Аркадзь Куляшоў Беларус

Аркадзь Куляшоў.

Народны паэт Беларусі Аркадзь Куляшоў нарадзіўся 6 лютага 1914 р. у мястэчку Саматэвічы Касцюковіцкага раена Магілеўскай вобласці. Яго бацькі былі настаўнікамі, але й ўвесь уклад сямейнага жыцця быў блізкі так сялянскага. У 1970 р. у паэме «Далека так акіяна «А. Куляшоў пісаў пра рідну хату, у якой прайшло маленства:

Токам й адрынаю, Правай палавінаю, Кухняю гаротнаю,.

Скрухай калаўротнаю В кінці сяла, —

Чым ти толькі, родная Хата, не была?

Сапраўды, у сялянскай хаце, бувала, й сушылі збожжа,і малацілі, й ткалі, а ў зімовыя дні яна годинах була прытулкам й для маленькага цялятка — вялікай дзіцячай уцехі.

Хата вясковага настаўніка А. Куляшова ў Саматэвічах пасля Кастрычніка 1917 р. набыла, аднак, палю адметнасць:

А сягоння ў змрочную Хаты цішыню.

Хлынулі святочныя Гукі ўпершыню.

Не пани заехалі.

З песняй, — не ўпару, -;

З музыкай, як некалі,.

У госці до карчмару.

Не!.. Гуртка мастацкага Тут вячрні збор -.

Скокі заліхвацкія, Самадзейны хор.

У сталыя гади А. Куляшоў із удзячнасцю ўспамінаў рідну хату, якаючи ў Саматэвічах стала своеасаблівым клубам — культурним цэнтрам мястэчка.

Дзіцячыя гади А. Куляшова прайшлі ў годину рэвалюцыйнага абнаўлення жыцця. Новыя, калектывісцкія адносіны складваліся паміж людзьмі. Маладое пакаленне расло ў атмасферы дружби й таварыскасці, яно не відала страху перад заўтрашнім днем. Усе гэта спрыяла актывізацыі творчых сіл асобы.

Паэтычны талент А. Куляшова абудзіўся рана. Пісаць вершы єп пачаў із сямі гадоў, а ў 1926 р. Клімавіцкая раенная газета «Наш працаўнік «надрукавала яго верш «Ти мій брат «. Аўтару було ў гэты годину дванаццаць гадоў. Пасля сканчэння Саматэвіцкай сямігодкі Аркадзь Куляшоў паступіў вучыцца ў Мсціслаўскі педагагічны тэхнікум. Тут єп блізка сышоўся із маладымі паэтамі, якія групаваліся вакол студыі тагачаснага літаратурнага аб «яднання «Маладняк «. Вялікае пачуцце дружби моцна із «яднала яго са Змітраком Астапенкам й Юліем Таўбіным — таксама таленавітымі паэтамі.

З 1931 р. па 1933 р. Аркадзь Куляшоў вучыўся на літаратурным факультэце ў Мінскім педагагічным інстытуце. Прыязджаючы дамоў на канікулы, єп актыўна ўключаўся ў працоўнае жыцце вескі.

У пачатку 30-х рр. выйшлі першыя зборнікі вершаў А. Куляшова — «ПА пісню, па сонца «й «Медзі дождж «(1933). Яни прасякнуты пачуццем радаснага самасцвярджэння асобы ў грамадстве. Разам із тым увагу Аркадзя Куляшова прыцягваюць й трагічныя падзеі нядаўняга мінулага. Пра ліс інвалідаў першай сусветнай вайны А. Куляшоў расказаў у паэме «Крыўда».

Пачатак 30-х рр. быў надзвычай складаным у літаратурным жыцці. У гэты годину некаторыя крытыкі перакрэслівалі значэнне культурнай спадчыны, ставіліся із пагардай так выдатных твораў нашых класікаў. Аркадзь Куляшоў, нягледзячы на палю маладосць, заставаўся цвердым у сваіх поглядах на літаратуру. Єн ведаў, што фармальнае штукарства збядняе літаратуру, што творчасць Купали й Коласа із «яўляецца вялікай школай для маладога пісьменніка. «Усе часцей й часцей, — пісаў пазней А. Куляшоў пра гэты перыяд свайго творчага жыцця, — звяртаюся так крыніц народнай творчасці, так твораў Янкі Купали, Якуба Коласа, Пушкіна й Някрасава «. Вялікую ролю ў творчым ліс А. Куляшова адыграла паэма «Краіна Муравія» А. Твардоўскага. «Я ніколькі не перабольшу, калі скажу, што, як паэт, сваім нараджэннем абавязаны менавіта гэтаму твору «, — так пісаў А. Куляшоў у 1962 р. Пазней єп прысвяціў памяці А. Твардоўскага палю паэму «Варшаўскі шлях «, у якой раскрыў велічнае аблічча выдатнага рускага паэта.

У інший палове 30-гг. А. Куляшоў напісаў шэраг твораў пра маладое пакаленне савецкіх людзей, шчырых у сваім імкненні аддаць сілы Бацькаўшчыне, вірних у сяброўстве й дружбі. Так ліку такіх твораў адносяцца паэма-песня «У зяленай дуброве «, аб «яднаныя ў цыкл «Юнацкі світло «.

А. Куляшоў востра перажываў трагедыю першых дзен Вялікай Айчыннай вайны. 24 чэрвеня єп пакінуў разбураны Мінск, пяшком прайшоў «горкі шлях «так Оршы, а ў Калініне добра-ахвотна ўступіў у ради Чырвонай Арміі. Пасля вучобы ў Ноўгарадскім ваенна-палітычным вучылішчы А. Куляшоў працаваў у армейскай газеце «Прапор Рад «. На старонках франтавога друку паэт расказваў пра сувору праўду змагання із фашысцкімі вылюдкамі, пра мужнасць й стойкасць байца-камсамольца на Бранскім фронце, якога фашысты на марозе аблілі вадой, пра безыменнага мінаметчыка, котрі на сваім ділянці стрымліваў наступленне фашысцкай дывізіі «Дзень на перадавой, вечар у дарозе, ноче у зямлянцы, дзе пры цьмяным святле газоўкі пісаліся вершы, нарысы, артыкулы, заметкі. А раніцою ўсе гэта ўжо чыталася ў палицях й на батарэях «— так пісаў пра роботу франтавога журналіста рускі паэт Аляксей Суркоў. Так праходзілі на фронце дні й ночы й ў Аркадзя Куляшова.

Ва ўмовах франтавога жыцця А. Куляшоў здолеў напісаць выдатныя мастацкія творы за незвычайна кароткі годину. У жніўні 1942 р. єп напісаў паэму «Сцяг брыгады «— кнігу пра байца, котрі зведаў горыч розгрому брыгады, страту баявых сяброў, але й выйшаў із варожага акружэння разам із параніным камісарам. У паэме «Будинок № 24 «, напісанай таксама ў гади вайны, А. Куляшоў расказаў пра абуджэнне жыцця на папялішчах вайны, пра вяртанне так жыцця чалавечых душ, спапяленых вайной. Назаўжды ў народнай памяці застануцца героі напісаных А. Куляшовым у гади вайны балад — дзеці й сястра камандзіра партызанскай брыгады Міная Шмырова, расстраляныя фашыстамі, камсамолец, абліты на марозе ледзяной вадой мужныя беларускія дзяўчаты, якіх фашысты вывезлі ў Германію, але не змаглі зламаць духоўна. Пра гэта Аркадзь Куляшоў расказаў у такіх творах, як «Балада аб чатырох заложніках «, «Камсамольскі білет «, «Ліст із палону «, «Над брацкай магілай «. Гэтыя творы ў гади вайны не толькі гаварылі сувору праўду пра пакуты й мужнасць нашага народу — яни былі й застаюцца крыніцай духоўнай сілы чалавека.

У пасляваенны годину А. Куляшоў таксама напісаў шмат твораў пра выдатных сыноў нашага народу. Найбольш значнымі ў гэты годину кнігамі былі зборнікі вершаў «Камуністы «, «Нова кніга «, «Сасна й бяроза «, а таксама паэмы «Цунамі «, «Далека так акіяна «, «Варшаўскі шлях «. Цыкл вершаў «Маналог «, прысвечаны памяці З. Астапенкі й Ю. Таўбіна, беспадстаўна абвінавачаных у гади культу асобы Сталіна. Пра выдатнага кіраўніка нацыянальна — вызваленчага руху ў 1863 р. Кастуся Каліноўскага А. Куляшоў расказаў у драматычнай паэме «Хамуціус «(1975). Назва твора паходзіць пекло падпольнай мянушкі, якую ўзяў сабе До. Каліноўскі, падкрэсліўшы тым самим палю блізкасць так сялян, якіх пани называлі хамамі.

Паэзія А. Куляшова — гэта ўсхваляваны маналог пра людзей, якія ва ўпартым змаганні із варожымі абставінамі застаюцца непераможнымі духоўна. Раптоўная смерць абарвала 4 лютага 1978 р. паэтычны маналог мужнага паэта — мысліцеля й грамадзяніна, але й ў яго творах назаўседы засталіся жыць вобразы лепшых сыноў нашага народу — жывая памяць пра гераічнае мінулае. У творах навечна застаўся із намі й вобраз паэта, котрі ўзбагаціў беларускае мастацкае слова новим сэнсам — паглыбленым разуменнем сутнасці эпохі. Пра гэта вельмі добра сказаў Янка Бриль: «Так болю годинах шаблонна фраза: «У асобе яго ми страцілі… «. Не, у асобе Аркадзя Куляшова ми — у самим шырокім, трывалым гучанні гэтага ми — набылі, травнем паэта, значэнне якога надзейна мацуе вечнасць нашага слова «.