ΠΏΡΠΎΠ΄ΡΠΊΡΠΎΠ². ΠΡΠΎΠ±Π΅Π½Π½ΠΎ ΡΡΠ° ΡΠΈΡΡΠ°ΡΠΈΡ ΡΡΡΠ³ΡΠ±Π»ΡΠ΅ΡΡΡ ΠΏΡΠΈ ΠΏΡΠΎΠΌΡΡΠ»Π΅Π½Π½ΡΡ ΠΌΠ°ΡΡΡΠ°Π±Π°Ρ ΠΏΡΠΎΠΈΠ·Π²ΠΎΠ΄ΡΡΠ²Π°, ΠΊΠΎΠ³Π΄Π° Π² ΠΊΠ°ΡΠ΅ΡΡΠ²Π΅ ΠΈΡΡ ΠΎΠ΄Π½ΠΎΠ³ΠΎ ΡΠ΅Π°Π³Π΅Π½ΡΠ° ΠΈΡΠΏΠΎΠ»ΡΠ·ΡΠ΅ΡΡΡ Π±ΠΎΠ»Π΅Π΅ Π΄Π΅ΡΡΠ²ΡΠΉ ΡΠ΅Ρ Π½ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠΉ Π±ΡΡΠ΅Π½-2, ΡΠΎΠ΄Π΅ΡΠΆΠ°ΡΠΈΠΉ ΠΏΡΠΈΠΌΠ΅ΡΡ Π±ΡΡΠ΅Π½Π°-1[8].
ΠΡΠΎΡΠ΅ΡΡΡ Π΄Π΅Π³ΠΈΠ΄ΡΠΈΡΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΡ Π Π΅Π°ΠΊΡΠΈΠΈ Π΄Π΅Π³ΠΈΠ΄ΡΠΈΡΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΡ ΠΈΠ·ΠΎΠΏΠ΅Π½ΡΠ°Π½Π° ΠΈ ΠΈΠ·ΠΎΠΏΠ΅Π½ΡΠ΅Π½ΠΎΠ² Ρ ΠΎΠ±ΡΠ°Π·ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΠ΅ΠΌ ΠΈΠ·ΠΎΠΏΡΠ΅Π½Π° ΡΠΈΡΠΎΠΊΠΎ ΠΈΡΡΠ»Π΅Π΄ΠΎΠ²Π°Π½Ρ ΠΈ Π½Π°ΠΏΠΎΠΌΠΈΠ½Π°ΡΡ Π°Π½Π°Π»ΠΎΠ³ΠΈΡΠ½ΡΠ΅ ΡΠ΅Π°ΠΊΡΠΈΠΈ ΠΏΠΎΠ»ΡΡΠ΅Π½ΠΈΡ Π±ΡΡΠ°Π΄ΠΈΠ΅Π½Π°[9].
ΠΠ΄Π½ΠΎΡΡΠ°Π΄ΠΈΠΉΠ½ΡΠΉ ΠΏΡΠΎΡΠ΅ΡΡ Π΄Π΅Π³ΠΈΠ΄ΡΠΈΡΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΡ ΠΈΠ·ΠΎΠΏΠ΅Π½ΡΠ°Π½Π° ΠΏΠΎΠ΄ Π΄Π΅ΠΉΡΡΠ²ΠΈΠ΅ΠΌ ΠΊΠ°ΡΠ°Π»ΠΈΠ·Π°ΡΠΎΡΠ° Π½Π° ΠΎΡΠ½ΠΎΠ²Π΅ Cr2O3/Al2O3 ΠΏΡΠΈ 600 Β°C ΠΈ 7 ΠΊΠΠ° Π΄Π°ΡΡ ΠΈΠ·ΠΎΠΏΡΠ΅Π½ Ρ Π²ΡΡ ΠΎΠ΄ΠΎΠΌ 52%. ΠΡΠΎΡ ΠΌΠ΅ΡΠΎΠ΄ ΠΏΡΠΈΠΌΠ΅Π½ΡΠ»ΡΡ Π² Π‘Π‘Π‘Π . ΠΠ΅Π³ΠΈΠ΄ΡΠΈΡΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΠ΅ ΠΈΠ·ΠΎΠΏΠ΅Π½ΡΠ΅Π½ΠΎΠ² (ΠΌΠ΅ΡΠΈΠ»Π±ΡΡΠ΅Π½ΠΎΠ²) ΠΏΡΠΎΡΠ΅ΠΊΠ°Π΅Ρ ΠΏΠΎΠ΄ Π΄Π΅ΠΉΡΡΠ²ΠΈΠ΅ΠΌ ΠΊΠ°ΡΠ°Π»ΠΈΠ·Π°ΡΠΎΡΠ° Shell (Fe2O3/K2CO3/Cr2O3) ΠΏΡΠΈ 600 Β°C Ρ Π²ΡΡ ΠΎΠ΄ΠΎΠΌ 85%. ΠΡΡ ΠΎΠ΄Π½ΡΠ΅ ΡΠ³Π»Π΅Π²ΠΎΠ΄ΠΎΡΠΎΠ΄Ρ ΠΌΠΎΠΆΠ½ΠΎ Π²ΡΠ΄Π΅Π»ΠΈΡΡ ΠΈΠ· ΡΠΎΠΎΡΠ²Π΅ΡΡΡΠ²ΡΡΡΠΈΡ ΠΏΠ΅ΡΠ΅Π³ΠΎΠ½Π½ΡΡ ΡΡΠ°ΠΊΡΠΈΠΉ ΠΏΡΡΡΠΌ ΡΠ°ΡΡΠ²ΠΎΡΠ΅Π½ΠΈΡ Π² ΡΠ΅ΡΠ½ΠΎΠΉ ΠΊΠΈΡΠ»ΠΎΡΠ΅ Ρ ΠΏΠΎΡΠ»Π΅Π΄ΡΡΡΠΈΠΌ ΡΠ°Π·Π»ΠΎΠΆΠ΅Π½ΠΈΠ΅ΠΌ ΡΡΠΈΡΠ° ΡΠ΅ΡΠ½ΠΎΠΉ ΠΊΠΈΡΠ»ΠΎΡΡ ΠΏΡΠΈ 35 Β°C ΠΈ ΠΎΠ±ΡΠ°ΡΠ½ΠΎΠΉ ΡΠΊΡΡΡΠ°ΠΊΡΠΈΠ΅ΠΉ ΠΈΠ·ΠΎΠΏΠ΅Π½ΡΠ΅Π½ΠΎΠ² Π½Π°ΡΡΡΠ΅Π½Π½ΡΠΌΠΈ ΡΠ³Π»Π΅Π²ΠΎΠ΄ΠΎΡΠΎΠ΄Π°ΠΌΠΈ[9]. ΠΠ°Π½Π½ΡΠΉ ΠΏΠΎΠ΄Ρ ΠΎΠ΄ ΠΏΡΠΈΠΌΠ΅Π½ΡΠ΅ΡΡΡ Π½Π° Π·Π°Π²ΠΎΠ΄Π°Ρ Shell, Arco ΠΈ Exxon[10].
ΠΠΎΠ»ΡΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ ΠΈΠ· ΡΡΠ°ΠΊΡΠΈΠΈ C5.
Π€ΡΠ°ΠΊΡΠΈΡ C5 ΡΠ²Π»ΡΠ΅ΡΡΡ ΠΏΠΎΠ±ΠΎΡΠ½ΡΠΌ ΠΏΡΠΎΠ΄ΡΠΊΡΠΎΠΌ ΠΊΡΠ΅ΠΊΠΈΠ½Π³Π° ΡΠ³Π»Π΅Π²ΠΎΠ΄ΠΎΡΠΎΠ΄ΠΎΠ² Π² ΠΏΡΠΎΡΠ΅ΡΡΠ΅ ΠΏΠΎΠ»ΡΡΠ΅Π½ΠΈΡ ΡΡΠΈΠ»Π΅Π½Π°. ΠΠ½Π° ΡΠΎΠ΄Π΅ΡΠΆΠΈΡ Π½Π΅Π±ΠΎΠ»ΡΡΠΎΠ΅ ΠΊΠΎΠ»ΠΈΡΠ΅ΡΡΠ²ΠΎ ΠΈΠ·ΠΎΠΏΡΠ΅Π½Π°, Π΄ΡΡΠ³ΠΈΠ΅ ΡΠ³Π»Π΅Π²ΠΎΠ΄ΠΎΡΠΎΠ΄Ρ Ρ ΠΏΡΡΡΡ Π°ΡΠΎΠΌΠ°ΠΌΠΈ ΡΠ³Π»Π΅ΡΠΎΠ΄Π° Π² ΠΌΠΎΠ»Π΅ΠΊΡΠ»Π΅, Π° ΡΠ°ΠΊΠΆΠ΅ Π°ΡΠΎΠΌΠ°ΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠ΅ ΡΠ³Π»Π΅Π²ΠΎΠ΄ΠΎΡΠΎΠ΄Ρ C6—C8. Π’Π°ΠΊΠ°Ρ ΡΠΌΠ΅ΡΡ ΠΌΠΎΠΆΠ΅Ρ Π±ΡΡΡ ΠΏΠ΅ΡΠ΅Π³Π½Π°Π½Π° Ρ Π²ΡΠ΄Π΅Π»Π΅Π½ΠΈΠ΅ΠΌ ΠΈΠ·ΠΎΠΏΡΠ΅Π½Π°, ΠΎΠ±ΡΡΠ½ΠΎ Π² ΠΊΠΎΠ»ΠΈΡΠ΅ΡΡΠ²Π΅ 2—5 ΠΌΠ°ΡΡΠΎΠ²ΡΡ % Π² ΠΏΠ΅ΡΠ΅ΡΡΡΡΠ΅ Π½Π° ΡΡΠΈΠ»Π΅Π½. ΠΠ΄Π½Π°ΠΊΠΎ Π²ΡΡ ΠΎΠ΄ ΠΌΠΎΠΆΠ΅Ρ Π±ΡΡΡ ΡΠ²Π΅Π»ΠΈΡΠ΅Π½, Π΅ΡΠ»ΠΈ Π² ΠΊΠ°ΡΠ΅ΡΡΠ²Π΅ ΠΈΡΡ ΠΎΠ΄Π½ΠΎΠ³ΠΎ ΡΡΡΡΡ ΠΈΡΠΏΠΎΠ»ΡΠ·ΠΎΠ²Π°ΡΡ Π±ΠΎΠ»Π΅Π΅ ΡΡΠΆΡΠ»ΡΡ ΡΡΠ°ΠΊΡΠΈΡ. ΠΡΠ»ΠΈ ΠΊΡΠ΅ΠΊΠΈΠ½Π³ ΠΏΡΠΎΠ²ΠΎΠ΄ΠΈΡΡΡ Π² Π±ΠΎΠ»Π΅Π΅ ΠΆΡΡΡΠΊΠΈΡ ΡΡΠ»ΠΎΠ²ΠΈΡΡ (ΠΏΡΠΈ ΠΏΠΎΠ²ΡΡΠ΅Π½Π½ΠΎΠΉ ΡΠ΅ΠΌΠΏΠ΅ΡΠ°ΡΡΡΠ΅ ΠΈ Π² ΡΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ Π±ΠΎΠ»Π΅Π΅ Π΄ΠΎΠ»Π³ΠΎΠ³ΠΎ Π²ΡΠ΅ΠΌΠ΅Π½ΠΈ), ΡΠΎ Π²ΡΡ ΠΎΠ΄ ΠΈΠ·ΠΎΠΏΡΠ΅Π½Π° ΡΠΌΠ΅Π½ΡΡΠ°Π΅ΡΡΡ. Π’Π΅ΠΌ Π½Π΅ ΠΌΠ΅Π½Π΅Π΅ ΡΠ°ΠΊΠΎΠ΅ ΡΠΆΠ΅ΡΡΠΎΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ ΡΡΠ»ΠΎΠ²ΠΈΠΉ ΠΏΡΠΈΠ²ΠΎΠ΄ΠΈΡ ΠΊ ΡΠ²Π΅Π»ΠΈΡΠ΅Π½ΠΈΡ ΠΊΠΎΠ½ΡΠ΅Π½ΡΡΠ°ΡΠΈΠΈ ΠΈΠ·ΠΎΠΏΡΠ΅Π½Π° Π²ΠΎ ΡΡΠ°ΠΊΡΠΈΠΈ C5. Π’Π°ΠΊΠΎΠ΅ ΠΎΠ±ΠΎΠ³Π°ΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ ΠΊΠΎΠΌΠΌΠ΅ΡΡΠ΅ΡΠΊΠΈ Π²ΡΠ³ΠΎΠ΄Π½ΠΎ, ΠΏΠΎΡΠΊΠΎΠ»ΡΠΊΡ ΠΎΠ½ΠΎ ΡΠΌΠ΅Π½ΡΡΠ°Π΅Ρ Π·Π°ΡΡΠ°ΡΡ Π½Π° ΡΡΠ°Π½ΡΠΏΠΎΡΡΠΈΡΠΎΠ²ΠΊΡ ΠΈ ΠΏΠΎΠ»ΡΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ ΡΠΈΡΡΠΎΠ³ΠΎ ΠΈΠ·ΠΎΠΏΡΠ΅Π½Π°[9].
ΠΠ΅ΡΠ΅Π³ΠΎΠ½ΠΊΠ° ΡΡΠ°ΠΊΡΠΈΠΈ C5 Π½Π΅ ΠΏΠΎΠ·Π²ΠΎΠ»ΡΠ΅Ρ ΠΏΠΎΠ»ΡΡΠΈΡΡ ΡΠΈΡΡΡΠΉ ΠΈΠ·ΠΎΠΏΡΠ΅Π½, ΠΏΠΎΡΠΊΠΎΠ»ΡΠΊΡ Π² ΡΠΌΠ΅ΡΠΈ ΠΏΡΠΈΡΡΡΡΡΠ²ΡΡΡ Π½Π΅ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΠ΅ ΠΊΠΎΠΌΠΏΠΎΠ½Π΅Π½ΡΡ, ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΠ΅ ΠΌΠ°Π»ΠΎ ΠΎΡΠ»ΠΈΡΠ°ΡΡΡΡ ΠΏΠΎ ΡΠ΅ΠΌΠΏΠ΅ΡΠ°ΡΡΡΠ΅ ΠΊΠΈΠΏΠ΅Π½ΠΈΡ. ΠΠ»Ρ Π²ΡΠ΄Π΅Π»Π΅Π½ΠΈΡ ΡΠΈΡΡΠΎΠ³ΠΎ ΠΈΠ·ΠΎΠΏΡΠ΅Π½Π° Π±ΡΠ»ΠΈ ΠΏΡΠ΅Π΄Π»ΠΎΠΆΠ΅Π½Ρ ΠΌΠ΅ΡΠΎΠ΄Ρ, ΠΎΡΠ½ΠΎΠ²Π°Π½Π½ΡΠ΅ Π½Π° ΠΎΡΠ³ΠΎΠ½ΠΊΠ΅ Π°Π·Π΅ΠΎΡΡΠΎΠΏΠ½ΠΎΠΉ ΡΠΌΠ΅ΡΠΈ Ρ ΠΏΠ΅Π½ΡΠ°Π½ΠΎΠΌ, Π° ΡΠ°ΠΊΠΆΠ΅ ΠΌΠ΅ΡΠΎΠ΄Ρ Ρ ΠΈΡΠΏΠΎΠ»ΡΠ·ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΠ΅ΠΌ ΡΠΊΡΡΡΠ°ΠΊΡΠΈΠΈ ΡΠ΅Π»Π΅ΠΊΡΠΈΠ²Π½ΡΠΌΠΈ ΠΎΡΠ³Π°Π½ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠΌΠΈ ΡΠ°ΡΡΠ²ΠΎΡΠΈΡΠ΅Π»ΡΠΌΠΈ (N-ΠΌΠ΅ΡΠΈΠ»ΠΏΠΈΡΡΠΎΠ»ΠΈΠ΄ΠΎΠ½ΠΎΠΌ, Π΄ΠΈΠΌΠ΅ΡΠΈΠ»ΡΠΎΡΠΌΠ°ΠΌΠΈΠ΄ΠΎΠΌ ΠΈ Π°ΡΠ΅ΡΠΎΠ½ΠΈΡΡΠΈΠ»ΠΎΠΌ)[11].
Π ΡΠ΅Π»ΠΎΠΌ, Ρ ΡΠΎΡΠΊΠΈ Π·ΡΠ΅Π½ΠΈΡ ΡΠ½Π΅ΡΠ³ΠΎΠ·Π°ΡΡΠ°Ρ, Π²ΡΠ΄Π΅Π»Π΅Π½ΠΈΠ΅ ΠΈΠ·ΠΎΠΏΡΠ΅Π½Π° ΠΏΠΎΠ΄ΠΎΠ±Π½ΡΠΌ ΡΠΏΠΎΡΠΎΠ±ΠΎΠΌ Π³ΠΎΡΠ°Π·Π΄ΠΎ Π²ΡΠ³ΠΎΠ΄Π½Π΅Π΅, Π½Π΅ΠΆΠ΅Π»ΠΈ Π΅Π³ΠΎ Ρ ΠΈΠΌΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠΉ ΡΠΈΠ½ΡΠ΅Π·[12].
ΠΠΊΠΎΠ½ΠΎΠΌΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠ΅ ΡΠ°ΠΊΡΠΎΡΡ ΠΠ»ΡΡΠ΅Π²ΡΠΌ ΡΠ°ΠΊΡΠΎΡΠΎΠΌ ΠΏΡΠΈ ΠΏΠ»Π°Π½ΠΈΡΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΠΈ ΠΏΡΠΎΠΌΡΡΠ»Π΅Π½Π½ΠΎΠ³ΠΎ ΠΏΡΠΎΠΈΠ·Π²ΠΎΠ΄ΡΡΠ²Π° ΠΈΠ·ΠΎΠΏΡΠ΅Π½Π° ΡΠ²Π»ΡΠ΅ΡΡΡ ΠΌΠ΅ΡΡΠΎΡΠ°ΡΠΏΠΎΠ»ΠΎΠΆΠ΅Π½ΠΈΠ΅ Π·Π°Π²ΠΎΠ΄Π° ΠΏΠΎ ΡΠ°Π·Π΄Π΅Π»Π΅Π½ΠΈΡ ΡΡΠ°ΠΊΡΠΈΠΈ C5, ΠΏΠΎΡΠΊΠΎΠ»ΡΠΊΡ ΠΏΡΠΈΠ±ΡΠ»ΡΠ½ΠΎΡΡΡ Π·Π°Π²ΠΈΡΠΈΡ ΠΎΡ Π²ΠΎΠ·ΠΌΠΎΠΆΠ½ΠΎΡΡΠΈ Π΄ΠΎΡΡΠ°Π²ΠΈΡΡ ΡΡΠΈ ΡΡΠ°ΠΊΡΠΈΠΈ ΠΊ ΠΌΠ΅ΡΡΡ ΡΠ°Π·Π΄Π΅Π»Π΅Π½ΠΈΡ ΠΈΠ· Π½Π΅ΡΠΊΠΎΠ»ΡΠΊΠΈΡ Π·Π°Π²ΠΎΠ΄ΠΎΠ², Π½Π° ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΡ ΠΏΡΠΎΠΈΠ·Π²ΠΎΠ΄ΠΈΡΡΡ ΠΊΡΠ΅ΠΊΠΈΠ½Π³. Π’Π°ΠΊΠΆΠ΅ Π½Π΅ΠΎΠ±Ρ ΠΎΠ΄ΠΈΠΌΠΎ ΡΡΠΈΡΡΠ²Π°ΡΡ Π½Π΅ΠΎΠ±Ρ ΠΎΠ΄ΠΈΠΌΠΎΡΡΡ ΡΡΠΈΠ»ΠΈΠ·Π°ΡΠΈΠΈ ΠΎΡΡΠ°Π»ΡΠ½ΡΡ ΡΠ³Π»Π΅Π²ΠΎΠ΄ΠΎΡΠΎΠ΄ΠΎΠ² ΠΈΠ· ΡΡΠ°ΠΊΡΠΈΠΈ C5[13].
ΠΠΎ ΡΠΎΡΡΠΎΡΠ½ΠΈΡ Π½Π° 1987 Π³ΠΎΠ΄ Π² ΠΠ°ΠΏΠ°Π΄Π½ΠΎΠΉ ΠΠ²ΡΠΎΠΏΠ΅ ΠΏΡΠΎΠΈΠ·Π²ΠΎΠ΄ΠΈΠ»ΠΎΡΡ 83 000 ΡΠΎΠ½Π½ Π΄ΠΈΠ΅Π½ΠΎΠ² C5, ΠΈΠ· Π½ΠΈΡ 44 000 ΡΠΎΠ½Π½ ΠΏΡΠΈΡ ΠΎΠ΄ΠΈΠ»ΠΎΡΡ Π½Π° Π΄ΠΈΠΌΠ΅ΡΠΈΠ·ΠΎΠ²Π°Π½Π½ΡΠΉ ΡΠΈΠΊΠ»ΠΎΠΏΠ΅Π½ΡΠ°Π΄ΠΈΠ΅Π½ΠΈ 23 000 ΡΠΎΠ½Π½ Π½Π° ΠΈΠ·ΠΎΠΏΡΠ΅Π½. ΠΡΡΠ°Π»ΡΠ½ΡΠ΅ 15 000 ΡΠΎΠ½Π½ ΡΠΎΡΡΠ°Π²Π»ΡΠ»ΠΈ ΠΏΠΈΠΏΠ΅ΡΠΈΠ»Π΅Π½Ρ[13]. Π 1997 Π³ΠΎΠ΄Ρ ΠΌΠΈΡΠΎΠ²ΡΠ΅ ΠΎΠ±ΡΡΠΌΡ ΠΏΡΠΎΠΈΠ·Π²ΠΎΠ΄ΡΡΠ²Π° ΠΈΠ·ΠΎΠΏΡΠ΅Π½Π° Π²ΠΎΠ·ΡΠΎΡΠ»ΠΈ Π΄ΠΎ 850 000 ΡΠΎΠ½Π½ Π² Π³ΠΎΠ΄, ΠΈΠ· Π½ΠΈΡ 180 ΡΡΡ., 130 ΡΡΡ. ΠΈ 30 ΡΡΡ. ΡΠΎΠ½Π½ ΠΏΡΠΎΠΈΠ·Π²ΠΎΠ΄ΠΈΠ»ΠΈΡΡ Π² Π‘Π¨Π, Π―ΠΏΠΎΠ½ΠΈΠΈ ΠΈ ΠΠ°ΠΏΠ°Π΄Π½ΠΎΠΉ ΠΠ²ΡΠΎΠΏΠ΅ ΡΠΎΠΎΡΠ²Π΅ΡΡΡΠ²Π΅Π½Π½ΠΎ. ΠΡΡΠΏΠ½Π΅ΠΉΡΠΈΠΌ ΠΏΡΠΎΠΈΠ·Π²ΠΎΠ΄ΠΈΡΠ΅Π»Π΅ΠΌ ΠΈΠ·ΠΎΠΏΡΠ΅Π½Π° ΡΠ²Π»ΡΠ΅ΡΡΡ Goodyear (Π‘Π¨Π, 61 ΡΡΡ. ΡΠΎΠ½Π½ Π² Π³ΠΎΠ΄)[12].