ΠΠ΅ΡΠΎΠ΄Ρ ΠΈΠ·Π³ΠΎΡΠΎΠ²Π»Π΅Π½ΠΈΡ ΠΏΠ»Π°Π½Π°ΡΠ½ΡΡ ΠΈΠ½ΡΠ΅Π³ΡΠ°Π»ΡΠ½ΠΎ-ΠΎΠΏΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΡ Π²ΠΎΠ»Π½ΠΎΠ²ΠΎΠ΄ΠΎΠ² Π² ΠΏΠΎΠ΄Π»ΠΎΠΆΠΊΠ°Ρ
Π Π±ΠΎΠ»ΡΡΠΈΠ½ΡΡΠ²Π΅ ΡΠ»ΡΡΠ°Π΅Π² ΠΏΠΎΡΠ»Π΅ ΠΏΡΠΎΠ²Π΅Π΄Π΅Π½ΠΈΡ ΠΈΠΎΠ½Π½ΠΎΠΉ ΠΈΠΌΠΏΠ»Π°Π½ΡΠ°ΡΠΈΠΈ Π½Π΅ΠΎΠ±Ρ ΠΎΠ΄ΠΈΠΌΠΎ ΠΏΡΠΎΠ²Π΅ΡΡΠΈ ΠΎΡΠΆΠΈΠ³ ΠΌΠ°ΡΠ΅ΡΠΈΠ°Π»Π° ΠΏΠΎΠ΄Π»ΠΎΠΆΠΊΠΈ ΠΏΡΠΈ ΠΏΠΎΠ²ΡΡΠ΅Π½Π½ΡΡ ΡΠ΅ΠΌΠΏΠ΅ΡΠ°ΡΡΡΠ°Ρ Π΄Π»Ρ ΡΠ΄Π°Π»Π΅Π½ΠΈΡ Π½Π°Π²Π΅Π΄Π΅Π½Π½ΡΡ Π΄Π΅ΡΠ΅ΠΊΡΠΎΠ² ΠΊΡΠΈΡΡΠ°Π»Π»ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠΉ ΡΠ΅ΡΠ΅ΡΠΊΠΈ ΠΈ Π΄Π»Ρ ΡΡΠΈΠΌΡΠ»ΠΈΡΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΡ Π·Π°ΠΌΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΈΡ Π²Π²Π΅Π΄Π΅Π½Π½ΡΠΌΠΈ ΠΈΠΎΠ½Π°ΠΌΠΈ ΡΠΎΠ±ΡΡΠ²Π΅Π½Π½ΡΡ ΠΈΠΎΠ½ΠΎΠ² ΠΌΠ°ΡΠ΅ΡΠΈΠ°Π»Π°. ΠΠΎΡΠ»Π΅ ΠΎΡΠΆΠΈΠ³Π° Π²ΠΎΠ»Π½ΠΎΠ²ΠΎΠ΄Ρ, ΠΏΠΎΠ»ΡΡΠ΅Π½Π½ΡΠ΅ ΡΠ°ΠΊΠΈΠΌ ΠΌΠ΅ΡΠΎΠ΄ΠΎΠΌ, ΠΎΠ±Π»Π°Π΄Π°ΡΡ ΠΏΠΎΡΡΠΈ ΡΠ°ΠΊΠΈΠΌΠΈ ΠΆΠ΅ Ρ Π°ΡΠ°ΠΊΡΠ΅ΡΠΈΡΡΠΈΠΊΠ°ΠΌΠΈ, ΡΡΠΎ ΠΈ Π²ΠΎΠ»Π½ΠΎΠ²ΠΎΠ΄Ρ, ΠΏΠΎΠ»ΡΡΠ΅Π½Π½ΡΠ΅ ΠΌΠ΅ΡΠΎΠ΄ΠΎΠΌ… Π§ΠΈΡΠ°ΡΡ Π΅ΡΡ >
ΠΠ΅ΡΠΎΠ΄Ρ ΠΈΠ·Π³ΠΎΡΠΎΠ²Π»Π΅Π½ΠΈΡ ΠΏΠ»Π°Π½Π°ΡΠ½ΡΡ ΠΈΠ½ΡΠ΅Π³ΡΠ°Π»ΡΠ½ΠΎ-ΠΎΠΏΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΡ Π²ΠΎΠ»Π½ΠΎΠ²ΠΎΠ΄ΠΎΠ² Π² ΠΏΠΎΠ΄Π»ΠΎΠΆΠΊΠ°Ρ (ΡΠ΅ΡΠ΅ΡΠ°Ρ, ΠΊΡΡΡΠΎΠ²Π°Ρ, Π΄ΠΈΠΏΠ»ΠΎΠΌ, ΠΊΠΎΠ½ΡΡΠΎΠ»ΡΠ½Π°Ρ)
1. ΠΡΠΈΡΡΠ°Π»Π»ΠΎΡ ΠΈΠΌΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠ΅ ΠΎΠΏΠΈΡΠ°Π½ΠΈΠ΅ ΡΡΠ΅ΠΊΠΎΠ»
2. ΠΠΎΠ»ΡΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ ΠΏΠ»Π°Π½Π°ΡΠ½ΡΡ Π²ΠΎΠ»Π½ΠΎΠ²ΠΎΠ΄ΠΎΠ² ΠΌΠ΅ΡΠΎΠ΄Π°ΠΌΠΈ Π΄ΠΈΡΡΡΠ·ΠΈΠΈ
2.1 Π’Π²Π΅ΡΠ΄ΠΎΡΠ΅Π»ΡΠ½Π°Ρ Π΄ΠΈΡΡΡΠ·ΠΈΡ
2.2 ΠΠΎΠ½Π½ΡΠΉ ΠΎΠ±ΠΌΠ΅Π½
2.3 ΠΠ°ΡΠ°ΠΌΠ΅ΡΡΡ Π΄ΠΈΡΡΡΠ·Π°Π½ΡΠΎΠ² ΠΈΡΠΏΠΎΠ»ΡΠ·ΡΠ΅ΠΌΡΡ ΠΏΡΠΈ ΠΈΠ·Π³ΠΎΡΠΎΠ²Π»Π΅Π½ΠΈΠΈ Π²ΠΎΠ»Π½ΠΎΠ²ΠΎΠ΄ΠΎΠ²
3. ΠΠΌΠΏΠ»Π°Π½ΡΠ°ΡΠΈΡ ΠΈΠΎΠ½ΠΎΠ²
3.1 Π£ΠΌΠ΅Π½ΡΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ ΠΊΠΎΠ½ΡΠ΅Π½ΡΡΠ°ΡΠΈΠΈ Π½ΠΎΡΠΈΡΠ΅Π»Π΅ΠΉ
3.2 ΠΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΎΠΎΠΏΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠΉ ΡΡΡΠ΅ΠΊΡ ΠΠ°ΠΊΠ»ΡΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ Π‘ΠΏΠΈΡΠΎΠΊ ΠΈΡΠΏΠΎΠ»ΡΠ·ΠΎΠ²Π°Π½Π½ΡΡ ΠΈΡΡΠΎΡΠ½ΠΈΠΊΠΎΠ²
Π’Π΅Ρ Π½ΠΎΠ»ΠΎΠ³ΠΈΡ Π½Π°Π½Π΅ΡΠ΅Π½ΠΈΡ ΡΠΎΠ½ΠΊΠΈΡ ΠΏΠ»Π΅Π½ΠΎΠΊ Π΄ΠΎΠ²ΠΎΠ»ΡΠ½ΠΎ ΡΠΈΡΠΎΠΊΠΎ ΠΏΡΠΈΠΌΠ΅Π½ΡΠ΅ΡΡΡ ΠΏΡΠΈ ΠΈΠ·Π³ΠΎΡΠΎΠ²Π»Π΅Π½ΠΈΠΈ Π²ΠΎΠ»Π½ΠΎΠ²ΠΎΠ΄ΠΎΠ² ΠΈΠ· ΡΡΠ΅ΠΊΠ»Π°, ΠΎΠΊΠΈΡΠ»ΠΎΠ² ΠΌΠ΅ΡΠ°Π»Π»ΠΎΠ², ΠΏΠΎΠ»ΠΈΠΌΠ΅ΡΠΎΠ² ΠΈ Ρ. Π΄., ΠΎΠ΄Π½Π°ΠΊΠΎ Π΅Π΅ ΠΏΡΠΈΠ½ΡΠΈΠΏΠΈΠ°Π»ΡΠ½ΠΎ Π½Π΅Π»ΡΠ·Ρ ΠΈΡΠΏΠΎΠ»ΡΠ·ΠΎΠ²Π°ΡΡ Π΄Π»Ρ ΠΈΠ·Π³ΠΎΡΠΎΠ²Π»Π΅Π½ΠΈΡ ΠΎΠΏΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΡ Π²ΠΎΠ»Π½ΠΎΠ²ΠΎΠ΄ΠΎΠ² ΠΈΠ· ΠΊΡΠΈΡΡΠ°Π»Π»ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΡ ΠΌΠ°ΡΠ΅ΡΠΈΠ°Π»ΠΎΠ², Π½Π°ΠΏΡΠΈΠΌΠ΅Ρ, ΠΏΠΎΠ»ΡΠΏΡΠΎΠ²ΠΎΠ΄Π½ΠΈΠΊΠΎΠ² ΠΈΠ»ΠΈ ΡΠ΅Π³Π½Π΅ΡΠΎΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΈΠΊΠΎΠ², ΠΏΠΎΠ΄ΠΎΠ±Π½ΡΡ LiNbO3 ΠΈ LiTaO3. ΠΠ±ΡΡΠ½ΠΎ ΡΡΠΎ ΡΠ²ΡΠ·Π°Π½ΠΎ Ρ ΡΠ΅ΠΌ, ΡΡΠΎ Π² ΡΠ΅Π·ΡΠ»ΡΡΠ°ΡΠ΅ ΡΠ°ΡΠΏΡΠ»Π΅Π½ΠΈΡ ΠΌΠ°ΡΠ΅ΡΠΈΠ°Π»Π° ΠΈ ΠΏΠΎΡΠ»Π΅Π΄ΡΡΡΠ΅Π³ΠΎ Π΅Π³ΠΎ ΠΎΡΠ°ΠΆΠ΄Π΅Π½ΠΈΡ Π½Π° ΠΏΠΎΠ΄Π»ΠΎΠΆΠΊΡ, ΠΊΠ°ΠΊ ΠΏΡΠ°Π²ΠΈΠ»ΠΎ, ΠΌΠ΅Π½ΡΠ΅ΡΡΡ ΡΡΠ΅Ρ ΠΈΠΎΠΌΠ΅ΡΡΠΈΡ (ΡΠΎΡΡΠ°Π²) ΠΈΡΠΏΠ°ΡΡΠ΅ΠΌΠΎΠ³ΠΎ ΠΌΠ°ΡΠ΅ΡΠΈΠ°Π»Π° ΠΈ Π΅Π³ΠΎ ΡΡΡΡΠΊΡΡΡΠ°. ΠΡΠ°ΠΆΠ΄Π΅Π½Π½ΡΠ΅ ΠΏΠ»Π΅Π½ΠΊΠΈ ΠΈΠΌΠ΅ΡΡ ΠΏΠΎΠ»ΠΈΠΊΡΠΈΡΡΠ°Π»Π»ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΡΡ ΡΡΡΡΠΊΡΡΡΡ. Π§ΡΠΎΠ±Ρ ΠΈΠ·Π±Π΅ΠΆΠ°ΡΡ ΠΏΠΎΠ΄ΠΎΠ±Π½ΡΡ ΡΡΡΠ΄Π½ΠΎΡΡΠ΅ΠΉ, Π±ΡΠ»ΠΎ ΡΠ°Π·ΡΠ°Π±ΠΎΡΠ°Π½ΠΎ Π½Π΅ΡΠΊΠΎΠ»ΡΠΊΠΎ ΠΏΠΎΠ΄Ρ ΠΎΠ΄ΠΎΠ² Π΄Π»Ρ ΠΏΠΎΠ»ΡΡΠ΅Π½ΠΈΡ Π²ΠΎΠ»Π½ΠΎΠ²ΠΎΠ΄ΠΎΠ² Π½Π° ΠΎΡΠ½ΠΎΠ²Π΅ ΠΊΡΠΈΡΡΠ°Π»Π»ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΡ ΠΌΠ°ΡΠ΅ΡΠΈΠ°Π»ΠΎΠ² Π±Π΅Π· ΡΠ΅ΡΡΠ΅Π·Π½ΠΎΠ³ΠΎ ΠΏΠΎΠ²ΡΠ΅ΠΆΠ΄Π΅Π½ΠΈΡ ΠΊΡΠΈΡΡΠ°Π»Π»ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠΉ ΡΠ΅ΡΠ΅ΡΠΊΠΈ. Π ΡΠ΄ ΠΌΠ΅ΡΠΎΠ΄ΠΎΠ² ΠΈΡΠΏΠΎΠ»ΡΠ·ΡΠ΅Ρ Π²Π½Π΅Π΄ΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ Π°ΡΠΎΠΌΠΎΠ² ΠΏΡΠΈΠΌΠ΅ΡΠ΅ΠΉ, ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΠ΅ Π·Π°ΠΌΠ΅ΡΠ°ΡΡ Π½Π΅ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΠ΅ Π°ΡΠΎΠΌΡ Π² ΡΠ΅ΡΠ΅ΡΠΊΠ΅ Π²Π΅ΡΠ΅ΡΡΠ²Π°, ΡΡΠΎ ΠΏΡΠΈΠ²ΠΎΠ΄ΠΈΡ ΠΊ ΡΠ²Π΅Π»ΠΈΡΠ΅Π½ΠΈΡ ΠΏΠΎΠΊΠ°Π·Π°ΡΠ΅Π»Ρ ΠΏΡΠ΅Π»ΠΎΠΌΠ»Π΅Π½ΠΈΡ ΡΡΠΎΠ³ΠΎ Π²Π΅ΡΠ΅ΡΡΠ²Π°, Ρ. Π΅. ΠΊ ΡΠΎΠ·Π΄Π°Π½ΠΈΡ Π²ΠΎΠ»Π½ΠΎΠ²ΠΎΠ΄Π½ΠΎΠ³ΠΎ ΡΠ»ΠΎΡ.
Π ΠΌΠ΅ΡΠΎΠ΄Π°ΠΌ, ΠΏΠΎΠ·Π²ΠΎΠ»ΡΡΡΠΈΠΌ ΡΡΠΎΡΠΌΠΈΡΠΎΠ²Π°ΡΡ Π²ΠΎΠ»Π½ΠΎΠ²ΠΎΠ΄Π½ΡΠ΅ ΠΏΠ»Π΅Π½ΠΊΠΈ Π½Π΅ΠΏΠΎΡΡΠ΅Π΄ΡΡΠ²Π΅Π½Π½ΠΎ Π² ΠΏΠΎΠ΄Π»ΠΎΠΆΠΊΠ΅, ΠΎΡΠ½ΠΎΡΡΡΡΡ Π΄ΠΈΡΡΡΠ·ΠΈΠΎΠ½Π½ΡΠ΅ ΠΌΠ΅ΡΠΎΠ΄Ρ, ΠΈΠΌΠΏΠ»Π°Π½ΡΠ°ΡΠΈΡ ΠΈΠΎΠ½ΠΎΠ², ΡΠΌΠ΅Π½ΡΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ ΠΊΠΎΠ½ΡΠ΅Π½ΡΡΠ°ΡΠΈΠΈ Π½ΠΎΡΠΈΡΠ΅Π»Π΅ΠΉ ΠΈ ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΎΠΎΠΏΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠΉ ΡΡΡΠ΅ΠΊΡ. ΠΠΈΡΡΡΠ·ΠΈΠΎΠ½Π½ΡΠ΅ ΠΌΠ΅ΡΠΎΠ΄Ρ ΡΠΈΡΠΎΠΊΠΎ ΠΈΡΠΏΠΎΠ»ΡΠ·ΡΡΡΡΡ ΠΏΡΠΈ ΡΠΎΠ·Π΄Π°Π½ΠΈΠΈ ΠΏΠ»Π°Π½Π°ΡΠ½ΡΡ ΠΈ ΠΊΠ°Π½Π°Π»ΡΠ½ΡΡ Π²ΠΎΠ»Π½ΠΎΠ²ΠΎΠ΄ΠΎΠ² Π² ΡΡΠ΅ΠΊΠ»Π°Ρ [1−4].
Π¦Π΅Π»ΡΡ ΡΠ°Π±ΠΎΡΡ ΡΠ²Π»ΡΠ΅ΡΡΡ ΡΠΎΠ·Π΄Π°Π½ΠΈΠ΅ ΠΎΠ±Π·ΠΎΡΠ° ΠΏΠΎ ΠΌΠ΅ΡΠΎΠ΄Π°ΠΌ ΠΈΠ·Π³ΠΎΡΠΎΠ²Π»Π΅Π½ΠΈΡ ΠΏΠ»Π°Π½Π°ΡΠ½ΡΡ ΠΈΠ½ΡΠ΅Π³ΡΠ°Π»ΡΠ½ΠΎ-ΠΎΠΏΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΡ Π²ΠΎΠ»Π½ΠΎΠ²ΠΎΠ΄ΠΎΠ² Π² ΠΏΠΎΠ΄Π»ΠΎΠΆΠΊΠ°Ρ .
1. ΠΡΠΈΡΡΠ°Π»Π»ΠΎΡ ΠΈΠΌΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠ΅ ΠΎΠΏΠΈΡΠ°Π½ΠΈΠ΅ ΡΡΠ΅ΠΊΠΎΠ»
Π€ΠΈΠ·ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠ΅ ΡΠ²ΠΎΠΉΡΡΠ²Π° ΡΡΠ΅ΠΊΠΎΠ» Π·Π°Π²ΠΈΡΡΡ ΠΎΡ ΠΈΡ ΡΡΡΠΎΠ΅Π½ΠΈΡ ΠΈ ΡΠΎΡΡΠ°Π²Π°. ΠΠ»Ρ ΠΈΠ·Π³ΠΎΡΠΎΠ²Π»Π΅Π½ΠΈΡ ΠΏΠ°ΡΡΠΈΠ²Π½ΡΡ ΡΠ»Π΅ΠΌΠ΅Π½ΡΠΎΠ² ΠΠΠ‘ Π² ΠΊΠ°ΡΠ΅ΡΡΠ²Π΅ ΠΏΠΎΠ΄Π»ΠΎΠΆΠ΅ΠΊ, ΠΊΠ°ΠΊ ΠΏΡΠ°Π²ΠΈΠ»ΠΎ, ΠΈΡΠΏΠΎΠ»ΡΠ·ΡΡΡΡΡ ΡΡΠ΅ΠΊΠ»Π°. ΠΡΠΎ ΠΎΠ±ΡΡΠ»ΠΎΠ²Π»Π΅Π½ΠΎ, Π² ΡΠ°ΡΡΠ½ΠΎΡΡΠΈ, ΠΎΡΠ½ΠΎΡΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎΠΉ ΠΏΡΠΎΡΡΠΎΡΠΎΠΉ ΠΈΠ·Π³ΠΎΡΠΎΠ²Π»Π΅Π½ΠΈΡ ΠΎΠΏΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΡ ΡΠ»Π΅ΠΌΠ΅Π½ΡΠΎΠ² ΠΈ ΠΈΡ ΠΏΡΠΎΡΡΠΎΡΠΎΠΉ.
Π ΠΎΡΠ½ΠΎΠ²Π΅ ΠΊΡΠΈΡΡΠ°Π»Π»ΠΎΡ ΠΈΠΌΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠ³ΠΎ ΠΎΠΏΠΈΡΠ°Π½ΠΈΡ ΡΡΠ΅ΠΊΠΎΠ» Π»Π΅ΠΆΠ°Ρ ΠΏΠΎΠ½ΡΡΠΈΡ Π±Π»ΠΈΠΆΠ½Π΅Π³ΠΎ ΠΈ Π΄Π°Π»ΡΠ½Π΅Π³ΠΎ ΠΏΠΎΡΡΠ΄ΠΊΠΎΠ² Π² ΡΡΡΡΠΊΡΡΡΠ΅ Π²Π΅ΡΠ΅ΡΡΠ².
ΠΠ»ΠΈΠΆΠ½ΠΈΠΉ ΠΏΠΎΡΡΠ΄ΠΎΠΊ Π² ΠΎΠ±ΡΠ΅ΠΌ ΡΠ»ΡΡΠ°Π΅ ΠΎΠ·Π½Π°ΡΠ°Π΅Ρ ΠΏΡΠ°Π²ΠΈΠ»ΡΠ½ΠΎΠ΅ ΡΠ°ΡΠΏΠΎΠ»ΠΎΠΆΠ΅Π½ΠΈΠ΅ ΠΎΡΠ΄Π΅Π»ΡΠ½ΡΡ Π°ΡΠΎΠΌΠΎΠ² ΠΎΡΠ½ΠΎΡΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎ Π½Π΅ΠΊΠΎΡΠΎΡΠΎΠ³ΠΎ ΡΠΈΠΊΡΠΈΡΠΎΠ²Π°Π½Π½ΠΎΠ³ΠΎ Π°ΡΠΎΠΌΠ°.
ΠΠ»Ρ ΠΎΠΊΡΠΈΠ΄Π½ΡΡ ΡΡΠ΅ΠΊΠΎΠ» Π±Π»ΠΈΠΆΠ½ΠΈΠΉ ΠΏΠΎΡΡΠ΄ΠΎΠΊ Ρ Π°ΡΠ°ΠΊΡΠ΅ΡΠΈΠ·ΡΠ΅Ρ ΡΠ°ΡΠΏΠΎΠ»ΠΎΠΆΠ΅Π½ΠΈΠ΅ Π°ΡΠΎΠΌΠΎΠ² ΠΊΠΈΡΠ»ΠΎΡΠΎΠ΄Π° ΠΎΡΠ½ΠΎΡΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎ ΠΊΠ°ΡΠΈΠΎΠ½ΠΎΠ². ΠΠ°ΠΏΡΠΈΠΌΠ΅Ρ, Π°ΡΠΎΠΌΡ ΠΊΡΠ΅ΠΌΠ½ΠΈΡ Π²ΡΠ΅Π³Π΄Π° ΠΎΠΊΡΡΠΆΠ΅Π½Ρ ΡΠ΅ΡΡΡΡΠΌΡ Π°ΡΠΎΠΌΠ°ΠΌΠΈ ΠΊΠΈΡΠ»ΠΎΡΠΎΠ΄Π°. ΠΠΎΠΎΡΠ΄ΠΈΠ½Π°ΡΠΈΠΎΠ½Π½ΡΠ΅ Π³ΡΡΠΏΠΏΠΈΡΠΎΠ²ΠΊΠΈ (SiO4)4- ΡΠΎΡ ΡΠ°Π½ΡΡΡΡΡ Π² ΡΠ°ΡΠΏΠ»Π°Π²Π»Π΅Π½Π½ΠΎΠΌ, ΠΊΡΠΈΡΡΠ°Π»Π»ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠΌ ΠΈΠ»ΠΈ ΡΡΠ΅ΠΊΠ»ΠΎΠΎΠ±ΡΠ°Π·Π½ΠΎΠΌ ΡΠΎΡΡΠΎΡΠ½ΠΈΠΈ Π΄ΠΈΠΎΠΊΡΠΈΠ΄Π° ΠΊΡΠ΅ΠΌΠ½ΠΈΡ. ΠΡΠΎ ΠΎΠ·Π½Π°ΡΠ°Π΅Ρ, ΡΡΠΎ Π² ΡΡΡΡΠΊΡΡΡΠ΅ ΡΡΠ΅ΠΊΠ»Π° ΡΠΎΡ ΡΠ°Π½ΡΠ΅ΡΡΡ Π±Π»ΠΈΠΆΠ½ΠΈΠΉ ΠΏΠΎΡΡΠ΄ΠΎΠΊ Π² ΡΠ°ΡΠΏΠΎΠ»ΠΎΠΆΠ΅Π½ΠΈΠΈ Π°Π½ΠΈΠΎΠ½ΠΎΠ² ΠΎΡΠ½ΠΎΡΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎ ΠΊΠ°ΡΠΈΠΎΠ½ΠΎΠ² ΠΊΡΠ΅ΠΌΠ½ΠΈΡ, Ρ Π°ΡΠ°ΠΊΡΠ΅ΡΠ½ΡΠΉ Π΄Π»Ρ ΠΊΠΎΠΎΡΠ΄ΠΈΠ½Π°ΡΠΈΠΎΠ½Π½ΠΎΠΉ ΡΡΡΡΠΊΡΡΡΡ ΠΊΡΠΈΡΡΠ°Π»Π»ΠΎΠ².
ΠΠ°Π»ΡΠ½ΠΈΠΌ ΠΏΠΎΡΡΠ΄ΠΊΠΎΠΌ Π½Π°Π·ΡΠ²Π°Π΅ΡΡΡ ΡΡΡΠΎΠ³ΠΎ ΠΏΠ΅ΡΠΈΠΎΠ΄ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠ΅ ΠΈ ΠΏΠΎΡΠ»Π΅Π΄ΠΎΠ²Π°ΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎΠ΅ ΡΠ°ΡΠΏΠΎΠ»ΠΎΠΆΠ΅Π½ΠΈΠ΅ Π°ΡΠΎΠΌΠΎΠ² ΠΈΠ»ΠΈ Π³ΡΡΠΏΠΏΠΈΡΠΎΠ²ΠΎΠΊ ΠΈΠ· Π°ΡΠΎΠΌΠΎΠ² Π² ΠΏΡΠΎΡΡΡΠ°Π½ΡΡΠ²Π΅, ΠΊΠΎΡΠΎΡΠΎΠ΅ ΠΎΠ±ΡΡΠ»ΠΎΠ²Π»ΠΈΠ²Π°Π΅Ρ ΠΎΠ±ΡΠ°Π·ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΠ΅ Π΅Π΄ΠΈΠ½ΠΎΠΉ ΡΡΠ΅Ρ ΠΌΠ΅ΡΠ½ΠΎΠΉ ΡΠ΅ΡΠ΅ΡΠΊΠΈ.
ΠΡΠ»ΠΈ Π΄Π»Ρ ΠΊΡΠΈΡΡΠ°Π»Π»ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΡ ΡΡΡΡΠΊΡΡΡ Ρ Π°ΡΠ°ΠΊΡΠ΅ΡΠ½ΠΎ Π½Π°Π»ΠΈΡΠΈΠ΅ Π±Π»ΠΈΠΆΠ½Π΅Π³ΠΎ ΠΈ Π΄Π°Π»ΡΠ½Π΅Π³ΠΎ ΠΏΠΎΡΡΠ΄ΠΊΠΎΠ², ΡΠΎ ΠΎΡΠΎΠ±Π΅Π½Π½ΠΎΡΡΡ ΡΡΡΠΎΠ΅Π½ΠΈΡ ΡΡΠ΅ΠΊΠΎΠ» ΡΠΎΡΡΠΎΠΈΡ Π² ΡΠΎΠΌ, ΡΡΠΎ Π² ΠΈΡ ΡΡΡΡΠΊΡΡΡΠ΅ ΠΈΠΌΠ΅Π΅ΡΡΡ Π±Π»ΠΈΠΆΠ½ΠΈΠΉ ΠΏΠΎΡΡΠ΄ΠΎΠΊ, Π½ΠΎ ΠΎΡΡΡΡΡΡΠ²ΡΠ΅Ρ Π΄Π°Π»ΡΠ½ΠΈΠΉ ΠΏΠΎΡΡΠ΄ΠΎΠΊ Π² ΡΠ°ΡΠΏΠΎΠ»ΠΎΠΆΠ΅Π½ΠΈΠΈ ΠΊΠΎΠΎΡΠ΄ΠΈΠ½Π°ΡΠΈΠΎΠ½Π½ΡΡ Π³ΡΡΠΏΠΏ Π°ΡΠΎΠΌΠΎΠ².
Π ΠΎΡΠ½ΠΎΠ²Π΅ ΡΡΡΡΠΊΡΡΡΡ ΡΠΈΠ»ΠΈΠΊΠ°ΡΠ½ΠΎΠ³ΠΎ ΡΡΠ΅ΠΊΠ»Π°, Ρ. Π΅. ΡΡΠ΅ΠΊΠ»Π°, ΡΠΎΠ΄Π΅ΡΠΆΠ°ΡΠ΅Π³ΠΎ Π² ΠΊΠ°ΡΠ΅ΡΡΠ²Π΅ ΠΎΡΠ½ΠΎΠ²Π½ΠΎΠ³ΠΎ ΠΊΠΎΠΌΠΏΠΎΠ½Π΅Π½ΡΠ° ΠΊΡΠ΅ΠΌΠ½Π΅Π·Π΅ΠΌ, Π»Π΅ΠΆΠ°Ρ ΠΈΠΎΠ½Ρ (SiO4)4-, ΠΎΠ±ΡΠ°Π·ΡΡΡΠΈΠ΅ ΡΠ΅ΡΡΠ°ΡΠ΄ΡΡ, Π² ΡΠ΅Π½ΡΡΠ΅ ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΡ ΡΠ°ΡΠΏΠΎΠ»Π°Π³Π°Π΅ΡΡΡ ΠΌΠ°Π»ΡΠΉ ΠΈΠΎΠ½ Si4+ ΡΠ°Π΄ΠΈΡΡΠΎΠΌ 0,039 Π½ΠΌ, Π° Π² Π²Π΅ΡΡΠΈΠ½Π°Ρ Π½Π°Ρ ΠΎΠ΄ΡΡΡΡ Π±ΠΎΠ»Π΅Π΅ ΠΊΡΡΠΏΠ½ΡΠ΅ ΠΈΠΎΠ½Ρ O2-, ΠΈΠΌΠ΅ΡΡΠΈΠ΅ ΡΠ°Π΄ΠΈΡΡ 0,132 Π½ΠΌ. Π Π°ΡΡΡΠΎΡΠ½ΠΈΠ΅ ΠΎΡ ΡΠ΅Π½ΡΡΠ° ΡΠ΅ΡΡΠ°ΡΠ΄ΡΠ° Π΄ΠΎ ΡΠ΅Π½ΡΡΠ° ΠΈΠΎΠ½ΠΎΠ² O2- ΡΠΎΡΡΠ°Π²Π»ΡΠ΅Ρ 0,162 Π½ΠΌ, Π° ΠΌΠ΅ΠΆΠ΄Ρ ΡΠΎΡΠ΅Π΄Π½ΠΈΠΌΠΈ ΠΈΠΎΠ½Π°ΠΌΠΈ O2- — 0,265 Π½ΠΌ. ΠΠ° ΡΠΈΡΡΠ½ΠΊΠ΅ 1 ΠΏΡΠ΅Π΄ΡΡΠ°Π²Π»Π΅Π½ Π²Π½Π΅ΡΠ½ΠΈΠΉ Π²ΠΈΠ΄ ΡΠ°ΠΊΠΎΠ³ΠΎ ΡΠ΅ΡΡΠ°ΡΠ΄ΡΠ°.
Π‘ΠΎΠ΅Π΄ΠΈΠ½ΡΡΡΡ Π΄ΡΡΠ³ Ρ Π΄ΡΡΠ³ΠΎΠΌ Π²Π΅ΡΡΠΈΠ½Π°ΠΌΠΈ, ΡΡΠΈ ΡΠ΅ΡΡΠ°ΡΠ΄ΡΡ ΠΎΠ±ΡΠ°Π·ΡΡΡ Π½Π΅ΠΏΡΠ΅ΡΡΠ²Π½ΡΡ Π² ΠΎΠ΄Π½ΠΎΠΌ, Π΄Π²ΡΡ ΠΈΠ»ΠΈ ΡΡΠ΅Ρ ΠΈΠ·ΠΌΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΈΡΡ ΠΏΡΠΎΡΡΡΠ°Π½ΡΡΠ²Π΅Π½Π½ΡΡ ΡΡΡΡΠΊΡΡΡΡ. ΠΠ·Π°ΠΈΠΌΠ½ΡΠΌ ΡΠ°ΡΠΏΠΎΠ»ΠΎΠΆΠ΅Π½ΠΈΠ΅ΠΌ ΡΠ΅ΡΡΠ°ΡΠ΄ΡΠΎΠ² Π² ΡΡΡΡΠΊΡΡΡΠ΅, ΠΈΡ ΡΠΏΠΎΡΡΠ΄ΠΎΡΠ΅Π½Π½ΠΎΡΡΡΡ ΠΎΠΏΡΠ΅Π΄Π΅Π»ΡΡΡΡΡ ΠΎΡΠ½ΠΎΠ²Π½ΡΠ΅ ΡΠ²ΠΎΠΉΡΡΠ²Π° ΠΌΠ°ΡΠ΅ΡΠΈΠ°Π»Π°.
Π ΠΈΡΡΠ½ΠΎΠΊ 1- ΠΠ½Π΅ΡΠ½ΠΈΠΉ Π²ΠΈΠ΄ ΡΠ΅ΡΡΠ°ΡΠ΄ΡΠ° (SiO4)4 —
ΠΡΠ°Π²ΠΈΠ»ΡΠ½ΠΎ ΡΠΏΠΎΡΡΠ΄ΠΎΡΠ΅Π½Π½ΡΠ΅ ΡΠ΅ΡΡΠ°ΡΠ΄ΡΡ ΠΎΠ±ΡΠ°Π·ΡΡΡ ΠΏΡΠ°Π²ΠΈΠ»ΡΠ½ΡΡ ΠΊΡΠΈΡΡΠ°Π»Π»ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΡΡ ΡΠ΅ΡΠ΅ΡΠΊΡ, Ρ Π°ΡΠ°ΠΊΡΠ΅ΡΠ½ΡΡ Π΄Π»Ρ ΠΊΡΠΈΡΡΠ°Π»Π»ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠ³ΠΎ ΠΊΠ²Π°ΡΡΠ° (ΡΠΈΡΡΠ½ΠΎΠΊ 2Π°), ΡΡΠΎ ΠΏΡΠ΅Π΄ΠΎΠΏΡΠ΅Π΄Π΅Π»ΡΠ΅Ρ Π°Π½ΠΈΠ·ΠΎΡΡΠΎΠΏΠ½ΠΎΡΡΡ Π΅Π³ΠΎ ΡΠ²ΠΎΠΉΡΡΠ². Π ΡΠΎ ΠΆΠ΅ Π²ΡΠ΅ΠΌΡ Π² ΠΊΠ²Π°ΡΡΠ΅Π²ΠΎΠΌ ΡΡΠ΅ΠΊΠ»Π΅ (ΠΏΠ»Π°Π²Π»Π΅Π½ΠΎΠΌ ΠΊΠ²Π°ΡΡΠ΅) Π½Π°Π±Π»ΡΠ΄Π°Π΅ΡΡΡ Π½Π΅ΡΠΏΠΎΡΡΠ΄ΠΎΡΠ΅Π½Π½ΠΎΠ΅ ΡΠ°ΡΠΏΠΎΠ»ΠΎΠΆΠ΅Π½ΠΈΠ΅ ΡΠ΅ΡΡΠ°ΡΠ΄ΡΠΎΠ² (ΡΠΈΡΡΠ½ΠΎΠΊ 2Π±) ΠΈ ΠΈΠ·ΠΎΡΡΠΎΠΏΠ½ΠΎΡΡΡ ΡΠ²ΠΎΠΉΡΡΠ² Π½Π°ΡΡΠ΄Ρ Ρ ΠΎΡΡΡΡΡΡΠ²ΠΈΠ΅ΠΌ ΡΡΠΊΠΎ Π²ΡΡΠ°ΠΆΠ΅Π½Π½ΠΎΠΉ ΡΠ΅ΠΌΠΏΠ΅ΡΠ°ΡΡΡΡ ΠΏΠ»Π°Π²Π»Π΅Π½ΠΈΡ, ΠΏΡΠΈΡΡΡΠ΅ΠΉ ΠΊΡΠΈΡΡΠ°Π»Π»ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠΌ ΠΌΠ°ΡΠ΅ΡΠΈΠ°Π»Π°ΠΌ.
Π ΠΈΡΡΠ½ΠΎΠΊ 2 — ΠΡΠΈΡΡΠ°Π»Π»ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠ°Ρ ΡΠ΅ΡΠ΅ΡΠΊΠ° ΠΊΡΠΈΡΡΠ°Π»Π»ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠ³ΠΎ (Π°) ΠΈ ΠΏΠ»Π°Π²Π»Π΅Π½ΠΎΠ³ΠΎ (Π±) ΠΊΠ²Π°ΡΡΠ°
Π ΠΎΠ±ΡΠ΅ΠΌ ΡΠ»ΡΡΠ°Π΅ Π² ΡΠ΅Π½ΡΡΠ΅ ΠΊΠΈΡΠ»ΠΎΡΠΎΠ΄Π½ΡΡ ΡΠ΅ΡΡΠ°ΡΠ΄ΡΠΎΠ² ΠΌΠΎΠ³ΡΡ Π½Π°Ρ ΠΎΠ΄ΠΈΡΡΡΡ ΠΈ Π΄ΡΡΠ³ΠΈΠ΅ ΡΡΠ΅ΠΊΠ»ΠΎΠΎΠ±ΡΠ°Π·ΠΎΠ²Π°ΡΠ΅Π»ΠΈ (B, P, Ge), ΠΏΡΠΈ ΡΡΠΎΠΌ ΡΡΠ΅ΠΊΠ»Π° Π½ΠΎΡΡΡ Π½Π°Π·Π²Π°Π½ΠΈΡ Π±ΠΎΡΠ°ΡΠ½ΡΡ , ΡΠΎΡΡΠ°ΡΠ½ΡΡ ΠΈΠ»ΠΈ Π³Π΅ΡΠΌΠ°Π½Π°ΡΠ½ΡΡ .
ΠΠ°ΠΊ ΠΏΡΠ°Π²ΠΈΠ»ΠΎ, Π±ΠΎΠ»ΡΡΠΎΠ΅ ΡΠΈΡΠ»ΠΎ ΡΠ°ΠΊΠΈΡ ΡΠ΅ΡΡΠ°ΡΠ΄ΡΠΎΠ² (ΠΌΠ½ΠΎΠ³ΠΎΠ³ΡΠ°Π½Π½ΠΈΠΊΠΎΠ²) ΠΈΠΌΠ΅ΡΡ ΠΎΠ±ΡΠΈΠ΅ Π²Π΅ΡΡΠΈΠ½Ρ, Π·Π°Π½ΡΡΡΠ΅ ΡΠ°ΠΊ Π½Π°Π·ΡΠ²Π°Π΅ΠΌΡΠΌΠΈ ΠΌΠΎΡΡΠΈΠΊΠΎΠ²ΡΠΌΠΈ ΠΈΠΎΠ½Π°ΠΌΠΈ ΠΊΠΈΡΠ»ΠΎΡΠΎΠ΄Π°. ΠΠΎΠ½Ρ ΠΊΠΈΡΠ»ΠΎΡΠΎΠ΄Π°, ΠΏΡΠΈΠ½Π°Π΄Π»Π΅ΠΆΠ°ΡΠΈΠ΅ Π»ΠΈΡΡ ΠΎΠ΄Π½ΠΎΠΌΡ ΠΏΠΎΠ»ΠΈΡΠ΄ΡΡ, Π½Π°Π·ΡΠ²Π°ΡΡΡΡ Π½Π΅ΠΌΠΎΡΡΠΈΠΊΠΎΠ²ΡΠΌΠΈ ΠΈΠΎΠ½Π°ΠΌΠΈ ΠΊΠΈΡΠ»ΠΎΡΠΎΠ΄Π°. Π ΠΏΡΠΎΠΌΠ΅ΠΆΡΡΠΊΠ°Ρ ΡΡΡΡΠΊΡΡΡΠ½ΠΎΠΉ ΡΠ΅ΡΠΊΠΈ ΠΌΠΎΠ³ΡΡ Π½Π°Ρ ΠΎΠ΄ΠΈΡΡΡΡ Π½Π΅ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΠ΅ ΠΏΠΎΠ»ΠΎΠΆΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΡΠ΅ ΠΈΠΎΠ½Ρ (ΠΏΡΠ΅ΠΎΠ±ΡΠ°Π·ΡΡΡΠΈΠ΅ ΡΠ΅ΡΠΊΡ), Π½Π°ΠΏΡΠΈΠΌΠ΅Ρ: Li+, Na+, K+, Ba2+, Ca2+, Mg2+. ΠΡΠΈ ΠΊΠ°ΡΠΈΠΎΠ½Ρ, Π½Π΅ ΡΠΏΠΎΡΠΎΠ±Π½ΡΠ΅ ΡΠ°ΠΌΠΎΡΡΠΎΡΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎ ΠΎΠ±ΡΠ°Π·ΠΎΠ²ΡΠ²Π°ΡΡ Π½Π΅ΠΏΡΠ΅ΡΡΠ²Π½ΡΡ ΡΡΡΡΠΊΡΡΡΠ½ΡΡ ΡΠ΅ΡΠΊΡ, Π½Π°Π·ΡΠ²Π°ΡΡΡΡ ΠΌΠΎΠ΄ΠΈΡΠΈΠΊΠ°ΡΠΎΡΠ°ΠΌΠΈ. ΠΠ°ΡΠΈΠΎΠ½Ρ ΠΌΠΎΠ΄ΠΈΡΠΈΠΊΠ°ΡΠΎΡΠΎΠ² ΡΠ°ΡΠΏΠΎΠ»Π°Π³Π°ΡΡΡΡ Π² ΡΠ²ΠΎΠ±ΠΎΠ΄Π½ΡΡ ΠΏΠΎΠ»ΠΎΡΡΡΡ ΡΡΡΡΠΊΡΡΡΠ½ΠΎΠΉ ΡΠ΅ΡΠΊΠΈ, ΠΊΠΎΠΌΠΏΠ΅Π½ΡΠΈΡΡΡ ΠΈΠ·Π±ΡΡΠΎΡΠ½ΡΠΉ ΠΎΡΡΠΈΡΠ°ΡΠ΅Π»ΡΠ½ΡΠΉ Π·Π°ΡΡΠ΄ ΡΠ΅ΡΠΊΠΈ, ΠΎΠ±ΡΡΠ»ΠΎΠ²Π»Π΅Π½Π½ΡΠΉ Π½Π°Π»ΠΈΡΠΈΠ΅ΠΌ Π½Π΅ΠΌΠΎΡΡΠΈΠΊΠΎΠ²ΡΡ ΠΈΠΎΠ½ΠΎΠ² ΠΊΠΈΡΠ»ΠΎΡΠΎΠ΄Π°. ΠΠΈΡΠ»ΠΎΡΠΎΠ΄Π½ΠΎΠ΅ ΠΎΠΊΡΡΠΆΠ΅Π½ΠΈΠ΅ ΠΊΠ°ΡΠΈΠΎΠ½ΠΎΠ² ΠΌΠΎΠ΄ΠΈΡΠΈΠΊΠ°ΡΠΎΡΠΎΠ² ΡΠΎΡΠΌΠΈΡΡΠ΅ΡΡΡ Π² ΡΠΎΠΎΡΠ²Π΅ΡΡΡΠ²ΠΈΠΈ Ρ ΠΈΡ ΠΊΠΎΠΎΡΠ΄ΠΈΠ½Π°ΡΠΈΠΎΠ½Π½ΡΠΌΠΈ ΡΡΠ΅Π±ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΡΠΌΠΈ. ΠΡΠΎΡΠ½ΠΎΡΡΡ ΡΠ²ΡΠ·ΠΈ ΠΌΠΎΠ΄ΠΈΡΠΈΠΊΠ°ΡΠΎΡ — ΠΊΠΈΡΠ»ΠΎΡΠΎΠ΄ Π·Π½Π°ΡΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎ Π½ΠΈΠΆΠ΅ ΠΏΡΠΎΡΠ½ΠΎΡΡΠΈ ΡΠ²ΡΠ·ΠΈ ΡΡΠ΅ΠΊΠ»ΠΎΠΎΠ±ΡΠ°Π·ΠΎΠ²Π°ΡΠ΅Π»Ρ — ΠΊΠΈΡΠ»ΠΎΡΠΎΠ΄, ΠΏΠΎΡΡΠΎΠΌΡ ΠΌΠΎΠ΄ΠΈΡΠΈΠΊΠ°ΡΠΎΡΡ Π½Π΅ ΠΎΠ±ΡΠ°Π·ΡΡΡ ΠΏΡΠΎΡΠ½ΡΡ ΠΊΠΎΠΎΡΠ΄ΠΈΠ½Π°ΡΠΈΠΎΠ½Π½ΡΡ Π³ΡΡΠΏΠΏ. Π’Π°ΠΊ, Π½Π°ΠΏΡΠΈΠΌΠ΅Ρ, ΠΏΡΠΎΡΠ½ΠΎΡΡΡ ΡΠ²ΡΠ·ΠΈ ΠΊΠΈΡΠ»ΠΎΡΠΎΠ΄Π° Ρ ΠΊΡΠ΅ΠΌΠ½ΠΈΠ΅ΠΌ ΡΠ°Π²Π½Π° 443 ΠΊΠΠΆ/ΠΌΠΎΠ»Ρ, Π° ΠΏΡΠΎΡΠ½ΠΎΡΡΡ ΡΠ²ΡΠ·ΠΈ ΠΊΠΈΡΠ»ΠΎΡΠΎΠ΄Π° Ρ Π½Π°ΡΡΠΈΠ΅ΠΌ ΡΠ°Π²Π½Π° 84 ΠΊΠΠΆ/ΠΌΠΎΠ»Ρ, Ρ ΠΊΠ°Π»ΠΈΠ΅ΠΌ — 54 ΠΊΠΠΆ/ΠΌΠΎΠ»Ρ. ΠΠΎΠ½Ρ ΡΡΠ΅ΠΊΠ»ΠΎΠΎΠ±ΡΠ°Π·ΠΎΠ²Π°ΡΠ΅Π»Π΅ΠΉ, ΠΊΠΈΡΠ»ΠΎΡΠΎΠ΄Π°, ΡΠ΅Π»ΠΎΡΠ½ΡΡ ΠΈ ΠΎΠ΄Π½ΠΎΠ²Π°Π»Π΅Π½ΡΠ½ΡΡ ΠΌΠ΅ΡΠ°Π»Π»ΠΎΠ² ΠΈΠΌΠ΅ΡΡ ΡΠ»Π΅Π΄ΡΡΡΠΈΠ΅ ΡΠ°Π·ΠΌΠ΅ΡΡ:
Si4+ = 0,039 Π½ΠΌ; Li+ = 0,068 Π½ΠΌ; Cs+ = 0,165 Π½ΠΌ;
B3+ = 0,020 Π½ΠΌ; Na+ = 0,098 Π½ΠΌ; Ag+ = 0,126 Π½ΠΌ;
Ge4+= 0,044 Π½ΠΌ; K+ = 0,133 Π½ΠΌ; Tl+ = 0,149 Π½ΠΌ;
P5+ = 0,035 Π½ΠΌ; Rb+ = 0,149 Π½ΠΌ; O2- = 0,136 Π½ΠΌ.
Π‘ΡΡΡΠΊΡΡΡΠ½Π°Ρ ΡΠ΅ΡΠΊΠ° Π½Π°ΡΡΠΈΠΉΡΠΈΠ»ΠΈΠΊΠ°ΡΠ½ΠΎΠ³ΠΎ ΡΡΠ΅ΠΊΠ»Π° Π±ΠΎΠ»Π΅Π΅ ΡΡΡ Π»Π°Ρ ΠΈ ΠΌΠ΅Π½Π΅Π΅ ΡΠ²ΡΠ·Π°Π½Π½Π°Ρ, ΡΠ΅ΠΌ ΡΠ΅ΡΠΊΠ° ΠΊΠ²Π°ΡΡΠ΅Π²ΠΎΠ³ΠΎ ΡΡΠ΅ΠΊΠ»Π°, Π² Π½Π΅ΠΉ ΠΊΡΡΠΏΠ½Π΅Π΅ ΠΏΡΠΎΠΌΠ΅ΠΆΡΡΠΊΠΈ ΠΈ ΠΏΠΎΠ»ΠΎΡΡΠΈ, Π² ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΡ ΡΠ°ΡΠΏΠΎΠ»Π°Π³Π°ΡΡΡΡ ΠΈΠΎΠ½Ρ Π½Π°ΡΡΠΈΡ (ΡΠΈΡΡΠ½ΠΎΠΊ 3).
Π£ ΠΏΠ»Π°Π²Π»Π΅Π½ΠΎΠ³ΠΎ ΠΊΠ²Π°ΡΡΠ° Π²ΡΠ΅ ΠΈΠΎΠ½Ρ ΠΊΠΈΡΠ»ΠΎΡΠΎΠ΄Π° — ΠΌΠΎΡΡΠΈΠΊΠΎΠ²ΡΠ΅. ΠΠΎΡΡΠΎΠΌΡ ΠΎΠ½ ΠΈΠΌΠ΅Π΅Ρ ΠΆΠ΅ΡΡΠΊΡΡ ΡΠ΅ΡΠΊΡ. ΠΡΠΎΠΌ ΠΊΡΠ΅ΠΌΠ½ΠΈΡ Π² ΠΊΠ²Π°ΡΡΠ΅ ΠΎΠΊΡΡΠΆΠ΅Π½ ΡΠ΅ΡΡΡΡΠΌΡ Π°ΡΠΎΠΌΠ°ΠΌΠΈ ΠΊΠΈΡΠ»ΠΎΡΠΎΠ΄Π°, ΡΠ°ΡΠΏΠΎΠ»ΠΎΠΆΠ΅Π½Π½ΡΠΌΠΈ ΡΠΈΠΌΠΌΠ΅ΡΡΠΈΡΠ½ΠΎ Π² Π²Π΅ΡΡΠΈΠ½Π°Ρ ΡΠ΅ΡΡΠ°ΡΠ΄ΡΠ°. Π’Π΅ΡΡΠ°ΡΠ΄ΡΡ Π½Π΅ ΠΎΠ±ΡΠ°Π·ΡΡΡ Π² ΠΏΡΠΎΡΡΡΠ°Π½ΡΡΠ²Π΅ Π³Π΅ΠΎΠΌΠ΅ΡΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈ ΠΏΡΠ°Π²ΠΈΠ»ΡΠ½ΡΡ ΡΠΎΠ΅Π΄ΠΈΠ½Π΅Π½ΠΈΠΉ, Ρ Π°ΡΠ°ΠΊΡΠ΅ΡΠ½ΡΡ Π΄Π»Ρ ΡΠ΅ΡΠ΅ΡΠΎΠΊ ΠΊΡΠΈΡΡΠ°Π»Π»ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΡ ΠΌΠΎΠ΄ΠΈΡΠΈΠΊΠ°ΡΠΈΠΉ ΠΊΠ²Π°ΡΡΠ°.
Π ΠΈΡΡΠ½ΠΎΠΊ 3 — Π‘ΡΡΡΠΊΡΡΡΠ½Π°Ρ ΡΠ΅ΡΠΊΠ° Π½Π°ΡΡΠΈΠΉΡΠΈΠ»ΠΈΠΊΠ°ΡΠ½ΠΎΠ³ΠΎ ΡΡΠ΅ΠΊΠ»Π° ΠΠ΅ΡΠΌΠΎΡΡΡ Π½Π° ΡΡΠΎ, ΠΏΠ»Π°Π²Π»Π΅Π½ΡΠΉ ΠΊΠ²Π°ΡΡ ΠΎΠ±Π»Π°Π΄Π°Π΅Ρ Π΄ΠΎΠ²ΠΎΠ»ΡΠ½ΠΎ «ΠΏΠ»ΠΎΡΠ½ΠΎΠΉ» ΡΡΡΡΠΊΡΡΡΠΎΠΉ ΠΏΠΎ ΡΡΠ°Π²Π½Π΅Π½ΠΈΡ ΡΠΎ ΡΡΠ΅ΠΊΠ»Π°ΠΌΠΈ. Π‘ΡΡΡΠΊΡΡΡΡ ΠΊΡΠΈΡΡΠ°Π»Π»ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠ³ΠΎ ΠΈ ΠΏΠ»Π°Π²Π»Π΅Π½ΠΎΠ³ΠΎ ΠΊΠ²Π°ΡΡΠ° Π½Π΅ ΡΠ²Π»ΡΡΡΡΡ ΠΏΠ»ΠΎΡΠ½ΠΎΡΠΏΠ°ΠΊΠΎΠ²Π°Π½Π½ΡΠΌΠΈ, ΡΠ°ΠΊ ΠΊΠ°ΠΊ ΡΠ΅ΡΡΠ°ΡΠ΄ΡΡ ΡΠΎΠ΅Π΄ΠΈΠ½ΡΡΡΡΡ Π²Π΅ΡΡΠΈΠ½Π°ΠΌΠΈ, Π° Π½Π΅ ΡΠ΅Π±ΡΠ°ΠΌΠΈ ΠΈ Π½Π΅ Π³ΡΠ°Π½ΡΠΌΠΈ. Π ΠΊΠ²Π°ΡΡΠ΅Π²ΠΎΠΌ ΡΡΠ΅ΠΊΠ»Π΅ ΠΈΠΌΠ΅ΡΡΡΡ ΡΠ²ΠΎΠ±ΠΎΠ΄Π½ΡΠ΅ ΡΡΡΡΠΊΡΡΡΠ½ΡΠ΅ ΠΏΠΎΠ»ΠΎΡΡΠΈ, ΠΎΠ³ΡΠ°Π½ΠΈΡΠ΅Π½Π½ΡΠ΅ Π² ΠΏΡΠΎΡΡΡΠ°Π½ΡΡΠ²Π΅ ΠΌΠΎΡΡΠΈΠΊΠΎΠ²ΡΠΌΠΈ ΠΈΠΎΠ½Π°ΠΌΠΈ ΠΊΠΈΡΠ»ΠΎΡΠΎΠ΄Π°.
ΠΡΠ»ΠΈ Π² ΡΡΡΡΠΊΡΡΡΠ½ΡΡ ΡΠ΅ΡΠΊΡ SiO2 Π²Π²Π΅ΡΡΠΈ Π½Π΅ΠΊΠΎΡΠΎΡΠΎΠ΅ ΠΊΠΎΠ»ΠΈΡΠ΅ΡΡΠ²ΠΎ ΠΎΠΊΠΈΡΠΈ ΠΌΠ΅ΡΠ°Π»Π»Π°, Π½Π°ΠΏΡΠΈΠΌΠ΅Ρ Na2O, ΡΠΎ ΠΎΠΏΡΠ΅Π΄Π΅Π»Π΅Π½Π½ΠΎΠ΅ ΡΠΈΡΠ»ΠΎ ΠΌΠΎΡΡΠΈΠΊΠΎΠ²ΡΡ ΠΈΠΎΠ½ΠΎΠ² ΠΊΠΈΡΠ»ΠΎΡΠΎΠ΄Π° Π±ΡΠ΄Π΅Ρ Π·Π°ΠΌΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΎ ΡΠ°ΠΊΠΈΠΌ ΠΆΠ΅ ΡΠΈΡΠ»ΠΎΠΌ ΠΏΠ°Ρ Π½Π΅ΠΌΠΎΡΡΠΈΠΊΠΎΠ²ΡΡ ΠΈΠΎΠ½ΠΎΠ² ΠΊΠΈΡΠ»ΠΎΡΠΎΠ΄Π°. ΠΡΠ»Π΅Π΄ΡΡΠ²ΠΈΠ΅ ΡΡΠΎΠ³ΠΎ ΡΡΡΡΠΊΡΡΡΠ½Π°Ρ ΡΠ΅ΡΠΊΠ° ΡΡΠ΅ΠΊΠ»Π° ΡΡΠ°Π½ΠΎΠ²ΠΈΡΡΡ ΠΌΠ΅Π½Π΅Π΅ ΠΏΡΠΎΡΠ½ΠΎΠΉ, ΡΡΠ΅ΠΏΠ΅Π½Ρ ΡΡΠ΅ΠΏΠ»Π΅Π½ΠΈΡ ΡΠ΅ΡΠΊΠΈ ΡΠΌΠ΅Π½ΡΡΠ°Π΅ΡΡΡ, Π° ΡΠ΅ΡΠΊΠ° ΠΏΡΠΈ ΡΡΠΎΠΌ ΡΠ°Π·ΡΡΡ Π»ΡΠ΅ΡΡΡ. ΠΡΠΎ Π·Π½Π°ΡΠΈΡ, ΡΡΠΎ ΠΏΡΠΎΠΌΠ΅ΠΆΡΡΠΊΠΈ ΠΌΠ΅ΠΆΠ΄Ρ ΡΠ΅ΡΡΠ°ΡΠ΄ΡΠ°ΠΌΠΈ, Π° ΡΠ°ΠΊΠΆΠ΅ «ΠΎΠΊΠ½Π°» ΠΌΠ΅ΠΆΠ΄Ρ Π½ΠΈΠΌΠΈ ΡΠ²Π΅Π»ΠΈΡΠΈΠ²Π°ΡΡΡΡ, ΡΡΠΎ ΡΠΏΠΎΡΠΎΠ±ΡΡΠ²ΡΠ΅Ρ Π΄ΠΎΠ²ΠΎΠ»ΡΠ½ΠΎ Π»Π΅Π³ΠΊΠΎΠΉ Π΄ΠΈΡΡΡΠ·ΠΈΠΈ ΠΈΠΎΠ½ΠΎΠ² ΡΠ°Π·Π»ΠΈΡΠ½ΡΡ , ΡΠ°ΡΠ΅ Π²ΡΠ΅Π³ΠΎ ΡΠ΅Π»ΠΎΡΠ½ΡΡ , ΠΌΠ΅ΡΠ°Π»Π»ΠΎΠ² Π² ΡΡΠ΅ΠΊΠ»ΠΎ.
ΠΠ°Π»ΠΈΡΠΈΠ΅ Π² ΡΡΠ΅ΠΊΠ»Π΅ ΠΊΠ°ΡΠΈΠΎΠ½ΠΎΠ² ΡΠ΅Π»ΠΎΡΠ½ΠΎΠ·Π΅ΠΌΠ΅Π»ΡΠ½ΡΡ ΠΌΠ΅ΡΠ°Π»Π»ΠΎΠ² (Mg2+, Ca2+, Sr2+, Ba2+), Π²ΡΠΏΠΎΠ»Π½ΡΡΡΠΈΡ , ΠΊΠ°ΠΊ ΠΈ ΡΠ΅Π»ΠΎΡΠ½ΡΠ΅ ΠΌΠ΅ΡΠ°Π»Π»Ρ (Li, Na, K, Rb, Cs, Tl), ΡΠΎΠ»Ρ ΠΌΠΎΠ΄ΠΈΡΠΈΠΊΠ°ΡΠΎΡΠΎΠ², Π²ΡΠ·ΡΠ²Π°Π΅Ρ ΡΠ°Π·ΡΡΠ² ΡΡΡΡΠΊΡΡΡΠ½ΠΎΠΉ ΡΠ΅ΡΠΊΠΈ ΠΈ ΡΠ²Π΅Π»ΠΈΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ Π² Π½Π΅ΠΉ ΠΏΡΠΎΠΌΠ΅ΠΆΡΡΠΊΠΎΠ² ΠΈ «ΠΎΠΊΠΎΠ½». ΠΡΠΈ Π·Π°ΠΌΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΈΠΈ ΡΠ΅Π»ΠΎΡΠ½ΡΡ ΠΊΠ°ΡΠΈΠΎΠ½ΠΎΠ² Π½Π° ΡΠ΅Π»ΠΎΡΠ½ΠΎΠ·Π΅ΠΌΠ΅Π»ΡΠ½ΡΠ΅ ΡΡΠ΅ΠΏΠ΅Π½Ρ ΡΠ²ΡΠ·Π½ΠΎΡΡΠΈ ΡΡΡΡΠΊΡΡΡΠ½ΠΎΠΉ ΡΠ΅ΡΠΊΠΈ ΠΌΠΎΠΆΠ΅Ρ Π½Π΅ΡΠΊΠΎΠ»ΡΠΊΠΎ Π²ΠΎΠ·ΡΠ°ΡΡΠΈ, ΡΠ°ΠΊ ΠΊΠ°ΠΊ ΡΠ΅Π»ΠΎΡΠ½ΠΎΠ·Π΅ΠΌΠ΅Π»ΡΠ½ΡΠ΅ ΠΈΠΎΠ½Ρ, ΠΎΠ±Π»Π°Π΄Π°Ρ Π±ΠΎΠ»Π΅Π΅ Π²ΡΡΠΎΠΊΠΈΠΌ Π·Π°ΡΡΠ΄ΠΎΠΌ, ΠΌΠΎΠ³ΡΡ ΡΠ²ΡΠ·ΡΠ²Π°ΡΡ ΠΎΡΠ΄Π΅Π»ΡΠ½ΡΠ΅ ΠΊΡΠ΅ΠΌΠ½Π΅ΠΊΠΈΡΠ»ΠΎΡΠΎΠ΄Π½ΡΠ΅ ΡΠ΅ΠΏΠΎΡΠΊΠΈ [5,6].
ΠΠ°ΠΊ ΠΏΡΠ°Π²ΠΈΠ»ΠΎ, ΠΌΠ½ΠΎΠ³ΠΎΠΊΠΎΠΌΠΏΠΎΠ½Π΅Π½ΡΠ½ΡΠ΅ ΡΡΠ΅ΠΊΠ»Π° Ρ Π²ΡΡΠΎΠΊΠΈΠΌ ΡΠΎΠ΄Π΅ΡΠΆΠ°Π½ΠΈΠ΅ΠΌ ΠΎΠΊΡΠΈΠ΄ΠΎΠ² ΡΠ΅Π»ΠΎΡΠ½ΡΡ ΠΌΠ΅ΡΠ°Π»Π»ΠΎΠ², ΠΈ Π² ΠΎΡΠΎΠ±Π΅Π½Π½ΠΎΡΡΠΈ Na2O, Π½Π°ΠΈΠ±ΠΎΠ»Π΅Π΅ ΠΏΡΠΈΠ³ΠΎΠ΄Π½Ρ Π΄Π»Ρ ΡΠΎΡΠΌΠΈΡΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΡ Π²ΠΎΠ»Π½ΠΎΠ²ΠΎΠ΄ΠΎΠ² Ρ ΠΏΠΎΠΌΠΎΡΡΡ Π΄ΠΈΡΡΡΠ·ΠΈΠΎΠ½Π½ΡΡ ΠΏΡΠΎΡΠ΅ΡΡΠΎΠ². ΠΡΡΠΎΠΊΠ°Ρ ΠΏΠΎΠ΄Π²ΠΈΠΆΠ½ΠΎΡΡΡ ΠΈΠΎΠ½ΠΎΠ² Na+ Π² ΠΌΠ°ΡΡΠΈΡΠ΅ ΡΠ°ΠΊΠΈΡ ΡΡΠ΅ΠΊΠΎΠ» ΠΎΠ±ΡΡΠ»ΠΎΠ²Π»ΠΈΠ²Π°Π΅Ρ Π²ΡΡΠΎΠΊΡΡ ΡΠΊΠΎΡΠΎΡΡΡ Π΄ΠΈΡΡΡΠ·ΠΈΠΈ ΠΈΠΎΠ½ΠΎΠ² (K+, Ag+, Li+ ΠΈ Ρ. Π΄.), ΡΠ²Π΅Π»ΠΈΡΠΈΠ²Π°ΡΡΠΈΡ ΠΏΠΎΠΊΠ°Π·Π°ΡΠ΅Π»Ρ ΠΏΡΠ΅Π»ΠΎΠΌΠ»Π΅Π½ΠΈΡ ΡΡΠ΅ΠΊΠ»Π°, ΠΈ ΡΠΎΠ·Π΄Π°Π΅Ρ ΠΏΡΠ΅Π΄ΠΏΠΎΡΡΠ»ΠΊΠΈ Π΄Π»Ρ ΡΠΎΡΠΌΠΈΡΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΡ Π²ΠΎΠ»Π½ΠΎΠ²ΠΎΠ΄ΠΎΠ² Ρ Π±ΠΎΠ»ΡΡΠΎΠΉ Π³Π»ΡΠ±ΠΈΠ½ΠΎΠΉ ΡΠ²Π΅ΡΠΎΠ²Π΅Π΄ΡΡΠ΅Π³ΠΎ ΡΠ»ΠΎΡ.
ΠΡΠΈ ΠΈΠ·Π³ΠΎΡΠΎΠ²Π»Π΅Π½ΠΈΠΈ Π²ΠΎΠ»Π½ΠΎΠ²ΠΎΠ΄ΠΎΠ² Π½Π° ΡΡΠ΅ΠΊΠ»Π°Ρ ΡΠ°ΡΡΠΎ Π² ΠΊΠ°ΡΠ΅ΡΡΠ²Π΅ ΠΏΠΎΠ΄Π»ΠΎΠΆΠΊΠΈ ΠΈΡΠΏΠΎΠ»ΡΠ·ΡΠ΅ΡΡΡ ΡΡΠ΅ΠΊΠ»ΠΎ ΠΎΡ ΡΠΎΡΠΎΠΏΠ»Π°ΡΡΠΈΠ½, ΠΎΠ½ΠΎ ΠΏΡΠ΅Π΄ΡΡΠ°Π²Π»ΡΠ΅Ρ ΡΠΎΠ±ΠΎΠΉ Π½Π°ΡΡΠΈΠ΅Π²ΠΎΡΠΈΠ»ΠΈΠΊΠ°ΡΠ½ΠΎΠ΅ ΠΌΠ½ΠΎΠ³ΠΎΠΊΠΎΠΌΠΏΠΎΠ½Π΅Π½ΡΠ½ΠΎΠ΅ ΡΡΠ΅ΠΊΠ»ΠΎ, Π² ΡΠΎΡΡΠ°Π² ΠΊΠΎΡΠΎΡΠΎΠ³ΠΎ Π²Ρ ΠΎΠ΄ΠΈΡ:
7273% SiO2; 1,52% Al2O3; 0,080,1% Fe2O3; 79% CaO; 34% MgO; 0,51% K2O ΠΈ 1415% Na2O.
ΠΠΎΠ»ΡΡΠΎΠ΅ ΡΠΎΠ΄Π΅ΡΠΆΠ°Π½ΠΈΠ΅ ΠΎΠΊΠΈΡΠΈ Π½Π°ΡΡΠΈΡ (Na2O14%) ΠΏΠΎΠ·Π²ΠΎΠ»ΡΠ΅Ρ ΠΏΠΎΠ»ΡΡΠ°ΡΡ Π²ΡΡΠΎΠΊΠΈΠ΅ ΡΠΊΠΎΡΠΎΡΡΠΈ Π΄ΠΈΡΡΡΠ·ΠΈΠΈ ΠΈ ΠΈΠ·Π³ΠΎΡΠ°Π²Π»ΠΈΠ²Π°ΡΡ Π³Π»ΡΠ±ΠΎΠΊΠΈΠ΅ Π²ΠΎΠ»Π½ΠΎΠ²ΠΎΠ΄Ρ ΡΠΎ Π·Π½Π°ΡΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΡΠΌΠΈ ΠΈΠ·ΠΌΠ΅Π½Π΅Π½ΠΈΡΠΌΠΈ ΠΏΠΎΠΊΠ°Π·Π°ΡΠ΅Π»Ρ ΠΏΡΠ΅Π»ΠΎΠΌΠ»Π΅Π½ΠΈΡ. ΠΠ΄Π½Π°ΠΊΠΎ Π² ΠΏΡΠΎΡΠ΅ΡΡΠ΅ Π²Π°ΡΠΊΠΈ ΡΡΠΎΠ³ΠΎ ΡΡΠ΅ΠΊΠ»Π° Π΅Π³ΠΎ ΡΠΏΠ΅ΠΊΡΡΠ°Π»ΡΠ½Π°Ρ Ρ Π°ΡΠ°ΠΊΡΠ΅ΡΠΈΡΡΠΈΠΊΠ° ΡΡ ΡΠ΄ΡΠ°Π΅ΡΡΡ Π² ΡΠ΅Π·ΡΠ»ΡΡΠ°ΡΠ΅ ΠΏΠΎΠΏΠ°Π΄Π°Π½ΠΈΡ ΠΎΠΊΡΠ°ΡΠΈΠ²Π°ΡΡΠΈΡ ΠΏΡΠΈΠΌΠ΅ΡΠ΅ΠΉ.
Π‘ΡΠ΅Π΄ΠΈ ΠΎΠΊΡΠ°ΡΠΈΠ²Π°ΡΡΠΈΡ ΠΏΡΠΈΠΌΠ΅ΡΠ΅ΠΉ Π½Π°ΠΈΠ±ΠΎΠ»Π΅Π΅ ΡΠ°ΡΠΏΡΠΎΡΡΡΠ°Π½Π΅Π½ ΠΎΠΊΡΠΈΠ΄ ΠΆΠ΅Π»Π΅Π·Π°, Π² ΡΠΎΠΉ ΠΈΠ»ΠΈ ΠΈΠ½ΠΎΠΉ ΠΊΠΎΠ½ΡΠ΅Π½ΡΡΠ°ΡΠΈΠΈ ΡΠΎΠ΄Π΅ΡΠΆΠ°ΡΠΈΠΉΡΡ Π² ΡΠΎΡΡΠ°Π²Π΅ Π²ΡΠ΅Ρ ΠΊΠ²Π°ΡΡΠ΅Π²ΡΡ ΠΏΠ΅ΡΠΊΠΎΠ². ΠΠΎΠ½Ρ ΠΆΠ΅Π»Π΅Π·Π° ΡΠΎΠ΄Π΅ΡΠΆΠ°ΡΡΡ Π² ΡΡΠ΅ΠΊΠ»Π΅ Π² Π΄Π²ΡΡ ΠΈ ΡΡΠ΅Ρ Π²Π°Π»Π΅Π½ΡΠ½ΠΎΠΌ ΡΠΎΡΡΠΎΡΠ½ΠΈΠΈ. ΠΠ»ΠΈΡΠ½ΠΈΠ΅ Fe2O3 ΠΈ FeO Π½Π° ΠΎΠΊΡΠ°ΡΠΊΡ ΡΡΠ΅ΠΊΠ»Π° ΡΠ°Π·Π»ΠΈΡΠ½ΠΎ: Fe2O3 ΠΏΡΠΈΠ΄Π°Π΅Ρ ΡΡΠ΅ΠΊΠ»Ρ ΠΆΠ΅Π»ΡΠΎΠ²Π°ΡΠΎ-Π·Π΅Π»Π΅Π½ΠΎΠ²Π°ΡΡΠΉ ΠΈΠ»ΠΈ ΠΆΠ΅Π»ΡΡΠΉ ΠΎΡΡΠ΅Π½ΠΎΠΊ, FeO ΡΠΈΠ½Π΅Π²Π°ΡΠΎ-Π·Π΅Π»Π΅Π½ΠΎΠ²Π°ΡΡΠΉ ΠΈΠ»ΠΈ ΡΠΈΠ½ΠΈΠΉ ΠΎΡΡΠ΅Π½ΠΎΠΊ. ΠΠ½ΡΠ΅Π½ΡΠΈΠ²Π½ΠΎΡΡΡ ΠΎΠΊΡΠ°ΡΠΊΠΈ, ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΡ Π²ΡΠ·ΡΠ²Π°Π΅Ρ Π΄Π²ΡΡ Π²Π°Π»Π΅Π½ΡΠ½ΠΎΠ΅ ΠΆΠ΅Π»Π΅Π·ΠΎ, ΠΏΡΠΈΠ±Π»ΠΈΠ·ΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎ Π² 15 ΡΠ°Π· ΡΠΈΠ»ΡΠ½Π΅Π΅, ΡΠ΅ΠΌ ΠΎΠΊΡΠ°ΡΠΊΠ° ΡΡΠ΅Ρ Π²Π°Π»Π΅Π½ΡΠ½ΡΠΌ ΠΆΠ΅Π»Π΅Π·ΠΎΠΌ. ΠΠ°ΠΆΠ΅ Π½Π΅Π²ΡΡΠΎΠΊΠΎΠ΅ ΡΠΎΠ΄Π΅ΡΠΆΠ°Π½ΠΈΠ΅ ΠΎΠΊΠΈΡΠ»ΠΎΠ² ΠΆΠ΅Π»Π΅Π·Π° (0,20,5%), ΡΡΠΎ Π½Π°Π±Π»ΡΠ΄Π°Π΅ΡΡΡ Ρ ΡΡΠ΅ΠΊΠΎΠ», ΠΏΡΠΈΠ²ΠΎΠ΄ΠΈΡ ΠΊ ΡΡΠΆΠ΅Π½ΠΈΡ ΡΠΏΠ΅ΠΊΡΡΠ° ΠΏΡΠΎΠΏΡΡΠΊΠ°Π½ΠΈΡ.
ΠΠ΅ΡΡΠ²Π΅ΡΠ½ΡΠ΅ ΡΠΈΠ»ΠΈΠΊΠ°ΡΠ½ΡΠ΅ ΡΡΠ΅ΠΊΠ»Π° ΠΈΠΌΠ΅ΡΡ Π²ΡΡΠΎΠΊΠΎΠ΅ ΠΏΡΠΎΠΏΡΡΠΊΠ°Π½ΠΈΠ΅ Π² Π²ΠΈΠ΄ΠΈΠΌΠΎΠΉ ΠΎΠ±Π»Π°ΡΡΠΈ ΠΈ ΡΠΈΡΠΎΠΊΠΈΠ΅ ΠΏΠΎΠ»ΠΎΡΡ ΡΡΠ½Π΄Π°ΠΌΠ΅Π½ΡΠ°Π»ΡΠ½ΠΎΠ³ΠΎ ΠΏΠΎΠ³Π»ΠΎΡΠ΅Π½ΠΈΡ Π² Π£Π€ΠΈ ΠΠ-ΠΎΠ±Π»Π°ΡΡΡΡ . Π ΠΠ-ΠΎΠ±Π»Π°ΡΡΠΈ ΡΠΈΠ»ΠΈΠΊΠ°ΡΠ½ΡΠ΅ ΡΡΠ΅ΠΊΠ»Π° ΠΏΡΠΎΠΏΡΡΠΊΠ°ΡΡ ΠΈΠ·Π»ΡΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ Π²ΠΏΠ»ΠΎΡΡ Π΄ΠΎ 2,5 ΠΌΠΊΠΌ. Π’ΠΈΠΏΠΈΡΠ½ΡΠΉ ΡΠΏΠ΅ΠΊΡΡ ΠΏΡΠΎΠΏΡΡΠΊΠ°Π½ΠΈΡ ΡΠΈΠ»ΠΈΠΊΠ°ΡΠ½ΡΡ ΡΡΠ΅ΠΊΠΎΠ» ΠΏΡΠ΅Π΄ΡΡΠ°Π²Π»Π΅Π½ Π½Π° ΡΠΈΡΡΠ½ΠΊΠ΅ 4.
Π ΠΈΡΡΠ½ΠΎΠΊ 4 — Π’ΠΈΠΏΠΈΡΠ½ΡΠΉ ΡΠΏΠ΅ΠΊΡΡ ΠΏΡΠΎΠΏΡΡΠΊΠ°Π½ΠΈΡ ΡΠΈΠ»ΠΈΠΊΠ°ΡΠ½ΡΡ ΡΡΠ΅ΠΊΠΎΠ» ΠΡΠ°ΠΉ ΠΏΠΎΠ³Π»ΠΎΡΠ΅Π½ΠΈΡ Π² ΠΠ-ΠΎΠ±Π»Π°ΡΡΠΈ ΠΎΠΏΡΠ΅Π΄Π΅Π»ΡΠ΅ΡΡΡ ΡΠΎΠ΄Π΅ΡΠΆΠ°Π½ΠΈΠ΅ΠΌ ΠΎΡΡΠ°ΡΠΎΡΠ½ΡΡ Π³ΡΡΠΏΠΏ ΠΠ. ΠΠ»Ρ ΠΎΠ±Π΅Π·Π²ΠΎΠΆΠ΅Π½Π½ΠΎΠ³ΠΎ ΡΡΠ΅ΠΊΠ»Π° Π³ΡΠ°Π½ΠΈΡΠ° ΠΏΠΎΠ³Π»ΠΎΡΠ΅Π½ΠΈΡ Π² ΠΠ-ΠΎΠ±Π»Π°ΡΡΠΈ ΡΠ΄Π²ΠΈΠ³Π°Π΅ΡΡΡ Π΄ΠΎ 44,5 ΠΌΠΊΠΌ, Π° Ρ ΠΊΠ²Π°ΡΡΠ΅Π²ΠΎΠ³ΠΎ ΡΡΠ΅ΠΊΠ»Π° Π΄ΠΎΡΡΠΈΠ³Π°Π΅Ρ 5 ΠΌΠΊΠΌ.
Π‘ΠΏΠ΅ΠΊΡΡΠ°Π»ΡΠ½ΡΠ΅ Ρ Π°ΡΠ°ΠΊΡΠ΅ΡΠΈΡΡΠΈΠΊΠΈ ΡΡΠ΅ΠΊΠΎΠ», ΡΠΎΠ΄Π΅ΡΠΆΠ°ΡΠΈΡ ΠΏΡΠΈΠΌΠ΅ΡΠΈ ΠΆΠ΅Π»Π΅Π·Π°, ΠΎΠ³ΡΠ°Π½ΠΈΡΠ΅Π½Ρ Π² Π£Π€- (= 400 Π½ΠΌ) ΠΈ Π² ΠΠ-ΠΎΠ±Π»Π°ΡΡΠΈ. ΠΠ° Π΄Π»ΠΈΠ½Π΅ Π²ΠΎΠ»Π½Ρ = 1,1 ΠΌΠΊΠΌ Π½Π°Π±Π»ΡΠ΄Π°Π΅ΡΡΡ ΡΠΈΠ»ΡΠ½Π°Ρ ΠΏΠΎΠ»ΠΎΡΠ° ΠΏΠΎΠ³Π»ΠΎΡΠ΅Π½ΠΈΡ, ΠΎΠ±ΡΡΠ»ΠΎΠ²Π»Π΅Π½Π½Π°Ρ Π½Π°Π»ΠΈΡΠΈΠ΅ΠΌ Fe+2. ΠΡΠ° ΠΏΠΎΠ»ΠΎΡΠ° Ρ ΡΠ²Π΅Π»ΠΈΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ΠΌ ΡΠΎΠ΄Π΅ΡΠΆΠ°Π½ΠΈΡ ΠΆΠ΅Π»Π΅Π·Π° ΡΠ³Π»ΡΠ±Π»ΡΠ΅ΡΡΡ ΠΈ ΡΠ°ΡΡΠΈΡΡΠ΅ΡΡΡ Π΄ΠΎ = 700 Π½ΠΌ.
ΠΠΎΡΠΊΠΎΠ»ΡΠΊΡ ΡΠΏΠ΅ΠΊΡΡΠ°Π»ΡΠ½Π°Ρ Ρ Π°ΡΠ°ΠΊΡΠ΅ΡΠΈΡΡΠΈΠΊΠ° ΠΎΠΏΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠ³ΠΎ Π²ΠΎΠ»Π½ΠΎΠ²ΠΎΠ΄Π° Π²ΠΎ ΠΌΠ½ΠΎΠ³ΠΎΠΌ Π±ΡΠ΄Π΅Ρ ΠΎΠΏΡΠ΅Π΄Π΅Π»ΡΡΡΡΡ ΡΠΏΠ΅ΠΊΡΡΠ°Π»ΡΠ½ΠΎΠΉ Ρ Π°ΡΠ°ΠΊΡΠ΅ΡΠΈΡΡΠΈΠΊΠΎΠΉ ΡΡΠ΅ΠΊΠ»Π°, Π²ΡΠ±ΡΠ°Π½Π½ΠΎΠ³ΠΎ Π² ΠΊΠ°ΡΠ΅ΡΡΠ²Π΅ ΠΏΠΎΠ΄Π»ΠΎΠΆΠΊΠΈ, ΡΠΎ ΡΠΎΡΠΌΠΈΡΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΠ΅ ΠΊΠ°ΡΠ΅ΡΡΠ²Π΅Π½Π½ΡΡ Π²ΠΎΠ»Π½ΠΎΠ²ΠΎΠ΄ΠΎΠ² Ρ ΡΠΈΡΠΎΠΊΠΈΠΌ ΡΠΏΠ΅ΠΊΡΡΠΎΠΌ ΠΏΡΠΎΠΏΡΡΠΊΠ°Π½ΠΈΡ Π»ΡΡΡΠ΅ ΠΏΡΠΎΠ²ΠΎΠ΄ΠΈΡΡ Π½Π° ΠΎΠΏΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΡ Π±Π΅ΡΡΠ²Π΅ΡΠ½ΡΡ ΡΡΠ΅ΠΊΠ»Π°Ρ , ΠΎΡΠ»ΠΈΡΠ°ΡΡΠΈΡ ΡΡ Π²ΡΡΠΎΠΊΠΎΠΉ ΠΏΡΠΎΠ·ΡΠ°ΡΠ½ΠΎΡΡΡΡ, ΠΎΠΏΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠΉ ΠΎΠ΄Π½ΠΎΡΠΎΠ΄Π½ΠΎΡΡΡΡ, Π±Π΅ΡΡΠ²ΠΈΠ»ΡΠ½ΠΎΡΡΡΡ ΠΈ ΡΠ°Π΄ΠΈΠ°ΡΠΈΠΎΠ½Π½ΠΎΠΉ ΡΡΠΎΠΉΠΊΠΎΡΡΡΡ. Π‘ΡΠ΅Π΄ΠΈ Π½ΠΈΡ Π½Π°ΠΈΠ±ΠΎΠ»Π΅Π΅ ΠΏΠΎΠ΄Ρ ΠΎΠ΄ΡΡΠΈΠΌΠΈ Π² ΠΊΠ°ΡΠ΅ΡΡΠ²Π΅ ΠΏΠΎΠ΄Π»ΠΎΠΆΠ΅ΠΊ ΠΏΡΠΈ ΠΈΠ·Π³ΠΎΡΠΎΠ²Π»Π΅Π½ΠΈΠΈ ΡΠ»Π΅ΠΌΠ΅Π½ΡΠΎΠ² ΠΈΠ½ΡΠ΅Π³ΡΠ°Π»ΡΠ½ΠΎΠΉ ΠΎΠΏΡΠΈΠΊΠΈ Ρ ΠΏΠΎΠΌΠΎΡΡΡ Π΄ΠΈΡΡΡΠ·ΠΈΠΎΠ½Π½ΡΡ ΠΏΡΠΎΡΠ΅ΡΡΠΎΠ² ΡΠ²Π»ΡΡΡΡΡ ΠΊΡΠΎΠ½Ρ (Π), ΡΠΎΠ΄Π΅ΡΠΆΠ°ΡΠΈΠ΅ Π΄ΠΎ 7,2% Na2O, ΠΊΡΠΎΠ½-ΡΠ»ΠΈΠ½ΡΡ (ΠΠ€) 6%, Π»Π΅Π³ΠΊΠΈΠ΅ ΡΠ»ΠΈΠ½ΡΡ (ΠΠ€) 4,5%, Π° ΡΠ°ΠΊΠΆΠ΅ Π»Π΅Π³ΠΊΠΈΠ΅ ΠΊΡΠΎΠ½Ρ (ΠΠ), ΡΠΎΠ΄Π΅ΡΠΆΠ°ΡΠΈΠ΅ Π΄ΠΎ 16,2% K2O.
ΠΠ°ΠΈΠ±ΠΎΠ»Π΅Π΅ ΡΠ°ΡΡΠΎ Π² ΠΊΠ°ΡΠ΅ΡΡΠ²Π΅ ΠΏΠΎΠ΄Π»ΠΎΠΆΠ΅ΠΊ ΠΠΠ‘ ΠΈΡΠΏΠΎΠ»ΡΠ·ΡΠ΅ΡΡΡ ΠΎΡΠ΅ΡΠ΅ΡΡΠ²Π΅Π½Π½ΠΎΠ΅ ΠΎΠΏΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠ΅ ΡΡΠ΅ΠΊΠ»ΠΎ Π8, ΠΈΠΌΠ΅ΡΡΠ΅Π΅ ΠΏΠΎΠΊΠ°Π·Π°ΡΠ΅Π»Ρ ΠΏΡΠ΅Π»ΠΎΠΌΠ»Π΅Π½ΠΈΡ n=1,515 Π½Π° Π»=0,63 ΠΌΠΊΠΌ. Π‘ΡΠ΅ΠΊΠ»ΠΎ Π8 ΠΏΠΎ ΡΠ²ΠΎΠ΅ΠΌΡ ΡΠΎΡΡΠ°Π²Ρ ΠΎΡΠ½ΠΎΡΠΈΡΡΡ ΠΊ Π±ΠΎΡΠΎΡΠΈΠ»ΠΈΠΊΠ°ΡΠ½ΡΠΌ ΡΡΠ΅ΠΊΠ»Π°ΠΌ, ΠΎΠ½ΠΎ ΡΠΎΠ΄Π΅ΡΠΆΠΈΡ 72% SiO2, 8,15% Π2O3, 10,45% Π2Π, 7,2% Na2Π, 1,55% CaO, 0,4% MgO, 0,2% As2O3. ΠΠΎ ΡΠΎΡΡΠ°Π²Ρ ΡΡΠ΅ΠΊΠ»Π° Π²ΠΈΠ΄Π½ΠΎ, ΡΡΠΎ ΠΎΠ½ΠΎ ΡΠΎΠ΄Π΅ΡΠΆΠΈΡ Π·Π½Π°ΡΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎΠ΅ ΠΊΠΎΠ»ΠΈΡΠ΅ΡΡΠ²ΠΎ ΡΠ΅Π»ΠΎΡΠ½ΡΡ ΠΈΠΎΠ½ΠΎΠ², ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΠ΅ ΠΌΠΎΠ³ΡΡ Π±ΡΡΡ Π·Π°ΠΌΠ΅Π½Π΅Π½Ρ Π² ΠΌΠ°ΡΡΠΈΡΠ΅ ΡΡΠ΅ΠΊΠ»Π° Π½Π° ΠΈΠΎΠ½Ρ ΡΠ΅ΡΠ΅Π±ΡΠ°, ΡΡΠΎ ΠΏΡΠΈΠ²ΠΎΠ΄ΠΈΡ ΠΊ ΡΠ²Π΅Π»ΠΈΡΠ΅Π½ΠΈΡ ΠΏΠΎΠΊΠ°Π·Π°ΡΠ΅Π»Ρ ΠΏΡΠ΅Π»ΠΎΠΌΠ»Π΅Π½ΠΈΡ Π² ΡΠΎΠΎΡΠ²Π΅ΡΡΡΠ²ΡΡΡΠΈΡ ΠΌΠ΅ΡΡΠ°Ρ ΠΏΠΎΠ΄Π»ΠΎΠΆΠΊΠΈ. Π‘ΡΠ΅ΠΊΠ»ΠΎ Π8 ΠΈΠΌΠ΅Π΅Ρ Π²ΡΡΠΎΠΊΠΎΠ΅ ΠΏΡΠΎΠΏΡΡΠΊΠ°Π½ΠΈΠ΅ Π² Π²ΠΈΠ΄ΠΈΠΌΠΎΠΉ ΠΈ Π±Π»ΠΈΠΆΠ½Π΅ΠΉ ΠΠ-ΠΎΠ±Π»Π°ΡΡΡΡ Π² Π΄ΠΈΠ°ΠΏΠ°Π·ΠΎΠ½Π΅ Π»=0,32,5 ΠΌΠΊΠΌ.
ΠΠ· Π·Π°ΡΡΠ±Π΅ΠΆΠ½ΡΡ ΡΡΠ΅ΠΊΠΎΠ» ΡΠΈΡΠΎΠΊΠΎ ΠΏΡΠΈΠΌΠ΅Π½ΡΠ΅ΡΡΡ ΡΡΠ΅ΠΊΠ»ΠΎ Corning Pyrex 7740, ΠΈΠΌΠ΅ΡΡΠ΅Π΅ ΠΏΠΎΠΊΠ°Π·Π°ΡΠ΅Π»Ρ ΠΏΡΠ΅Π»ΠΎΠΌΠ»Π΅Π½ΠΈΡ n= 1, 473 Π½Π° Π»=0,598 ΠΌΠΊΠΌ, ΠΈ BK-7, Π°Π½Π°Π»ΠΎΠ³ ΠΎΡΠ΅ΡΠ΅ΡΡΠ²Π΅Π½Π½ΠΎΠ³ΠΎ Π8.
Π‘ΡΠ΅ΠΊΠ»ΡΠ½Π½Π°Ρ ΠΏΠΎΠ΄Π»ΠΎΠΆΠΊΠ°, Π½Π° ΠΊΠΎΡΠΎΡΠΎΠΉ ΡΠΎΡΠΌΠΈΡΡΡΡΡΡ Π²ΠΎΠ»Π½ΠΎΠ²ΠΎΠ΄Ρ, Π΄ΠΎΠ»ΠΆΠ½Π° Π±ΡΡΡ ΠΏΠ»ΠΎΡΠΊΠΎΠΉ ΠΈ Π³Π»Π°Π΄ΠΊΠΎΠΉ, Π±Π΅Π· Π΄Π΅ΡΠ΅ΠΊΡΠΎΠ² ΠΏΠΎΠ²Π΅ΡΡ Π½ΠΎΡΡΠ½ΠΎΠ³ΠΎ ΠΈ ΠΏΡΠΈΠΏΠΎΠ²Π΅ΡΡ Π½ΠΎΡΡΠ½ΠΎΠ³ΠΎ ΡΠ»ΠΎΡ. ΠΡΠΈ ΠΏΠ°ΡΠ°ΠΌΠ΅ΡΡΡ ΠΏΠΎΠ΄Π»ΠΎΠΆΠ΅ΠΊ Π² ΠΎΡΠ½ΠΎΠ²Π½ΠΎΠΌ ΠΎΠΏΡΠ΅Π΄Π΅Π»ΡΡΡΡΡ ΡΠ΅Ρ Π½ΠΎΠ»ΠΎΠ³ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠΌΠΈ ΠΏΡΠΈΠ΅ΠΌΠ°ΠΌΠΈ, ΠΈΡΠΏΠΎΠ»ΡΠ·ΡΠ΅ΠΌΡΠΌΠΈ Π² ΠΏΡΠΎΡΠ΅ΡΡΠ΅ ΠΈΡ ΠΈΠ·Π³ΠΎΡΠΎΠ²Π»Π΅Π½ΠΈΡ.
2. ΠΠΎΠ»ΡΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ ΠΏΠ»Π°Π½Π°ΡΠ½ΡΡ Π²ΠΎΠ»Π½ΠΎΠ²ΠΎΠ΄ΠΎΠ² ΠΌΠ΅ΡΠΎΠ΄Π°ΠΌΠΈ Π΄ΠΈΡΡΡΠ·ΠΈΠΈ
2.1 Π’Π²Π΅ΡΠ΄ΠΎΡΠ΅Π»ΡΠ½Π°Ρ Π΄ΠΈΡΡΡΠ·ΠΈΡ
Π’Π²Π΅ΡΠ΄ΠΎΡΠ΅Π»ΡΠ½Π°Ρ Π΄ΠΈΡΡΡΠ·ΠΈΡ (Π΄ΠΈΡΡΡΠ·ΠΈΡ ΠΈΠ· ΡΠΎΠ½ΠΊΠΈΡ ΠΌΠ΅ΡΠ°Π»Π»ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΡ ΠΈΠ»ΠΈ ΠΎΠΊΠΈΡΠ½ΡΡ ΠΏΠ»Π΅Π½ΠΎΠΊ), ΠΊΠ°ΠΊ ΡΠΏΠΎΡΠΎΠ± ΠΈΠ·Π³ΠΎΡΠΎΠ²Π»Π΅Π½ΠΈΡ ΠΈΠ½ΡΠ΅Π³ΡΠ°Π»ΡΠ½ΠΎ-ΠΎΠΏΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΡ Π²ΠΎΠ»Π½ΠΎΠ²ΠΎΠ΄ΠΎΠ², Π½Π°ΡΠ»Π° ΡΠΈΡΠΎΠΊΠΎΠ΅ ΠΏΡΠΈΠΌΠ΅Π½Π΅Π½ΠΈΠ΅ Π² ΠΈΠ½ΡΠ΅Π³ΡΠ°Π»ΡΠ½ΠΎΠΉ ΠΎΠΏΡΠΈΠΊΠ΅.
Π‘ΡΡΠ½ΠΎΡΡΡ ΠΌΠ΅ΡΠΎΠ΄Π° ΡΠ²Π΅ΡΠ΄ΠΎΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎΠΉ Π΄ΠΈΡΡΡΠ·ΠΈΠΈ Π·Π°ΠΊΠ»ΡΡΠ°Π΅ΡΡΡ Π² ΡΠΎΠΌ, ΡΡΠΎ Π½Π° ΠΏΡΠ΅Π΄Π²Π°ΡΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎ Ρ ΠΎΡΠΎΡΠΎ ΠΎΡΠΈΡΠ΅Π½Π½ΡΡ ΠΏΠΎΠ΄Π»ΠΎΠΆΠΊΡ Π½Π°Π½ΠΎΡΠΈΡΡΡ ΡΠΎΠ½ΠΊΠΈΠΉ ΡΠ»ΠΎΠΉ ΠΌΠ΅ΡΠ°Π»Π»Π° ΠΈΠ»ΠΈ Π΅Π³ΠΎ ΠΎΠΊΠΈΡΠ»Π°. ΠΠ°ΡΠ΅ΠΌ ΠΏΠΎΠ΄Π»ΠΎΠΆΠΊΠ° Π½Π°Π³ΡΠ΅Π²Π°Π΅ΡΡΡ Π΄ΠΎ ΡΠ΅ΠΌΠΏΠ΅ΡΠ°ΡΡΡΡ, Π±Π»ΠΈΠ·ΠΊΠΎΠΉ ΠΊ ΡΠ΅ΠΌΠΏΠ΅ΡΠ°ΡΡΡΠ΅ ΠΏΠ»Π°Π²Π»Π΅Π½ΠΈΡ ΠΈΠ»ΠΈ ΡΠ°Π·ΠΌΡΠ³ΡΠ΅Π½ΠΈΡ ΠΈ Π²ΡΠ΄Π΅ΡΠΆΠΈΠ²Π°Π΅ΡΡΡ ΠΏΡΠΈ ΡΡΠΎΠΉ ΡΠ΅ΠΌΠΏΠ΅ΡΠ°ΡΡΡΠ΅ ΠΎΠΏΡΠ΅Π΄Π΅Π»Π΅Π½Π½ΠΎΠ΅ Π²ΡΠ΅ΠΌΡ. Π ΡΠ΅Π·ΡΠ»ΡΡΠ°ΡΠ΅ Π°ΡΠΎΠΌΡ Π½Π°ΠΏΡΠ»Π΅Π½Π½ΠΎΠ³ΠΎ ΠΌΠ°ΡΠ΅ΡΠΈΠ°Π»Π° Π΄ΠΈΡΡΡΠ½Π΄ΠΈΡΡΡΡ Π² ΠΏΠΎΠ΄Π»ΠΎΠΆΠΊΡ, ΠΈΠ·ΠΌΠ΅Π½ΡΡ Π΅Π΅ ΠΏΠΎΠΊΠ°Π·Π°ΡΠ΅Π»Ρ ΠΏΡΠ΅Π»ΠΎΠΌΠ»Π΅Π½ΠΈΡ. ΠΠ»Ρ ΡΠΎΠ·Π΄Π°Π½ΠΈΡ Π²ΠΎΠ»Π½ΠΎΠ²ΠΎΠ΄Π½ΠΎΠ³ΠΎ ΡΠ»ΠΎΡ Π½Π΅ΠΎΠ±Ρ ΠΎΠ΄ΠΈΠΌΠΎ ΠΈΡΠΏΠΎΠ»ΡΠ·ΠΎΠ²Π°ΡΡ Π΄ΠΈΡΡΡΠ·Π°Π½ΡΡ, ΠΏΡΠΈΠ²ΠΎΠ΄ΡΡΠΈΠ΅ ΠΊ ΡΠ²Π΅Π»ΠΈΡΠ΅Π½ΠΈΡ ΠΏΠΎΠΊΠ°Π·Π°ΡΠ΅Π»Ρ ΠΏΡΠ΅Π»ΠΎΠΌΠ»Π΅Π½ΠΈΡ ΠΏΠΎΠ΄Π»ΠΎΠΆΠΊΠΈ. ΠΠ·ΠΌΠ΅Π½Π΅Π½ΠΈΠ΅ ΠΏΠΎΠΊΠ°Π·Π°ΡΠ΅Π»Ρ ΠΏΡΠ΅Π»ΠΎΠΌΠ»Π΅Π½ΠΈΡ Π²ΠΎΠ»Π½ΠΎΠ²ΠΎΠ΄ΠΎΠ² ΠΏΡΠΎΠΏΠΎΡΡΠΈΠΎΠ½Π°Π»ΡΠ½ΠΎ ΠΊΠΎΠ½ΡΠ΅Π½ΡΡΠ°ΡΠΈΠΈ Π΄ΠΈΡΡΡΠ·Π°Π½ΡΠ°, ΠΊΠΎΡΠΎΡΠ°Ρ Π² ΡΠ²ΠΎΡ ΠΎΡΠ΅ΡΠ΅Π΄Ρ ΠΌΠΎΠΆΠ΅Ρ Π±ΡΡΡ ΠΎΠΏΡΠ΅Π΄Π΅Π»Π΅Π½Π° ΠΈΠ· ΡΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΈΡ ΡΡΠ°Π²Π½Π΅Π½ΠΈΡ Π΄ΠΈΡΡΡΠ·ΠΈΠΈ. ΠΠ°ΡΠ΅ΠΌΠ°ΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠ΅ ΠΎΠΏΠΈΡΠ°Π½ΠΈΠ΅ Π΄ΠΈΡΡΡΠ·ΠΈΠΎΠ½Π½ΡΡ ΠΏΡΠΎΡΠ΅ΡΡΠΎΠ² Π±ΡΠ»ΠΎ ΡΠ΄Π΅Π»Π°Π½ΠΎ Π² 1855 Π³. Π½Π΅ΠΌΠ΅ΡΠΊΠΈΠΌ ΡΡΠ΅Π½ΡΠΌ Π. Π€ΠΈΠΊΠΎΠΌ Π² Π²ΠΈΠ΄Π΅ Π΄Π²ΡΡ Π·Π°ΠΊΠΎΠ½ΠΎΠ², ΠΎΡΠ½ΠΎΠ²Π°Π½Π½ΡΡ Π½Π° ΡΡΠ°Π²Π½Π΅Π½ΠΈΡΡ ΡΠ΅ΠΏΠ»ΠΎΠΏΡΠΎΠ²ΠΎΠ΄Π½ΠΎΡΡΠΈ.
Π£ΡΠ°Π²Π½Π΅Π½ΠΈΠ΅, Ρ Π°ΡΠ°ΠΊΡΠ΅ΡΠΈΠ·ΡΡΡΠ΅Π΅ ΡΠΊΠΎΡΠΎΡΡΡ Π΄ΠΈΡΡΡΠ·ΠΈΠΈ Π°ΡΠΎΠΌΠΎΠ² ΠΎΠ΄Π½ΠΎΠ³ΠΎ Π²Π΅ΡΠ΅ΡΡΠ²Π° Π² Π΄ΡΡΠ³ΠΎΠ΅ ΠΏΡΠΈ ΠΏΠΎΡΡΠΎΡΠ½Π½ΠΎΠΌ Π²ΠΎ Π²ΡΠ΅ΠΌΠ΅Π½ΠΈ ΠΏΠΎΡΠΎΠΊΠ΅ ΡΡΠΈΡ Π°ΡΠΎΠΌΠΎΠ² ΠΈ Π³ΡΠ°Π΄ΠΈΠ΅Π½ΡΠ΅ ΠΈΡ ΠΊΠΎΠ½ΡΠ΅Π½ΡΡΠ°ΡΠΈΠΈ, Π½ΠΎΡΠΈΡ Π½Π°Π·Π²Π°Π½ΠΈΠ΅ ΠΏΠ΅ΡΠ²ΠΎΠ³ΠΎ Π·Π°ΠΊΠΎΠ½Π° Π€ΠΈΠΊΠ°.
(1)
Π³Π΄Π΅ — Π²Π΅ΠΊΡΠΎΡ ΠΏΠ»ΠΎΡΠ½ΠΎΡΡΠΈ ΠΏΠΎΡΠΎΠΊΠ° Π°ΡΠΎΠΌΠΎΠ² Π²Π΅ΡΠ΅ΡΡΠ²Π°; D — ΠΊΠΎΡΡΡΠΈΡΠΈΠ΅Π½Ρ ΠΏΡΠΎΠΏΠΎΡΡΠΈΠΎΠ½Π°Π»ΡΠ½ΠΎΡΡΠΈ, ΠΈΠ»ΠΈ ΠΊΠΎΡΡΡΠΈΡΠΈΠ΅Π½Ρ Π΄ΠΈΡΡΡΠ·ΠΈΠΈ; - Π²Π΅ΠΊΡΠΎΡ Π³ΡΠ°Π΄ΠΈΠ΅Π½ΡΠ° ΠΊΠΎΠ½ΡΠ΅Π½ΡΡΠ°ΡΠΈΠΈ Π΄ΠΈΡΡΡΠ½Π΄ΠΈΡΡΡΡΠΈΡ Π°ΡΠΎΠΌΠΎΠ².
ΠΠΎΡΡΡΠΈΡΠΈΠ΅Π½Ρ Π΄ΠΈΡΡΡΠ·ΠΈΠΈ D ΠΎΠΏΡΠ΅Π΄Π΅Π»ΡΠ΅Ρ ΠΏΠ»ΠΎΡΠ½ΠΎΡΡΡ ΠΏΠΎΡΠΎΠΊΠ° Π°ΡΠΎΠΌΠΎΠ² Π΄ΠΈΡΡΡΠ½Π΄ΠΈΡΡΡΡΠ΅Π³ΠΎ Π²Π΅ΡΠ΅ΡΡΠ²Π° ΠΏΡΠΈ Π·Π°Π΄Π°Π½Π½ΠΎΠΌ Π³ΡΠ°Π΄ΠΈΠ΅Π½ΡΠ΅ ΠΊΠΎΠ½ΡΠ΅Π½ΡΡΠ°ΡΠΈΠΈ. Π’Π°ΠΊ ΠΊΠ°ΠΊ Π΄ΠΈΡΡΡΠ·ΠΈΠΎΠ½Π½ΡΠΉ ΠΏΠΎΡΠΎΠΊ Π°ΡΠΎΠΌΠΎΠ² Π²Π΅ΡΠ΅ΡΡΠ²Π° ΠΈΠ΄Π΅Ρ Π² Π½Π°ΠΏΡΠ°Π²Π»Π΅Π½ΠΈΠΈ Π²ΡΡΠ°Π²Π½ΠΈΠ²Π°Π½ΠΈΡ ΠΏΠ΅ΡΠ΅ΠΏΠ°Π΄Π° ΠΊΠΎΠ½ΡΠ΅Π½ΡΡΠ°ΡΠΈΠΈ, ΡΠΎ ΠΊΠΎΡΡΡΠΈΡΠΈΠ΅Π½Ρ Π΄ΠΈΡΡΡΠ·ΠΈΠΈ D ΡΠ²Π»ΡΠ΅ΡΡΡ ΠΌΠ΅ΡΠΎΠΉ ΡΠΊΠΎΡΠΎΡΡΠΈ, Ρ ΠΊΠΎΡΠΎΡΠΎΠΉ ΡΠΈΡΡΠ΅ΠΌΠ° ΡΠΏΠΎΡΠΎΠ±Π½Π° ΠΏΡΠΈ Π·Π°Π΄Π°Π½Π½ΡΡ ΡΡΠ»ΠΎΠ²ΠΈΡΡ Π²ΡΡΠ°Π²Π½ΡΡΡ ΡΠ°Π·Π½ΠΎΡΡΡ ΠΊΠΎΠ½ΡΠ΅Π½ΡΡΠ°ΡΠΈΠΉ, ΠΈ ΠΈΠΌΠ΅Π΅Ρ ΡΠ°Π·ΠΌΠ΅ΡΠ½ΠΎΡΡΡ (ΡΠΌ2/Ρ). ΠΡΠ° ΡΠΊΠΎΡΠΎΡΡΡ Π·Π°Π²ΠΈΡΠΈΡ ΡΠΎΠ»ΡΠΊΠΎ ΠΎΡ ΠΏΠΎΠ΄Π²ΠΈΠΆΠ½ΠΎΡΡΠΈ Π΄ΠΈΡΡΡΠ½Π΄ΠΈΡΡΡΡΠΈΡ Π°ΡΠΎΠΌΠΎΠ² Π² ΠΌΠ°ΡΡΠΈΡΠ΅ ΠΏΠΎΠ΄Π»ΠΎΠΆΠΊΠΈ. ΠΠΎΡΡΡΠΈΡΠΈΠ΅Π½Ρ Π΄ΠΈΡΡΡΠ·ΠΈΠΈ ΡΡΡΠ΅ΡΡΠ²Π΅Π½Π½ΠΎ Π·Π°Π²ΠΈΡΠΈΡ ΠΎΡ ΡΠ΅ΠΌΠΏΠ΅ΡΠ°ΡΡΡΡ. Π§Π΅ΠΌ Π²ΡΡΠ΅ ΡΠ΅ΠΌΠΏΠ΅ΡΠ°ΡΡΡΠ°, ΡΠ΅ΠΌ Π±ΠΎΠ»ΡΡΠ΅ ΡΠ½Π΅ΡΠ³ΠΈΡ Π΄ΠΈΡΡΡΠ½Π΄ΠΈΡΡΡΡΠΈΡ Π°ΡΠΎΠΌΠΎΠ² ΠΈ ΠΈΡ ΡΠΊΠΎΡΠΎΡΡΡ Π² ΠΊΡΠΈΡΡΠ°Π»Π»ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠΉ ΡΠ΅ΡΠ΅ΡΠΊΠ΅ ΠΏΠΎΠ΄Π»ΠΎΠΆΠΊΠΈ. ΠΡΠ° Π·Π°Π²ΠΈΡΠΈΠΌΠΎΡΡΡ Π²ΡΡΠ°ΠΆΠ°Π΅ΡΡΡ ΡΡΠ°Π²Π½Π΅Π½ΠΈΠ΅ΠΌ ΠΡΡΠ΅Π½ΠΈΡΡΠ°
(2)
Π³Π΄Π΅ D0 — ΠΏΠΎΡΡΠΎΡΠ½Π½Π°Ρ, ΠΈΠΌΠ΅ΡΡΠ°Ρ ΡΠ°Π·ΠΌΠ΅ΡΠ½ΠΎΡΡΡ (ΡΠΌ2/Ρ) ΠΈ Π·Π°Π²ΠΈΡΡΡΠ°Ρ ΠΎΡ ΡΡΡΡΠΊΡΡΡΡ ΡΡΠ΅ΠΊΠ»Π°, ΡΠ°Π·ΠΌΠ΅ΡΠΎΠ² ΠΈ Π²Π°Π»Π΅Π½ΡΠ½ΠΎΡΡΠΈ Π΄ΠΈΡΡΡΠ½Π΄ΠΈΡΡΡΡΠΈΡ ΠΈΠΎΠ½ΠΎΠ² ΠΈ Π΄ΡΡΠ³ΠΈΡ ΠΏΠ°ΡΠ°ΠΌΠ΅ΡΡΠΎΠ², ΠΎΠΏΡΠ΅Π΄Π΅Π»ΡΡΡΠΈΡ ΠΏΡΠΎΡΠ΅ΡΡ Π΄ΠΈΡΡΡΠ·ΠΈΠΈ, Ρ. Π΅. ΠΊΠ°ΠΆΡΡΠΈΠΉΡΡ ΠΊΠΎΡΡΡΠΈΡΠΈΠ΅Π½Ρ Π΄ΠΈΡΡΡΠ·ΠΈΠΈ ΠΏΡΠΈ Π’, ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΠΉ Π½Π΅ Π·Π°Π²ΠΈΡΠΈΡ ΠΎΡ ΡΠ΅ΠΌΠΏΠ΅ΡΠ°ΡΡΡΡ ΠΈ ΠΎΠΏΡΠ΅Π΄Π΅Π»ΡΠ΅ΡΡΡ ΡΠΊΡΠΏΠ΅ΡΠΈΠΌΠ΅Π½ΡΠ°Π»ΡΠ½ΠΎ Π² ΠΊΠ°ΠΆΠ΄ΠΎΠΌ ΠΊΠΎΠ½ΠΊΡΠ΅ΡΠ½ΠΎΠΌ ΡΠ»ΡΡΠ°Π΅; Π — ΡΠ½Π΅ΡΠ³ΠΈΡ Π°ΠΊΡΠΈΠ²Π°ΡΠΈΠΈ, Ρ. Π΅. ΡΠ½Π΅ΡΠ³ΠΈΡ, Π½Π΅ΠΎΠ±Ρ ΠΎΠ΄ΠΈΠΌΠ°Ρ Π°ΡΠΎΠΌΡ Π΄Π»Ρ Π΄ΠΈΡΡΡΠ·ΠΈΠΈ; k — ΠΏΠΎΡΡΠΎΡΠ½Π½Π°Ρ ΠΠΎΠ»ΡΡΠΌΠ°Π½Π°; Π’ — Π°Π±ΡΠΎΠ»ΡΡΠ½Π°Ρ ΡΠ΅ΠΌΠΏΠ΅ΡΠ°ΡΡΡΠ°.
ΠΡΠ°Π΄ΠΈΠ΅Π½Ρ ΠΊΠΎΠ½ΡΠ΅Π½ΡΡΠ°ΡΠΈΠΈ Π‘ ΠΏΡΠΈ ΠΎΠ±ΡΠ΅ΠΌΠ½ΠΎΠΉ Π΄ΠΈΡΡΡΠ·ΠΈΠΈ ΠΈΠΌΠ΅Π΅Ρ ΡΡΠΈ ΡΠΎΡΡΠ°Π²Π»ΡΡΡΠΈΡ ΠΏΠΎ ΠΊΠΎΠΎΡΠ΄ΠΈΠ½Π°ΡΠ½ΡΠΌ ΠΎΡΡΠΌ. ΠΠ΄Π½Π°ΠΊΠΎ Π΅ΡΠ»ΠΈ Π³Π»ΡΠ±ΠΈΠ½Π° Π΄ΠΈΡΡΡΠ·ΠΈΠΈ Π·Π½Π°ΡΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎ ΠΌΠ΅Π½ΡΡΠ΅ ΠΏΠΎΠΏΠ΅ΡΠ΅ΡΠ½ΡΡ ΡΠ°Π·ΠΌΠ΅ΡΠΎΠ² ΠΏΠ»ΠΎΡΠ°Π΄ΠΈ, ΡΠ΅ΡΠ΅Π· ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΡ ΠΎΠ½Π° ΠΏΡΠΎΠΈΡΡ ΠΎΠ΄ΠΈΡ, ΡΠΎ ΠΌΡ Π²ΠΏΡΠ°Π²Π΅ ΡΠ°ΡΡΠΌΠ°ΡΡΠΈΠ²Π°ΡΡ ΠΏΡΠΎΡΠ΅ΡΡ Π΄ΠΈΡΡΡΠ·ΠΈΠΈ ΠΊΠ°ΠΊ ΠΎΠ΄Π½ΠΎΠΌΠ΅ΡΠ½ΡΠΉ, Ρ. Π΅. Π½Π°ΠΏΡΠ°Π²Π»Π΅Π½Π½ΡΠΉ Π½ΠΎΡΠΌΠ°Π»ΡΠ½ΠΎ ΠΊ ΠΏΠΎΠ²Π΅ΡΡ Π½ΠΎΡΡΠΈ ΠΏΠΎΠ΄Π»ΠΎΠΆΠΊΠΈ. ΠΡΠΈ ΡΡΠΎΠΌ ΠΏΠ΅ΡΠ²ΡΠΉ Π·Π°ΠΊΠΎΠ½ Π€ΠΈΠΊΠ° ΠΏΡΠΈΠΌΠ΅Ρ Π²ΠΈΠ΄
. (3)
ΠΠ· Π·Π°ΠΊΠΎΠ½Π° ΡΠΎΡ ΡΠ°Π½Π΅Π½ΠΈΡ ΠΌΠ°ΡΡΡ ΡΠ»Π΅Π΄ΡΠ΅Ρ, ΡΡΠΎ ΠΈΠ·ΠΌΠ΅Π½Π΅Π½ΠΈΠ΅ Π²ΠΎ Π²ΡΠ΅ΠΌΠ΅Π½ΠΈ C (x, t) ΡΠ°Π²Π½ΠΎ ΠΎΡΡΠΈΡΠ°ΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎΠΌΡ ΠΏΡΠΈΡΠ°ΡΠ΅Π½ΠΈΡ ΠΏΠΎΡΠΎΠΊΠ° J.
(4)
ΠΎΡΠΊΡΠ΄Π° ΡΠ»Π΅Π΄ΡΠ΅Ρ Π²ΡΠΎΡΠΎΠΉ Π·Π°ΠΊΠΎΠ½ Π€ΠΈΠΊΠ°
. (5)
ΠΡΠΎΡΠΎΠΉ Π·Π°ΠΊΠΎΠ½ Π€ΠΈΠΊΠ° ΠΎΠΏΡΠ΅Π΄Π΅Π»ΡΠ΅Ρ ΡΠΊΠΎΡΠΎΡΡΡ ΠΈΠ·ΠΌΠ΅Π½Π΅Π½ΠΈΡ ΠΊΠΎΠ½ΡΠ΅Π½ΡΡΠ°ΡΠΈΠΈ Π΄ΠΈΡΡΡΠ½Π΄ΠΈΡΡΡΡΠΈΡ Π°ΡΠΎΠΌΠΎΠ² Π² Π»ΡΠ±ΠΎΠΉ ΠΏΠ»ΠΎΡΠΊΠΎΡΡΠΈ, ΠΏΠ΅ΡΠΏΠ΅Π½Π΄ΠΈΠΊΡΠ»ΡΡΠ½ΠΎΠΉ Π½Π°ΠΏΡΠ°Π²Π»Π΅Π½ΠΈΡ Π΄ΠΈΡΡΡΠ·ΠΈΠΈ. Π ΡΠ»ΡΡΠ°Π΅, Π΅ΡΠ»ΠΈ Π‘ ΠΌΠ°Π»ΠΎ, Π° D ΡΠ²Π»ΡΠ΅ΡΡΡ ΠΏΠΎΡΡΠΎΡΠ½Π½ΠΎΠΉ Π²Π΅Π»ΠΈΡΠΈΠ½ΠΎΠΉ, Π²ΡΠΎΡΠΎΠΉ Π·Π°ΠΊΠΎΠ½ Π€ΠΈΠΊΠ° ΠΏΡΠΈΠ½ΠΈΠΌΠ°Π΅Ρ Π²ΠΈΠ΄
. (6)
ΠΡΠΎ ΡΡΠ°Π²Π½Π΅Π½ΠΈΠ΅ ΠΈΠΌΠ΅Π΅Ρ Π½Π΅ΡΠΊΠΎΠ»ΡΠΊΠΎ ΡΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΈΠΉ Π² Π·Π°Π²ΠΈΡΠΈΠΌΠΎΡΡΠΈ ΠΎΡ Π³ΡΠ°Π½ΠΈΡΠ½ΡΡ ΡΡΠ»ΠΎΠ²ΠΈΠΉ. ΠΠ° ΠΏΡΠ°ΠΊΡΠΈΠΊΠ΅ ΡΠ°ΡΠ΅ Π²ΡΠ΅Π³ΠΎ ΡΠ°ΡΡΠΌΠ°ΡΡΠΈΠ²Π°ΡΡΡΡ Π΄Π²Π° ΡΠ»ΡΡΠ°Ρ Π΄ΠΈΡΡΡΠ·ΠΈΠΈ: Π΄ΠΈΡΡΡΠ·ΠΈΡ ΠΈΠ· ΠΎΠ³ΡΠ°Π½ΠΈΡΠ΅Π½Π½ΠΎΠ³ΠΎ ΠΈΡΡΠΎΡΠ½ΠΈΠΊΠ° ΠΈ Π΄ΠΈΡΡΡΠ·ΠΈΡ ΠΈΠ· Π½Π΅ΠΎΠ³ΡΠ°Π½ΠΈΡΠ΅Π½Π½ΠΎΠ³ΠΎ ΠΈΡΡΠΎΡΠ½ΠΈΠΊΠ° Π²Π½Π΅Π΄ΡΡΠ΅ΠΌΡΡ Π°ΡΠΎΠΌΠΎΠ². ΠΡΠΈ ΠΏΡΠΎΠ²Π΅Π΄Π΅Π½ΠΈΠΈ Π΄ΠΈΡΡΡΠ·ΠΈΠΈ ΠΈΠ· ΠΎΠ³ΡΠ°Π½ΠΈΡΠ΅Π½Π½ΠΎΠ³ΠΎ ΠΈΡΡΠΎΡΠ½ΠΈΠΊΠ°, ΡΡΠΎ Π½Π°Π±Π»ΡΠ΄Π°Π΅ΡΡΡ ΠΏΡΠΈ ΡΠ²Π΅ΡΠ΄ΠΎΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎΠΉ Π΄ΠΈΡΡΡΠ·ΠΈΠΈ ΠΈΠ· ΡΠΎΠ½ΠΊΠΎΠΉ ΠΌΠ΅ΡΠ°Π»Π»ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠΉ ΠΏΠ»Π΅Π½ΠΊΠΈ, Π½Π°Π½Π΅ΡΠ΅Π½Π½ΠΎΠΉ Π½Π° ΠΏΠΎΠ²Π΅ΡΡ Π½ΠΎΡΡΡ ΠΏΠΎΠ΄Π»ΠΎΠΆΠΊΠΈ, ΠΏΠΎΠ²Π΅ΡΡ Π½ΠΎΡΡΠ½Π°Ρ ΠΊΠΎΠ½ΡΠ΅Π½ΡΡΠ°ΡΠΈΡ Π΄ΠΈΡΡΡΠ·Π°Π½ΡΠ° ΠΌΠ΅Π½ΡΠ΅ΡΡΡ Ρ ΡΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ΠΌ Π²ΡΠ΅ΠΌΠ΅Π½ΠΈ. ΠΡΠΈ ΡΡΠΎΠΌ Π½Π°ΡΠ°Π»ΡΠ½ΡΠ΅ ΡΡΠ»ΠΎΠ²ΠΈΡ ΡΠ°ΠΊΠΎΠ²Ρ:
ΠΏΡΠΈ 0 x d
ΠΏΡΠΈ x d. (7)
Π‘ ΡΡΠ΅ΡΠΎΠΌ ΡΡΠΈΡ Π½Π°ΡΠ°Π»ΡΠ½ΡΡ ΡΡΠ»ΠΎΠ²ΠΈΠΉ ΡΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ ΡΡΠ°Π²Π½Π΅Π½ΠΈΡ Π²ΡΠΎΡΠΎΠ³ΠΎ Π·Π°ΠΊΠΎΠ½Π° Π€ΠΈΠΊΠ° ΠΈΠΌΠ΅Π΅Ρ Π²ΠΈΠ΄
(8)
Π³Π΄Π΅ Q — ΠΎΠ±ΡΠ΅Π΅ ΠΊΠΎΠ»ΠΈΡΠ΅ΡΡΠ²ΠΎ Π²Π½Π΅Π΄ΡΠ΅Π½Π½ΡΡ Π² ΠΏΠΎΠ΄Π»ΠΎΠΆΠΊΡ Π°ΡΠΎΠΌΠΎΠ² Π² Π»ΡΠ±ΠΎΠΉ ΠΌΠΎΠΌΠ΅Π½Ρ Π²ΡΠ΅ΠΌΠ΅Π½ΠΈ.
ΠΡΠΎ ΡΡΠ°Π²Π½Π΅Π½ΠΈΠ΅ ΠΏΡΠ΅Π΄ΡΡΠ°Π²Π»ΡΠ΅Ρ ΡΠΎΠ±ΠΎΠΉ ΡΡΠ½ΠΊΡΠΈΡ ΡΠ°ΡΠΏΡΠ΅Π΄Π΅Π»Π΅Π½ΠΈΡ (Π·Π°ΠΊΠΎΠ½) ΠΠ°ΡΡΡΠ° ΠΈ ΠΏΠΎΠΊΠ°Π·ΡΠ²Π°Π΅Ρ ΡΠ°ΡΠΏΡΠ΅Π΄Π΅Π»Π΅Π½ΠΈΠ΅ ΠΊΠΎΠ½ΡΠ΅Π½ΡΡΠ°ΡΠΈΠΈ Π΄ΠΈΡΡΡΠ·Π°Π½ΡΠ° Π² Π·Π°Π²ΠΈΡΠΈΠΌΠΎΡΡΠΈ ΠΎΡ Π³Π»ΡΠ±ΠΈΠ½Ρ ΠΈ Π²ΡΠ΅ΠΌΠ΅Π½ΠΈ (ΡΠΈΡΡΠ½ΠΎΠΊ 5).
Π ΠΈΡΡΠ½ΠΎΠΊ 5 — Π Π°ΡΠΏΡΠ΅Π΄Π΅Π»Π΅Π½ΠΈΠ΅ ΠΊΠΎΠ½ΡΠ΅Π½ΡΡΠ°ΡΠΈΠΈ Π΄ΠΈΡΡΡΠ·Π°Π½ΡΠ° ΠΏΠΎ Π³Π»ΡΠ±ΠΈΠ½Π΅ ΠΏΡΠΈ ΠΏΡΠΎΠ²Π΅Π΄Π΅Π½ΠΈΠΈ Π΄ΠΈΡΡΡΠ·ΠΈΠΈ ΠΈΠ· ΠΎΠ³ΡΠ°Π½ΠΈΡΠ΅Π½Π½ΠΎΠ³ΠΎ ΠΈΡΡΠΎΡΠ½ΠΈΠΊΠ° Π€ΡΠ½ΠΊΡΠΈΡ ΡΠ°ΡΠΏΡΠ΅Π΄Π΅Π»Π΅Π½ΠΈΡ n (x) Π΄Π»Ρ ΡΠ»ΡΡΠ°Ρ ΠΌΠ°Π»ΡΡ ΡΠΎΠ»ΡΠΈΠ½ Π½Π°ΠΏΡΠ»ΡΠ΅ΠΌΡΡ ΠΏΠ»Π΅Π½ΠΎΠΊ d0 ΠΎΠΏΠΈΡΡΠ²Π°Π΅ΡΡΡ ΡΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ΠΌ ΡΡΠ°Π²Π½Π΅Π½ΠΈΡ
(9)
Π’ΠΎΠ»ΡΠΈΠ½Π° Π΄ΠΈΡΡΡΠ·ΠΈΠΎΠ½Π½ΠΎΠ³ΠΎ ΡΠ»ΠΎΡ ΠΎΠΏΡΠ΅Π΄Π΅Π»ΡΠ΅ΡΡΡ ΠΈΠ· ΡΡΠ°Π²Π½Π΅Π½ΠΈΡ
. (10)
ΠΡΠΈΠΌΠ΅ΡΠ°ΠΌΠΈ ΠΈΠ·Π³ΠΎΡΠΎΠ²Π»Π΅Π½ΠΈΡ Π²ΠΎΠ»Π½ΠΎΠ²ΠΎΠ΄ΠΎΠ² ΡΠ²Π΅ΡΠ΄ΠΎΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎΠΉ Π΄ΠΈΡΡΡΠ·ΠΈΠ΅ΠΉ ΡΠ²Π»ΡΡΡΡΡ ΠΏΠΎΠ»ΡΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ Π²ΠΎΠ»Π½ΠΎΠ²ΠΎΠ΄Π½ΡΡ ΡΠ»ΠΎΠ΅Π² Π΄ΠΈΡΡΡΠ·ΠΈΠ΅ΠΉ ΡΠ²ΠΈΠ½ΡΠ° ΠΈ ΡΠ΅ΡΠ΅Π±ΡΠ° Π² ΡΡΠ΅ΠΊΠ»Π°, Π° ΡΠ°ΠΊΠΆΠ΅ ΡΠΈΡΠ°Π½Π° Π² Π½ΠΈΠΎΠ±Π°Ρ Π»ΠΈΡΠΈΡ [9,12].
Π ΠΊΠ°ΡΠ΅ΡΡΠ²Π΅ ΠΏΠΎΠ΄Π»ΠΎΠΆΠ΅ΠΊ Π² ΠΏΡΠΎΡΠ΅ΡΡΠ΅ ΠΈΠ·Π³ΠΎΡΠΎΠ²Π»Π΅Π½ΠΈΡ Π²ΠΎΠ»Π½ΠΎΠ²ΠΎΠ΄ΠΎΠ² Π΄ΠΈΡΡΡΠ·ΠΈΠ΅ΠΉ ΡΠ²ΠΈΠ½ΡΠ° ΠΈ ΡΠ΅ΡΠ΅Π±ΡΠ° Π² ΡΡΠ΅ΠΊΠ»Π° ΠΈΡΠΏΠΎΠ»ΡΠ·ΡΡΡΡΡ Ρ ΠΎΡΠΎΡΠΎ ΠΎΡΠΏΠΎΠ»ΠΈΡΠΎΠ²Π°Π½Π½ΡΠ΅ ΠΎΠΏΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠ΅ ΡΡΠ΅ΠΊΠ»Π° Π8, ΡΡΠ΅ΠΊΠ»ΠΎ ΠΎΡ ΡΠΎΡΠΎΠΏΠ»Π°ΡΡΠΈΠ½, ΠΠ, ΠΠ€ ΠΈ Ρ. Π΄.
Π’ΠΎΠ½ΠΊΠΈΠ΅ ΠΏΠ»Π΅Π½ΠΊΠΈ ΡΠ²ΠΈΠ½ΡΠ° (25−60 Π½ΠΌ) Π½Π°Π½ΠΎΡΡΡΡΡ ΠΌΠ΅ΡΠΎΠ΄ΠΎΠΌ ΡΠ΅ΡΠΌΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠ³ΠΎ Π½Π°ΠΏΡΠ»Π΅Π½ΠΈΡ Π½Π° ΠΏΠΎΠ²Π΅ΡΡ Π½ΠΎΡΡΡ ΡΡΠ΅ΠΊΠ»ΡΠ½Π½ΠΎΠΉ ΠΏΠ»Π°ΡΡΠΈΠ½Ρ. ΠΠ°ΡΠ΅ΠΌ ΡΡΠ΅ΠΊΠ»ΡΠ½Π½Π°Ρ ΠΏΠ»Π°ΡΡΠΈΠ½Π° ΠΏΠΎΠΌΠ΅ΡΠ°Π΅ΡΡΡ Π² ΠΏΠ΅ΡΡ, Π³Π΄Π΅ ΠΏΡΠΎΠ³ΡΠ΅Π²Π°Π΅ΡΡΡ Π΄ΠΎ 500 Β°C. ΠΡΠΈ ΡΡΠΎΠΉ ΡΠ΅ΠΌΠΏΠ΅ΡΠ°ΡΡΡΠ΅ ΠΏΠ»Π΅Π½ΠΊΠ° ΡΠ²ΠΈΠ½ΡΠ° ΠΎΠΊΠΈΡΠ»ΡΠ΅ΡΡΡ Π½Π° Π²ΠΎΠ·Π΄ΡΡ Π΅.
ΠΠΎΡΠΊΠΎΠ»ΡΠΊΡ ΡΠΊΠΎΡΠΎΡΡΡ Π΄ΠΈΡΡΡΠ·ΠΈΠΈ ΠΎΠΊΠΈΡΠΈ ΡΠ²ΠΈΠ½ΡΠ° Π² ΡΡΠ΅ΠΊΠ»Π΅ ΠΎΡΠ΅Π½Ρ ΠΌΠ°Π»Π°, ΡΠΎ Π²ΡΠ΅ΠΌΡ Π΄ΠΈΡΡΡΠ·ΠΈΠΈ ΡΠΎΡΡΠ°Π²Π»ΡΠ΅Ρ Π² ΡΡΠ΅ΠΊΠ»Π΅ Π8 ΠΎΠ±ΡΡΠ½ΠΎ 100−250 ΡΠ°ΡΠΎΠ², ΠΏΡΠΈ ΡΡΠΎΠΌ n? 0, 14−0,05, Π° ΡΠΎΠ»ΡΠΈΠ½Π° h? 0,5−4 ΠΌΠΊΠΌ, ΠΏΠΎΡΠ΅ΡΠΈ Π² Π²ΠΎΠ»Π½ΠΎΠ²ΠΎΠ΄Π΅ Π»Π΅ΠΆΠ°Ρ Π² ΠΏΡΠ΅Π΄Π΅Π»Π°Ρ 10−0,7 Π΄Π/ΡΠΌ. ΠΠΎΡΠ΅ΡΠΈ Π² Π²ΠΎΠ»Π½ΠΎΠ²ΠΎΠ΄Π°Ρ ΠΏΡΠΈ Π½Π΅Π±ΠΎΠ»ΡΡΠΈΡ Π²ΡΠ΅ΠΌΠ΅Π½Π°Ρ Π΄ΠΈΡΡΡΠ·ΠΈΠΈ ΠΎΠ±ΡΡΠ»ΠΎΠ²Π»Π΅Π½Ρ Π½Π°Π»ΠΈΡΠΈΠ΅ΠΌ ΠΎΠΊΠΈΡΠ½ΠΎΠΉ ΠΏΠ»Π΅Π½ΠΊΠΈ ΡΠ²ΠΈΠ½ΡΠ° Π½Π° ΠΏΠΎΠ²Π΅ΡΡ Π½ΠΎΡΡΠΈ ΠΏΠΎΠ΄Π»ΠΎΠΆΠΊΠΈ, ΠΈ ΡΠ°ΡΡΠ΅ΡΠ½ΠΈΡ ΡΠ²Π΅ΡΠ° Π² Π½Π΅ΠΉ. ΠΡΠ»ΠΈ Π²ΡΠ΅ΠΌΡ Π΄ΠΈΡΡΡΠ·ΠΈΠΈ ΡΠ°ΠΊΠΎΠ²ΠΎ, ΡΡΠΎ ΠΏΠ»Π΅Π½ΠΊΠ° ΠΎΠΊΠΈΡΠΈ ΡΠ²ΠΈΠ½ΡΠ° ΠΏΠΎΠ»Π½ΠΎΡΡΡΡ ΠΏΡΠΎΠ΄ΠΈΡΡΡΠ½Π΄ΠΈΡΠΎΠ²Π°Π»Π° Π² ΠΏΠΎΠ΄Π»ΠΎΠΆΠΊΡ, ΠΏΠΎΡΠ΅ΡΠΈ ΡΡΠ°Π½ΠΎΠ²ΡΡΡΡ Π½Π΅Π·Π½Π°ΡΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΡΠΌΠΈ.
ΠΡΠΈΠΌΠ΅Π½Π΅Π½ΠΈΠ΅ ΡΠΎΠ½ΠΊΠΎΠΉ ΠΏΠ»Π΅Π½ΠΊΠΈ ΡΠ΅ΡΠ΅Π±ΡΠ°, Π² ΠΊΠ°ΡΠ΅ΡΡΠ²Π΅ ΠΈΡΡΠΎΡΠ½ΠΈΠΊΠ° ΠΈΠΎΠ½ΠΎΠ² ΠΏΡΠΈ ΡΠ²Π΅ΡΠ΄ΠΎΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎΠΉ Π΄ΠΈΡΡΡΠ·ΠΈΠΈ ΠΏΠΎΠ·Π²ΠΎΠ»ΡΠ΅Ρ ΠΏΠΎΠ»ΡΡΠ°ΡΡ Π²ΠΎΠ»Π½ΠΎΠ²ΠΎΠ΄Ρ Ρ n? 0,08−0,01, ΡΠΎΠ»ΡΠΈΠ½ΠΎΠΉ h? 2−20 ΠΌΠΊΠΌ, Ρ ΠΏΠΎΡΠ΅ΡΡΠΌΠΈ 5−1 Π΄Π/ΡΠΌ. ΠΡΠΈ ΠΏΡΠΈΠΌΠ΅Π½Π΅Π½ΠΈΠΈ Π² ΠΊΠ°ΡΠ΅ΡΡΠ²Π΅ Π΄ΠΈΡΡΡΠ·Π°Π½ΡΠ° ΡΠ΅ΡΠ΅Π±ΡΠ°, ΠΏΠΎΡΠ΅ΡΠΈ Π² Π²ΠΎΠ»Π½ΠΎΠ²ΠΎΠ΄Π°Ρ ΠΎΠ±ΡΡΠ»ΠΎΠ²Π»Π΅Π½Ρ Π² ΠΎΡΠ½ΠΎΠ²Π½ΠΎΠΌ ΠΏΠΎΡΠ²Π»Π΅Π½ΠΈΠ΅ΠΌ ΠΊΠΎΠ»Π»ΠΎΠΈΠ΄Π½ΠΎΠΉ ΠΎΠΊΡΠ°ΡΠΊΠΈ, ΠΈ ΠΈΠ·Π³ΠΎΡΠΎΠ²ΠΈΡΡ Π²ΠΎΠ»Π½ΠΎΠ²ΠΎΠ΄Ρ Ρ ΠΏΠΎΡΠ΅ΡΡΠΌΠΈ ΠΌΠ΅Π½Π΅Π΅ 1 Π΄Π/ΡΠΌ Π΄ΠΎΠ²ΠΎΠ»ΡΠ½ΠΎ ΡΡΡΠ΄Π½ΠΎ. Π’Π΅ΠΌΠΏΠ΅ΡΠ°ΡΡΡΠ° ΠΏΠΎΠ΄Π»ΠΎΠΆΠΊΠΈ Π»Π΅ΠΆΠΈΡ Π² ΠΏΡΠ΅Π΄Π΅Π»Π°Ρ 450−500 Β°Π‘. ΠΡΠ΅ΠΌΡ ΠΈΠ·Π³ΠΎΡΠΎΠ²Π»Π΅Π½ΠΈΡ — ΠΎΡ Π½Π΅ΡΠΊΠΎΠ»ΡΠΊΠΈΡ ΠΌΠΈΠ½ΡΡ Π΄ΠΎ Π½Π΅ΡΠΊΠΎΠ»ΡΠΊΠΈΡ ΡΠ°ΡΠΎΠ².
Π’Π²Π΅ΡΠ΄ΠΎΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎΠΉ Π΄ΠΈΡΡΡΠ·ΠΈΠ΅ΠΉ ΡΠΈΡΠ°Π½Π° Π² ΠΏΠΎΠ΄Π»ΠΎΠΆΠΊΠΈ LiNbO3 ΠΌΠΎΠΆΠ½ΠΎ ΠΈΠ·Π³ΠΎΡΠΎΠ²ΠΈΡΡ Π²ΠΎΠ»Π½ΠΎΠ²ΠΎΠ΄Ρ Ρ n? 0,01−0,004, ΡΠΎΠ»ΡΠΈΠ½ΠΎΠΉ h? 3−10 ΠΌΠΊΠΌ ΠΈ ΠΏΠΎΡΠ΅ΡΡΠΌΠΈ — 0,5 — 0,2 Π΄Π/ΡΠΌ. ΠΡΠΎΡΠ΅ΡΡ ΠΏΡΠΎΠΈΡΡ ΠΎΠ΄ΠΈΡ ΠΏΡΠΈ ΡΠ΅ΠΌΠΏΠ΅ΡΠ°ΡΡΡΠ΅ 900−1000 Β°Π‘.
2.2 ΠΠΎΠ½Π½ΡΠΉ ΠΎΠ±ΠΌΠ΅Π½
ΠΠ΄ΠΈΠ½ ΠΈΠ· Π½Π°ΠΈΠ±ΠΎΠ»Π΅Π΅ ΠΏΡΠΎΡΡΡΡ ΠΌΠ΅ΡΠΎΠ΄ΠΎΠ² ΠΈΠ·Π³ΠΎΡΠΎΠ²Π»Π΅Π½ΠΈΡ ΠΏΠ»Π°Π½Π°ΡΠ½ΡΡ Π³ΡΠ°Π΄ΠΈΠ΅Π½ΡΠ½ΡΡ Π²ΠΎΠ»Π½ΠΎΠ²ΠΎΠ΄ΠΎΠ² Π² ΡΡΠ΅ΠΊΠ»Π°Ρ — Π΄ΠΈΡΡΡΠ·ΠΈΡ ΠΈΠ· ΡΠ°ΡΠΏΠ»Π°Π²Π° ΡΠΎΠ»ΠΈ ΠΈΠ»ΠΈ ΠΈΠΎΠ½Π½ΡΠΉ ΠΎΠ±ΠΌΠ΅Π½. ΠΡΠΈ ΠΏΠΎΠ³ΡΡΠΆΠ΅Π½ΠΈΠΈ ΡΡΠ΅ΠΊΠ»ΡΠ½Π½ΠΎΠΉ ΠΏΠ»Π°ΡΡΠΈΠ½Ρ Π² Π²Π°Π½Π½Ρ, ΡΠΎΠ΄Π΅ΡΠΆΠ°ΡΡΡ ΡΠ°ΡΠΏΠ»Π°Π² ΡΠΎΠ»ΠΈ Π+Π?, ΠΏΡΠΎΠΈΡΡ ΠΎΠ΄ΠΈΡ ΠΈΠΎΠ½Π½ΡΠΉ ΠΎΠ±ΠΌΠ΅Π½ ΠΌΠ΅ΠΆΠ΄Ρ ΠΈΠΎΠ½Π°ΠΌΠΈ ΠΌΠ΅ΡΠ°Π»Π»Π° Π+ ΡΠΎΠ»ΠΈ ΠΈ Π½Π΅ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΠΌΠΈ Π½Π°ΠΈΠ±ΠΎΠ»Π΅Π΅ ΠΏΠΎΠ΄Π²ΠΈΠΆΠ½ΡΠΌΠΈ ΠΈΠΎΠ½Π°ΠΌΠΈ ΡΡΠ΅ΠΊΠ»Π°. ΠΠ°ΠΊ ΠΏΡΠ°Π²ΠΈΠ»ΠΎ, ΡΠ°ΠΊΠΈΠΌΠΈ ΠΈΠΎΠ½Π°ΠΌΠΈ ΡΠ²Π»ΡΡΡΡΡ ΠΈΠΎΠ½Ρ Li+, Na+, K+. ΠΠΎΡΡΠΎΠΌΡ Π²ΠΎΠ»Π½ΠΎΠ²ΠΎΠ΄Ρ ΠΏΡΠΈ ΠΏΠΎΠΌΠΎΡΠΈ ΠΈΠΎΠ½Π½ΠΎΠ³ΠΎ ΠΎΠ±ΠΌΠ΅Π½Π° ΡΠΎΡΠΌΠΈΡΡΡΡΡΡ Π² ΡΡΠ΅ΠΊΠ»Π°Ρ , ΠΈΠΌΠ΅ΡΡΠΈΡ Π² ΡΠ²ΠΎΠ΅ΠΌ ΡΠΎΡΡΠ°Π²Π΅ Na2O, K2O ΠΈΠ»ΠΈ Li2O. Π ΠΎΠ±ΠΌΠ΅Π½Π½ΠΎΠΌ ΠΏΡΠΎΡΠ΅ΡΡΠ΅ ΠΏΡΠΈΠ½ΠΈΠΌΠ°Π΅Ρ ΡΡΠ°ΡΡΠΈΠ΅ Π½Π΅ ΠΌΠ΅Π½Π΅Π΅ 60%, Π° ΠΈΠ½ΠΎΠ³Π΄Π° ΠΈ Π±ΠΎΠ»Π΅Π΅ 90% ΠΈΠΎΠ½ΠΎΠ² Na+, Π²Ρ ΠΎΠ΄ΡΡΠΈΡ Π² ΡΠΎΡΡΠ°Π² Π½Π°ΡΡΠΈΠΉΡΠΈΠ»ΠΈΠΊΠ°ΡΠ½ΡΡ ΡΡΠ΅ΠΊΠΎΠ». ΠΠ°ΠΊ ΡΠΎΠ»ΡΠΊΠΎ ΠΈΠΎΠ½Ρ Π+ ΠΏΡΠΎΠ½ΠΈΠΊΠ°ΡΡ ΠΈΠ· ΡΠ°ΡΠΏΠ»Π°Π²Π° ΡΠΎΠ»ΠΈ Π+Π? Π² ΠΏΠΎΠ²Π΅ΡΡ Π½ΠΎΡΡΠ½ΡΠΉ ΡΠ»ΠΎΠΉ ΡΡΠ΅ΠΊΠ»Π°, ΠΎΠ½ΠΈ Π½Π°ΡΠΈΠ½Π°ΡΡ ΡΠ³Π»ΡΠ±Π»ΡΡΡΡΡ, ΠΌΠ΅Π½ΡΡΡΡ ΠΌΠ΅ΡΡΠ°ΠΌΠΈ Ρ ΠΈΠΎΠ½Π°ΠΌΠΈ Na+ ΡΡΠ΅ΠΊΠ»Π° [8, 10, 11].
ΠΠ°Π½Π½ΡΠΉ Π²ΠΈΠ΄ Π΄ΠΈΡΡΡΠ·ΠΈΠΈ (Π΄ΠΈΡΡΡΠ·ΠΈΠΈ ΠΈΠ· Π½Π΅ΠΎΠ³ΡΠ°Π½ΠΈΡΠ΅Π½Π½ΠΎΠ³ΠΎ ΠΈΡΡΠΎΡΠ½ΠΈΠΊΠ°) ΠΈΠΌΠ΅Π΅Ρ ΠΌΠ΅ΡΡΠΎ Π² ΡΠΎΠΌ ΡΠ»ΡΡΠ°Π΅, Π΅ΡΠ»ΠΈ ΡΡΠ΅ΠΊΠ»ΡΠ½Π½Π°Ρ ΠΏΠΎΠ΄Π»ΠΎΠΆΠΊΠ° ΠΏΡΠΈΠ²ΠΎΠ΄ΠΈΡΡΡ Π² ΡΠΎΠΏΡΠΈΠΊΠΎΡΠ½ΠΎΠ²Π΅Π½ΠΈΠ΅ Ρ ΡΠ°ΡΠΏΠ»Π°Π²ΠΎΠΌ ΡΠΎΠ»ΠΈ, ΡΠΎΠ΄Π΅ΡΠΆΠ°ΡΠΈΠΌ Π΄ΠΈΡΡΡΠ½Π΄ΠΈΡΡΡΡΠΈΠ΅ ΠΈΠΎΠ½Ρ, ΠΈ ΠΏΡΠΈ ΡΡΠΎΠΌ Π½Π°ΠΈΠ±ΠΎΠ»Π΅Π΅ ΠΏΠΎΠ΄Π²ΠΈΠΆΠ½ΡΠ΅ ΠΈΠΎΠ½Ρ ΡΡΠ΅ΠΊΠ»Π° ΠΎΠ±ΠΌΠ΅Π½ΠΈΠ²Π°ΡΡΡΡ Π½Π° ΠΈΠΎΠ½Ρ ΡΠ°ΡΠΏΠ»Π°Π²Π° (ΠΈΠΎΠ½Π½ΡΠΉ ΠΎΠ±ΠΌΠ΅Π½). ΠΠΎΠ΄ Π½Π΅ΠΎΠ³ΡΠ°Π½ΠΈΡΠ΅Π½Π½ΡΠΌ (ΠΏΠΎΡΡΠΎΡΠ½Π½ΡΠΌ) ΠΈΡΡΠΎΡΠ½ΠΈΠΊΠΎΠΌ ΠΏΠΎΠ½ΠΈΠΌΠ°ΡΡ ΡΠ°ΠΊΠΎΠ΅ ΡΠΎΡΡΠΎΡΠ½ΠΈΠ΅ ΡΠΈΡΡΠ΅ΠΌΡ, ΠΊΠΎΠ³Π΄Π° ΠΊΠΎΠ»ΠΈΡΠ΅ΡΡΠ²ΠΎ Π°ΡΠΎΠΌΠΎΠ², ΡΡ ΠΎΠ΄ΡΡΠΈΡ ΠΈΠ· ΠΏΡΠΈΠΏΠΎΠ²Π΅ΡΡ Π½ΠΎΡΡΠ½ΠΎΠ³ΠΎ ΡΠ»ΠΎΡ ΠΏΠΎΠ΄Π»ΠΎΠΆΠΊΠΈ Π² Π΅Π΅ ΠΎΠ±ΡΠ΅ΠΌ, ΡΠ°Π²Π½ΠΎ ΠΊΠΎΠ»ΠΈΡΠ΅ΡΡΠ²Ρ Π°ΡΠΎΠΌΠΎΠ², ΠΏΠΎΡΡΡΠΏΠ°ΡΡΠΈΡ Π² ΠΏΡΠΈΠΏΠΎΠ²Π΅ΡΡ Π½ΠΎΡΡΠ½ΡΠΉ ΡΠ»ΠΎΠΉ. Π’Π°ΠΊΠΈΠΌ ΡΠ²Π»ΡΠ΅ΡΡΡ ΠΈΡΡΠΎΡΠ½ΠΈΠΊ Ρ Π±Π΅ΡΠΊΠΎΠ½Π΅ΡΠ½ΠΎ Π±ΠΎΠ»ΡΡΠΈΠΌ ΡΠΎΠ΄Π΅ΡΠΆΠ°Π½ΠΈΠ΅ΠΌ Π°ΡΠΎΠΌΠΎΠ², ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΠ΅ Π² Π½Π΅ΠΌ ΠΈΠΌΠ΅ΡΡ ΡΡΡΠ΅ΡΡΠ²Π΅Π½Π½ΠΎ Π±ΠΎΠ»Π΅Π΅ Π²ΡΡΠΎΠΊΠΈΠ΅ ΡΠΊΠΎΡΠΎΡΡΠΈ, ΡΠ΅ΠΌ Π² ΠΏΠΎΠ΄Π»ΠΎΠΆΠΊΠ΅. ΠΠ°ΡΠ°Π»ΡΠ½ΠΎΠ΅ ΠΈ Π³ΡΠ°Π½ΠΈΡΠ½ΠΎΠ΅ ΡΡΠ»ΠΎΠ²ΠΈΡ Π² ΡΡΠΎΠΌ ΡΠ»ΡΡΠ°Π΅ Π·Π°ΠΏΠΈΡΡΠ²Π°ΡΡΡΡ ΡΠ»Π΅Π΄ΡΡΡΠΈΠΌ ΠΎΠ±ΡΠ°Π·ΠΎΠΌ:
C (x, t) = 0 ΠΏΡΠΈ x 0, t = 0,
C (0, t) = Cs ΠΏΡΠΈ x = 0, t 0, (11)
C (, t) = 0 ΠΏΡΠΈ x, t 0.
ΠΠ΄Π΅ΡΡ x — ΡΠ°ΡΡΡΠΎΡΠ½ΠΈΠ΅, ΠΈΠ·ΠΌΠ΅ΡΡΠ΅ΠΌΠΎΠ΅ Π²Π³Π»ΡΠ±Ρ ΠΎΡ ΠΏΠΎΠ²Π΅ΡΡ Π½ΠΎΡΡΠΈ ΠΏΠΎΠ΄Π»ΠΎΠΆΠΊΠΈ; x = 0 — ΠΊΠΎΠΎΡΠ΄ΠΈΠ½Π°ΡΠ° ΠΏΠΎΠ²Π΅ΡΡ Π½ΠΎΡΡΠΈ, ΡΠ΅ΡΠ΅Π· ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΡ ΠΏΡΠΎΠΈΡΡ ΠΎΠ΄ΠΈΡ Π΄ΠΈΡΡΡΠ·ΠΈΡ; Cs — ΠΏΡΠΈΠΏΠΎΠ²Π΅ΡΡ Π½ΠΎΡΡΠ½Π°Ρ ΠΊΠΎΠ½ΡΠ΅Π½ΡΡΠ°ΡΠΈΡ Π΄ΠΈΡΡΡΠ½Π΄ΠΈΡΡΡΡΠΈΡ Π°ΡΠΎΠΌΠΎΠ², ΠΏΠΎΠ΄Π΄Π΅ΡΠΆΠΈΠ²Π°Π΅ΠΌΠ°Ρ ΠΏΠΎΡΡΠΎΡΠ½Π½ΠΎΠΉ Π² ΡΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ Π²ΡΠ΅Π³ΠΎ ΠΏΡΠΎΡΠ΅ΡΡΠ°; C (x, t) — ΠΊΠΎΠ½ΡΠ΅Π½ΡΡΠ°ΡΠΈΡ Π°ΡΠΎΠΌΠΎΠ² Π½Π° Π»ΡΠ±ΠΎΠΉ Π³Π»ΡΠ±ΠΈΠ½Π΅ ΠΏΠΎΠ΄Π»ΠΎΠΆΠΊΠΈ ΠΈ Π² Π»ΡΠ±ΠΎΠ΅ Π²ΡΠ΅ΠΌΡ; t — Π²ΡΠ΅ΠΌΡ Π΄ΠΈΡΡΡΠ·ΠΈΠΈ.
ΠΡΠΈ ΡΡΠΈΡ ΡΡΠ»ΠΎΠ²ΠΈΡΡ ΡΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ ΡΡΠ°Π²Π½Π΅Π½ΠΈΡ Π²ΡΠΎΡΠΎΠ³ΠΎ Π·Π°ΠΊΠΎΠ½Π° Π€ΠΈΠΊΠ° ΠΈΠΌΠ΅Π΅Ρ Π²ΠΈΠ΄
(12)
Π³Π΄Π΅ — ΠΏΠ΅ΡΠ΅ΠΌΠ΅Π½Π½Π°Ρ ΠΈΠ½ΡΠ΅Π³ΡΠΈΡΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΡ.
ΠΡΠΎΡΠΎΠΉ ΡΠ»Π΅Π½ Π² ΠΊΠ²Π°Π΄ΡΠ°ΡΠ½ΡΡ ΡΠΊΠΎΠ±ΠΊΠ°Ρ ΠΏΡΠ΅Π΄ΡΡΠ°Π²Π»ΡΠ΅Ρ ΡΠΎΠ±ΠΎΠΉ Π²ΡΡΠ°ΠΆΠ΅Π½ΠΈΠ΅ ΡΡΠ½ΠΊΡΠΈΠΈ ΠΎΡΠΈΠ±ΠΎΠΊ, ΠΏΠΎΡΡΠΎΠΌΡ ΠΏΠΎΡΠ»Π΅Π΄Π½Π΅Π΅ ΡΡΠ°Π²Π½Π΅Π½ΠΈΠ΅ ΠΌΠΎΠΆΠ½ΠΎ Π·Π°ΠΏΠΈΡΠ°ΡΡ ΡΠ»Π΅Π΄ΡΡΡΠΈΠΌ ΠΎΠ±ΡΠ°Π·ΠΎΠΌ:
(13)
(14)
Π³Π΄Π΅ erfc — ΡΠΈΠΌΠ²ΠΎΠ», ΠΎΠ·Π½Π°ΡΠ°ΡΡΠΈΠΉ Π΄ΠΎΠΏΠΎΠ»Π½Π΅Π½ΠΈΠ΅ ΡΡΠ½ΠΊΡΠΈΠΈ ΠΎΡΠΈΠ±ΠΎΠΊ Π΄ΠΎ Π΅Π΄ΠΈΠ½ΠΈΡΡ.
ΠΡΠ° ΡΠΎΡΠΌΡΠ»Π° ΠΎΠΏΠΈΡΡΠ²Π°Π΅Ρ ΡΠ°ΡΠΏΡΠ΅Π΄Π΅Π»Π΅Π½ΠΈΠ΅ ΠΊΠΎΠ½ΡΠ΅Π½ΡΡΠ°ΡΠΈΠΈ Π΄ΠΈΡΡΡΠ·Π°Π½ΡΠ° Π² ΠΏΠΎΠ΄Π»ΠΎΠΆΠΊΠ΅ Π² Π·Π°Π²ΠΈΡΠΈΠΌΠΎΡΡΠΈ ΠΎΡ Π³Π»ΡΠ±ΠΈΠ½Ρ ΠΏΡΠΎΠ½ΠΈΠΊΠ½ΠΎΠ²Π΅Π½ΠΈΡ ΠΈ Π²ΡΠ΅ΠΌΠ΅Π½ΠΈ ΠΏΡΠΎΡΠ΅ΡΡΠ° Π² ΡΠ»ΡΡΠ°Π΅, Π΅ΡΠ»ΠΈ Π΄ΠΈΡΡΡΠ·ΠΈΡ ΠΏΡΠΎΠ²ΠΎΠ΄ΠΈΡΡΡ ΠΈΠ· Π½Π΅ΠΎΠ³ΡΠ°Π½ΠΈΡΠ΅Π½Π½ΠΎΠ³ΠΎ ΠΈΡΡΠΎΡΠ½ΠΈΠΊΠ°. ΠΡΠ°ΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠ΅ ΠΏΡΠ΅Π΄ΡΡΠ°Π²Π»Π΅Π½ΠΈΠ΅ ΡΡΠΎΠ³ΠΎ ΡΠ°ΡΠΏΡΠ΅Π΄Π΅Π»Π΅Π½ΠΈΡ ΠΏΡΠΈΠ²Π΅Π΄Π΅Π½ΠΎ Π½Π° ΡΠΈΡΡΠ½ΠΊΠ΅ 6.
Π ΠΈΡΡΠ½ΠΎΠΊ 6 — Π Π°ΡΠΏΡΠ΅Π΄Π΅Π»Π΅Π½ΠΈΠ΅ ΠΊΠΎΠ½ΡΠ΅Π½ΡΡΠ°ΡΠΈΠΈ Π΄ΠΈΡΡΡΠ·Π°Π½ΡΠ° ΠΏΠΎ Π³Π»ΡΠ±ΠΈΠ½Π΅ ΠΏΡΠΈ ΠΏΡΠΎΠ²Π΅Π΄Π΅Π½ΠΈΠΈ Π΄ΠΈΡΡΡΠ·ΠΈΠΈ ΠΈΠ· Π½Π΅ΠΎΠ³ΡΠ°Π½ΠΈΡΠ΅Π½Π½ΠΎΠ³ΠΎ ΠΈΡΡΠΎΡΠ½ΠΈΠΊΠ° ΠΠ°ΠΊΡΠΈΠΌΠ°Π»ΡΠ½ΠΎΠ΅ Π·Π½Π°ΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ ΠΏΡΠΈΠΏΠΎΠ²Π΅ΡΡ Π½ΠΎΡΡΠ½ΠΎΠΉ ΠΊΠΎΠ½ΡΠ΅Π½ΡΡΠ°ΡΠΈΠΈ Cs ΠΎΠ³ΡΠ°Π½ΠΈΡΠΈΠ²Π°Π΅ΡΡΡ ΠΏΡΠ΅Π΄Π΅Π»ΡΠ½ΠΎΠΉ ΠΊΠΎΠ½ΡΠ΅Π½ΡΡΠ°ΡΠΈΠ΅ΠΉ Π½Π°ΠΈΠ±ΠΎΠ»Π΅Π΅ ΠΏΠΎΠ΄Π²ΠΈΠΆΠ½ΡΡ ΠΈΠΎΠ½ΠΎΠ² ΡΡΠ΅ΠΊΠ»Π°, ΡΡΠ°ΡΡΠ²ΡΡΡΠΈΡ Π² ΠΏΡΠΎΡΠ΅ΡΡΠ΅ ΠΈΠΎΠ½Π½ΠΎΠ³ΠΎ ΠΎΠ±ΠΌΠ΅Π½Π° (Li+, Na+, K+), Π² ΡΠ»ΡΡΠ°Π΅ ΠΏΡΠΎΠ²Π΅Π΄Π΅Π½ΠΈΡ Π΄ΠΈΡΡΡΠ·ΠΈΠΈ ΠΈΠ· Π½Π΅ΠΎΠ³ΡΠ°Π½ΠΈΡΠ΅Π½Π½ΠΎΠ³ΠΎ ΠΈΡΡΠΎΡΠ½ΠΈΠΊΠ°, Ρ. Π΅. ΠΈΠ· ΡΠ°ΡΠΏΠ»Π°Π²Π° ΡΠΎΠ»ΠΈ. ΠΡΠ»ΠΈ ΠΆΠ΅ Π΄ΠΈΡΡΡΠ·ΠΈΡ ΠΏΡΠΎΠ²ΠΎΠ΄ΠΈΡΡΡ ΠΈΠ· ΠΌΠ΅ΡΠ°Π»Π»ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠΉ ΠΏΠ»Π΅Π½ΠΊΠΈ, ΡΠΎ Cs Π±ΡΠ΄Π΅Ρ ΠΎΠ³ΡΠ°Π½ΠΈΡΠΈΠ²Π°ΡΡΡΡ ΠΏΡΠ΅Π΄Π΅Π»ΠΎΠΌ ΡΠ°ΡΡΠ²ΠΎΡΠΈΠΌΠΎΡΡΠΈ Π΄ΠΈΡΡΡΠ½Π΄ΠΈΡΡΡΡΠΈΡ ΠΈΠΎΠ½ΠΎΠ² Π² ΠΌΠ°ΡΡΠΈΡΠ΅ ΡΡΠ΅ΠΊΠ»Π°. ΠΠΎΡΠΊΠΎΠ»ΡΠΊΡ Ρ ΠΈΠΌΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠΉ ΡΠΎΡΡΠ°Π² Π² ΠΏΡΠΈΠΏΠΎΠ²Π΅ΡΡ Π½ΠΎΡΡΠ½ΠΎΠΌ ΡΠ»ΠΎΠ΅ ΡΡΠ΅ΠΊΠ»Π° ΠΈΠ·ΠΌΠ΅Π½ΡΠ΅ΡΡΡ Π² ΠΏΡΠΎΡΠ΅ΡΡΠ΅ ΠΈΠΎΠ½Π½ΠΎΠ³ΠΎ ΠΎΠ±ΠΌΠ΅Π½Π°, ΡΠΎ ΠΈ ΠΏΠΎΠΊΠ°Π·Π°ΡΠ΅Π»Ρ ΠΏΡΠ΅Π»ΠΎΠΌΠ»Π΅Π½ΠΈΡ ΡΡΠ΅ΠΊΠ»Π° Π² ΡΡΠΎΠΌ ΠΌΠ΅ΡΡΠ΅ ΡΠ°ΠΊΠΆΠ΅ ΠΏΡΠ΅ΡΠ΅ΡΠΏΠ΅Π²Π°Π΅Ρ ΠΈΠ·ΠΌΠ΅Π½Π΅Π½ΠΈΠ΅ c n.
2.3 ΠΠ°ΡΠ°ΠΌΠ΅ΡΡΡ Π΄ΠΈΡΡΡΠ·Π°Π½ΡΠΎΠ², ΠΈΡΠΏΠΎΠ»ΡΠ·ΡΠ΅ΠΌΡΡ ΠΏΡΠΈ ΠΈΠ·Π³ΠΎΡΠΎΠ²Π»Π΅Π½ΠΈΠΈ Π²ΠΎΠ»Π½ΠΎΠ²ΠΎΠ΄ΠΎΠ²
ΠΠΎΠ½Π½ΡΠΉ ΠΎΠ±ΠΌΠ΅Π½ Π΄Π°Π΅Ρ Π²ΠΎΠ·ΠΌΠΎΠΆΠ½ΠΎΡΡΡ Π²Π²Π΅ΡΡΠΈ Π² ΠΌΠ°ΡΡΠΈΡΡ ΡΡΠ΅ΠΊΠ»Π° ΡΠ°Π·Π»ΠΈΡΠ½ΡΠ΅ ΠΈΠΎΠ½Ρ, ΠΎΠ΄Π½Π°ΠΊΠΎ Π΄Π»Ρ ΡΠ΅Π»Π΅ΠΉ ΠΈΠ½ΡΠ΅Π³ΡΠ°Π»ΡΠ½ΠΎΠΉ ΠΎΠΏΡΠΈΠΊΠΈ ΠΈΡΠΏΠΎΠ»ΡΠ·ΡΡΡΡΡ Π»ΠΈΡΡ Π½Π΅ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΠ΅ ΠΈΠ· Π½ΠΈΡ , Π° ΠΈΠΌΠ΅Π½Π½ΠΎ: Ag+, K+, Li+, Cs+, Rb+, Tl+. Π―Π²Π»ΡΡΡΡ ΠΎΠ΄Π½ΠΎΠ²Π°Π»Π΅Π½ΡΠ½ΡΠΌΠΈ ΠΈΠΎΠ½Π°ΠΌΠΈ, ΠΎΠ½ΠΈ Π»Π΅Π³ΠΊΠΎ ΠΏΡΠΎΠ½ΠΈΠΊΠ°ΡΡ Π² ΡΡΠ΅ΠΊΠ»ΠΎ, ΠΎΠ±ΠΌΠ΅Π½ΠΈΠ²Π°ΡΡΡ Ρ ΠΈΠΎΠ½Π°ΠΌΠΈ Na+, ΠΈ ΠΌΠΎΠ³ΡΡ Π±ΡΡΡ ΠΈΡΠΏΠΎΠ»ΡΠ·ΠΎΠ²Π°Π½Ρ ΠΏΡΠΈ ΠΈΠ·Π³ΠΎΡΠΎΠ²Π»Π΅Π½ΠΈΠΈ ΠΈΠ½ΡΠ΅Π³ΡΠ°Π»ΡΠ½ΠΎ-ΠΎΠΏΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΡ Π²ΠΎΠ»Π½ΠΎΠ²ΠΎΠ΄ΠΎΠ² Π² Π½Π°ΡΡΠΈΠ΅Π²ΠΎΡΠΈΠ»ΠΈΠΊΠ°Π½ΡΡ ΡΡΠ΅ΠΊΠ»Π°Ρ .
ΠΡΠΈΠΌΠ΅Π½ΡΠ΅ΠΌΡΠ΅ Π² ΠΏΡΠΎΡΠ΅ΡΡΠ΅ ΠΈΠΎΠ½Π½ΠΎΠ³ΠΎ ΠΎΠ±ΠΌΠ΅Π½Π° ΡΠΎΠ»ΠΈ M+A?, ΠΊΠ°ΠΊ ΠΏΡΠ°Π²ΠΈΠ»ΠΎ, ΡΠ²Π»ΡΡΡΡΡ Π½ΠΈΡΡΠ°ΡΠ°ΠΌΠΈ (AgNO3, KNO3, LiNO3, CsNO3, RbNO3, TlNO3). ΠΠΈΡΡΠ°ΡΡ ΡΠΎΠ»Π΅ΠΉ ΠΈΠΌΠ΅ΡΡ Π½ΠΈΠ·ΠΊΡΡ ΡΠ΅ΠΌΠΏΠ΅ΡΠ°ΡΡΡΡ ΠΏΠ»Π°Π²Π»Π΅Π½ΠΈΡ, Π° ΠΈΡ Π²ΡΡΠΎΠΊΠΈΠ΅ ΠΎΠΊΠΈΡΠ»ΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΡΠ΅ ΡΠ²ΠΎΠΉΡΡΠ²Π° ΡΠΏΠΎΡΠΎΠ±ΡΡΠ²ΡΡΡ Π΄ΠΎΠΏΠΎΠ»Π½ΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎΠΉ ΠΎΡΠΈΡΡΠΊΠ΅ ΡΡΠ΅ΠΊΠ»ΡΠ½Π½ΡΡ ΠΏΠΎΠ΄Π»ΠΎΠΆΠ΅ΠΊ Π² ΠΏΡΠΎΡΠ΅ΡΡΠ΅ ΠΈΠΎΠ½Π½ΠΎΠ³ΠΎ ΠΎΠ±ΠΌΠ΅Π½Π°.
Π Π·Π°Π²ΠΈΡΠΈΠΌΠΎΡΡΠΈ ΠΎΡ ΡΠΈΠΏΠ° ΡΡΠ΅ΠΊΠ»Π° ΠΈ Π²ΠΈΠ΄Π° ΠΎΠ±ΠΌΠ΅Π½Π½ΡΡ ΠΈΠΎΠ½ΠΎΠ² Π²Π΅Π»ΠΈΡΠΈΠ½Π° n ΠΌΠΎΠΆΠ΅Ρ ΠΌΠ΅Π½ΡΡΡΡΡ Π² ΠΏΡΠ΅Π΄Π΅Π»Π°Ρ ΠΎΡ 0,001 Π΄ΠΎ 0,22. ΠΠ»ΡΠ±ΠΈΠ½Π° ΠΏΡΠΎΠ½ΠΈΠΊΠ½ΠΎΠ²Π΅Π½ΠΈΡ ΠΈΠΎΠ½ΠΎΠ² ΠΌΠΎΠΆΠ΅Ρ ΡΠΎΡΡΠ°Π²Π»ΡΡΡ Π²Π΅Π»ΠΈΡΠΈΠ½Ρ ΠΎΡ Π΄ΠΎΠ»Π΅ΠΉ ΠΌΠΈΠΊΡΠΎΠΌΠ΅ΡΡΠ° Π΄ΠΎ 200 ΠΈ Π±ΠΎΠ»Π΅Π΅ ΠΌΠΈΠΊΡΠΎΠΌΠ΅ΡΡΠΎΠ².
ΠΠ΅Π»ΠΈΡΠΈΠ½Ρ ΠΈΠ·ΠΌΠ΅Π½Π΅Π½ΠΈΡ ΠΏΠΎΠΊΠ°Π·Π°ΡΠ΅Π»Ρ ΠΏΡΠ΅Π»ΠΎΠΌΠ»Π΅Π½ΠΈΡ ΠΌΠΎΠΆΠ½ΠΎ Π²Π°ΡΡΠΈΡΠΎΠ²Π°ΡΡ Π² ΡΠΈΡΠΎΠΊΠΈΡ ΠΏΡΠ΅Π΄Π΅Π»Π°Ρ ΠΏΡΡΠ΅ΠΌ ΠΏΡΠΈΠΌΠ΅Π½Π΅Π½ΠΈΡ ΠΈΠΎΠ½Π½ΠΎΠ³ΠΎ ΠΎΠ±ΠΌΠ΅Π½Π° ΡΠΌΠ΅ΡΠΈ ΡΠΎΠ»Π΅ΠΉ M+A? ΠΈ ΡΠΎΠ»ΠΈ Π½Π°ΡΡΠΈΡ (NaNO3).
Π¨ΠΈΡΠΎΠΊΠΎΠ΅ ΠΈΡΠΏΠΎΠ»ΡΠ·ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΠ΅ ΡΡΠ΅ΠΊΠΎΠ» ΠΎΡ ΡΠΎΡΠΎΠΏΠ»Π°ΡΡΠΈΠ½, ΡΠ°Π·Π»ΠΈΡΠ½ΠΎΠ³ΠΎ ΡΠΎΠ΄Π° ΠΏΠΎΠΊΡΠΎΠ²Π½ΡΡ ΠΈ ΠΏΡΠ΅Π΄ΠΌΠ΅ΡΠ½ΡΡ ΡΡΠ΅ΠΊΠΎΠ» Π΄Π»Ρ ΠΌΠΈΠΊΡΠΎΡΠΊΠΎΠΏΠΎΠ², ΠΊΠ°ΠΊ ΠΏΡΠ°Π²ΠΈΠ»ΠΎ, Π΄ΠΈΠΊΡΡΠ΅ΡΡΡ Π½Π΅ ΡΠΎΠ»ΡΠΊΠΎ Π²ΡΡΠΎΠΊΠΈΠΌ ΡΠΎΠ΄Π΅ΡΠΆΠ°Π½ΠΈΠ΅ΠΌ ΠΎΠΊΠΈΡΠΈ Π½Π°ΡΡΠΈΡ Π² ΠΈΡ ΡΠΎΡΡΠ°Π²Π΅ (N2O 14%), Π½ΠΎ ΠΈ Ρ ΠΎΡΠΎΡΠ΅ΠΉ ΠΏΠΎΠ»ΠΈΡΠΎΠ²ΠΊΠΎΠΉ ΠΏΠΎΠ²Π΅ΡΡ Π½ΠΎΡΡΠΈ, ΠΏΠΎΠ»ΡΡΠ°Π΅ΠΌΠΎΠΉ Π² ΠΏΡΠΎΡΠ΅ΡΡΠ΅ ΠΈΠ·Π³ΠΎΡΠΎΠ²Π»Π΅Π½ΠΈΡ ΡΡΠ΅ΠΊΠ»Π°, Π° ΡΠ°ΠΊΠΆΠ΅ ΠΈΡ Π΄ΠΎΡΡΡΠΏΠ½ΠΎΡΡΡΡ.
ΠΠ΄ΠΈΠ½ΡΡΠ²Π΅Π½Π½ΡΠΌ, Π½ΠΎ, ΠΏΠΎΠΆΠ°Π»ΡΠΉ, ΡΡΡΠ΅ΡΡΠ²Π΅Π½Π½ΡΠΌ Π½Π΅Π΄ΠΎΡΡΠ°ΡΠΊΠΎΠΌ, ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΠΌ ΠΎΠ±Π»Π°Π΄Π°ΡΡ Π²ΠΎΠ»Π½ΠΎΠ²ΠΎΠ΄Ρ, ΡΡΠΎΡΠΌΠΈΡΠΎΠ²Π°Π½Π½ΡΠ΅ ΠΈΠΎΠ½Π½ΡΠΌ ΠΎΠ±ΠΌΠ΅Π½ΠΎΠΌ Π² ΡΠ°ΡΠΏΠ»Π°Π²Π°Ρ AgNO3 ΠΈ AgNO3 + NaNO3, ΡΠ²Π»ΡΠ΅ΡΡΡ ΠΊΠΎΠ»Π»ΠΎΠΈΠ΄Π½Π°Ρ ΠΎΠΊΡΠ°ΡΠΊΠ°, Π½Π΅ΠΈΠ·Π±Π΅ΠΆΠ½ΠΎ Π²ΠΎΠ·Π½ΠΈΠΊΠ°ΡΡΠ°Ρ Π² ΠΏΡΠΎΡΠ΅ΡΡΠ΅ Π΄ΠΈΡΡΡΠ·ΠΈΠΈ ΠΈ Π²ΠΎΡΡΡΠ°Π½ΠΎΠ²Π»Π΅Π½ΠΈΡ ΠΈΠΎΠ½ΠΎΠ² Ag+ Π² ΡΡΠ΅ΠΊΠ»Π΅. ΠΠΎΠ»Π½ΠΎΡΡΡΡ ΠΈΠ·Π±Π°Π²ΠΈΡΡΡΡ ΠΎΡ ΠΊΠΎΠ»Π»ΠΎΠΈΠ΄Π½ΠΎΠΉ ΠΎΠΊΡΠ°ΡΠΊΠΈ Π½Π΅ ΡΠ΄Π°Π΅ΡΡΡ, Π΅Ρ ΠΌΠΎΠΆΠ½ΠΎ ΡΠΎΠ»ΡΠΊΠΎ ΡΠΌΠ΅Π½ΡΡΠΈΡΡ, ΡΠ½ΠΈΠ·ΠΈΠ² ΠΊΠΎΠ½ΡΠ΅Π½ΡΡΠ°ΡΠΈΡ ΠΈΠΎΠ½ΠΎΠ² Ag+ Π² ΡΠΌΠ΅ΡΠΈ ΡΠ°ΡΠΏΠ»Π°Π²ΠΎΠ² AgNO3 + NaNO3, Π»ΠΈΠ±ΠΎ ΡΠ΅ΠΌΠΏΠ΅ΡΠ°ΡΡΡΡ ΠΈΠΎΠ½ΠΎΠΎΠ±ΠΌΠ΅Π½Π½ΠΎΠ³ΠΎ ΠΏΡΠΎΡΠ΅ΡΡΠ°. ΠΠΎΠ»Π½ΠΎΠ²ΠΎΠ΄Ρ, ΠΈΠ·Π³ΠΎΡΠΎΠ²Π»Π΅Π½Π½ΡΠ΅ ΠΈΠΎΠ½Π½ΡΠΌ ΠΎΠ±ΠΌΠ΅Π½ΠΎΠΌ Π² ΡΠ°ΡΠΏΠ»Π°Π²Π°Ρ AgNO3 ΠΈ AgNO3 + NaNO3, ΠΈΠΌΠ΅ΡΡ Π±ΠΎΠ»ΡΡΠΎΠ΅ Π·Π°ΡΡΡ Π°Π½ΠΈΠ΅ ΡΠ²Π΅ΡΠ° (Π±ΠΎΠ»Π΅Π΅ 1 Π΄Π/ΡΠΌ), Π½ΠΈΠ·ΠΊΠΈΠ΅ ΠΏΠΎΡΠΎΠ³ΠΈ ΠΎΠΏΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠ³ΠΎ ΠΏΡΠΎΠ±ΠΎΡ, Π½ΠΈΠ·ΠΊΡΡ ΡΠ΅ΡΠΌΠΎΠΈ ΡΠΎΡΠΎΡ ΠΈΠΌΠΈΡΠ΅ΡΠΊΡΡ ΡΡΡΠΎΠΉΡΠΈΠ²ΠΎΡΡΡ.
ΠΠ°ΡΡΠ΄Ρ Ρ AgNO3 ΠΏΡΠΈ ΠΈΠ·Π³ΠΎΡΠΎΠ²Π»Π΅Π½ΠΈΠΈ Π²ΠΎΠ»Π½ΠΎΠ²ΠΎΠ΄ΠΎΠ² ΠΈΠΎΠ½Π½ΡΠΌ ΠΎΠ±ΠΌΠ΅Π½ΠΎΠΌ ΡΠΈΡΠΎΠΊΠΎ ΠΏΡΠΈΠΌΠ΅Π½ΡΠ΅ΡΡΡ KNO3. ΠΠΎΠ»Π½ΠΎΠ²ΠΎΠ΄Ρ, ΡΠΎΡΠΌΠΈΡΡΠ΅ΠΌΡΠ΅ ΠΈΠΎΠ½Π½ΡΠΌ ΠΎΠ±ΠΌΠ΅Π½ΠΎΠΌ Na+ K+, Π½Π΅ ΠΎΠ±Π»Π°Π΄Π°ΡΡ ΠΊΠΎΠ»Π»ΠΎΠΈΠ΄Π½ΠΎΠΉ ΠΎΠΊΡΠ°ΡΠΊΠΎΠΉ ΠΈ ΠΈΠΌΠ΅ΡΡ ΠΎΡΠ΅Π½Ρ ΠΌΠ°Π»ΡΠ΅ ΠΏΠΎΡΠ΅ΡΠΈ (< 1 Π΄Π/ΡΠΌ). ΠΠ΄Π½Π°ΠΊΠΎ ΠΈΠ·ΠΌΠ΅Π½Π΅Π½ΠΈΠ΅ ΠΏΠΎΠΊΠ°Π·Π°ΡΠ΅Π»Ρ ΠΏΡΠ΅Π»ΠΎΠΌΠ»Π΅Π½ΠΈΡ Ρ ΡΠ°ΠΊΠΈΡ Π²ΠΎΠ»Π½ΠΎΠ²ΠΎΠ΄ΠΎΠ² n = 0,0080,01, ΡΡΠΎ Π±ΡΠ²Π°Π΅Ρ Π½Π΅ Π²ΡΠ΅Π³Π΄Π° Π΄ΠΎΡΡΠ°ΡΠΎΡΠ½ΠΎ ΠΏΡΠΈ ΠΈΠ·Π³ΠΎΡΠΎΠ²Π»Π΅Π½ΠΈΠΈ Π²ΠΎΠ»Π½ΠΎΠ²ΠΎΠ΄Π½ΡΡ ΡΡΡΡΠΊΡΡΡ Ρ ΠΌΠ°Π»ΡΠΌΠΈ ΡΠ°Π΄ΠΈΡΡΠ°ΠΌΠΈ Π·Π°ΠΊΡΡΠ³Π»Π΅Π½ΠΈΡ. ΠΠ·Π»ΡΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅, ΡΠ°ΡΠΏΡΠΎΡΡΡΠ°Π½ΡΡΡΠ΅Π΅ΡΡ Π² ΡΠ°ΠΊΠΈΡ Π²ΠΎΠ»Π½ΠΎΠ²ΠΎΠ΄Π°Ρ , ΠΏΠ΅ΡΠ΅ΠΈΠ·Π»ΡΡΠ°Π΅ΡΡΡ Π² ΠΏΠΎΠ΄Π»ΠΎΠΆΠΊΡ, ΠΎΠ±ΡΡΠ»ΠΎΠ²Π»ΠΈΠ²Π°Ρ ΡΠ΅ΠΌ ΡΠ°ΠΌΡΠΌ Π±ΠΎΠ»ΡΡΠΈΠ΅ ΠΎΠΏΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠ΅ ΠΏΠΎΡΠ΅ΡΠΈ Π½Π° ΠΏΠΎΠ²ΠΎΡΠΎΡΠ°Ρ ΠΈ ΠΈΠ·Π³ΠΈΠ±Π°Ρ .
ΠΠΎΠ»Π½ΠΎΠ²ΠΎΠ΄Ρ Ρ Π²ΡΡΠΎΠΊΠΈΠΌ Π·Π½Π°ΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ΠΌ n, ΡΠ²ΠΎΠ±ΠΎΠ΄Π½ΡΠ΅ ΠΎΡ ΠΊΠΎΠ»Π»ΠΎΠΈΠ΄Π½ΠΎΠΉ ΠΎΠΊΡΠ°ΡΠΊΠΈ, ΠΌΠΎΠ³ΡΡ Π±ΡΡΡ ΠΏΠΎΠ»ΡΡΠ΅Π½Ρ Π² ΠΏΡΠΎΡΠ΅ΡΡΠ΅ ΠΈΠΎΠ½Π½ΠΎΠ³ΠΎ ΠΎΠ±ΠΌΠ΅Π½Π° Tl+ Na+. ΠΠΎΡΠΊΠΎΠ»ΡΠΊΡ ΡΠ°Π΄ΠΈΡΡ ΠΈΠΎΠ½Π° Tl+ Π·Π½Π°ΡΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎ Π±ΠΎΠ»ΡΡΠ΅ Π·Π°ΠΌΠ΅ΡΠ°Π΅ΠΌΠΎΠ³ΠΎ ΠΈΠΎΠ½Π° Na+, ΡΠΊΠΎΡΠΎΡΡΡ Π΄ΠΈΡΡΡΠ·ΠΈΠΈ Π΅Π³ΠΎ Π½Π΅Π²ΡΡΠΎΠΊΠ°. ΠΡΠ΅ΠΌΡ ΠΈΠΎΠ½Π½ΠΎΠ³ΠΎ ΠΎΠ±ΠΌΠ΅Π½Π° Π΄ΠΎΡΡΠΈΠ³Π°Π΅Ρ Π½Π΅ΡΠΊΠΎΠ»ΡΠΊΠΈΡ ΡΠ°ΡΠΎΠ² ΠΏΡΠΈ ΡΠ΅ΠΌΠΏΠ΅ΡΠ°ΡΡΡΠ΅ 400 510 Π‘. ΠΠ½Π°ΡΠ΅Π½ΠΈΡ ΠΈΠ·ΠΌΠ΅Π½Π΅Π½ΠΈΡ ΠΏΠΎΠΊΠ°Π·Π°ΡΠ΅Π»Ρ ΠΏΡΠ΅Π»ΠΎΠΌΠ»Π΅Π½ΠΈΡ ΡΡΠΎΡΠΌΠΈΡΠΎΠ²Π°Π½Π½ΡΡ Π²ΠΎΠ»Π½ΠΎΠ²ΠΎΠ΄ΠΎΠ² Π΄ΠΎΡΡΠΈΠ³Π°ΡΡ n = 0,10,15. ΠΠ΄Π½Π°ΠΊΠΎ ΠΈΠ·-Π·Π° Π²ΡΡΠΎΠΊΠΎΠΉ ΡΠΎΠΊΡΠΈΡΠ½ΠΎΡΡΠΈ ΡΠΎΠ»Π΅ΠΉ ΡΠ°Π»Π»ΠΈΡ ΡΠΎΡΠΌΠΈΡΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΠ΅ Π²ΠΎΠ»Π½ΠΎΠ²ΠΎΠ΄ΠΎΠ² ΠΈΠΎΠ½Π½ΡΠΌ ΠΎΠ±ΠΌΠ΅Π½ΠΎΠΌ ΠΈΠ· ΡΠ°ΡΠΏΠ»Π°Π²Π° Π½Π΅ ΠΏΠΎΠ»ΡΡΠΈΠ»ΠΎ ΡΠΈΡΠΎΠΊΠΎΠ³ΠΎ ΠΏΡΠΈΠΌΠ΅Π½Π΅Π½ΠΈΡ.
ΠΡΠΈΠΌΠ΅Π½Π΅Π½ΠΈΠ΅ Cs+ Π² ΠΊΠ°ΡΠ΅ΡΡΠ²Π΅ ΠΈΠΎΠ½Π°-Π΄ΠΈΡΡΡΠ·Π°Π½ΡΠ° ΡΠ°ΠΊΠΆΠ΅ ΠΏΠΎΠ·Π²ΠΎΠ»ΡΠ΅Ρ ΠΏΠΎΠ»ΡΡΠ°ΡΡ Π²ΠΎΠ»Π½ΠΎΠ²ΠΎΠ΄Ρ Ρ Π±ΠΎΠ»ΡΡΠΈΠΌ ΠΈΠ·ΠΌΠ΅Π½Π΅Π½ΠΈΠ΅ΠΌ ΠΏΠΎΠΊΠ°Π·Π°ΡΠ΅Π»Ρ ΠΏΡΠ΅Π»ΠΎΠΌΠ»Π΅Π½ΠΈΡ (Π΄ΠΎ 0,04). ΠΠΎΡΠΊΠΎΠ»ΡΠΊΡ ΠΏΠΎΠ΄Π²ΠΈΠΆΠ½ΠΎΡΡΡ Cs+ Π² ΡΡΠ΅ΠΊΠ»Π°Ρ Π½ΠΈΠ·ΠΊΠ°, ΡΠΎ ΠΏΠΎΠ»ΡΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ Π²ΠΎΠ»Π½ΠΎΠ²ΠΎΠ΄ΠΎΠ² Π±ΠΎΠ»ΡΡΠΎΠΉ ΡΠΎΠ»ΡΠΈΠ½Ρ Π·Π°ΡΡΡΠ΄Π½Π΅Π½ΠΎ. ΠΠ»Ρ ΡΠ΅Π·ΠΈΠ΅Π²ΡΡ ΠΈ ΡΠ°Π»Π»ΠΈΠ΅Π²ΡΡ Π²ΠΎΠ»Π½ΠΎΠ²ΠΎΠ΄ΠΎΠ² Ρ Π°ΡΠ°ΠΊΡΠ΅ΡΠ½Π° ΡΠΎΡΠΌΠ° ΠΏΡΠΎΡΠΈΠ»Ρ ΠΏΠΎΠΊΠ°Π·Π°ΡΠ΅Π»Ρ ΠΏΡΠ΅Π»ΠΎΠΌΠ»Π΅Π½ΠΈΡ Π±Π»ΠΈΠ·ΠΊΠ°Ρ ΠΊ ΡΡΡΠΏΠ΅Π½ΡΠ°ΡΠΎΠΉ.
ΠΠΎΡΠΊΠΎΠ»ΡΠΊΡ ΡΠΏΠ΅ΠΊΡΡΠ°Π»ΡΠ½Π°Ρ Ρ Π°ΡΠ°ΠΊΡΠ΅ΡΠΈΡΡΠΈΠΊΠ° ΠΎΠΏΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠ³ΠΎ Π²ΠΎΠ»Π½ΠΎΠ²ΠΎΠ΄Π° Π²ΠΎ ΠΌΠ½ΠΎΠ³ΠΎΠΌ Π±ΡΠ΄Π΅Ρ ΠΎΠΏΡΠ΅Π΄Π΅Π»ΡΡΡΡΡ ΡΠΏΠ΅ΠΊΡΡΠ°Π»ΡΠ½ΠΎΠΉ Ρ Π°ΡΠ°ΠΊΡΠ΅ΡΠΈΡΡΠΈΠΊΠΎΠΉ ΡΡΠ΅ΠΊΠ»Π°, Π²ΡΠ±ΡΠ°Π½Π½ΠΎΠ³ΠΎ Π² ΠΊΠ°ΡΠ΅ΡΡΠ²Π΅ ΠΏΠΎΠ΄Π»ΠΎΠΆΠΊΠΈ, ΡΠΎ ΡΠΎΡΠΌΠΈΡΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΠ΅ ΠΊΠ°ΡΠ΅ΡΡΠ²Π΅Π½Π½ΡΡ Π²ΠΎΠ»Π½ΠΎΠ²ΠΎΠ΄ΠΎΠ² Ρ ΡΠΈΡΠΎΠΊΠΈΠΌ ΡΠΏΠ΅ΠΊΡΡΠΎΠΌ ΠΏΡΠΎΠΏΡΡΠΊΠ°Π½ΠΈΡ Π»ΡΡΡΠ΅ ΠΏΡΠΎΠ²ΠΎΠ΄ΠΈΡΡ Π½Π° ΠΎΠΏΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΡ Π±Π΅ΡΡΠ²Π΅ΡΠ½ΡΡ ΡΡΠ΅ΠΊΠ»Π°Ρ , ΠΎΡΠ»ΠΈΡΠ°ΡΡΠΈΡ ΡΡ Π²ΡΡΠΎΠΊΠΎΠΉ ΠΏΡΠΎΠ·ΡΠ°ΡΠ½ΠΎΡΡΡΡ, ΠΎΠΏΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠΉ ΠΎΠ΄Π½ΠΎΡΠΎΠ΄Π½ΠΎΡΡΡΡ, Π±Π΅ΡΡΠ²ΠΈΠ»ΡΠ½ΠΎΡΡΡΡ ΠΈ ΡΠ°Π΄ΠΈΠ°ΡΠΈΠΎΠ½Π½ΠΎΠΉ ΡΡΠΎΠΉΠΊΠΎΡΡΡΡ.
ΠΠ°ΡΠ°ΠΌΠ΅ΡΡΡ Π΄ΠΈΡΡΡΠ·Π°Π½ΡΠΎΠ², ΠΈΡΠΏΠΎΠ»ΡΠ·ΡΠ΅ΠΌΡΡ ΠΏΡΠΈ ΠΈΠ·Π³ΠΎΡΠΎΠ²Π»Π΅Π½ΠΈΠΈ Π²ΠΎΠ»Π½ΠΎΠ²ΠΎΠ΄ΠΎΠ² ΠΈΠΎΠ½Π½ΡΠΌ ΠΎΠ±ΠΌΠ΅Π½ΠΎΠΌ ΠΈ ΡΠ²Π΅ΡΠ΄ΠΎΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎΠΉ Π΄ΠΈΡΡΡΠ·ΠΈΠ΅ΠΉ Π² ΡΡΠ΅ΠΊΠ»ΡΠ½Π½ΡΡ ΠΏΠΎΠ΄Π»ΠΎΠΆΠΊΠ°Ρ , ΠΏΡΠ΅Π΄ΡΡΠ°Π²Π»Π΅Π½Ρ Π² ΡΠ°Π±Π»ΠΈΡΠ΅ 1.
Π’Π°Π±Π»ΠΈΡΠ° 1 — ΠΠ°ΡΠ°ΠΌΠ΅ΡΡΡ Π΄ΠΈΡΡΡΠ·Π°Π½ΡΠΎΠ², ΠΈΡΠΏΠΎΠ»ΡΠ·ΡΠ΅ΠΌΡΡ ΠΏΡΠΈ ΠΈΠ·Π³ΠΎΡΠΎΠ²Π»Π΅Π½ΠΈΠΈ Π²ΠΎΠ»Π½ΠΎΠ²ΠΎΠ΄ΠΎΠ² Π² ΡΡΠ΅ΠΊΠ»ΡΠ½Π½ΡΡ ΠΏΠΎΠ΄Π»ΠΎΠΆΠΊΠ°Ρ
ΠΠΈΡΡΡΠ½Π΄ΠΈΡΡΡΡΠΈΠΉ ΠΈΠΎΠ½ | ΠΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΎΠ½Π½Π°Ρ ΠΏΠΎΠ»ΡΡΠΈΠ·ΡΠ΅ΠΌΠΎΡΡΡ, | ΠΠΎΠ½Π½ΡΠΉ ΡΠ°Π΄ΠΈΡΡ, | ΠΡΠΏΠΎΠ»ΡΠ·ΡΠ΅ΠΌΠ°Ρ ΡΠΎΠ»Ρ | Π Π°Π±ΠΎΡΠΈΠ΅ ΡΠ΅ΠΌΠΏΠ΅ΡΠ°ΡΡΡΡ, Β°Π‘ | ΠΠ·ΠΌΠ΅Π½Π΅Π½ΠΈΠ΅ ΠΏΠΎΠΊΠ°Π·Π°ΡΠ΅Π»Ρ ΠΏΡΠ΅Π»ΠΎΠΌΠ»Π΅Π½ΠΈΡ, n | |
Na+ | 0,41 | 0,98 | NaNO3 | 307−380 | ; | |
Li+ | 0,03 | 0,68 | LiNO3 | 264−600 | 0,01 | |
Tl+ | 5,2 | 1,49 | TlNO3 | 206−430 | 0,1 | |
Cs+ | 3,34 | 1,65 | CsNO3 | 0,03 | ||
Ag+ | 2,4 | 1,26 | AgNO3 | 212−444 | 0,09 | |
Rb+ | 1,98 | 1,49 | RbNO3 | 0,015 | ||
K+ | 1,33 | 1,33 | KNO3 | 334−400 | 0,009 | |
Ag+ | 2,4 | 1,26 | Π‘Π΅ΡΠ΅Π±ΡΡΠ½Π°Ρ ΠΏΠ»Π΅Π½ΠΊΠ° | ; | 0,001 | |
Ag+ | 2,4 | 1,26 | Π‘Π΅ΡΠ΅Π±ΡΡΠ½Π°Ρ ΠΏΠ»Π΅Π½ΠΊΠ° + ΡΠ». ΠΏΠΎΠ»Π΅ | ; | 0,025 | |
3. ΠΠΌΠΏΠ»Π°Π½ΡΠ°ΡΠΈΡ ΠΈΠΎΠ½ΠΎΠ² ΠΈ Π±ΠΎΠΌΠ±Π°ΡΠ΄ΠΈΡΠΎΠ²ΠΊΠ° ΠΏΡΠΎΡΠΎΠ½Π°ΠΌΠΈ
ΠΎΠΏΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠΉ Π²ΠΎΠ»Π½ΠΎΠ²ΠΎΠ΄ Π΄ΠΈΡΡΡΠ·ΠΈΡ ΡΡΠ΅ΠΊΠ»ΠΎ ΠΠ·Π²Π΅ΡΡΠ½ΠΎ, ΡΡΠΎ Π½Π΅ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΠ΅ ΠΌΠ°ΡΠ΅ΡΠΈΠ°Π»Ρ ΠΈΠ·ΠΌΠ΅Π½ΡΡΡ ΡΠ²ΠΎΠΉ ΠΏΠΎΠΊΠ°Π·Π°ΡΠ΅Π»Ρ ΠΏΡΠ΅Π»ΠΎΠΌΠ»Π΅Π½ΠΈΡ ΠΏΠΎΠ΄ Π΄Π΅ΠΉΡΡΠ²ΠΈΠ΅ΠΌ Π±ΠΎΠΌΠ±Π°ΡΠ΄ΠΈΡΠΎΠ²ΠΊΠΈ ΠΈΠΎΠ½Π°ΠΌΠΈ Ar+, He+, Ne+, Li+ Ρ ΡΠ½Π΅ΡΠ³ΠΈΠ΅ΠΉ ΠΎΡ 7,5 ΠΊΡΠ Π΄ΠΎ 2 ΠΡΠ. ΠΠ΄Π½Π°ΠΊΠΎ, ΡΠΎΠ»ΡΠΊΠΎ ΠΊΠ²Π°ΡΡΠ΅Π²ΠΎΠ΅ ΡΡΠ΅ΠΊΠ»ΠΎ ΠΈΠ·ΠΌΠ΅Π½ΡΠ΅Ρ ΡΠ²ΠΎΠΉ ΠΏΠΎΠΊΠ°Π·Π°ΡΠ΅Π»Ρ ΠΏΡΠ΅Π»ΠΎΠΌΠ»Π΅Π½ΠΈΡ Π² ΡΡΠΎΡΠΎΠ½Ρ ΡΠ²Π΅Π»ΠΈΡΠ΅Π½ΠΈΡ Π² ΡΠ΅Π·ΡΠ»ΡΡΠ°ΡΠ΅ Π±ΠΎΠΌΠ±Π°ΡΠ΄ΠΈΡΠΎΠ²ΠΊΠΈ, ΠΡΠΎΡ ΡΡΡΠ΅ΠΊΡ ΡΡΠΏΠ΅ΡΠ½ΠΎ Π±ΡΠ» ΠΈΡΠΏΠΎΠ»ΡΠ·ΠΎΠ²Π°Π½ ΡΡΠ΄ΠΎΠΌ Π°Π²ΡΠΎΡΠΎΠ² Π΄Π»Ρ ΠΈΠ·Π³ΠΎΡΠΎΠ²Π»Π΅Π½ΠΈΡ Π²ΠΎΠ»Π½ΠΎΠ²ΠΎΠ΄ΠΎΠ² Π² ΠΊΠ²Π°ΡΡΠ΅Π²ΠΎΠΌ ΡΡΠ΅ΠΊΠ»Π΅. ΠΡΡΠ΅ΠΌ ΠΈΠΌΠΏΠ»Π°Π½ΡΠ°ΡΠΈΠΈ ΠΈΠΎΠ½ΠΎΠ² Li+ Π² ΠΊΠ²Π°ΡΡΠ΅Π²ΠΎΠΌ ΡΡΠ΅ΠΊΠ»Π΅ ΠΏΠΎΠ»ΡΡΠ΅Π½Ρ Π²ΠΎΠ»Π½ΠΎΠ²ΠΎΠ΄Ρ Ρ ΠΏΠΎΠΊΠ°Π·Π°ΡΠ΅Π»Π΅ΠΌ ΠΏΡΠ΅Π»ΠΎΠΌΠ»Π΅Π½ΠΈΡ n=1,493 ΠΈ ΠΏΠΎΡΠ΅ΡΡΠΌΠΈ 1,8 Π΄Π/ΡΠΌ. ΠΠ»ΠΎΡΠ½ΠΎΡΡΡ ΠΈΠΎΠ½ΠΎΠ² ΡΠΎΡΡΠ°Π²ΠΈΠ»Π° 1015 ΠΈΠΎΠ½ΠΎΠ²/ΡΠΌ3. ΠΠΌΠΏΠ»Π°Π½ΡΠ°ΡΠΈΡ ΠΎΡΡΡΠ΅ΡΡΠ²Π»ΡΠ»Π°ΡΡ ΠΏΡΠΈ ΡΠ΅ΠΌΠΏΠ΅ΡΠ°ΡΡΡΠ΅ 220 Β°C. ΠΠΎΡΠ»Π΅ Π΄ΠΎΠΏΠΎΠ»Π½ΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎΠ³ΠΎ ΠΎΡΠΆΠΈΠ³Π° ΠΏΡΠΈ ΡΠ΅ΠΌΠΏΠ΅ΡΠ°ΡΡΡΠ΅ 300 Β°C Π² ΡΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ 1 ΡΠ°ΡΠ° Π²ΠΎΠ»Π½ΠΎΠ²ΠΎΠ΄Ρ ΠΈΠΌΠ΅Π»ΠΈ n=1,468 ΠΈ ΠΏΠΎΡΠ΅ΡΠΈ Π΄ΠΎ 0,2 Π΄Π/ΡΠΌ Π½Π° Π»=0,63 ΠΌΠΊΠΌ. Π£ΡΡΠ°Π½ΠΎΠ²Π»Π΅Π½ΠΎ, ΡΡΠΎ ΡΠ΅ΡΠΌΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠ°Ρ ΠΎΠ±ΡΠ°Π±ΠΎΡΠΊΠ° Π²ΠΎΠ»Π½ΠΎΠ²ΠΎΠ΄ΠΎΠ² Π½Π΅Π·Π½Π°ΡΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎ ΠΈΠ·ΠΌΠ΅Π½ΡΠ΅Ρ ΠΏΠΎΠΊΠ°Π·Π°ΡΠ΅Π»Ρ ΠΏΡΠ΅Π»ΠΎΠΌΠ»Π΅Π½ΠΈΡ Π²ΠΎΠ»Π½ΠΎΠ²ΠΎΠ΄Π°, Π½ΠΎ ΡΡΡΠ΅ΡΡΠ²Π΅Π½Π½ΠΎ ΡΠΌΠ΅Π½ΡΡΠ°Π΅Ρ ΠΏΠΎΡΠ΅ΡΠΈ, ΡΡΠΎ ΡΠ²ΡΠ·Π°Π½ΠΎ Ρ ΠΎΡΠΆΠΈΠ³ΠΎΠΌ Π²ΠΎΠ·Π½ΠΈΠΊΠ°ΡΡΠΈΡ Π² ΡΠ΅Π·ΡΠ»ΡΡΠ°ΡΠ΅ Π±ΠΎΠΌΠ±Π°ΡΠ΄ΠΈΡΠΎΠ²ΠΊΠΈ ΡΠ΅Π½ΡΡΠΎΠ² ΠΎΠΊΡΠ°ΡΠΊΠΈ ΠΈ ΡΠ°ΡΡΠ΅ΡΠ½ΠΈΡ.
ΠΠΎΠ»Π½ΠΎΠ²ΠΎΠ΄Ρ Π² ΠΊΠ²Π°ΡΡΠ΅ ΠΌΠΎΠ³ΡΡ Π±ΡΡΡ ΡΡΠΎΡΠΌΠΈΡΠΎΠ²Π°Π½Ρ ΠΈΠΌΠΏΠ»Π°Π½ΡΠ°ΡΠΈΠ΅ΠΉ ΠΈΠΎΠ½ΠΎΠ² ΠΎΡ Π³Π΅Π»ΠΈΡ Π΄ΠΎ Π²ΠΈΡΠΌΡΡΠ° Ρ ΡΠ½Π΅ΡΠ³ΠΈΠ΅ΠΉ ΠΎΡ 150 ΠΊΡΠ Π΄ΠΎ Π΅Π΄ΠΈΠ½ΠΈΡ ΠΡΠ ΠΏΡΠΈ ΠΏΠ»ΠΎΡΠ½ΠΎΡΡΠΈ ΠΈΠΎΠ½ΠΎΠ² 1016 ΠΈΠΎΠ½ΠΎΠ²/ΡΠΌ3 Π² ΡΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ Π½Π΅ΡΠΊΠΎΠ»ΡΠΊΠΈΡ ΡΠ°ΡΠΎΠ². ΠΠ΄Π½Π°ΠΊΠΎ ΠΏΡΠΈ ΠΈΠ·Π³ΠΎΡΠΎΠ²Π»Π΅Π½ΠΈΠΈ ΠΊΠ°Π½Π°Π»ΡΠ½ΡΡ Π²ΠΎΠ»Π½ΠΎΠ²ΠΎΠ΄ΠΎΠ² ΠΈΠΎΠ½Π½ΠΎΠΉ ΠΈΠΌΠΏΠ»Π°Π½ΡΠ°ΡΠΈΠ΅ΠΉ Π²ΡΡΠ°Π΅Ρ Π²ΠΎΠΏΡΠΎΡ ΠΎ ΠΌΠ°ΡΠ΅ΡΠΈΠ°Π»Π΅ Π΄Π»Ρ ΠΌΠ°ΡΠΊΠΈ.
Π ΠΊΠ°ΡΠ΅ΡΡΠ²Π΅ ΠΌΠ°ΡΠΊΠΈΡΡΡΡΠ΅Π³ΠΎ ΡΠ»ΠΎΡ ΠΌΠΎΠΆΠ½ΠΎ ΠΈΡΠΏΠΎΠ»ΡΠ·ΠΎΠ²Π°ΡΡ Π·ΠΎΠ»ΠΎΡΡΡ ΠΏΠ»Π΅Π½ΠΊΡ, ΡΠΎΠ»ΡΠΈΠ½ΠΎΠΉ I ΠΌΠΊΠΌ. ΠΠΎΠ»ΠΎΡΠΎ Π½Π°Π½ΠΎΡΠΈΠ»ΡΡ Π½Π° ΠΏΠΎΠ²Π΅ΡΡ Π½ΠΎΡΡΡ ΠΏΠ»Π°Π²Π»Π΅Π½ΠΎΠ³ΠΎ ΠΊΠ²Π°ΡΡΠ° ΠΏΡΡΠ΅ΠΌ ΡΠ΅ΡΠΌΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠ³ΠΎ Π²Π°ΠΊΡΡΠΌΠ½ΠΎΠ³ΠΎ Π½Π°ΠΏΡΠ»Π΅Π½ΠΈΡ, Π° Π·Π°ΡΠ΅ΠΌ Π² Π·ΠΎΠ»ΠΎΡΠΎΠΉ ΠΏΠ»Π΅Π½ΠΊΠ΅ ΡΠΎΡΠΎΠ»ΠΈΡΠΎΠ³ΡΠ°ΡΠΈΠ΅ΠΉ Π²ΡΡΡΠ°Π²Π»ΠΈΠ²Π°Π΅ΡΡΡ ΠΊΠΎΠ½ΡΠΈΠ³ΡΡΠ°ΡΠΈΡ Π±ΡΠ΄ΡΡΠ΅Π³ΠΎ Π²ΠΎΠ»Π½ΠΎΠ²ΠΎΠ΄Π°. Π’Π°ΠΊΠ°Ρ ΠΌΠ°ΡΠΊΠ° Π΄ΠΎΠ²ΠΎΠ»ΡΠ½ΠΎ ΡΡΡΠ΅ΠΊΡΠΈΠ²Π½Π° ΠΈ ΠΏΠΎΠ»Π½ΠΎΡΡΡΡ ΠΏΡΠ΅Π΄ΠΎΡ ΡΠ°Π½ΡΠ΅Ρ ΠΏΠΎΠ΄Π»ΠΎΠΆΠΊΡ ΠΎΡ ΠΏΡΠΎΠ½ΠΈΠΊΠ½ΠΎΠ²Π΅Π½ΠΈΡ Π±ΠΎΠΌΠ±Π°ΡΠ΄ΠΈΡΡΡΡΠΈΡ ΠΈΠΎΠ½ΠΎΠ².
ΠΠ·ΠΌΠ΅Π½Π΅Π½ΠΈΠ΅ ΠΏΠΎΠΊΠ°Π·Π°ΡΠ΅Π»Ρ ΠΏΡΠ΅Π»ΠΎΠΌΠ»Π΅Π½ΠΈΡ Π·Π°Π²ΠΈΡΠΈΡ ΠΎΡ ΠΈΠ½ΡΠ΅Π³ΡΠ°Π»ΡΠ½ΠΎΠ³ΠΎ (ΠΏΠΎ Π²ΡΠ΅ΠΌΠ΅Π½ΠΈ) ΠΏΠΎΡΠΎΠΊΠ° ΡΠ½Π΅ΡΠ³ΠΈΠΈ ΠΈ Π² Π·Π°Π²ΠΈΡΠΈΠΌΠΎΡΡΠΈ ΠΎΡ ΠΈΠΌΠΏΠ»Π°Π½ΡΠΈΡΠΎΠ²Π°Π½Π½ΡΡ ΠΈΠΎΠ½ΠΎΠ² ΠΌΠΎΠΆΠ΅Ρ Π΄ΠΎΡΡΠΈΠ³Π°ΡΡ 3% ΠΈ Π²ΡΡΠ΅, ΠΏΡΠΈ ΡΡΠΎΠΌ ΠΏΠΎΡΠ΅ΡΠΈ Π² Π²ΠΎΠ»Π½ΠΎΠ²ΠΎΠ΄Π°Ρ ΡΠΈΡΠΈΠ½ΠΎΠΉ 5 ΠΌΠΊΠΌ Π½Π° Π»=640 Π½ΠΌ Π±ΡΠ»ΠΈ ΠΌΠ΅Π½Π΅Π΅ 1 Π΄Π/ΡΠΌ.
Π Π±ΠΎΠ»ΡΡΠΈΠ½ΡΡΠ²Π΅ ΡΠ»ΡΡΠ°Π΅Π² ΠΏΠΎΡΠ»Π΅ ΠΏΡΠΎΠ²Π΅Π΄Π΅Π½ΠΈΡ ΠΈΠΎΠ½Π½ΠΎΠΉ ΠΈΠΌΠΏΠ»Π°Π½ΡΠ°ΡΠΈΠΈ Π½Π΅ΠΎΠ±Ρ ΠΎΠ΄ΠΈΠΌΠΎ ΠΏΡΠΎΠ²Π΅ΡΡΠΈ ΠΎΡΠΆΠΈΠ³ ΠΌΠ°ΡΠ΅ΡΠΈΠ°Π»Π° ΠΏΠΎΠ΄Π»ΠΎΠΆΠΊΠΈ ΠΏΡΠΈ ΠΏΠΎΠ²ΡΡΠ΅Π½Π½ΡΡ ΡΠ΅ΠΌΠΏΠ΅ΡΠ°ΡΡΡΠ°Ρ Π΄Π»Ρ ΡΠ΄Π°Π»Π΅Π½ΠΈΡ Π½Π°Π²Π΅Π΄Π΅Π½Π½ΡΡ Π΄Π΅ΡΠ΅ΠΊΡΠΎΠ² ΠΊΡΠΈΡΡΠ°Π»Π»ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠΉ ΡΠ΅ΡΠ΅ΡΠΊΠΈ ΠΈ Π΄Π»Ρ ΡΡΠΈΠΌΡΠ»ΠΈΡΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΡ Π·Π°ΠΌΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΈΡ Π²Π²Π΅Π΄Π΅Π½Π½ΡΠΌΠΈ ΠΈΠΎΠ½Π°ΠΌΠΈ ΡΠΎΠ±ΡΡΠ²Π΅Π½Π½ΡΡ ΠΈΠΎΠ½ΠΎΠ² ΠΌΠ°ΡΠ΅ΡΠΈΠ°Π»Π°. ΠΠΎΡΠ»Π΅ ΠΎΡΠΆΠΈΠ³Π° Π²ΠΎΠ»Π½ΠΎΠ²ΠΎΠ΄Ρ, ΠΏΠΎΠ»ΡΡΠ΅Π½Π½ΡΠ΅ ΡΠ°ΠΊΠΈΠΌ ΠΌΠ΅ΡΠΎΠ΄ΠΎΠΌ, ΠΎΠ±Π»Π°Π΄Π°ΡΡ ΠΏΠΎΡΡΠΈ ΡΠ°ΠΊΠΈΠΌΠΈ ΠΆΠ΅ Ρ Π°ΡΠ°ΠΊΡΠ΅ΡΠΈΡΡΠΈΠΊΠ°ΠΌΠΈ, ΡΡΠΎ ΠΈ Π²ΠΎΠ»Π½ΠΎΠ²ΠΎΠ΄Ρ, ΠΏΠΎΠ»ΡΡΠ΅Π½Π½ΡΠ΅ ΠΌΠ΅ΡΠΎΠ΄ΠΎΠΌ Π΄ΠΈΡΡΡΠ·ΠΈΠΈ. ΠΠ΄Π½Π°ΠΊΠΎ ΠΈΠΌΠΏΠ»Π°Π½ΡΠ°ΡΠΈΠΎΠ½Π½ΡΠΉ ΠΌΠ΅ΡΠΎΠ΄ ΠΏΡΠ΅Π΄ΡΡΠ°Π²Π»ΡΠ΅Ρ Π±ΠΎΠ»ΡΡΠΈΠ΅ Π²ΠΎΠ·ΠΌΠΎΠΆΠ½ΠΎΡΡΠΈ Π΄Π»Ρ ΡΠΏΡΠ°Π²Π»Π΅Π½ΠΈΡ ΡΠ°ΡΠΏΡΠ΅Π΄Π΅Π»Π΅Π½ΠΈΠ΅ΠΌ ΠΊΠΎΠ½ΡΠ΅Π½ΡΡΠ°ΡΠΈΠΈ Π²Π²Π΅Π΄Π΅Π½Π½ΡΡ ΠΏΡΠΈΠΌΠ΅ΡΠ½ΡΡ Π°ΡΠΎΠΌΠΎΠ² Π±Π»Π°Π³ΠΎΠ΄Π°ΡΡ ΠΈΠ·ΠΌΠ΅Π½Π΅Π½ΠΈΡ ΡΠ½Π΅ΡΠ³ΠΈΠΈ ΠΈ Π΄ΠΎΠ·Ρ ΠΈΠΎΠ½ΠΎΠ² Ρ ΡΠ΅Π»ΡΡ ΠΏΠΎΠ»ΡΡΠ΅Π½ΠΈΡ Π·Π°Π΄Π°Π½Π½ΠΎΠ³ΠΎ ΠΏΡΠΎΡΠΈΠ»Ρ. Π ΠΏΡΠΎΡΠ΅ΡΡΠ°Ρ Π΄ΠΈΡΡΡΠ·ΠΈΠΈ Π²ΡΠ΅Π³Π΄Π° ΠΏΡΠΈΡ ΠΎΠ΄ΡΡ Π»ΠΈΠ±ΠΎ ΠΊ Π³Π°ΡΡΡΠΎΠ²ΠΎΠΌΡ ΠΏΡΠΎΡΠΈΠ»Ρ ΡΠ°ΡΠΏΡΠ΅Π΄Π΅Π»Π΅Π½ΠΈΡ ΠΏΡΠΈΠΌΠ΅ΡΠ½ΡΡ Π°ΡΠΎΠΌΠΎΠ², Π»ΠΈΠ±ΠΎ ΠΊ ΠΏΡΠΎΡΠΈΠ»Ρ, ΠΎΠΏΠΈΡΡΠ²Π°Π΅ΠΌΠΎΠΌΡ Π΄ΠΎΠΏΠΎΠ»Π½ΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎΠΉ ΡΡΠ½ΠΊΡΠΈΠ΅ΠΉ ΠΎΡΠΈΠ±ΠΎΠΊ Π² Π·Π°Π²ΠΈΡΠΈΠΌΠΎΡΡΠΈ ΠΎΡ ΡΠΈΠΏΠ° ΠΈΡΡΠΎΡΠ½ΠΈΠΊΠ° Π΄ΠΈΡΡΡΠ·ΠΈΠΈ. ΠΡΠΈΠΌΠ΅ΡΠΎΠΌ Π²ΠΎΠ»Π½ΠΎΠ²ΠΎΠ΄Π°, ΠΈΠ·Π³ΠΎΡΠΎΠ²Π»Π΅Π½Π½ΠΎΠ³ΠΎ ΠΌΠ΅ΡΠΎΠ΄ΠΎΠΌ ΠΈΠΌΠΏΠ»Π°Π½ΡΠ°ΡΠΈΠΈ Π·Π°ΠΌΠ΅ΡΠ°ΡΡΠΈΡ Π°ΡΠΎΠΌΠΎΠ² ΠΏΡΠΈΠΌΠ΅ΡΠ΅ΠΉ, ΡΠ²Π»ΡΠ΅ΡΡΡ Π²ΠΎΠ»Π½ΠΎΠ²ΠΎΠ΄ Ρ Π½Π°Π»ΠΎΠΆΠ΅Π½Π½ΠΎΠΉ ΠΏΠΎΠ»ΠΎΡΠΊΠΎΠΉ, Π² ΠΊΠΎΡΠΎΡΠΎΠΌ Π±ΡΠ»Π° ΠΈΡΠΏΠΎΠ»ΡΠ·ΠΎΠ²Π°Π½Π° ΠΈΠΌΠΏΠ»Π°Π½ΡΠ°ΡΠΈΡ ΠΈΠΎΠ½ΠΎΠ² ΠΠ΅+ Π΄Π»Ρ ΠΏΠΎΠ»ΡΡΠ΅Π½ΠΈΡ ΠΏΡΠΎΠ²ΠΎΠ΄ΠΈΠΌΠΎΡΡΠΈ Ρ+-ΡΠΈΠΏΠ° Π² ΠΏΠΎΠ»ΠΎΡΠΊΠ΅, Π½Π°Π»ΠΎΠΆΠ΅Π½Π½ΠΎΠΉ Π½Π° ΡΠΏΠΈΡΠ°ΠΊΡΠΈΠ°Π»ΡΠ½ΡΠΉ ΠΏΠ»ΠΎΡΠΊΠΈΠΉ Π²ΠΎΠ»Π½ΠΎΠ²ΠΎΠ΄ nΡΠΈΠΏΠ°. ΠΠ΅ΡΠΎΠ΄ ΠΈΠΌΠΏΠ»Π°Π½ΡΠ°ΡΠΈΠΈ Π·Π°ΠΌΠ΅ΡΠ°ΡΡΠΈΡ Π°ΡΠΎΠΌΠΎΠ² ΠΏΡΠΈΠΌΠ΅ΡΠΈ Π±ΡΠ» ΡΠ°ΠΊΠΆΠ΅ ΠΈΡΠΏΠΎΠ»ΡΠ·ΠΎΠ²Π°Π½ Π΄Π»Ρ ΠΈΠ·Π³ΠΎΡΠΎΠ²Π»Π΅Π½ΠΈΡ Π²ΠΎΠ»Π½ΠΎΠ²ΠΎΠ΄ΠΎΠ² Π½Π° ΠΎΡΠ½ΠΎΠ²Π΅ CdTe, GaP ΠΈ ZnTe.
ΠΠΎΠΌΠΈΠΌΠΎ Π²ΠΎΠ·Π΄Π΅ΠΉΡΡΠ²ΠΈΡ, ΡΠ²ΡΠ·Π°Π½Π½ΠΎΠ³ΠΎ Ρ Π·Π°ΠΌΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ΠΌ Π°ΡΠΎΠΌΠ°ΠΌΠΈ ΠΏΡΠΈΠΌΠ΅ΡΠΈ, ΠΈΠΎΠ½Π½ΡΡ ΠΈΠΌΠΏΠ»Π°Π½ΡΠ°ΡΠΈΡ ΠΌΠΎΠΆΠ½ΠΎ ΡΠ°ΠΊΠΆΠ΅ ΠΈΡΠΏΠΎΠ»ΡΠ·ΠΎΠ²Π°ΡΡ Π΄Π»Ρ ΡΠ°ΠΊΠΈΡ Π²ΠΎΠ»Π½ΠΎΠ²ΠΎΠ΄ΠΎΠ², Π² ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΡ ΡΠ²Π΅Π»ΠΈΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ ΠΏΠΎΠΊΠ°Π·Π°ΡΠ΅Π»Ρ ΠΏΡΠ΅Π»ΠΎΠΌΠ»Π΅Π½ΠΈΡ Π΄ΠΎΡΡΠΈΠ³Π°Π΅ΡΡΡ Π² ΡΠ΅Π·ΡΠ»ΡΡΠ°ΡΠ΅ Π½Π°ΡΡΡΠ΅Π½ΠΈΠΉ Π² ΡΡΡΡΠΊΡΡΡΠ΅ ΠΊΡΠΈΡΡΠ°Π»Π»ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠΉ ΡΠ΅ΡΠ΅ΡΠΊΠΈ ΠΌΠ°ΡΠ΅ΡΠΈΠ°Π»Π° ΠΏΠΎΠ΄Π»ΠΎΠΆΠΊΠΈ, Π²ΡΠ·ΡΠ²Π°Π΅ΠΌΡΡ ΡΡΠΊΠΎΡΠ΅Π½Π½ΡΠΌΠΈ ΠΈΠΎΠ½Π°ΠΌΠΈ, Π½Π΅ ΠΏΡΠΈΠ½ΠΈΠΌΠ°ΡΡΠΈΠΌΠΈ ΡΡΠ°ΡΡΠΈΡ Π² Π·Π°ΠΌΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΈΡΡ Π°ΡΠΎΠΌΠΎΠ².
Π’ΡΠ΅ΡΠΈΠΉ ΡΠΈΠΏ ΠΎΠΏΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΡ Π²ΠΎΠ»Π½ΠΎΠ²ΠΎΠ΄ΠΎΠ² ΠΌΠΎΠΆΠ½ΠΎ ΠΏΠΎΠ»ΡΡΠΈΡΡ ΠΌΠ΅ΡΠΎΠ΄ΠΎΠΌ ΠΈΠΎΠ½Π½ΠΎΠΉ ΠΈΠΌΠΏΠ»Π°Π½ΡΠ°ΡΠΈΠΈ Π² Π½Π΅ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΡ ΠΏΠΎΠ»ΡΠΏΡΠΎΠ²ΠΎΠ΄Π½ΠΈΠΊΠ°Ρ , Π² ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΡ ΠΌΠΎΠ³ΡΡ Π²ΠΎΠ·Π½ΠΈΠΊΠ°ΡΡ ΡΠ΅Π½ΡΡΡ Π΄Π»Ρ Π·Π°Ρ Π²Π°ΡΠ° ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΡ Π½ΠΎΡΠΈΡΠ΅Π»Π΅ΠΉ. ΠΠ±Π»ΡΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ ΠΏΡΠΎΡΠΎΠ½Π°ΠΌΠΈ ΠΌΠΎΠΆΠ½ΠΎ ΠΈΡΠΏΠΎΠ»ΡΠ·ΠΎΠ²Π°ΡΡ Π΄Π»Ρ Π³Π΅Π½Π΅ΡΠ°ΡΠΈΠΈ ΠΏΠΎΠ²ΡΠ΅ΠΆΠ΄Π΅Π½ΠΈΠΉ Π² ΠΊΡΠΈΡΡΠ°Π»Π»ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠΉ ΡΠ΅ΡΠ΅ΡΠΊΠ΅, ΠΏΡΠΈΠ²ΠΎΠ΄ΡΡΠΈΡ ΠΊ ΠΎΠ±ΡΠ°Π·ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΡ ΠΊΠΎΠΌΠΏΠ΅Π½ΡΠΈΡΡΡΡΠΈΡ ΡΠ΅Π½ΡΡΠΎΠ², Ρ ΡΠ΅Π»ΡΡ ΠΏΠΎΠ»ΡΡΠ΅Π½ΠΈΡ ΠΎΠ±Π»Π°ΡΡΠΈ ΡΠΎ ΡΡΠ°Π²Π½ΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎ Π½ΠΈΠ·ΠΊΠΎΠΉ ΠΊΠΎΠ½ΡΠ΅Π½ΡΡΠ°ΡΠΈΠ΅ΠΉ Π½ΠΎΡΠΈΡΠ΅Π»Π΅ΠΉ Π² ΠΏΠΎΠ΄Π»ΠΎΠΆΠΊΠ΅, ΠΎΠ±Π»Π°Π΄Π°ΡΡΠ΅ΠΉ ΠΎΡΠ½ΠΎΡΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎ Π±ΠΎΠ»ΡΡΠΎΠΉ ΠΊΠΎΠ½ΡΠ΅Π½ΡΡΠ°ΡΠΈΠ΅ΠΉ Π½ΠΎΡΠΈΡΠ΅Π»Π΅ΠΉ. ΠΠΎΠΊΠ°Π·Π°ΡΠ΅Π»Ρ ΠΏΡΠ΅Π»ΠΎΠΌΠ»Π΅Π½ΠΈΡ Π² ΠΎΠ±Π»Π°ΡΡΠΈ Ρ Π±ΠΎΠ»Π΅Π΅ Π½ΠΈΠ·ΠΊΠΎΠΉ ΠΊΠΎΠ½ΡΠ΅Π½ΡΡΠ°ΡΠΈΠ΅ΠΉ Π½ΠΎΡΠΈΡΠ΅Π»Π΅ΠΉ Π½Π΅ΡΠΊΠΎΠ»ΡΠΊΠΎ Π±ΠΎΠ»ΡΡΠ΅, ΡΠ°ΠΊ ΠΊΠ°ΠΊ ΡΠ²ΠΎΠ±ΠΎΠ΄Π½ΡΠ΅ Π½ΠΎΡΠΈΡΠ΅Π»ΠΈ ΠΎΠ±ΡΡΠ½ΠΎ ΡΠΌΠ΅Π½ΡΡΠ°ΡΡ ΠΏΠΎΠΊΠ°Π·Π°ΡΠ΅Π»Ρ ΠΏΡΠ΅Π»ΠΎΠΌΠ»Π΅Π½ΠΈΡ. ΠΠΌΠΏΠ»Π°Π½ΡΠΈΡΠΎΠ²Π°Π½Π½ΡΠ΅ ΠΏΡΠΎΡΠΎΠ½Ρ ΡΠ°ΠΌΠΈ Π½Π΅ΠΏΠΎΡΡΠ΅Π΄ΡΡΠ²Π΅Π½Π½ΠΎ Π½Π΅ ΡΠ²Π»ΡΡΡΡΡ ΠΏΡΠΈΡΠΈΠ½ΠΎΠΉ Π·Π°ΠΌΠ΅ΡΠ½ΠΎΠ³ΠΎ ΡΠ²Π΅Π»ΠΈΡΠ΅Π½ΠΈΡ ΠΏΠΎΠΊΠ°Π·Π°ΡΠ΅Π»Ρ ΠΏΡΠ΅Π»ΠΎΠΌΠ»Π΅Π½ΠΈΡ; Π΅Π³ΠΎ ΠΈΠ·ΠΌΠ΅Π½Π΅Π½ΠΈΠ΅ ΡΠ²ΡΠ·Π°Π½ΠΎ Ρ Π·Π°Ρ Π²Π°ΡΠΎΠΌ Π½ΠΎΡΠΈΡΠ΅Π»Π΅ΠΉ Π»ΠΎΠ²ΡΡΠΊΠ°ΠΌΠΈ, ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΠ΅ ΠΏΠΎΠ½ΠΈΠΆΠ°ΡΡ ΠΊΠΎΠ½ΡΠ΅Π½ΡΡΠ°ΡΠΈΡ Π½ΠΎΡΠΈΡΠ΅Π»Π΅ΠΉ.
ΠΠΎΠ½Π½ΠΎΠΉ ΠΈΠΌΠΏΠ»Π°Π½ΡΠ°ΡΠΈΠ΅ΠΉ ΠΈ Π±ΠΎΠΌΠ±Π°ΡΠ΄ΠΈΡΠΎΠ²ΠΊΠΎΠΉ ΠΏΡΠΎΡΠΎΠ½Π°ΠΌΠΈ ΠΌΠΎΠΆΠ½ΠΎ ΠΏΠΎΠ»ΡΡΠ°ΡΡ Π·Π°Π³Π»ΡΠ±Π»Π΅Π½Π½ΡΠ΅ Π²ΠΎΠ»Π½ΠΎΠ²ΠΎΠ΄Ρ, ΠΈΠΌΠ΅ΡΡΠΈΠ΅ Π½ΠΈΠ·ΠΊΠΈΠ΅ ΠΏΠΎΡΠ΅ΡΠΈ Π² ΡΠ°ΠΊΠΈΡ ΠΌΠ°ΡΠ΅ΡΠΈΠ°Π»Π°Ρ ΠΊΠ°ΠΊ ΠΊΠ²Π°ΡΡ ΠΈ LiNbO3. ΠΠ΄Π½Π°ΠΊΠΎ Π²ΡΡΠΎΠΊΠ°Ρ ΡΡΠΎΠΈΠΌΠΎΡΡΡ ΠΈ ΡΠ»ΠΎΠΆΠ½ΠΎΡΡΡ ΠΎΠ±ΠΎΡΡΠ΄ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΡ, ΠΎΠ³ΡΠ°Π½ΠΈΡΠΈΠ²Π°ΡΡ ΠΏΡΠΈΠΌΠ΅Π½Π΅Π½ΠΈΠ΅ ΡΡΠΈΡ ΡΠΏΠΎΡΠΎΠ±ΠΎΠ² Π½Π° ΠΏΡΠ°ΠΊΡΠΈΠΊΠ΅. ΠΠ° ΡΠΈΡΡΠ½ΠΊΠ΅ 7 ΠΏΡΠ΅Π΄ΡΡΠ°Π²Π»Π΅Π½Π° ΡΠΏΡΠΎΡΠ΅Π½Π½Π°Ρ Π±Π»ΠΎΠΊ-ΡΡ Π΅ΠΌΠ° ΡΡΡΠ°Π½ΠΎΠ²ΠΊΠΈ Π΄Π»Ρ ΠΈΠΎΠ½Π½ΠΎΠΉ ΠΈΠΌΠΏΠ»Π°Π½ΡΠ°ΡΠΈΠΈ.
1 — ΠΈΡΡΠΎΡΠ½ΠΈΠΊ ΠΈΠΎΠ½ΠΎΠ²; 2 — ΡΡΠΊΠΎΡΠΈΡΠ΅Π»Ρ ΠΈΠΎΠ½ΠΎΠ²; 3 — ΠΌΠ°ΡΡ-ΡΠ΅ΠΏΠ°ΡΠ°ΡΠΎΡ; 4 — ΡΡΠΈΠ³ΠΌΠ°ΡΠΎΡ; 5 — ΡΠΈΡΡΠ΅ΠΌΠ° ΡΠΎΡΠΌΠΈΡΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΡ ΠΏΡΠΎΡΠΈΠ»Ρ ΠΏΡΡΠΊΠ°; 6 — ΡΠΈΡΡΠ΅ΠΌΠ° ΡΠΊΠ°Π½ΠΈΡΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΡ Π»ΡΡΠ°; 7 — ΠΌΠΈΡΠ΅Π½Ρ-ΠΏΠΎΠ΄Π»ΠΎΠΆΠΊΠ°.
Π ΠΈΡΡΠ½ΠΎΠΊ 7 — ΠΠ»ΠΎΠΊ-ΡΡ Π΅ΠΌΠ° ΡΡΡΠ°Π½ΠΎΠ²ΠΊΠΈ Π΄Π»Ρ ΠΈΠΎΠ½Π½ΠΎΠΉ ΠΈΠΌΠΏΠ»Π°Π½ΡΠ°ΡΠΈΠΈ
3.1 Π£ΠΌΠ΅Π½ΡΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ ΠΊΠΎΠ½ΡΠ΅Π½ΡΡΠ°ΡΠΈΠΈ Π½ΠΎΡΠΈΡΠ΅Π»Π΅ΠΉ
Π ΠΏΠΎΠ»ΡΠΏΡΠΎΠ²ΠΎΠ΄Π½ΠΈΠΊΠ°Ρ Π»ΡΠ±ΡΠ΅ ΡΠ²ΠΎΠ±ΠΎΠ΄Π½ΡΠ΅ Π½ΠΎΡΠΈΡΠ΅Π»ΠΈ Π΄Π΅ΠΉΡΡΠ²ΡΡΡ «ΠΎΡΡΠΈΡΠ°ΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎ» Π½Π° ΠΏΠΎΠΊΠ°Π·Π°ΡΠ΅Π»Ρ ΠΏΡΠ΅Π»ΠΎΠΌΠ»Π΅Π½ΠΈΡ, Ρ. Π΅. ΠΎΠ½ΠΈ, ΡΠΌΠ΅Π½ΡΡΠ°ΡΡ Π΅Π³ΠΎ Π·Π½Π°ΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ ΠΏΠΎ ΡΡΠ°Π²Π½Π΅Π½ΠΈΡ Ρ ΡΠ΅ΠΌ Π·Π½Π°ΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ΠΌ, ΠΊΠΎΡΠΎΡΠΎΠ΅ ΠΈΠΌΠ΅Π» Π±Ρ ΠΏΠΎΠ»Π½ΠΎΡΡΡΡ ΠΎΠ±Π΅Π΄Π½Π΅Π½Π½ΡΠΉ Π½ΠΎΡΠΈΡΠ΅Π»ΡΠΌΠΈ ΠΏΠΎΠ»ΡΠΏΡΠΎΠ²ΠΎΠ΄Π½ΠΈΠΊΠΎΠ²ΡΠΉ ΠΌΠ°ΡΠ΅ΡΠΈΠ°Π». Π’Π°ΠΊΠΈΠΌ ΠΎΠ±ΡΠ°Π·ΠΎΠΌ, Π΅ΡΠ»ΠΈ ΠΊΠ°ΠΊΠΈΠΌ-ΡΠΎ ΡΠΏΠΎΡΠΎΠ±ΠΎΠΌ ΡΠ΄Π°Π»ΠΈΡΡ Π½ΠΎΡΠΈΡΠ΅Π»ΠΈ ΠΈΠ· ΠΎΠΏΡΠ΅Π΄Π΅Π»Π΅Π½Π½ΠΎΠΉ ΠΎΠ±Π»Π°ΡΡΠΈ ΠΏΠΎΠ΄Π»ΠΎΠΆΠΊΠΈ, ΡΠΎ Π² Π½Π΅ΠΉ ΠΏΠΎΠΊΠ°Π·Π°ΡΠ΅Π»Ρ ΠΏΡΠ΅Π»ΠΎΠΌΠ»Π΅Π½ΠΈΡ Π±ΡΠ΄Π΅Ρ ΠΈΠΌΠ΅ΡΡ Π±ΠΎΠ»ΡΡΠ΅Π΅ Π·Π½Π°ΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ ΠΏΠΎ ΡΡΠ°Π²Π½Π΅Π½ΠΈΡ Ρ ΠΎΠΊΡΡΠΆΠ°ΡΡΠ΅ΠΉ ΡΡΠ΅Π΄ΠΎΠΉ, ΠΈ ΠΎΠ½Π° ΠΌΠΎΠΆΠ΅Ρ Π΄Π΅ΠΉΡΡΠ²ΠΎΠ²Π°ΡΡ ΠΊΠ°ΠΊ Π²ΠΎΠ»Π½ΠΎΠ²ΠΎΠ΄.
ΠΠΎΠ»Π½ΠΎΠ²ΠΎΠ΄Ρ Π½Π° ΠΎΡΠ½ΠΎΠ²Π΅ ΡΠΌΠ΅Π½ΡΡΠ΅Π½ΠΈΡ ΠΊΠΎΠ½ΡΠ΅Π½ΡΡΠ°ΡΠΈΠΈ Π½ΠΎΡΠΈΡΠ΅Π»Π΅ΠΉ Π±ΡΠ»ΠΈ ΠΏΠΎΠ»ΡΡΠ΅Π½Ρ ΠΏΡΠΈ ΠΎΠ±Π»ΡΡΠ΅Π½ΠΈΠΈ ΠΏΡΠΎΡΠΎΠ½Π°ΠΌΠΈ ΠΊΠ°ΠΊ Π½Π° ΠΎΡΠ½ΠΎΠ²Π΅ GaAs, ΡΠ°ΠΊ ΠΈ Π½Π° ΠΎΡΠ½ΠΎΠ²Π΅ GaP. Π ΠΎΠ±ΡΠ΅ΠΌ ΡΠ»ΡΡΠ°Π΅ ΠΏΠΎΡΠ»Π΅ ΠΎΠ±Π»ΡΡΠ΅Π½ΠΈΡ ΠΌΠ°ΡΠ΅ΡΠΈΠ°Π»Π° ΠΏΡΠΎΡΠΎΠ½Π°ΠΌΠΈ Ρ Π΄ΠΎΠ·ΠΎΠΉ, Π±ΠΎΠ»ΡΡΠ΅ΠΉ 1014 ΡΠΌ-3, ΠΎΠΏΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠ΅ ΠΏΠΎΡΠ΅ΡΠΈ ΡΠΎΡΡΠ°Π²Π»ΡΡΡ Π±ΠΎΠ»Π΅Π΅ 200 Π΄Π/ΡΠΌ. ΠΠ΄Π½Π°ΠΊΠΎ ΠΏΠΎΡΠ»Π΅ ΠΎΡΠΆΠΈΠ³Π° ΠΏΡΠΈ ΡΠ΅ΠΌΠΏΠ΅ΡΠ°ΡΡΡΠ°Ρ Π΄ΠΎ 500 Β°C ΠΏΠΎΡΠ΅ΡΠΈ ΠΌΠΎΠΆΠ½ΠΎ ΡΠ½ΠΈΠ·ΠΈΡΡ Π΄ΠΎ 3 Π΄Π/ΡΠΌ ΠΈ ΠΌΠ΅Π½Π΅Π΅. ΠΠ° ΡΠΈΡΡΠ½ΠΊΠ΅ 8 ΠΏΡΠΈΠ²ΠΎΠ΄ΡΡΡΡ ΡΠΈΠΏΠΈΡΠ½ΡΠ΅ ΠΊΡΠΈΠ²ΡΠ΅ ΠΎΡΠΆΠΈΠ³Π° ΡΠ°Π΄ΠΈΠ°ΡΠΈΠΎΠ½Π½ΡΡ Π΄Π΅ΡΠ΅ΠΊΡΠΎΠ², ΠΏΠΎΠ»ΡΡΠ΅Π½Π½ΡΠ΅ Π΄Π»Ρ ΠΎΠ±ΡΠ°Π·ΡΠΎΠ² ΠΈΠ· GaAs, ΠΈΠΌΠΏΠ»Π°Π½ΡΠΈΡΠΎΠ²Π°Π½Π½ΡΡ ΠΏΡΠΎΡΠΎΠ½Π°ΠΌΠΈ Ρ ΡΠ½Π΅ΡΠ³ΠΈΠ΅ΠΉ 300 ΠΊΡΠ. ΠΏΠΎΡΠ»Π΅ ΠΎΡΠΆΠΈΠ³Π°, ΠΏΡΠΎΠ²Π΅Π΄Π΅Π½Π½ΠΎΠ³ΠΎ Ρ ΡΠ΅Π»ΡΡ ΡΠΌΠ΅Π½ΡΡΠ΅Π½ΠΈΡ ΠΏΠΎΠ³Π»ΠΎΡΠ΅Π½ΠΈΡ ΠΈΠ·Π»ΡΡΠ΅Π½ΠΈΡ Π½Π° ΡΠ°Π΄ΠΈΠ°ΡΠΈΠΎΠ½Π½ΡΡ Π΄Π΅ΡΠ΅ΠΊΡΠ°Ρ .
— Π·Π°ΠΌΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ = 61018 Π½ΠΎΡΠΈΡΠ΅Π»Ρ/ΡΠΌ3, Π΄ΠΎΠ·Π° = 21015 ΠΏΡΠΎΡΠΎΠ½/ΡΠΌ2;
— Π·Π°ΠΌΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ = 21013 Π½ΠΎΡΠΈΡΠ΅Π»Ρ/ΡΠΌ3, Π΄ΠΎΠ·Π° = 31014 ΠΏΡΠΎΡΠΎΠ½/ΡΠΌ2.
Π ΠΈΡΡΠ½ΠΎΠΊ 8 — ΠΠΎΡΠ΅ΡΠΈ Π² Π²ΠΎΠ»Π½ΠΎΠ²ΠΎΠ΄Π°Ρ , ΠΈΠ·Π³ΠΎΡΠΎΠ²Π»Π΅Π½Π½ΡΡ ΠΌΠ΅ΡΠΎΠ΄ΠΎΠΌ ΠΎΠ±Π»ΡΡΠ΅Π½ΠΈΡ ΠΏΡΠΎΡΠΎΠ½Π°ΠΌΠΈ.
Π Π΅Π·ΡΠ»ΡΡΠ°ΡΡ ΠΏΡΠΈΠ²Π΅Π΄Π΅Π½Ρ Π² Π΅Π΄ΠΈΠ½ΠΈΡΠ°Ρ ΠΊΠΎΡΡΡΠΈΡΠΈΠ΅Π½ΡΠ° Π± ΡΠΊΡΠΏΠ΅ΡΠΈΠΌΠ΅Π½ΡΠ°Π»ΡΠ½ΡΡ ΠΏΠΎΡΠ΅ΡΡ, ΠΎΠΏΡΠ΅Π΄Π΅Π»ΡΠ΅ΠΌΠΎΠ³ΠΎ ΠΈΠ· ΡΠΎΡΠΌΡΠ»Ρ
Π³Π΄Π΅ I0 — ΠΈΠ½ΡΠ΅Π½ΡΠΈΠ²Π½ΠΎΡΡΡ ΠΈΠ·Π»ΡΡΠ΅Π½ΠΈΡ Π² Π½Π°ΡΠ°Π»ΡΠ½ΠΎΠΉ ΡΠΎΡΠΊΠ΅, z=0.
ΠΡΡΠ°Π²ΡΠΈΠ΅ΡΡ ΠΏΠΎΡΠ΅ΡΠΈ Π² ΠΎΡΠ½ΠΎΠ²Π½ΠΎΠΌ ΡΠ²ΡΠ·Π°Π½Ρ Ρ ΠΏΠΎΠ³Π»ΠΎΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ΠΌ ΠΈΠ·Π»ΡΡΠ΅Π½ΠΈΡ Π½Π° ΡΠ²ΠΎΠ±ΠΎΠ΄Π½ΡΡ Π½ΠΎΡΠΈΡΠ΅Π»ΡΡ Π½Π° «Ρ Π²ΠΎΡΡΠ΅» ΠΌΠΎΠ΄Ρ, ΡΠ°ΡΠΏΡΠΎΡΡΡΠ°Π½ΡΡΡΠ΅ΠΌΡΡ Π² ΠΏΠΎΠ΄Π»ΠΎΠΆΠΊΡ.
ΠΡΠΎΠΌΠ΅ GaAs ΠΈ GaP, Π² ΠΊΠ°ΡΠ΅ΡΡΠ²Π΅ ΠΌΠ°ΡΠ΅ΡΠΈΠ°Π»ΠΎΠ² Π΄Π»Ρ ΠΏΠΎΠ»ΡΡΠ΅Π½ΠΈΡ Π²ΠΎΠ»Π½ΠΎΠ²ΠΎΠ΄ΠΎΠ² ΠΌΠ΅ΡΠΎΠ΄ΠΎΠΌ ΠΏΡΠΎΡΠΎΠ½Π½ΠΎΠ³ΠΎ ΠΎΠ±Π»ΡΡΠ΅Π½ΠΈΡ ΠΌΠΎΠΆΠ½ΠΎ ΠΈΡΠΏΠΎΠ»ΡΠ·ΠΎΠ²Π°ΡΡ ZnTe ΠΈ ZnSe. ΠΡΠΎΡ ΠΌΠ΅ΡΠΎΠ΄ ΡΡΡΠ΅ΠΊΡΠΈΠ²Π΅Π½ Π΄Π»Ρ ΠΌΠ°ΡΠ΅ΡΠΈΠ°Π»ΠΎΠ² ΠΊΠ°ΠΊ ΠΏ-, ΡΠ°ΠΊ ΠΈ Ρ-ΡΠΈΠΏΠΎΠ² ΠΏΡΠΎΠ²ΠΎΠ΄ΠΈΠΌΠΎΡΡΠΈ, ΠΏΡΠ΅Π΄ΠΏΠΎΠ»Π°Π³Π°Ρ, ΡΡΠΎ Π΄Π΅ΠΉΡΡΠ²ΠΈΠ΅ ΠΎΠ±ΡΡΠ»ΠΎΠ²Π»Π΅Π½ΠΎ Π³Π»ΡΠ±ΠΎΠΊΠΈΠΌΠΈ ΡΠ½Π΅ΡΠ³Π΅ΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠΌΠΈ ΡΡΠΎΠ²Π½ΡΠΌΠΈ Π»ΠΎΠ²ΡΡΠ΅ΠΊ, Π° Π½Π΅ ΡΡΠ°Π²Π½ΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎ Π½Π΅Π³Π»ΡΠ±ΠΎΠΊΠΈΠΌΠΈ ΡΠ½Π΅ΡΠ³Π΅ΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠΌΠΈ ΡΡΠΎΠ²Π½ΡΠΌΠΈ Π°ΠΊΡΠ΅ΠΏΡΠΎΡΠΎΠ² ΠΈΠ»ΠΈ Π΄ΠΎΠ½ΠΎΡΠΎΠ². ΠΠΎΠ»Π½ΠΎΠ²ΠΎΠ΄Ρ, ΠΏΠΎΠ»ΡΡΠ°Π΅ΠΌΡΠ΅ ΠΌΠ΅ΡΠΎΠ΄ΠΎΠΌ ΠΏΡΠΎΡΠΎΠ½Π½ΠΎΠ³ΠΎ ΠΎΠ±Π»ΡΡΠ΅Π½ΠΈΡ, ΠΈΡΠΏΠΎΠ»ΡΠ·ΡΡΡΡΡ Π² ΠΎΠ±ΡΡΠ½ΠΎΠΌ Π΄ΠΈΠ°ΠΏΠ°Π·ΠΎΠ½Π΅ ΠΏΡΠΎΠ·ΡΠ°ΡΠ½ΠΎΡΡΠ΅ΠΉ ΠΌΠ°ΡΠ΅ΡΠΈΠ°Π»Π° ΠΏΠΎΠ΄Π»ΠΎΠΆΠ΅ΠΊ. ΠΠΎΡΡΠΎΠΌΡ, Π½Π°ΠΏΡΠΈΠΌΠ΅Ρ, Π²ΠΎΠ»Π½ΠΎΠ²ΠΎΠ΄Ρ Π΄Π»Ρ ΡΠ°Π±ΠΎΡΡ Π½Π° Π΄Π»ΠΈΠ½Π΅ Π²ΠΎΠ»Π½Ρ Π»=0,63 ΠΌΠΊΠΌ ΠΌΠΎΠΆΠ½ΠΎ ΠΈΠ·Π³ΠΎΡΠΎΠ²ΠΈΡΡ ΠΈΠ· GaP, Π° Π½Π΅ ΠΈΠ· GaAs. Π Π²ΠΎΠ»Π½ΠΎΠ²ΠΎΠ΄Ρ Π΄Π»Ρ ΡΠ°Π±ΠΎΡΡ Π½Π° Π΄Π»ΠΈΠ½Π°Ρ Π²ΠΎΠ»Π½ Π»=1,06ΠΌΠΊΠΌ, 1,15 ΠΈ 10,6 ΠΌΠΊΠΌ Π±ΡΠ»ΠΈ ΠΈΠ·Π³ΠΎΡΠΎΠ²Π»Π΅Π½Ρ ΠΈΠ· GaAs ΠΈ GaP.
3.2 ΠΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΎΠΎΠΏΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠΉ ΡΡΡΠ΅ΠΊΡ
GaAs ΠΈ Ga(1-x)AlxAs ΠΎΠ±Π»Π°Π΄Π°ΡΡ Π΄ΠΎΡΡΠ°ΡΠΎΡΠ½ΠΎ ΡΠΈΠ»ΡΠ½ΠΎ Π²ΡΡΠ°ΠΆΠ΅Π½Π½ΡΠΌ ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΎΠΎΠΏΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠΌ ΡΡΡΠ΅ΠΊΡΠΎΠΌ, Π²ΡΡΠ°ΠΆΠ°ΡΡΠΈΠΌΡΡ Π² ΡΠΎΠΌ, ΡΡΠΎ ΠΏΡΠΈΡΡΡΡΡΠ²ΠΈΠ΅ ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠ³ΠΎ ΠΏΠΎΠ»Ρ ΠΏΡΠΈΠ²ΠΎΠ΄ΠΈΡ ΠΊ ΠΈΠ·ΠΌΠ΅Π½Π΅Π½ΠΈΡ Ρ Π½ΠΈΡ ΠΏΠΎΠΊΠ°Π·Π°ΡΠ΅Π»Ρ ΠΏΡΠ΅Π»ΠΎΠΌΠ»Π΅Π½ΠΈΡ. ΠΠ· ΡΡΠΎΠ³ΠΎ ΡΠ»Π΅Π΄ΡΠ΅Ρ, ΡΡΠΎ Π΅ΡΠ»ΠΈ Π½Π° ΠΏΠΎΠ΄Π»ΠΎΠΆΠΊΡ ΠΈΠ· GaAs Π½Π°Π½Π΅ΡΡΠΈ ΠΌΠ΅ΡΠ°Π»Π» Π² Π²ΠΈΠ΄Π΅ ΠΏΠΎΠ»ΠΎΡΠΊΠΈ, ΠΏΠΎΠ΄ΠΎΠ±Π½ΠΎ ΡΠΎΠΌΡ ΠΊΠ°ΠΊ ΡΡΠΎ Π΄Π΅Π»Π°ΡΡ Π΄Π»Ρ ΠΏΠΎΠ»ΡΡΠ΅Π½ΠΈΡ ΠΊΠΎΠ½ΡΠ°ΠΊΡΠ° Π΄Π»Ρ Π±Π°ΡΡΠ΅ΡΠ° Π¨ΠΎΡΡΠΊΠΈ (ΡΠΈΡΡΠ½ΠΎΠΊ 9), ΠΈ ΠΏΠΎΠ΄Π°ΡΡ ΠΎΠ±ΡΠ°ΡΠ½ΠΎΠ΅ Π½Π°ΠΏΡΡΠΆΠ΅Π½ΠΈΠ΅ ΡΠΌΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΈΡ, ΡΠΎ ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠ΅ ΠΏΠΎΠ»Π΅ Π² ΠΎΠ±Π΅Π΄Π½Π΅Π½Π½ΠΎΠΌ ΡΠ»ΠΎΠ΅ ΠΏΡΠΈΠ²Π΅Π΄Π΅Ρ ΠΊ Π·Π½Π°ΡΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎΠΌΡ ΠΈΠ·ΠΌΠ΅Π½Π΅Π½ΠΈΡ ΠΏΠΎΠΊΠ°Π·Π°ΡΠ΅Π»Ρ ΠΏΡΠ΅Π»ΠΎΠΌΠ»Π΅Π½ΠΈΡ, ΠΊΠΎΡΠΎΡΠΎΠ΅ ΠΎΠ±ΡΡΠ»ΠΎΠ²ΠΈΡ ΡΠΎΡΠΌΠΈΡΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΠ΅ Π²ΠΎΠ»Π½ΠΎΠ²ΠΎΠ΄Π½ΠΎΠ³ΠΎ ΡΠ»ΠΎΡ Ρ ΠΏΠΎΠΊΠ°Π·Π°ΡΠ΅Π»Π΅ΠΌ ΠΏΡΠ΅Π»ΠΎΠΌΠ»Π΅Π½ΠΈΡ ΠΏ2, Π±ΠΎΠ»ΡΡΠΈΠΌ ΠΏΠΎΠΊΠ°Π·Π°ΡΠ΅Π»Ρ ΠΏΡΠ΅Π»ΠΎΠΌΠ»Π΅Π½ΠΈΡ n1 ΠΏΠΎΠ΄Π»ΠΎΠΆΠΊΠΈ.
Π ΡΡΠ°ΡΡΡΡ, ΠΎΡΠ΅Π½Ρ ΠΏΡΠΎΡΡΠΎ ΠΏΠΎΠ»ΡΡΠΈΡΡ Π±Π°ΡΡΠ΅Ρ Π¨ΠΎΡΡΠΊΠΈ Π½Π° ΠΏΠΎΠ»ΡΠΏΡΠΎΠ²ΠΎΠ΄Π½ΠΈΠΊΠΎΠ²ΡΡ ΡΠΎΠ΅Π΄ΠΈΠ½Π΅Π½ΠΈΡΡ GaAs ΠΈ Ga(1-x)AlxAs. ΠΠΎΡΡΠΈ Π»ΡΠ±ΠΎΠΉ ΠΌΠ΅ΡΠ°Π»Π», Π·Π° ΠΈΡΠΊΠ»ΡΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ΠΌ ΡΠ΅ΡΠ΅Π±ΡΠ°, Π΅ΡΠ»ΠΈ Π΅Π³ΠΎ ΠΏΡΠΎΡΡΠΎ Π±Π΅Π· ΡΠ΅ΡΠΌΠΎΠΎΠ±ΡΠ°Π±ΠΎΡΠΊΠΈ Π½Π°Π½Π΅ΡΡΠΈ Π½Π° ΠΌΠ°ΡΠ΅ΡΠΈΠ°Π» n-ΡΠΈΠΏΠ°, ΠΎΠ±ΡΠ°Π·ΡΠ΅Ρ Π½Π° ΡΡΠΈΡ ΠΌΠ°ΡΠ΅ΡΠΈΠ°Π»Π°Ρ Π±Π°ΡΡΠ΅Ρ Π¨ΠΎΡΡΠΊΠΈ, Π° Π½Π΅ ΠΎΠΌΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠΉ ΠΊΠΎΠ½ΡΠ°ΠΊΡ. ΠΡΠΈ ΠΏΠΎΠ΄Π°ΡΠ΅ Π½Π° Π±Π°ΡΡΠ΅Ρ Π¨ΠΎΡΡΠΊΠΈ ΠΎΠ±ΡΠ°ΡΠ½ΠΎΠ³ΠΎ Π½Π°ΠΏΡΡΠΆΠ΅Π½ΠΈΡ ΡΠΌΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΈΡ ΠΎΠ±ΡΠ°Π·ΡΠ΅ΡΡΡ ΠΎΠ±Π΅Π΄Π½Π΅Π½Π½ΡΠΉ Π½ΠΎΡΠΈΡΠ΅Π»ΡΠΌΠΈ ΡΠ»ΠΎΠΉ, ΠΊΠ°ΠΊ ΠΏΡΠΈ p-n-ΠΏΠ΅ΡΠ΅Ρ ΠΎΠ΄Π΅. ΠΠΎΠΊΠ°Π·Π°ΡΠ΅Π»Ρ ΠΏΡΠ΅Π»ΠΎΠΌΠ»Π΅Π½ΠΈΡ ΡΠ²Π΅ΡΠ° Π² ΡΡΠΎΠΌ ΡΠ»ΠΎΠ΅ Π±ΠΎΠ»ΡΡΠ΅ ΠΏΠΎΠΊΠ°Π·Π°ΡΠ΅Π»Ρ ΠΏΡΠ΅Π»ΠΎΠΌΠ»Π΅Π½ΠΈΡ ΠΌΠ°ΡΠ΅ΡΠΈΠ°Π»Π° ΠΏΠΎΠ΄Π»ΠΎΠΆΠΊΠΈ, ΡΡΠΎ ΠΎΠ±ΡΡΠ»ΠΎΠ²Π»ΠΈΠ²Π°Π΅ΡΡΡ Π΄Π²ΡΠΌΡ ΠΌΠ΅Ρ Π°Π½ΠΈΠ·ΠΌΠ°ΠΌΠΈ.
ΠΠΎ-ΠΏΠ΅ΡΠ²ΡΡ , ΠΎΠ½ ΡΠ²Π΅Π»ΠΈΡΠΈΠ²Π°Π΅ΡΡΡ Π·Π° ΡΡΠ΅Ρ ΠΎΠ±Π΅Π΄Π½Π΅Π½ΠΈΡ ΡΠ»ΠΎΡ Π½ΠΎΡΠΈΡΠ΅Π»ΡΠΌΠΈ ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΈΡΠ΅ΡΡΠ²Π°. ΠΠΎ-Π²ΡΠΎΡΡΡ , ΡΠ²Π΅Π»ΠΈΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ ΠΏΠΎΠΊΠ°Π·Π°ΡΠ΅Π»Ρ ΠΏΡΠ΅Π»ΠΎΠΌΠ»Π΅Π½ΠΈΡ Π²ΡΠ·ΡΠ²Π°Π΅ΡΡΡ ΠΏΡΠΈΡΡΡΡΡΠ²ΠΈΠ΅ΠΌ ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠ³ΠΎ ΠΏΠΎΠ»Ρ. ΠΠ·ΠΌΠ΅Π½Π΅Π½ΠΈΠ΅ ΠΏΠΎΠΊΠ°Π·Π°ΡΠ΅Π»Ρ ΠΏΡΠ΅Π»ΠΎΠΌΠ»Π΅Π½ΠΈΡ Π΄Π»Ρ ΠΊΠΎΠ½ΠΊΡΠ΅ΡΠ½ΠΎΠΉ ΠΎΡΠΈΠ΅Π½ΡΠ°ΡΠΈΠΈ ΠΊΡΠΈΡΡΠ°Π»Π»ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠΉ ΡΠ΅ΡΠ΅ΡΠΊΠΈ, ΠΏΡΠ΅Π΄ΡΡΠ°Π²Π»Π΅Π½Π½ΠΎΠΉ Π½Π° ΡΠΈΡΡΠ½ΠΊΠ΅ 9, ΠΈ Π΄Π»Ρ Π²ΠΎΠ»Π½Ρ Π’Π Π΄Π°Π΅ΡΡΡ ΡΠ»Π΅Π΄ΡΡΡΠΈΠΌ Π²ΡΡΠ°ΠΆΠ΅Π½ΠΈΠ΅ΠΌ:
Π³Π΄Π΅ n — ΠΏΠΎΠΊΠ°Π·Π°ΡΠ΅Π»Ρ ΠΏΡΠ΅Π»ΠΎΠΌΠ»Π΅Π½ΠΈΡ ΠΌΠ°ΡΠ΅ΡΠΈΠ°Π»Π° Π² ΠΎΡΡΡΡΡΡΠ²ΠΈΠ΅ ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠ³ΠΎ ΠΏΠΎΠ»Ρ, V — Π²Π΅Π»ΠΈΡΠΈΠ½Π° ΠΏΡΠΈΠ»ΠΎΠΆΠ΅Π½Π½ΠΎΠ³ΠΎ Π½Π°ΠΏΡΡΠΆΠ΅Π½ΠΈΡ, tg — ΡΠΎΠ»ΡΠΈΠ½Π° ΠΎΠ±Π΅Π΄Π½Π΅Π½Π½ΠΎΠ³ΠΎ ΡΠ»ΠΎΡ, a r41 — ΠΊΠΎΠΌΠΏΠΎΠ½Π΅Π½ΡΠ° ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΎΠΎΠΏΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠ³ΠΎ ΡΠ΅Π½Π·ΠΎΡΠ°, ΡΠΎΠΎΡΠ²Π΅ΡΡΡΠ²ΡΡΡΠ°Ρ Π²ΡΠ±ΡΠ°Π½Π½ΠΎΠΉ ΠΎΡΠΈΠ΅Π½ΡΠ°ΡΠΈΠΈ ΠΊΡΠΈΡΡΠ°Π»Π»Π° ΠΈ ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠ³ΠΎ ΠΏΠΎΠ»Ρ.
Π ΠΈΡΡΠ½ΠΎΠΊ 9 — Π‘Ρ Π΅ΠΌΠ° Π²ΠΎΠ»Π½ΠΎΠ²ΠΎΠ΄Π° Π½Π° ΠΎΡΠ½ΠΎΠ²Π΅ ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΎΠΎΠΏΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠ³ΠΎ ΡΡΡΠ΅ΠΊΡΠ°.
ΠΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΎΠΎΠΏΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠΉ ΡΡΡΠ΅ΠΊΡ ΡΠ²Π»ΡΠ΅ΡΡΡ Π°Π½ΠΈΠ·ΠΎΡΡΠΎΠΏΠ½ΡΠΌ, ΠΈ, ΡΠ»Π΅Π΄ΠΎΠ²Π°ΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎ, Π΄ΡΡΠ³ΠΈΠ΅ ΡΠΈΠΏΡ ΠΎΡΠΈΠ΅Π½ΡΠ°ΡΠΈΠΈ Π½Π΅ ΠΎΠ±ΡΠ·Π°ΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎ ΠΏΡΠΈΠ²ΠΎΠ΄ΡΡ ΠΊ ΡΠ°ΠΊΠΎΠΌΡ ΠΆΠ΅ ΠΈΠ·ΠΌΠ΅Π½Π΅Π½ΠΈΡ ΠΏΠΎΠΊΠ°Π·Π°ΡΠ΅Π»Ρ ΠΏΡΠ΅Π»ΠΎΠΌΠ»Π΅Π½ΠΈΡ. ΠΠ°ΠΏΡΠΈΠΌΠ΅Ρ, Π΄Π»Ρ ΡΠ»ΡΡΠ°Ρ ΡΠ°ΠΊΠΎΠ³ΠΎ ΠΊΡΠΈΡΡΠ°Π»Π»Π°, ΠΎΡΠΈΠ΅Π½ΡΠΈΡΠΎΠ²Π°Π½Π½ΠΎΠ³ΠΎ, ΠΊΠ°ΠΊ Π½Π° ΡΠΈΡΡΠ½ΠΊΠ΅ 9, Π½ΠΎ Π΄Π»Ρ Π²ΠΎΠ»Π½Ρ Π’Π (Ρ Π²Π΅ΠΊΡΠΎΡΠΎΠΌ Π, ΠΏΠΎΠ»ΡΡΠΈΠ·ΠΎΠ²Π°Π½Π½ΡΠΌ Π² Π½Π°ΠΏΡΠ°Π²Π»Π΅Π½ΠΈΠΈ Ρ ), ΠΈΠ·ΠΌΠ΅Π½Π΅Π½ΠΈΠ΅ ΠΏΠΎΠΊΠ°Π·Π°ΡΠ΅Π»Ρ ΠΏΡΠ΅Π»ΠΎΠΌΠ»Π΅Π½ΠΈΡ ΡΠ°Π²Π½ΠΎ Π½ΡΠ»Ρ. ΠΠΎΡΡΠΎΠΌΡ ΠΏΡΠΈ ΠΏΡΠΎΠ΅ΠΊΡΠΈΡΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΠΈ Π²ΠΎΠ»Π½ΠΎΠ²ΠΎΠ΄ΠΎΠ² Π½Π° ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΎΠΎΠΏΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠΌ ΡΡΡΠ΅ΠΊΡΠ΅ ΡΠ»Π΅Π΄ΡΠ΅Ρ ΡΡΠΈΡΡΠ²Π°ΡΡ ΠΊΠ°ΠΊ ΠΎΡΠΈΠ΅Π½ΡΠ°ΡΠΈΡ ΠΊΡΠΈΡΡΠ°Π»Π»ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠΉ ΡΠ΅ΡΠ΅ΡΠΊΠΈ ΠΏΠΎΠ΄Π»ΠΎΠΆΠΊΠΈ, ΡΠ°ΠΊ ΠΈ ΠΏΠΎΠ»ΡΡΠΈΠ·Π°ΡΠΈΡ Π½Π°ΠΏΡΠ°Π²Π»ΡΠ΅ΠΌΠΎΠΉ Π²ΠΎΠ»Π½Ρ.
Π’ΠΎΠ»ΡΠΈΠ½Π° Π²ΠΎΠ»Π½ΠΎΠ²ΠΎΠ΄Π°, Ρ. Π΅. ΡΠΎΠ»ΡΠΈΠ½Π° ΠΎΠ±Π΅Π΄Π½Π΅Π½Π½ΠΎΠ³ΠΎ ΡΠ»ΠΎΡ, Π·Π°Π²ΠΈΡΠΈΡ ΠΎΡ ΠΊΠΎΠ½ΡΠ΅Π½ΡΡΠ°ΡΠΈΠΈ Π½ΠΎΡΠΈΡΠ΅Π»Π΅ΠΉ ΠΌΠ°ΡΠ΅ΡΠΈΠ°Π»Π° ΠΏΠΎΠ΄Π»ΠΎΠΆΠΊΠΈ, Π° ΡΠ°ΠΊΠΆΠ΅ ΠΎΡ Π²Π΅Π»ΠΈΡΠΈΠ½Ρ ΠΏΡΠΈΠ»ΠΎΠΆΠ΅Π½Π½ΠΎΠ³ΠΎ ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠ³ΠΎ ΠΏΠΎΠ»Ρ. ΠΡΠ»ΠΈ ΠΏΡΠ΅Π΄ΠΏΠΎΠ»ΠΎΠΆΠΈΡΡ ΡΠ°Π·ΡΠΌΠ½ΠΎΠΉ ΠΊΠΎΠ½ΡΠ΅Π½ΡΡΠ°ΡΠΈΡ Π½ΠΎΡΠΈΡΠ΅Π»Π΅ΠΉ ΠΌΠ°ΡΠ΅ΡΠΈΠ°Π»Π° ΠΏΠΎΠ΄Π»ΠΎΠΆΠΊΠΈ ΠΏΠΎΡΡΠ΄ΠΊΠ° 1016 ΡΠΌ-3, Π° Π½Π°ΠΏΡΡΠΆΠ΅Π½ΠΈΠ΅ ΡΠΌΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΈΡ V ΡΠ°Π²Π½ΡΠΌ 100 Π, Ρ. Π΅. ΠΌΠ°ΠΊΡΠΈΠΌΠ°Π»ΡΠ½ΠΎ Π²ΠΎΠ·ΠΌΠΎΠΆΠ½ΡΠΌ, ΡΡΠΎΠ±Ρ ΠΈΠ·Π±Π΅ΠΆΠ°ΡΡ Π»Π°Π²ΠΈΠ½Π½ΠΎΠ³ΠΎ ΠΏΡΠΎΠ±ΠΎΡ ΠΏΠΎΠ»ΡΠΏΡΠΎΠ²ΠΎΠ΄Π½ΠΈΠΊΠ°, ΡΠΎ ΠΏΠΎΠ»ΡΡΠΈΠΌ ΡΠΎΠ»ΡΠΈΠ½Ρ ΠΎΠ±Π΅Π΄Π½Π΅Π½Π½ΠΎΠ³ΠΎ ΡΠ»ΠΎΡ tg=3,6 ΠΌΠΊΠΌ. Π’Π°ΠΊΠΎΠΉ ΡΠ΅Π·ΡΠ»ΡΡΠ°Ρ ΠΎΡΠ½ΠΎΠ²Π°Π½ Π½Π° ΠΈΡΠΏΠΎΠ»ΡΠ·ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΠΈ ΠΏΠΎΠΊΠ°Π·Π°ΡΠ΅Π»Ρ ΠΏΡΠ΅Π»ΠΎΠΌΠ»Π΅Π½ΠΈΡ, ΠΊΠΎΡΠΎΡΠΎΠ΅ ΡΠ»Π΅Π΄ΡΠ΅Ρ ΠΈΠ· Π²ΡΡΠ°ΠΆΠ΅Π½ΠΈΡ Π΄Π»Ρ n, ΡΠΎΡΡΠ°Π²Π»ΡΠ΅Ρ n = 8,310-4, ΠΏΡΠΈ ΡΡΠΎΠΌ Π΄Π»Ρ GaAs ΠΈΡΠΏΠΎΠ»ΡΠ·ΡΡΡΡΡ Π·Π½Π°ΡΠ΅Π½ΠΈΡ n = 3,4 ΠΈ n3r41 = 610-11 ΠΌ/Π.
Π‘Π°ΠΌΡΠΌ Π·Π½Π°ΡΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΡΠΌ ΠΏΡΠ΅ΠΈΠΌΡΡΠ΅ΡΡΠ²ΠΎΠΌ ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΎΠΎΠΏΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠ³ΠΎ Π²ΠΎΠ»Π½ΠΎΠ²ΠΎΠ΄Π° ΠΏΠΎ ΡΡΠ°Π²Π½Π΅Π½ΠΈΡ Ρ Π²ΠΎΠ»Π½ΠΎΠ²ΠΎΠ΄Π°ΠΌΠΈ ΠΎΠΏΠΈΡΠ°Π½Π½ΡΡ ΡΠ°Π½Π΅Π΅ ΡΠΈΠΏΠΎΠ² ΡΠ²Π»ΡΠ΅ΡΡΡ ΡΠΎ, ΡΡΠΎ Π΅Π³ΠΎ ΠΌΠΎΠΆΠ½ΠΎ Π²Π²Π΅ΡΡΠΈ Π² Π΄Π΅ΠΉΡΡΠ²ΠΈΠ΅ ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠΌ ΡΠΏΠΎΡΠΎΠ±ΠΎΠΌ ΠΈ ΠΏΠΎΡΡΠΎΠΌΡ ΠΈΡΠΏΠΎΠ»ΡΠ·ΠΎΠ²Π°ΡΡ Π² ΠΊΠ°ΡΠ΅ΡΡΠ²Π΅ ΠΏΠ΅ΡΠ΅ΠΊΠ»ΡΡΠ°ΡΡΠΈΡ ΠΈ ΠΌΠΎΠ΄ΡΠ»ΠΈΡΡΡΡΠΈΡ ΡΠ»Π΅ΠΌΠ΅Π½ΡΠΎΠ². ΠΠ·ΠΌΠ΅Π½ΡΡ ΠΏΡΠΈΠ»ΠΎΠΆΠ΅Π½Π½ΠΎΠ΅ Π½Π°ΠΏΡΡΠΆΠ΅Π½ΠΈΠ΅ ΡΠΌΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΈΡ, ΠΌΠΎΠΆΠ½ΠΎ ΠΈΠ·ΠΌΠ΅Π½ΠΈΡΡ Π½Π΅ ΡΠΎΠ»ΡΠΊΠΎ ΠΏΠΎΠΊΠ°Π·Π°ΡΠ΅Π»Ρ ΠΏΡΠ΅Π»ΠΎΠΌΠ»Π΅Π½ΠΈΡ Π²ΠΎΠ»Π½ΠΎΠ²ΠΎΠ΄Π½ΠΎΠΉ ΠΎΠ±Π»Π°ΡΡΠΈ, Π½ΠΎ ΠΈ ΡΠΎΠ»ΡΠΈΠ½Ρ Π²ΠΎΠ»Π½ΠΎΠ²ΠΎΠ΄Π°, ΡΠΎΠ·Π΄Π°Π²Π°Ρ, ΡΠ°ΠΊΠΈΠΌ ΠΎΠ±ΡΠ°Π·ΠΎΠΌ, Π΄Π»Ρ ΠΎΠΏΡΠ΅Π΄Π΅Π»Π΅Π½Π½ΠΎΠΉ ΠΌΠΎΠ΄Ρ ΠΆΠ΅Π»Π°Π΅ΠΌΡΠ΅ ΡΡΠ»ΠΎΠ²ΠΈΡ Π»ΠΈΠ±ΠΎ Π΄ΠΎ ΠΎΡΡΠ΅ΡΠΊΠΈ, Π»ΠΈΠ±ΠΎ ΠΏΠΎΡΠ»Π΅ ΠΎΡΡΠ΅ΡΠΊΠΈ.
ΠΠ΅ΡΠ°Π»Π»ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠ°Ρ ΠΏΠ»Π°ΡΡΠΈΠ½ΠΊΠ° Π΄Π»Ρ ΠΊΠΎΠ½ΡΠ°ΠΊΡΠ° Π¨ΠΎΡΡΠΊΠΈ ΠΌΠΎΠΆΠ΅Ρ ΠΈΠΌΠ΅ΡΡ ΡΠΎΡΠΌΡ ΠΏΡΡΠΌΠΎΠΉ ΠΈΠ»ΠΈ ΠΈΠ·ΠΎΠ³Π½ΡΡΠΎΠΉ ΡΠ·ΠΊΠΎΠΉ ΠΏΠΎΠ»ΠΎΡΠΊΠΈ. Π ΡΠ°ΠΊΠΎΠΌ ΡΠ»ΡΡΠ°Π΅ ΠΏΠΎΠ΄ ΠΏΠΎΠ»ΠΎΡΠΊΠΎΠΉ ΠΏΡΠΈ Π½Π°ΠΏΡΡΠΆΠ΅Π½ΠΈΠΈ ΡΠΌΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΈΡ Π²ΡΡΠ΅ ΡΡΠΎΠ²Π½Ρ ΠΎΡΡΠ΅ΡΠΊΠΈ ΠΎΠ±ΡΠ°Π·ΡΠ΅ΡΡΡ ΠΏΡΡΠΌΠΎΡΠ³ΠΎΠ»ΡΠ½ΡΠΉ ΠΊΠ°Π½Π°Π»ΡΠ½ΡΠΉ Π²ΠΎΠ»Π½ΠΎΠ²ΠΎΠ΄.
ΠΡΠΈ ΠΏΠΎΠΌΠΎΡΠΈ ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΎΠΎΠΏΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠ³ΠΎ ΡΡΡΠ΅ΠΊΡΠ° ΠΏΠΎΠ»ΡΡΠ°ΡΡ Π²ΠΎΠ»Π½ΠΎΠ²ΠΎΠ΄Ρ Π² Π½ΠΈΠΎΠ±Π°ΡΠ΅ Π»ΠΈΡΠΈΡ (LiNbO3; n=2,204−2,210; r33=30,810-12 ΠΌ/Π). ΠΠ°ΠΏΡΠΈΠΌΠ΅Ρ, ΠΌΠΎΠ΄ΡΠ»ΡΡΠΎΡ ΡΠ°Π·ΡΡΠ²Π½ΠΎΠ³ΠΎ ΡΠΈΠΏΠ° (ΡΠΈΡΡΠ½ΠΎΠΊ 10).
1 — ΡΠΈΡΠ°Π½Π΄ΠΈΡΡΡΠ·ΠΈΠΎΠ½Π½ΡΠ΅ ΠΊΠ°Π½Π°Π»ΡΠ½ΡΠ΅ Π²ΠΎΠ»Π½ΠΎΠ²ΠΎΠ΄Ρ; 2 — ΡΠΏΡΠ°Π²Π»ΡΡΡΠΈΠ΅ ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΎΠ΄Ρ.
Π ΠΈΡΡΠ½ΠΎΠΊ 10 — ΠΠΎΠ΄ΡΠ»ΡΡΠΎΡ ΡΠ°Π·ΡΡΠ²Π½ΠΎΠ³ΠΎ ΡΠΈΠΏΠ° ΠΡΠΈ ΠΏΡΠΈΠ»ΠΎΠΆΠ΅Π½ΠΈΠΈ ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠ³ΠΎ Π½Π°ΠΏΡΡΠΆΠ΅Π½ΠΈΡ ΠΊ ΡΠΏΡΠ°Π²Π»ΡΡΡΠΈΠΌ ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΎΠ΄Π°ΠΌ 2 Π² ΡΠ°Π·ΡΡΠ²Π΅ ΠΊΠ°Π½Π°Π»ΡΠ½ΡΡ Π²ΠΎΠ»Π½ΠΎΠ²ΠΎΠ΄ΠΎΠ² 1 ΠΈΠ½Π΄ΡΡΠΈΡΡΠ΅ΡΡΡ ΠΎΠ±Π»Π°ΡΡΡ Ρ ΠΏΠΎΠ²ΡΡΠ΅Π½Π½ΡΠΌ ΠΏΠΎΠΊΠ°Π·Π°ΡΠ΅Π»Π΅ΠΌ ΠΏΡΠ΅Π»ΠΎΠΌΠ»Π΅Π½ΠΈΡ, ΠΎΠ±Π»Π°Π΄Π°ΡΡΠ°Ρ Π²ΠΎΠ»Π½ΠΎΠ²ΠΎΠ΄Π½ΡΠΌΠΈ ΡΠ²ΠΎΠΉΡΡΠ²Π°ΠΌΠΈ, ΠΈ ΠΈΠ·Π»ΡΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ Π±Π΅ΡΠΏΡΠ΅ΠΏΡΡΡΡΠ²Π΅Π½Π½ΠΎ ΠΏΠ΅ΡΠ΅Π΄Π°Π΅ΡΡΡ ΠΈΠ· ΠΎΠ΄Π½ΠΎΠ³ΠΎ ΠΊΠ°Π½Π°Π»Π° Π² Π΄ΡΡΠ³ΠΎΠΉ. ΠΡΠΈ ΡΠ½ΡΡΠΈΠΈ Π½Π°ΠΏΡΡΠΆΠ΅Π½ΠΈΡ Π±ΠΎΠ»ΡΡΠ°Ρ ΡΠ°ΡΡΡ ΠΈΠ·Π»ΡΡΠ΅Π½ΠΈΡ ΠΏΡΠ΅ΠΎΠ±ΡΠ°Π·ΡΠ΅ΡΡΡ Π² ΠΏΠΎΠ΄Π»ΠΎΠΆΠ΅ΡΠ½ΡΠ΅ ΠΌΠΎΠ΄Ρ, Π½Π΅ Π΄ΠΎΡ ΠΎΠ΄Ρ Π΄ΠΎ Π²ΡΠΎΡΠΎΠ³ΠΎ Π²ΠΎΠ»Π½ΠΎΠ²ΠΎΠ΄Π°, Ρ. Π΅. ΡΠ΅ΡΡΠ΅ΡΡΡ Π² ΠΏΠΎΠ΄Π»ΠΎΠΆΠΊΠ΅. Π’Π°ΠΊΠΈΠΌ ΠΎΠ±ΡΠ°Π·ΠΎΠΌ ΠΌΠΎΠΆΠ½ΠΎ ΡΠΏΡΠ°Π²Π»ΡΡΡ ΠΈΠ½ΡΠ΅Π½ΡΠΈΠ²Π½ΠΎΡΡΡΡ ΠΈΠ·Π»ΡΡΠ΅Π½ΠΈΡ Π½Π° Π²ΡΡ ΠΎΠ΄Π΅ ΠΌΠΎΠ΄ΡΠ»ΡΡΠΎΡΠ° ΡΠΎΠ·Π΄Π°Π²Π°Ρ ΠΈΠ»ΠΈ ΡΠ°Π·ΡΡΡΠ°Ρ ΠΊΠ°Π½Π°Π»ΡΠ½ΡΠΉ Π²ΠΎΠ»Π½ΠΎΠ²ΠΎΠ΄ Π² ΡΠ°Π·ΡΡΠ²Π΅ ΠΊΠ°Π½Π°Π»ΡΠ½ΡΡ Π²ΠΎΠ»Π½ΠΎΠ²ΠΎΠ΄ΠΎΠ² 1.
ΠΠ°ΠΊΠ»ΡΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅
ΠΠ° ΠΎΡΠ½ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΠΈ Π²ΡΠΏΠΎΠ»Π½Π΅Π½Π½ΠΎΠΉ ΡΠ°Π±ΠΎΡΡ ΠΌΠΎΠΆΠ½ΠΎ ΡΠ΄Π΅Π»Π°ΡΡ ΡΠ»Π΅Π΄ΡΡΡΠΈΠ΅ Π²ΡΠ²ΠΎΠ΄Ρ:
1 ΠΠΈΡΡΡΠ·ΠΈΠΎΠ½Π½ΡΠ΅ ΠΌΠ΅ΡΠΎΠ΄Ρ ΠΏΠΎΠ·Π²ΠΎΠ»ΡΡΡ ΠΏΠΎΠ»ΡΡΠ°ΡΡ ΠΏΠ»Π°Π½Π°ΡΠ½ΡΠ΅ ΠΈ ΠΊΠ°Π½Π°Π»ΡΠ½ΡΠ΅ Π²ΠΎΠ»Π½ΠΎΠ²ΠΎΠ΄Ρ ΠΊΠ°ΠΊ Π² ΡΡΠ΅ΠΊΠ»Π°Ρ , ΡΠ°ΠΊ ΠΈ ΠΌΠΎΠ½ΠΎΠΊΡΠΈΡΡΠ°Π»Π»Π°Ρ LiNbO3 ΠΈ LiTaO3.
2 ΠΠΈΡΡΡΠ·ΠΈΡ ΠΈΠΎΠ½ΠΎΠ², ΡΠ²Π΅Π»ΠΈΡΠΈΠ²Π°ΡΡΠΈΡ ΠΏΠΎΠΊΠ°Π·Π°ΡΠ΅Π»Ρ ΠΏΡΠ΅Π»ΠΎΠΌΠ»Π΅Π½ΠΈΡ ΠΏΠΎΠ΄Π»ΠΎΠΆΠΊΠΈ, ΠΌΠΎΠΆΠ΅Ρ ΠΏΡΠΎΠ²ΠΎΠ΄ΠΈΡΡΡΡ ΠΈΠ· ΠΎΠ³ΡΠ°Π½ΠΈΡΠ΅Π½Π½ΠΎΠ³ΠΎ (ΠΈΠ· ΠΌΠ΅ΡΠ°Π»Π»ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠΉ ΠΏΠ»Π΅Π½ΠΊΠΈ) ΠΈ ΠΈΠ· Π½Π΅ΠΎΠ³ΡΠ°Π½ΠΈΡΠ΅Π½Π½ΠΎΠ³ΠΎ ΠΈΡΡΠΎΡΠ½ΠΈΠΊΠ° (ΠΈΠ· ΡΠ°ΡΠΏΠ»Π°Π²Π° ΡΠΎΠ»ΠΈ), ΠΏΡΠΈ ΡΡΠΎΠΌ ΠΏΡΠΎΡΠΈΠ»ΠΈ Π²ΠΎΠ»Π½ΠΎΠ²ΠΎΠ΄ΠΎΠ² Π±ΡΠ΄ΡΡ ΠΎΡΠ»ΠΈΡΠ°ΡΡΡΡ Π΄ΡΡΠ³ ΠΎΡ Π΄ΡΡΠ³Π°.
3 ΠΠΈΡΡΡΠ·ΠΈΠΎΠ½Π½ΡΠΌΠΈ ΠΌΠ΅ΡΠΎΠ΄Π°ΠΌΠΈ ΠΌΠΎΠΆΠ½ΠΎ ΡΠΎΠ·Π΄Π°Π²Π°ΡΡ Π²ΠΎΠ»Π½ΠΎΠ²ΠΎΠ΄Ρ Ρ ΠΌΠΈΠ½ΠΈΠΌΠ°Π»ΡΠ½ΡΠΌΠΈ ΠΏΠΎΡΠ΅ΡΡΠΌΠΈ (ΠΌΠ΅Π½Π΅Π΅ 1 Π΄Π/ΡΠΌ).
4 ΠΡΠΈΠΌΠ΅Π½ΡΠ΅ΠΌΡΠ΅ Π² ΠΏΡΠΎΡΠ΅ΡΡΠ΅ ΠΈΠΎΠ½Π½ΠΎΠ³ΠΎ ΠΎΠ±ΠΌΠ΅Π½Π° ΡΠΎΠ»ΠΈ M+A?, ΠΊΠ°ΠΊ ΠΏΡΠ°Π²ΠΈΠ»ΠΎ, ΡΠ²Π»ΡΡΡΡΡ Π½ΠΈΡΡΠ°ΡΠ°ΠΌΠΈ (AgNO3, KNO3, LiNO3, CsNO3, RbNO3, TlNO3).
5 Π Π·Π°Π²ΠΈΡΠΈΠΌΠΎΡΡΠΈ ΠΎΡ ΡΠΈΠΏΠ° ΡΡΠ΅ΠΊΠ»Π° ΠΈ Π²ΠΈΠ΄Π° ΠΎΠ±ΠΌΠ΅Π½Π½ΡΡ ΠΈΠΎΠ½ΠΎΠ² Π²Π΅Π»ΠΈΡΠΈΠ½Π° n ΠΌΠΎΠΆΠ΅Ρ ΠΌΠ΅Π½ΡΡΡΡΡ Π² ΠΏΡΠ΅Π΄Π΅Π»Π°Ρ ΠΎΡ 0,001 Π΄ΠΎ 0,22. ΠΠ»ΡΠ±ΠΈΠ½Π° ΠΏΡΠΎΠ½ΠΈΠΊΠ½ΠΎΠ²Π΅Π½ΠΈΡ ΠΈΠΎΠ½ΠΎΠ² ΠΌΠΎΠΆΠ΅Ρ ΡΠΎΡΡΠ°Π²Π»ΡΡΡ Π²Π΅Π»ΠΈΡΠΈΠ½Ρ ΠΎΡ Π΄ΠΎΠ»Π΅ΠΉ ΠΌΠΈΠΊΡΠΎΠΌΠ΅ΡΡΠ° Π΄ΠΎ 200 ΠΈ Π±ΠΎΠ»Π΅Π΅ ΠΌΠΈΠΊΡΠΎΠΌΠ΅ΡΡΠΎΠ².
Π‘ΠΏΠΈΡΠΎΠΊ ΠΈΡΠΏΠΎΠ»ΡΠ·ΠΎΠ²Π°Π½Π½ΡΡ ΠΈΡΡΠΎΡΠ½ΠΈΠΊΠΎΠ²
1 ΠΠ²Π΅Π΄Π΅Π½ΠΈΠ΅ Π² ΠΈΠ½ΡΠ΅Π³ΡΠ°Π»ΡΠ½ΡΡ ΠΎΠΏΡΠΈΠΊΡ / ΠΠΎΠ΄ ΡΠ΅Π΄. Π. ΠΠ°ΡΠ½ΠΎΡΠΊΠΈ. — Π.: ΠΠΈΡ, 1977. — 367Ρ.
2 ΠΠ½ΡΠ΅Π³ΡΠ°Π»ΡΠ½Π°Ρ ΠΎΠΏΡΠΈΠΊΠ° / ΠΠΎΠ΄ ΡΠ΅Π΄. Π’. Π’Π°ΠΌΠΈΡΠ°. — Π.: ΠΠΈΡ, 1978. — 344Ρ.
3 Π£Π½Π³Π΅Ρ Π₯.- Π. ΠΠ»Π°Π½Π°ΡΠ½ΡΠ΅ ΠΈ Π²ΠΎΠ»ΠΎΠΊΠΎΠ½Π½ΡΠ΅ ΠΎΠΏΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠ΅ Π²ΠΎΠ»Π½ΠΎΠ²ΠΎΠ΄Ρ / Π₯.- Π. Π£Π½Π³Π΅Ρ — Π.: ΠΠΈΡ, 1980. — 656Ρ.
4 Π₯Π°Π½ΡΠΏΠ΅ΡΠ΄ΠΆΠ΅Ρ Π . ΠΠ½ΡΠ΅Π³ΡΠ°Π»ΡΠ½Π°Ρ ΠΎΠΏΡΠΈΠΊΠ°, ΡΠ΅ΠΎΡΠΈΡ ΠΈ ΡΠ΅Ρ Π½ΠΎΠ»ΠΎΠ³ΠΈΡ / Π . Π₯Π°Π½ΡΠΏΠ΅ΡΠ΄ΠΆΠ΅Ρ. — Π.: ΠΠΈΡ, 1985. — 379Ρ.
5 Π₯ΠΈΠΌΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠ°Ρ ΡΠ΅Ρ Π½ΠΎΠ»ΠΎΠ³ΠΈΡ ΡΡΠ΅ΠΊΠ»Π° ΠΈ ΡΠΈΡΠ°Π»Π»ΠΎΠ² / ΠΠΎΠ΄ ΡΠ΅Π΄. Π. Π. ΠΠ°Π²Π»ΡΡΠΊΠΈΠ½Π°. — Π.: Π‘ΡΡΠΎΠΉΠΈΠ·Π΄Π°Ρ, 1988. — 432 Ρ.
6 ΠΠΏΠΏΠ΅Π½ Π. Π. Π₯ΠΈΠΌΠΈΡ ΡΡΠ΅ΠΊΠ»Π° / Π. Π. ΠΠΏΠΏΠ΅Π½. — Π.: Π₯ΠΈΠΌΠΈΡ, 1970. — 352 Ρ.
7 ΠΡΠΎΡΠ΄Π°ΠΉ Π. Π€ΠΈΠ·ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠ΅ ΠΎΡΠ½ΠΎΠ²Ρ ΠΌΠΈΠΊΡΠΎΡΠ΅Ρ Π½ΠΎΠ»ΠΎΠ³ΠΈΠΈ: ΠΠ΅Ρ. Ρ Π°Π½Π³Π». / Π. ΠΡΠΎΡΠ΄Π°ΠΉ, ΠΠΆ. ΠΠ΅ΡΠ΅ΠΉ — Π.: ΠΠΈΡ, 1985. — 496 Ρ.
8 ΠΡΡΠ»Π΅Π΄ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΠ΅ ΠΏΠ»Π°Π½Π°ΡΠ½ΡΡ Π²ΠΎΠ»Π½ΠΎΠ²ΠΎΠ΄ΠΎΠ², ΠΏΠΎΠ»ΡΡΠ΅Π½Π½ΡΡ Π² ΠΎΠΏΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΡ ΡΡΠ΅ΠΊΠ»Π°Ρ ΠΌΠ΅ΡΠΎΠ΄ΠΎΠΌ ΠΈΠΎΠ½ΠΎΠΎΠ±ΠΌΠ΅Π½Π½ΠΎΠΉ Π΄ΠΈΡΡΡΠ·ΠΈΠΈ ΠΈΠ· ΡΠ°ΡΠΏΠ»Π°Π²ΠΎΠ² TlNO3 ΠΈ KNO3 / Π. Π. ΠΠ°Π½Π΄Π°, Π. Π’. ΠΠ΅ΡΡΠΎΠ²ΡΠΊΠΈΠΉ, Π. Π. ΠΠΈΡΠΈΠ½, Π‘. Π. ΠΡΠΌΠ΅Π½Π½ΡΠΉ // Π€ΠΈΠ·ΠΈΠΊΠ° ΠΈ Ρ ΠΈΠΌΠΈΡ ΡΡΠ΅ΠΊΠ»Π°. — 1985. — Π’.11. — № 5. — Π‘. 542−546.
9 ΠΡΡΠ»Π΅Π΄ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΠ΅ ΠΎΠΏΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΡ ΡΠ²ΠΎΠΉΡΡΠ² Π΄ΠΈΡΡΡΠ·ΠΈΠΎΠ½Π½ΡΡ Π²ΠΎΠ»Π½ΠΎΠ²ΠΎΠ΄ΠΎΠ² Π½Π° ΡΡΠ΅ΠΊΠ»Π°Ρ / B. C. ΠΠΎΡΠΎΡ, Π. Π. ΠΠ΄ΡΠ²Π°Π»ΠΈΠ½Π°, E. Π. Π₯ΠΎΡΠ½ΡΠ½ΡΠΊΠ°Ρ, Π. Π. Π―ΠΊΠΎΠ²Π΅Π½ΠΊΠΎ // ΠΠ’Π€. — 1983. — Π’.53. — № 9. — Π‘. 1854−1856.
10 Ramaswamy R. V. Process optimization of buried Ag — Na ion-exchanged waveguides: theory and experiment / R. V. Ramaswamy, H. C. Cheng, R. Srivastava // Appl. Opt. — 1988. — Vol.27. — № 9. — P. 1814−1819.
11 Kishioka Π. Determination of diffusion parameter values in K ion exchange waveguides made by diluted KNO3 in soda-lime glass / Π. Kishioka // IEICE Trans. Electron. — 1995. — Vol. E78-C. — № 10. — P. 1409−1418.
12 ΠΠ»Π΅ΠΌΠ΅Π½ΡΡ Π²ΠΎΠ»Π½ΠΎΠ²ΠΎΠ΄Π½ΠΎΠΉ ΠΎΠΏΡΠΎΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΎΠ½ΠΈΠΊΠΈ Π΄Π»Ρ ΡΡΡΡΠΎΠΉΡΡΠ² ΡΡΠ½ΠΊΡΠΈΠΎΠ½Π°Π»ΡΠ½ΠΎΠΉ ΠΎΠ±ΡΠ°Π±ΠΎΡΠΊΠΈ ΡΠΈΡΡΠΎΠ²ΠΎΠΉ ΠΈΠ½ΡΠΎΡΠΌΠ°ΡΠΈΠΈ / Π. Π. ΠΠ»Π°Π΄ΠΊΠΈΠΉ, Π. Π. ΠΠΈΠΊΠΈΡΠΈΠ½, Π. Π. ΠΡΠΎΡ ΠΎΡΠΎΠ², Π. Π. Π―ΠΊΠΎΠ²Π΅Π½ΠΊΠΎ // ΠΠ²Π°Π½ΡΠΎΠ²Π°Ρ ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΎΠ½ΠΈΠΊΠ°. — 1995. — T. 22. — № 10. — C. 1027−1033.
13 ΠΠΈΠΊΠΈΡΠΈΠ½ Π. Π. ΠΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΎΡΡΠΈΠΌΡΠ»ΠΈΡΠΎΠ²Π°Π½Π½Π°Ρ ΠΌΠΈΠ³ΡΠ°ΡΠΈΡ ΠΈΠΎΠ½ΠΎΠ² Π² ΠΈΠ½ΡΠ΅Π³ΡΠ°Π»ΡΠ½ΠΎΠΉ ΠΎΠΏΡΠΈΠΊΠ΅ / Π. Π. ΠΠΈΠΊΠΈΡΠΈΠ½, Π. Π. Π―ΠΊΠΎΠ²Π΅Π½ΠΊΠΎ. — ΠΡΠ°ΡΠ½ΠΎΠ΄Π°Ρ, ΠΠ·-Π²ΠΎ ΠΡΠ±ΠΠ£, — 2003. — 154 Ρ.
14 ΠΠΈΠΊΠΈΡΠΈΠ½ Π. Π. Π€ΠΈΠ·ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠ΅ ΡΠ΅Ρ Π½ΠΎΠ»ΠΎΠ³ΠΈΠΈ ΠΎΠΏΡΠΎΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΎΠ½ΠΈΠΊΠΈ: Π»Π°Π±ΠΎΡΠ°ΡΠΎΡΠ½ΡΠ΅ ΡΠ°Π±ΠΎΡΡ ΠΏΠΎ ΡΠΏΠ΅ΡΠΊΡΡΡΡ / Π. Π. ΠΠΈΠΊΠΈΡΠΈΠ½, Π. Π. Π―ΠΊΠΎΠ²Π΅Π½ΠΊΠΎ. — ΠΡΠ°ΡΠ½ΠΎΠ΄Π°Ρ: ΠΡΠ±Π°Π½ΡΠΊΠΈΠΉ Π³ΠΎΡ. ΡΠ½-Ρ, — 2005. — 134 Ρ.