ΠΡΠΏΠΎΠ»ΡΠ·ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΠ΅ ΡΠΎΠ²ΡΠ΅ΠΌΠ΅Π½Π½ΡΡ ΠΌΠ΅ΡΠΎΠ΄ΠΎΠ² ΠΎΡΠ΅Π½ΠΊΠΈ ΡΡΠ½ΠΎΡΠ½ΡΡ ΡΠΈΡΠΊΠΎΠ² Π΄Π»Ρ ΠΏΡΠΈΠ½ΡΡΠΈΡ ΡΡΡΠ΅ΠΊΡΠΈΠ²Π½ΡΡ ΡΠΏΡΠ°Π²Π»Π΅Π½ΡΠ΅ΡΠΊΠΈΡ ΡΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΈΠΉ
Π ΠΏΠ΅ΡΠ²ΡΡ ΠΎΡΠ΅ΡΠ΅Π΄Ρ ΠΎΠ±ΡΠ°ΡΠΈΠΌΡΡ ΠΊ ΡΡΠ°Π΄ΠΈΡΠΈΠΎΠ½Π½ΠΎΠΌΡ ΠΏΡΠ΅Π΄ΡΡΠ°Π²Π»Π΅Π½ΠΈΡ ΠΎ Π²Π»ΠΈΡΠ½ΠΈΠΈ Ρ Π΅Π΄ΠΆΠΈΡΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΡ Π½Π° ΠΊΠΎΠΌΠΏΠ°Π½ΠΈΡ. Π‘Π½ΠΈΠΆΠ°Ρ Π²Π΅ΡΠΎΡΡΠ½ΠΎΡΡΡ Π±Π°Π½ΠΊΡΠΎΡΡΡΠ²Π°, Ρ Π΅Π΄ΠΆΠΈΡΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΠ΅ ΡΠΌΠ΅Π½ΡΡΠ°Π΅Ρ ΠΈΠ·Π΄Π΅ΡΠΆΠΊΠΈ ΡΠΈΠ½Π°Π½ΡΠΎΠ²ΠΎΠΉ Π½Π΅ΡΡΡΠΎΠΉΡΠΈΠ²ΠΎΡΡΠΈ ΠΈ ΡΠ΅ΠΌ ΡΠ°ΠΌΡΠΌ ΠΏΠΎΠ²ΡΡΠ°Π΅Ρ ΡΡΠΎΠΈΠΌΠΎΡΡΡ ΡΠΈΡΠΌΡ. Π€ΠΈΡΠΌΠ°, ΠΊΠΎΡΠΎΡΠ°Ρ Π½Π΅ ΠΈΡΠΏΠΎΠ»ΡΠ·ΡΠ΅Ρ Ρ Π΅Π΄ΠΆΠΈΡΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΠ΅, ΡΡΠ°Π»ΠΊΠΈΠ²Π°Π΅ΡΡΡ Ρ ΡΡΡΠ΅ΡΡΠ²Π΅Π½Π½ΡΠΌΠΈ ΡΠΈΠ½Π°Π½ΡΠΎΠ²ΡΠΌΠΈ ΠΎΠ³ΡΠ°Π½ΠΈΡΠ΅Π½ΠΈΡΠΌΠΈ, ΠΊΠΎΠ³Π΄Π° ΠΏΡΠΈΡΡΡΠΈΠΉ Π΅ΠΉ ΡΡΠΎΠ²Π΅Π½Ρ ΡΠΈΡΠΊΠ° Π½Π΅ ΠΏΠΎΠ·Π²ΠΎΠ»ΡΠ΅Ρ ΠΏΡΠΈΠ²Π»Π΅ΡΡ Π²Π½Π΅ΡΠ½ΠΈΠ΅ ΠΈΡΡΠΎΡΠ½ΠΈΠΊΠΈ… Π§ΠΈΡΠ°ΡΡ Π΅ΡΡ >
ΠΡΠΏΠΎΠ»ΡΠ·ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΠ΅ ΡΠΎΠ²ΡΠ΅ΠΌΠ΅Π½Π½ΡΡ ΠΌΠ΅ΡΠΎΠ΄ΠΎΠ² ΠΎΡΠ΅Π½ΠΊΠΈ ΡΡΠ½ΠΎΡΠ½ΡΡ ΡΠΈΡΠΊΠΎΠ² Π΄Π»Ρ ΠΏΡΠΈΠ½ΡΡΠΈΡ ΡΡΡΠ΅ΠΊΡΠΈΠ²Π½ΡΡ ΡΠΏΡΠ°Π²Π»Π΅Π½ΡΠ΅ΡΠΊΠΈΡ ΡΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΈΠΉ (ΡΠ΅ΡΠ΅ΡΠ°Ρ, ΠΊΡΡΡΠΎΠ²Π°Ρ, Π΄ΠΈΠΏΠ»ΠΎΠΌ, ΠΊΠΎΠ½ΡΡΠΎΠ»ΡΠ½Π°Ρ)
Π Π΅ΡΠ΅ΡΠ°Ρ Π½Π° ΡΠ΅ΠΌΡ:
«ΠΠ‘ΠΠΠΠ¬ΠΠΠΠΠΠΠ Π‘ΠΠΠ ΠΠΠΠΠΠ«Π₯ ΠΠΠ’ΠΠΠΠ ΠΠ¦ΠΠΠΠ Π Π«ΠΠΠ§ΠΠ«Π₯ Π ΠΠ‘ΠΠΠ ΠΠΠ― ΠΠ ΠΠΠ―Π’ΠΠ― ΠΠ€Π€ΠΠΠ’ΠΠΠΠ«Π₯ Π£ΠΠ ΠΠΠΠΠΠ§ΠΠ‘ΠΠΠ₯ Π ΠΠ¨ΠΠΠΠ»
ΠΠΊΠΎΠ½ΠΎΠΌΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠ°Ρ ΡΡΠ΅Π΄Π° Π½ΠΈΠΊΠΎΠ³Π΄Π° Π½Π΅ ΠΏΡΠ΅Π΄ΡΡΠ°Π²Π»ΡΠ»Π° ΡΠΎΠ±ΠΎΠΉ ΡΠ΅ΡΠΊΡΡ, ΡΠ°Π· ΠΈ Π½Π°Π²ΡΠ΅Π³Π΄Π° ΡΡΡΠ°Π½ΠΎΠ²ΠΈΠ²ΡΡΡΡΡ ΡΡ Π΅ΠΌΡ. Π ΠΎΡΡΡΡΡΡΠ²ΠΈΠ΅ Π½Π΅ΠΎΠΏΡΠ΅Π΄Π΅Π»Π΅Π½Π½ΠΎΡΡΠΈ ΠΏΠ»Π°Π½ΠΈΡΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΠ΅ Π΄Π΅ΡΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎΡΡΠΈ ΡΠΊΠΎΠ½ΠΎΠΌΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΡ Π°Π³Π΅Π½ΡΠΎΠ² ΠΏΠΎΠ»Π½ΠΎΡΡΡΡ ΡΠ΅ΡΡΠ΅Ρ ΡΠΌΡΡΠ», ΠΏΠΎΡΠΊΠΎΠ»ΡΠΊΡ Π² ΡΠ°ΠΊΠΎΠΌ ΡΠ»ΡΡΠ°Π΅ ΡΠ΅Π·ΡΠ»ΡΡΠ°Ρ Π»ΡΠ±ΡΡ Π΄Π΅ΠΉΡΡΠ²ΠΈΠΉ Π·Π°ΡΠ°Π½Π΅Π΅ ΠΎΡΠ΅Π²ΠΈΠ΄Π΅Π½. ΠΠΌΠ΅Π½Π½ΠΎ Π² ΡΠΈΠ»Ρ Π½Π΅ΠΎΠΏΡΠ΅Π΄Π΅Π»Π΅Π½Π½ΠΎΡΡΠΈ ΠΏΡΠ΅Π΄ΠΏΡΠΈΡΡΠΈΡ Π·Π°Π½ΠΈΠΌΠ°ΡΡΡΡ Π½Π΅ΠΏΡΠ΅ΡΡΠ²Π½ΠΎΠΉ ΡΠ°Π·ΡΠ°Π±ΠΎΡΠΊΠΎΠΉ ΠΈ ΠΊΠΎΡΡΠ΅ΠΊΡΠΈΡΠΎΠ²ΠΊΠΎΠΉ ΡΠ²ΠΎΠ΅ΠΉ ΡΡΡΠ°ΡΠ΅Π³ΠΈΠΈ ΠΏΠΎ ΠΌΠ΅ΡΠ΅ ΠΏΠΎΡΡΡΠΏΠ»Π΅Π½ΠΈΡ Π½ΠΎΠ²ΠΎΠΉ ΠΈΠ½ΡΠΎΡΠΌΠ°ΡΠΈΠΈ. ΠΠ΅ΠΎΠΏΡΠ΅Π΄Π΅Π»Π΅Π½Π½ΠΎΡΡΡ ΠΎΠ±ΡΡΠ»Π°Π²Π»ΠΈΠ²Π°Π΅Ρ ΠΊΠ°ΠΊ Π²ΠΎΠ·ΠΌΠΎΠΆΠ½ΠΎΡΡΡ ΠΏΠΎΠ»ΡΡΠ΅Π½ΠΈΡ ΠΏΡΠΈΠ±ΡΠ»ΠΈ, ΡΠ°ΠΊ ΠΈ Π²Π΅ΡΠΎΡΡΠ½ΠΎΡΡΡ Π²ΠΎΠ·Π½ΠΈΠΊΠ½ΠΎΠ²Π΅Π½ΠΈΡ ΡΠΈΡΠΊΠΎΠ², Π·Π°ΡΠ°ΡΡΡΡ ΡΠ°ΡΠ°Π»ΡΠ½ΠΎΠ³ΠΎ Ρ Π°ΡΠ°ΠΊΡΠ΅ΡΠ° (Π½Π°ΠΏΡΠΈΠΌΠ΅Ρ, ΡΠΈΡΠΊ Π²Π½Π΅Π·Π°ΠΏΠ½ΠΎΠ³ΠΎ ΡΠ°Π·ΠΎΡΠ΅Π½ΠΈΡ ΠΈ Π±Π°Π½ΠΊΡΠΎΡΡΡΠ²Π°).
ΠΠΎΠΌΠΏΠ»Π΅ΠΊΡΠ½ΡΠΉ ΠΏΠΎΠ΄Ρ ΠΎΠ΄ ΠΊ ΡΠΏΡΠ°Π²Π»Π΅Π½ΠΈΡ ΡΡΠ½ΠΎΡΠ½ΡΠΌΠΈ ΡΠΈΡΠΊΠ°ΠΌΠΈ ΠΏΠΎΠ΄ΡΠ°Π·ΡΠΌΠ΅Π²Π°Π΅Ρ ΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠ΅ ΠΎΠΏΡΠ΅Π΄Π΅Π»Π΅Π½ΠΈΠ΅ ΡΠ΅Ρ ΠΏΡΠΈΠ½ΡΠΈΠΏΠΎΠ², Π² ΡΠΎΠΎΡΠ²Π΅ΡΡΡΠ²ΠΈΠΈ Ρ ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΠΌΠΈ Π±ΡΠ΄ΡΡ ΠΎΡΡΡΠ΅ΡΡΠ²Π»ΡΡΡΡΡ Π°Π½Π°Π»ΠΈΠ· ΠΈ ΠΎΡΠ΅Π½ΠΊΠ° ΡΠΈΡΠΊΠΎΠ², Π° ΡΠ°ΠΊΠΆΠ΅ Π½Π°Π»ΠΈΡΠΈΠ΅ ΡΠΎΠΎΡΠ²Π΅ΡΡΡΠ²ΡΡΡΠ΅Π³ΠΎ ΠΈΠ½ΡΡΡΡΠΌΠ΅Π½ΡΠ°ΡΠΈΡ. ΠΡΠΎΠ±Π΅Π½Π½ΠΎ Π²Π°ΠΆΠ½ΠΎ ΡΠΌΠ΅ΡΡ Π½Π΅ ΡΠΎΠ»ΡΠΊΠΎ ΠΈΠ΄Π΅Π½ΡΠΈΡΠΈΡΠΈΡΠΎΠ²Π°ΡΡ ΡΠΈΡΠΊ, Π½ΠΎ ΠΈ ΡΡΡΠ°Π½ΠΎΠ²ΠΈΡΡ ΠΈΡΡΠΎΡΠ½ΠΈΠΊ Π΅Π³ΠΎ Π²ΠΎΠ·Π½ΠΈΠΊΠ½ΠΎΠ²Π΅Π½ΠΈΡ.
ΠΡΡΡΠ΅ΡΡΠ²Π»Π΅Π½ΠΈΠ΅ Π½Π΅ΠΏΡΠ΅ΡΡΠ²Π½ΠΎΠΉ Ρ ΠΎΠ·ΡΠΉΡΡΠ²Π΅Π½Π½ΠΎ-ΡΠΊΠΎΠ½ΠΎΠΌΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠΉ Π΄Π΅ΡΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎΡΡΠΈ ΠΏΡΠ΅Π΄ΠΏΠΎΠ»Π°Π³Π°Π΅Ρ ΠΏΠΎΡΡΠΎΡΠ½Π½ΠΎΠ΅ ΠΈΠ·ΠΌΠ΅Π½Π΅Π½ΠΈΠ΅ ΡΠΎΡΡΠ°Π²Π° Π°ΠΊΡΠΈΠ²ΠΎΠ² ΠΈ ΠΏΠ°ΡΡΠΈΠ²ΠΎΠ², ΠΏΠΎΠΊΠ°Π·Π°ΡΠ΅Π»Π΅ΠΉ ΠΈΡ ΡΠ΅Π½ΡΠ°Π±Π΅Π»ΡΠ½ΠΎΡΡΠΈ, ΠΎΠΆΠΈΠ΄Π°Π½ΠΈΠΉ ΠΈΠ½Π²Π΅ΡΡΠΎΡΠΎΠ². Π’Π°ΠΊΠΈΠΌ ΠΎΠ±ΡΠ°Π·ΠΎΠΌ, ΠΌΠΎΠΆΠ½ΠΎ ΠΏΡΠ΅Π΄ΡΡΠ°Π²ΠΈΡΡ ΠΊΠΎΠΌΠΏΠ°Π½ΠΈΡ ΠΊΠ°ΠΊ Π½Π°Π±ΠΎΡ ΠΎΡΠ΄Π΅Π»ΡΠ½ΡΡ ΡΠΎΡΡΠ°Π²Π»ΡΡΡΠΈΡ , Π²ΠΎΠ»Π°ΡΠΈΠ»ΡΠ½ΠΎΡΡΡ ΠΊΠ°ΠΆΠ΄ΠΎΠΉ ΠΈΠ· ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΡ ΠΈΠΌΠ΅Π΅Ρ ΡΠ²ΠΎΠΈ Π·Π°ΠΊΠΎΠ½Ρ ΠΈ ΡΠ΅Π½Π΄Π΅Π½ΡΠΈΠΈ. Π ΡΡΠΎΠΉ ΡΠ²ΡΠ·ΠΈ ΠΌΡ ΠΌΠΎΠΆΠ΅ΠΌ Π³ΠΎΠ²ΠΎΡΠΈΡΡ ΠΎ ΡΠ΅Π»Π΅ΡΠΎΠΎΠ±ΡΠ°Π·Π½ΠΎΡΡΠΈ ΠΏΡΠΈΠΌΠ΅Π½Π΅Π½ΠΈΡ ΠΏΠΎΡΡΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎΠ³ΠΎ ΠΏΠΎΠ΄Ρ ΠΎΠ΄Π° ΠΊ Π°Π½Π°Π»ΠΈΠ·Ρ ΡΠΈΡΠΊΠΎΠ² ΠΊΠΎΠΌΠΏΠ°Π½ΠΈΠΈ. ΠΠ°Π½Π½ΡΠΉ ΠΏΠΎΠ΄Ρ ΠΎΠ΄ Π°ΠΊΡΠΈΠ²Π½ΠΎ ΠΈΡΠΏΠΎΠ»ΡΠ·ΡΠ΅ΡΡΡ Π² ΡΠΈΠ½Π°Π½ΡΠΎΠ²ΡΡ ΠΈΠ½ΡΡΠΈΡΡΡΠ°Ρ , Π³Π΄Π΅ ΡΠ΅ΡΠΌΠΈΠ½ «ΠΏΠΎΡΡΡΠ΅Π»Ρ» ΡΡΠ°Π΄ΠΈΡΠΈΠΎΠ½Π½ΠΎ ΠΎΠ±ΠΎΠ·Π½Π°ΡΠ°Π΅Ρ ΡΠΎΠ²ΠΎΠΊΡΠΏΠ½ΠΎΡΡΡ ΠΈΠ½Π²Π΅ΡΡΠΈΡΠΈΠΎΠ½Π½ΡΡ Π°ΠΊΡΠΈΠ²ΠΎΠ². ΠΡ ΠΆΠ΅ ΠΏΠΎΡΡΠ°ΡΠ°Π΅ΠΌΡΡ ΠΎΠ±ΠΎΡΠ½ΠΎΠ²Π°ΡΡ Π²ΠΎΠ·ΠΌΠΎΠΆΠ½ΠΎΡΡΡ ΠΏΡΠΈΠΌΠ΅Π½Π΅Π½ΠΈΡ ΠΊΠΎΠ½ΡΠ΅ΠΏΡΠΈΠΈ ΠΏΠΎΡΡΡΠ΅Π»Ρ ΠΏΠΎ ΠΎΡΠ½ΠΎΡΠ΅Π½ΠΈΡ ΠΊ Π½Π΅ΡΠΈΠ½Π°Π½ΡΠΎΠ²ΠΎΠΉ ΠΊΠΎΠΌΠΏΠ°Π½ΠΈΠΈ.
Π ΡΠ°ΠΌΠΊΠ°Ρ ΠΏΠΎΡΡΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎΠ³ΠΎ ΠΏΠΎΠ΄Ρ ΠΎΠ΄Π° Π°ΠΊΡΠΈΠ²Ρ ΠΈ ΠΏΠ°ΡΡΠΈΠ²Ρ ΠΊΠΎΠΌΠΏΠ°Π½ΠΈΠΈ ΡΠ°ΡΡΠΌΠ°ΡΡΠΈΠ²Π°ΡΡ ΠΊΠ°ΠΊ ΡΠ»Π΅ΠΌΠ΅Π½ΡΡ Π΅Π΄ΠΈΠ½ΠΎΠ³ΠΎ ΡΠ΅Π»ΠΎΠ³ΠΎ — ΠΏΠΎΡΡΡΠ΅Π»Ρ, — ΡΠΎΠΎΠ±ΡΠ°ΡΡΠΈΠ΅ Π΅ΠΌΡ Ρ Π°ΡΠ°ΠΊΡΠ΅ΡΠΈΡΡΠΈΠΊΠΈ ΡΠΈΡΠΊΠ° ΠΈ Π΄ΠΎΡ ΠΎΠ΄Π½ΠΎΡΡΠΈ, ΡΡΠΎ ΠΏΠΎΠ·Π²ΠΎΠ»ΡΠ΅Ρ ΡΡΡΠ΅ΠΊΡΠΈΠ²Π½ΠΎ ΠΏΡΠΎΠ²ΠΎΠ΄ΠΈΡΡ Π°Π½Π°Π»ΠΈΠ· Π²ΠΎΠ·ΠΌΠΎΠΆΠ½ΠΎΡΡΠ΅ΠΉ ΠΎΠΏΡΠΈΠΌΠΈΠ·Π°ΡΠΈΠΈ ΡΠΊΠΎΠ½ΠΎΠΌΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΡ ΡΠΈΡΠΊΠΎΠ².
Π§ΡΠΎΠ±Ρ ΠΎΠΏΡΠ΅Π΄Π΅Π»ΠΈΡΡ, Π½Π°ΡΠΊΠΎΠ»ΡΠΊΠΎ ΠΊΠΎΠΌΠΏΠ°Π½ΠΈΡ ΠΏΠΎΠ΄Π²Π΅ΡΠΆΠ΅Π½Π° ΡΡΠ½ΠΎΡΠ½ΠΎΠΌΡ ΡΠΈΡΠΊΡ (ΠΏΡΠΎΡΠ΅Π½ΡΠ½ΠΎΠΌΡ, Π²Π°Π»ΡΡΠ½ΠΎΠΌΡ, ΡΠΎΠ½Π΄ΠΎΠ²ΠΎΠΌΡ ΠΈΠ»ΠΈ ΡΠ΅Π½ΠΎΠ²ΠΎΠΌΡ), ΠΏΡΠ΅ΠΆΠ΄Π΅ Π²ΡΠ΅Π³ΠΎ ΡΠ»Π΅Π΄ΡΠ΅Ρ ΠΎΠ·Π½Π°ΠΊΠΎΠΌΠΈΡΡΡΡ Ρ Π΅Π΅ ΡΠΈΠ½Π°Π½ΡΠΎΠ²ΠΎΠΉ ΠΎΡΡΠ΅ΡΠ½ΠΎΡΡΡΡ: Π±Π°Π»Π°Π½ΡΠΎΠΌ, ΠΎΡΡΠ΅ΡΠΎΠΌ ΠΎ ΠΏΡΠΈΠ±ΡΠ»ΡΡ ΠΈ ΡΠ±ΡΡΠΊΠ°Ρ ΠΈ Π΄ΡΡΠ³ΠΈΠΌΠΈ Π΄ΠΎΠΊΡΠΌΠ΅Π½ΡΠ°ΠΌΠΈ. ΠΡΠΎΠ±ΠΎΠ΅ Π²Π½ΠΈΠΌΠ°Π½ΠΈΠ΅ Π½ΡΠΆΠ½ΠΎ ΠΎΠ±ΡΠ°ΡΠΈΡΡ Π½Π° Π²Π΅Π»ΠΈΡΠΈΠ½Ρ Π΄ΠΎΠ»Π³ΠΎΡΡΠΎΡΠ½ΡΡ ΡΠΈΠ½Π°Π½ΡΠΎΠ²ΡΡ Π²Π»ΠΎΠΆΠ΅Π½ΠΈΠΉ, Π²Π°Π»ΡΡΠ½ΡΠ΅ ΡΡΠ΅ΡΠ° ΠΊΠΎΠΌΠΏΠ°Π½ΠΈΠΈ, ΡΡΡΡΠΊΡΡΡΡ ΡΠΈΠ½Π°Π½ΡΠΈΡΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΡ, ΡΡΠ»ΠΎΠ²ΠΈΡ ΠΏΡΠΈΠ²Π»Π΅ΡΠ΅Π½ΠΈΡ ΠΊΡΠ΅Π΄ΠΈΡΠ°, Π½Π°Π»ΠΈΡΠΈΠ΅ Π΄ΠΎΡΠ΅ΡΠ½ΠΈΡ ΠΎΡΠ³Π°Π½ΠΈΠ·Π°ΡΠΈΠΉ Π·Π° Π³ΡΠ°Π½ΠΈΡΠ΅ΠΉ ΠΈ Ρ. Π΄.
Π Π°ΡΡΠΌΠΎΡΡΠΈΠΌ ΡΠΎΡΠΌΡ ΠΎΡΡΠ΅ΡΠ½ΠΎΡΡΠΈ Ρ ΡΠΎΡΠΊΠΈ Π·ΡΠ΅Π½ΠΈΡ ΠΏΠΎΡΡΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎΠ³ΠΎ ΠΏΠΎΠ΄Ρ ΠΎΠ΄Π° ΠΊ Π°Π½Π°Π»ΠΈΠ·Ρ ΡΠΈΡΠΊΠΎΠ² ΠΊΠΎΠΌΠΏΠ°Π½ΠΈΠΈ. ΠΡΠΎΠ°Π½Π°Π»ΠΈΠ·ΠΈΡΡΠ΅ΠΌ ΠΊΠ°ΠΆΠ΄ΡΡ ΡΡΠ°ΡΡΡ Π±Π°Π»Π°Π½ΡΠ° ΠΈ ΠΎΡΡΠ΅ΡΠ° ΠΎ ΠΏΡΠΈΠ±ΡΠ»ΡΡ ΠΈ ΡΠ±ΡΡΠΊΠ°Ρ , Ρ ΡΠ΅ΠΌ, ΡΡΠΎΠ±Ρ ΡΠΎΠΎΡΠ½Π΅ΡΡΠΈ Π΅Π΅ Ρ ΡΠ΅ΠΌ ΠΈΠ»ΠΈ ΠΈΠ½ΡΠΌ Π²ΠΈΠ΄ΠΎΠΌ ΡΠΈΡΠΊΠ°. ΠΠ°Π½Π½Π°Ρ ΠΎΠΏΠ΅ΡΠ°ΡΠΈΡ ΠΏΠΎΠ·Π²ΠΎΠ»ΠΈΡ Π±ΠΎΠ»Π΅Π΅ ΡΠ²ΡΡΠ²Π΅Π½Π½ΠΎ ΠΏΡΠ΅Π΄ΡΡΠ°Π²ΠΈΡΡ, ΠΊΠ°ΠΊΠΈΠ΅ ΡΡΠ΅ΡΡ Π΄Π΅ΡΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎΡΡΠΈ ΠΊΠΎΠΌΠΏΠ°Π½ΠΈΠΈ Π½Π°ΠΌ ΠΏΡΠΈΠ΄Π΅ΡΡΡ ΠΈΠ·ΡΡΠΈΡΡ ΠΏΡΠΈ Π°Π½Π°Π»ΠΈΠ·Π΅ ΡΡΠ½ΠΎΡΠ½ΠΎΠ³ΠΎ ΡΠΈΡΠΊΠ°.
ΠΡΠ½ΠΎΠ²Π½ΡΠΌΠΈ ΠΎΠ±ΡΠ΅ΠΊΡΠ°ΠΌΠΈ ΠΈΠ·ΡΡΠ΅Π½ΠΈΡ Π²ΡΡΡΡΠΏΠ°ΡΡ ΡΠ΄Π΅Π»ΠΊΠΈ ΠΏΠΎ ΠΏΠΎΠΊΡΠΏΠΊΠ΅ ΠΈΠ»ΠΈ ΠΏΡΠΎΠ΄Π°ΠΆΠ΅ ΡΡΡΡΡ, Π³ΠΎΡΠΎΠ²ΠΎΠΉ ΠΏΡΠΎΠ΄ΡΠΊΡΠΈΠΈ, ΠΎΡΠ½ΠΎΠ²Π½ΡΡ ΡΡΠ΅Π΄ΡΡΠ². ΠΡΠΎ Π½Π°ΠΏΡΡΠΌΡΡ ΠΎΡΡΠ°ΠΆΠ°Π΅Ρ ΡΡΠ΅ΠΏΠ΅Π½Ρ ΠΏΠΎΠ΄Π²Π΅ΡΠΆΠ΅Π½Π½ΠΎΡΡΠΈ ΠΊΠΎΠΌΠΏΠ°Π½ΠΈΠΈ ΡΠ΅Π½ΠΎΠ²ΠΎΠΌΡ ΡΠΈΡΠΊΡ. ΠΠ΄Π΅ΡΡ Π½ΡΠΆΠ½ΠΎ ΠΎΡΠΌΠ΅ΡΠΈΡΡ Π΄Π²Π° ΠΌΠΎΠΌΠ΅Π½ΡΠ°.
ΠΠΎ-ΠΏΠ΅ΡΠ²ΡΡ , Π±ΠΎΠ»ΡΡΠΎΠ΅ Π·Π½Π°ΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ ΠΈΠΌΠ΅Π΅Ρ ΡΠΎ, Ρ ΠΊΠ°ΠΊΠΈΠΌΠΈ ΡΠΎΠ²Π°ΡΠ°ΠΌΠΈ ΡΠ°Π±ΠΎΡΠ°Π΅Ρ ΠΊΠΎΠΌΠΏΠ°Π½ΠΈΡ, Π½Π°ΡΠΊΠΎΠ»ΡΠΊΠΎ ΠΈΡ ΡΠ΅Π½Π° ΠΏΠΎΠ΄Π²Π΅ΡΠΆΠ΅Π½Π° ΠΈΠ·ΠΌΠ΅Π½Π΅Π½ΠΈΡΠΌ. ΠΠΎ-Π²ΡΠΎΡΡΡ , Π½Π΅ΠΌΠ°Π»ΠΎΠ²Π°ΠΆΠ½ΠΎ, Π½Π°ΡΠΊΠΎΠ»ΡΠΊΠΎ ΡΠ°ΡΡΠΎ ΠΊΠΎΠΌΠΏΠ°Π½ΠΈΠΈ ΠΏΡΠΈΡ ΠΎΠ΄ΠΈΡΡΡ ΠΈΠΌΠ΅ΡΡ Π΄Π΅Π»ΠΎ Ρ ΡΡΠ½ΠΊΠΎΠΌ ΡΠ°ΠΊΠΈΡ ΡΠΎΠ²Π°ΡΠΎΠ²: ΡΠ΅ΠΌ ΡΠΈΡΡΠ΅ΠΌΠ°ΡΠΈΡΠ½Π΅ΠΉ Π΄Π°Π½Π½ΡΠ΅ ΠΎΠΏΠ΅ΡΠ°ΡΠΈΠΈ, ΡΠ΅ΠΌ Π±ΠΎΠ»ΡΡΡΡ Π·Π½Π°ΡΠΈΠΌΠΎΡΡΡ ΠΎΠ½ΠΈ ΠΈΠΌΠ΅ΡΡ. Π Π°Π·ΠΎΠ²Π°Ρ ΡΠ΄Π΅Π»ΠΊΠ° ΠΏΠΎ ΠΏΠΎΠΊΡΠΏΠΊΠ΅ ΠΊΡΡΠΏΠ½ΠΎΠ³Π°Π±Π°ΡΠΈΡΠ½ΠΎΠ³ΠΎ ΠΎΠ±ΠΎΡΡΠ΄ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΡ Π±ΡΠ΄Π΅Ρ ΠΈΠΌΠ΅ΡΡ ΠΌΠ΅Π½ΡΡΠΈΠΉ ΡΠ΅Π½ΠΎΠ²ΠΎΠΉ ΡΠΈΡΠΊ, ΡΠ΅ΠΌ ΠΏΠΎΠ²ΡΠΎΡΡΡΡΠ°ΡΡΡ ΠΈΠ· ΡΠΈΠΊΠ»Π° Π² ΡΠΈΠΊΠ» ΡΠΎΡΠ³ΠΎΠ²Π»Ρ ΠΊΠΎΠΌΠΏΠ»Π΅ΠΊΡΡΡΡΠΈΠΌΠΈ ΠΌΠ°ΡΠ΅ΡΠΈΠ°Π»Π°ΠΌΠΈ, Π²Π΅Π΄Ρ Π²ΠΎΠ·ΠΌΠΎΠΆΠ½ΠΎΡΡΡ ΡΠ΅Π½ΠΎΠ²ΡΡ ΡΠΊΠ°ΡΠΊΠΎΠ² Π½Π° Π΄Π»ΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎΠΌ Π²ΡΠ΅ΠΌΠ΅Π½Π½ΠΎΠΌ ΠΏΡΠΎΠΌΠ΅ΠΆΡΡΠΊΠ΅ Π³ΠΎΡΠ°Π·Π΄ΠΎ Π±ΠΎΠ»ΡΡΠ΅, ΡΠ΅ΠΌ Π² ΡΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ ΠΏΠ΅ΡΠΈΠΎΠ΄Π° Π·Π°ΠΊΠ»ΡΡΠ΅Π½ΠΈΡ ΡΠ°Π·ΠΎΠ²ΠΎΠ³ΠΎ ΠΊΠΎΠ½ΡΡΠ°ΠΊΡΠ°.
ΠΠ»Ρ Π½Π΅ΡΠΈΠ½Π°Π½ΡΠΎΠ²ΡΡ ΠΊΠΎΠΌΠΏΠ°Π½ΠΈΠΉ ΡΠ΅Π½ΠΎΠ²ΠΎΠΉ ΡΠΈΡΠΊ ΡΠ²Π»ΡΠ΅ΡΡΡ Π½Π΅ΠΎΡΡΠ΅ΠΌΠ»Π΅ΠΌΡΠΌ ΡΠΏΡΡΠ½ΠΈΠΊΠΎΠΌ Ρ ΠΎΠ·ΡΠΉΡΡΠ²Π΅Π½Π½ΠΎ-ΡΠΊΠΎΠ½ΠΎΠΌΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠΉ Π΄Π΅ΡΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎΡΡΠΈ, ΠΎΠ΄Π½Π°ΠΊΠΎ ΡΡΠ²Π΅ΡΠΆΠ΄Π°ΡΡ, ΡΡΠΎ ΠΎΠ½ Π΄ΠΎΠΌΠΈΠ½ΠΈΡΡΠ΅Ρ Π½Π°Π΄ Π΄ΡΡΠ³ΠΈΠΌΠΈ, Π±ΡΠ»ΠΎ Π±Ρ Π½Π΅Π²Π΅ΡΠ½ΠΎ. ΠΡΠ³Π°Π½ΠΈΠ·Π°ΡΠΈΡ, ΠΎΡΡΡΠ΅ΡΡΠ²Π»ΡΡΡΠ°Ρ ΡΠΈΠ½Π°Π½ΡΠΎΠ²ΡΠ΅ Π²Π»ΠΎΠΆΠ΅Π½ΠΈΡ (ΠΊΠ°ΠΊ ΠΊΡΠ°ΡΠΊΠΎΡΡΠΎΡΠ½ΡΠ΅, ΡΠ°ΠΊ ΠΈ Π΄ΠΎΠ»Π³ΠΎΡΡΠΎΡΠ½ΡΠ΅), ΠΏΠΎΠ΄Π²Π΅ΡΠΆΠ΅Π½Π° ΡΠΎΠ½Π΄ΠΎΠ²ΠΎΠΌΡ ΡΠΈΡΠΊΡ. ΠΠ°Π»ΡΡΠ½ΡΠΉ ΡΠΈΡΠΊ Π½Π° ΠΏΠ΅ΡΠ²ΡΠΉ Π²Π·Π³Π»ΡΠ΄ ΡΠΎΡΡΠ°Π²Π»ΡΠ΅Ρ ΠΌΠ°Π»ΡΡ Π΄ΠΎΠ»Ρ ΠΎΡ ΠΎΠ±ΡΠ΅Π³ΠΎ ΠΏΠΎΡΡΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎΠ³ΠΎ ΡΠΈΡΠΊΠ°, ΠΎΠ΄Π½Π°ΠΊΠΎ Π΄Π°ΠΆΠ΅ ΠΏΡΠΈ Π½Π΅Π·Π½Π°ΡΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΡΡ ΠΎΠ±ΡΠ΅ΠΌΠ°Ρ ΡΡΠ΅Π΄ΡΡΠ² Π½Π° Π²Π°Π»ΡΡΠ½ΡΡ ΡΡΠ΅ΡΠ°Ρ ΠΊΠΎΠΌΠΏΠ°Π½ΠΈΠΈ, Π·Π°ΠΊΠ»ΡΡΠ°ΡΡΠ΅ΠΉ ΠΊΠΎΠ½ΡΡΠ°ΠΊΡΡ Π² ΠΈΠ½ΠΎΡΡΡΠ°Π½Π½ΠΎΠΉ Π²Π°Π»ΡΡΠ΅, ΡΠ³ΡΠΎΠΆΠ°Π΅Ρ Π½Π΅ΠΏΠΎΠ΄ΡΠ΅ΠΌΠ½ΠΎ Π±ΠΎΠ»ΡΡΠΎΠΉ Π²Π°Π»ΡΡΠ½ΡΠΉ ΡΠΈΡΠΊ. ΠΠ°ΠΊΠΎΠ½Π΅Ρ, ΠΎΡΠ³Π°Π½ΠΈΠ·Π°ΡΠΈΡ ΠΌΠΎΠΆΠ΅Ρ Π²ΡΡΡΡΠΏΠ°ΡΡ Π² ΡΠΎΠ»ΠΈ ΠΊΡΠ΅Π΄ΠΈΡΠΎΡΠ° ΠΈΠ»ΠΈ Π·Π°Π΅ΠΌΡΠΈΠΊΠ° ΠΈ Π² ΠΎΠ±ΠΎΠΈΡ ΡΠ»ΡΡΠ°ΡΡ Π±ΡΠ΄Π΅Ρ Π½Π΅ΡΡΠΈ ΠΏΡΠΎΡΠ΅Π½ΡΠ½ΡΠΉ ΡΠΈΡΠΊ. ΠΡΡΠ΅ΡΡΠ²Π΅Π½Π½ΠΎ ΠΏΡΠ΅Π΄ΠΏΠΎΠ»ΠΎΠΆΠΈΡΡ, ΡΡΠΎ ΡΠ΅ΠΌ Π±ΠΎΠ»ΡΡΠ΅ Π²Π΅Π»ΠΈΡΠΈΠ½Π° Π²ΡΠ΄Π°Π½Π½ΡΡ ΠΊΡΠ΅Π΄ΠΈΡΠΎΠ² / ΠΏΠΎΠ»ΡΡΠ΅Π½Π½ΡΡ Π·Π°ΠΉΠΌΠΎΠ², ΡΠ΅ΠΌ Π²ΡΡΠ΅ ΡΡΠΎΠ²Π΅Π½Ρ ΠΏΡΠΎΡΠ΅Π½ΡΠ½ΠΎΠ³ΠΎ ΡΠΈΡΠΊΠ°.
Π’Π°ΠΊΠΈΠΌ ΠΎΠ±ΡΠ°Π·ΠΎΠΌ, ΡΠΈΡΠΊΠΈ, ΡΠ²ΡΠ·Π°Π½Π½ΡΠ΅ Ρ ΠΊΠ°ΠΊΠΈΠΌΠΈ-Π»ΠΈΠ±ΠΎ ΠΊΠΎΠ½ΠΊΡΠ΅ΡΠ½ΡΠΌΠΈ Π°ΠΊΡΠΈΠ²Π°ΠΌΠΈ ΠΈΠ»ΠΈ ΠΏΠ°ΡΡΠΈΠ²Π°ΠΌΠΈ, Π΄ΠΎΠ»ΠΆΠ½Ρ Π±ΡΡΡ Π°Π³ΡΠ΅Π³ΠΈΡΠΎΠ²Π°Π½Ρ. Π‘ΠΎΠΎΡΠ²Π΅ΡΡΡΠ²Π΅Π½Π½ΠΎ, ΠΏΡΠΈΠ½ΡΡΠΈΠ΅ Π½ΠΎΠ²ΠΎΠ³ΠΎ ΡΠΊΠΎΠ½ΠΎΠΌΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠ³ΠΎ ΡΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΈΡ ΡΠ»Π΅Π΄ΡΠ΅Ρ ΠΎΡΡΡΠ΅ΡΡΠ²Π»ΡΡΡ, ΡΠ°ΡΡΠΌΠ°ΡΡΠΈΠ²Π°Ρ Π΅Π³ΠΎ Ρ ΡΠΎΡΠΊΠΈ Π·ΡΠ΅Π½ΠΈΡ Π²Π»ΠΈΡΠ½ΠΈΡ Π½Π° ΠΈΠ·ΠΌΠ΅Π½Π΅Π½ΠΈΠ΅ Π΄ΠΎΡ ΠΎΠ΄Π½ΠΎΡΡΠΈ ΠΈ ΡΠΈΡΠΊΠ° Π²ΡΠ΅ΠΉ ΡΠΎΠ²ΠΎΠΊΡΠΏΠ½ΠΎΡΡΠΈ (ΠΏΠΎΡΡΡΠ΅Π»Ρ) Π°ΠΊΡΠΈΠ²ΠΎΠ² ΠΈ ΠΏΠ°ΡΡΠΈΠ²ΠΎΠ² ΠΊΠΎΠΌΠΏΠ°Π½ΠΈΠΈ ΠΈ ΡΡΠΈΡΡΠ²Π°Ρ, ΡΡΠΎ ΡΠ°Π·Π»ΠΈΡΠ½ΡΠ΅ ΡΠΎΡΠ΅ΡΠ°Π½ΠΈΡ ΡΠ°ΠΊΠΈΡ ΡΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΈΠΉ ΠΌΠΎΠ³ΡΡ ΠΊΠΎΡΠ΅Π½Π½ΡΠΌ ΠΎΠ±ΡΠ°Π·ΠΎΠΌ ΠΌΠ΅Π½ΡΡΡ Ρ Π°ΡΠ°ΠΊΡΠ΅ΡΠΈΡΡΠΈΠΊΠΈ ΠΏΠΎΡΡΡΠ΅Π»Ρ Π² ΡΠ΅Π»ΠΎΠΌ.
ΠΡΠΈΠΌΠ΅Π½Π΅Π½ΠΈΠ΅ ΠΏΠΎΡΡΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎΠ³ΠΎ ΠΏΠΎΠ΄Ρ ΠΎΠ΄Π° ΠΏΠΎΠ·Π²ΠΎΠ»ΡΠ΅Ρ ΠΎΠ±ΠΎΡΠ½ΠΎΠ²Π°ΡΡ ΡΠ°ΡΡΠ΅ΡΡ Π΅Π΄ΠΈΠ½ΠΎΠΉ ΡΠΈΡΠΊΠΎΠ²ΠΎΠΉ ΡΡΠΎΠΈΠΌΠΎΡΡΠΈ ΠΊΠΎΠΌΠΏΠ°Π½ΠΈΠΈ, Π½Π΅ ΠΏΡΠΈΠ±Π΅Π³Π°Ρ ΠΊ Π²ΡΡΠΈΡΠ»Π΅Π½ΠΈΡ ΡΠΈΡΠΊΠΎΠ²ΠΎΠΉ ΡΡΠΎΠΈΠΌΠΎΡΡΠΈ ΠΊΠ°ΠΆΠ΄ΠΎΠ³ΠΎ Π°ΠΊΡΠΈΠ²Π° Π² ΠΎΡΠ΄Π΅Π»ΡΠ½ΠΎΡΡΠΈ. ΠΠ΄Π½Π°ΠΊΠΎ Π² ΡΡΠΎΠΌ ΡΠ»ΡΡΠ°Π΅ Π½Π΅ΠΎΠ±Ρ ΠΎΠ΄ΠΈΠΌΠΎ ΠΎΠΏΡΠ΅Π΄Π΅Π»ΠΈΡΡ ΠΊΠΎΡΡΠ΅ΠΊΡΠ½ΡΡ ΠΌΠ΅ΡΡ ΡΠΈΡΠΊΠ°, ΡΡΠΈΡΡΠ²Π°ΡΡΡΡ Π½Π΅ ΡΠΎΠ»ΡΠΊΠΎ Π²ΡΠ΅ ΡΠΈΡΠΊΠΈ ΠΊΠΎΠΌΠΏΠ°Π½ΠΈΠΈ, Π½ΠΎ ΠΈ ΠΊΠΎΡΡΠ΅Π»ΡΡΠΈΠΈ ΠΌΠ΅ΠΆΠ΄Ρ Π½ΠΈΠΌΠΈ. ΠΠΎΠ·Π½ΠΈΠΊΠ°Π΅Ρ ΠΏΡΠΎΠ±Π»Π΅ΠΌΠ° ΠΏΠΎΠΈΡΠΊΠ° ΠΈΠ½Π΄ΠΈΠΊΠ°ΡΠΎΡΠ° ΡΠΈΡΠΊΠ°, ΠΎΡΠ²Π΅ΡΠ°ΡΡΠ΅Π³ΠΎ ΡΡΠΈΠΌ ΡΡΠ΅Π±ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΡΠΌ. Π§ΡΠΎΠ±Ρ ΡΠ΅ΡΠΈΡΡ Π΅Π΅, ΡΠ»Π΅Π΄ΡΠ΅Ρ ΠΎΠ±ΡΠ°ΡΠΈΡΡΡΡ ΠΊ ΡΡΡΠ΅ΡΡΠ²ΡΡΡΠ΅ΠΌΡ ΠΈΠ½ΡΡΡΡΠΌΠ΅Π½ΡΠ°ΡΠΈΡ ΡΠΈΡΠΊ-ΠΌΠ΅Π½Π΅Π΄ΠΆΠΌΠ΅Π½ΡΠ°.
ΠΠΎΠΏΡΠΎΡΠ°ΠΌ ΡΠ°Π·ΡΠ°Π±ΠΎΡΠΊΠΈ ΠΏΠΎΠΊΠ°Π·Π°ΡΠ΅Π»Ρ, ΠΊΠΎΡΡΠ΅ΠΊΡΠ½ΠΎ ΠΎΡΡΠ°ΠΆΠ°ΡΡΠ΅Π³ΠΎ ΡΡΠΎΠ²Π΅Π½Ρ ΡΠΈΡΠΊΠ°, ΠΏΠΎΡΠ²ΡΡΠ΅Π½ΠΎ ΠΌΠ½ΠΎΠΆΠ΅ΡΡΠ²ΠΎ Π½Π°ΡΡΠ½ΡΡ ΡΠ°Π±ΠΎΡ. ΠΠ°ΠΈΠ±ΠΎΠ»Π΅Π΅ ΠΏΠΎΠΏΡΠ»ΡΡΠ½ΠΎΠΉ Π² ΠΎΠ±Π»Π°ΡΡΠΈ ΠΎΡΠ΅Π½ΠΊΠΈ ΠΎΠ±ΡΠ΅Π³ΠΎ ΡΠΈΡΠΊΠ° ΡΠ²Π»ΡΠ΅ΡΡΡ ΠΊΠΎΠ½ΡΠ΅ΠΏΡΠΈΡ Value-at-Risk (VaR). Π ΠΏΡΠΎΡΠΈΠ²ΠΎΠΏΠΎΠ»ΠΎΠΆΠ½ΠΎΡΡΡ Π΄ΡΡΠ³ΠΈΠΌ ΠΈΠ½Π΄ΠΈΠΊΠ°ΡΠΎΡΠ°ΠΌ ΡΠΈΡΠΊΠ° (RAROC, EC, COSO ERM) ΠΏΠΎΠΊΠ°Π·Π°ΡΠ΅Π»Ρ VaR ΠΏΠΎΠ·Π²ΠΎΠ»ΡΠ΅Ρ ΠΏΠΎΠ»ΡΡΠΈΡΡ ΠΈΡΡΠ΅ΡΠΏΡΠ²Π°ΡΡΡΡ ΠΈΠ½ΡΠΎΡΠΌΠ°ΡΠΈΡ ΠΎ ΡΡΠ½ΠΎΡΠ½ΠΎΠΌ ΡΠΈΡΠΊΠ΅ Π·Π° ΡΡΠ΅Ρ Π²ΡΠ΄Π΅Π»Π΅Π½ΠΈΡ ΡΡΠ½ΠΎΡΠ½ΡΡ ΡΠ°ΠΊΡΠΎΡΠΎΠ² ΠΈΠ· Π΄ΡΡΠ³ΠΈΡ ΡΠΈΠ½Π°Π½ΡΠΎΠ²ΡΡ ΡΠΈΡΠΊΠΎΠ² (ΠΏΡΠΎΡΠ΅Π½ΡΠ½ΠΎΠ³ΠΎ, Π²Π°Π»ΡΡΠ½ΠΎΠ³ΠΎ ΠΈ ΡΠΎΠ½Π΄ΠΎΠ²ΠΎΠ³ΠΎ) ΠΈ Π°ΠΊΡΠΈΠ²Π½ΠΎΠ³ΠΎ ΠΈΡΠΏΠΎΠ»ΡΠ·ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΡ ΠΊΠΎΡΡΠ΅Π»ΡΡΠΈΠΉ ΠΈ ΡΠ°Π½Π΅Π΅ ΡΠ΄Π΅Π»Π°Π½Π½ΡΡ ΠΏΡΠΎΠ³Π½ΠΎΠ·ΠΎΠ².
ΠΠ½Π°ΡΠΈΠΌΠΎΡΡΡ ΠΏΠΎΠΊΠ°Π·Π°ΡΠ΅Π»Ρ VaR Π΄Π»Ρ ΡΠ΅Π»Π΅ΠΉ ΡΠΈΡΠΊΠΌΠ΅Π½Π΅Π΄ΠΆΠΌΠ΅Π½ΡΠ° ΠΎΡΠ΅Π½ΠΈΠ²Π°Π΅ΡΡΡ ΠΏΠΎ-ΡΠ°Π·Π½ΠΎΠΌΡ. ΠΡΠ΄ΡΡΠΈ ΠΏΡΠΈΠ²Π΅ΡΠΆΠ΅Π½ΡΠ΅ΠΌ ΠΊΠΎΠ½ΡΠ΅ΠΏΡΠΈΠΈ VΠ°R, ΠΠ΅Π²ΠΈΠ½ ΠΠΎΡΠ΄ ΡΡΠ²Π΅ΡΠΆΠ΄Π°Π΅Ρ, ΡΡΠΎ ΠΎΠ½Π° ΠΏΠΎΠ·Π²ΠΎΠ»ΡΠ΅Ρ ΠΎΠ±ΡΠ΅Π΄ΠΈΠ½ΠΈΡΡ ΠΎΡΠ΄Π΅Π»ΡΠ½ΡΠ΅ ΠΏΠΎΠΊΠ°Π·Π°ΡΠ΅Π»ΠΈ Π² ΠΎΠ±ΡΠΈΠΉ ΠΏΠΎΡΡΡΠ΅Π»Ρ ΡΠΈΡΠΊΠΎΠ² ΠΈ ΠΏΠΎΠ½ΡΡΡ, ΠΊΠ°ΠΊ ΡΠ°Π·Π»ΠΈΡΠ½ΡΠ΅ ΡΠΈΡΠΊΠΈ Π²Π·Π°ΠΈΠΌΠΎΠ΄Π΅ΠΉΡΡΠ²ΡΡΡ ΠΌΠ΅ΠΆΠ΄Ρ ΡΠΎΠ±ΠΎΠΉ. Π₯Π°ΠΊΠ°Π½ Π―Π½ΠΊΠ΅Π½ΡΠ³Π°ΡΠ΄ ΠΏΠΎΠ»Π°Π³Π°Π΅Ρ, ΡΡΠΎ Π² ΡΠΈΠ»Ρ ΡΠ²ΠΎΠ΅ΠΉ ΡΠ»ΠΎΠΆΠ½ΠΎΡΡΠΈ Π΄Π°Π½Π½ΡΠΉ ΠΏΠΎΠ΄Ρ ΠΎΠ΄ Π½Π΅ Π²ΡΠ΅Π³Π΄Π° ΠΏΡΠΈΠΌΠ΅Π½ΠΈΠΌ Π² ΡΠ΅Π»ΡΡ ΠΏΡΠΈΠ½ΡΡΠΈΡ ΡΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΈΠΉ Π² ΠΎΠ±Π»Π°ΡΡΠΈ ΡΠΈΡΠΊ-ΠΌΠ΅Π½Π΅Π΄ΠΆΠΌΠ΅Π½ΡΠ° Π½Π΅ΡΠΈΠ½Π°Π½ΡΠΎΠ²ΠΎΠΉ ΠΊΠΎΠΌΠΏΠ°Π½ΠΈΠΈ.
Π§ΡΠΎ ΠΆΠ΅ ΠΌΠΎΠΆΠ΅Ρ ΡΡΠΈΡΠ°ΡΡΡΡ Π°Π»ΡΡΠ΅ΡΠ½Π°ΡΠΈΠ²ΠΎΠΉ VaR? ΠΡΠΈΡΡΠΎΡΠ΅Ρ ΠΠ°Π»ΠΏ, ΠΠ΅ΡΡΠΎΠ½ ΠΠΈΠ»Π»Π΅Ρ ΠΈ ΠΠ½Π΄ΡΡΠ° ΠΠ΅Π²Π΅Ρ ΠΏΡΠΈΠ²ΠΎΠ΄ΡΡ ΠΎΡΠ΅Π½ΠΊΠΈ ΡΠΈΡΠΊΠ°, ΠΈ ΡΡΠΈ ΠΎΡΠ΅Π½ΠΊΠΈ ΠΌΠΎΠΆΠ½ΠΎ ΡΡΠ°ΠΊΡΠΎΠ²Π°ΡΡ ΠΊΠ°ΠΊ Π½Π΅ΠΊΠΈΠ΅ ΠΏΠ»Π°Π½ΠΎΠ²ΡΠ΅ Π·Π½Π°ΡΠ΅Π½ΠΈΡ, Π½ΠΈΠΆΠ΅ ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΡ ΠΏΠ΅ΡΠ΅ΠΌΠ΅Π½Π½Π°Ρ Π½ΠΈΠΊΠΎΠ³Π΄Π° Π½Π΅ ΠΎΠΏΡΡΡΠΈΡΡΡ, — «ΠΌΠΈΠ½ΠΈΠΌΠ°Π»ΡΠ½ΡΡ ΠΏΠ»Π°Π½ΠΎΠ²ΡΡ Π²Π΅ΡΠΎΡΡΠ½ΠΎΡΡΡ» (Best Below-Target Probability, BTP) ΠΈ «ΠΌΠΈΠ½ΠΈΠΌΠ°Π»ΡΠ½ΡΠΉ ΠΏΠ»Π°Π½ΠΎΠ²ΡΠΉ ΡΠΈΡΠΊ» (Below-Target Risk, BTR). ΠΡΠ»ΠΈΡΠΈΠ΅ ΠΎΡ VaR Π·Π°ΠΊΠ»ΡΡΠ°Π΅ΡΡΡ Π² ΡΠΎΠΌ, ΡΡΠΎ ΠΏΡΠΈ ΡΠ°ΡΡΠ΅ΡΠ΅ BTP ΠΈ BTR ΡΡΡΠ°Π½Π°Π²Π»ΠΈΠ²Π°ΡΡ Π½Π΅ Π΄ΠΎΠ²Π΅ΡΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΡΠΉ ΠΈΠ½ΡΠ΅ΡΠ²Π°Π», Π° Π·Π°Π΄Π°Π½Π½ΡΡ Π²Π΅Π»ΠΈΡΠΈΠ½Ρ ΡΠ±ΡΡΠΊΠΎΠ². Π ΠΊΠ°ΡΠ΅ΡΡΠ²Π΅ ΡΠ°ΠΊΠΎΠ³ΠΎ ΠΏΠ»Π°Π½ΠΎΠ²ΠΎΠ³ΠΎ ΠΏΠΎΠΊΠ°Π·Π°ΡΠ΅Π»Ρ ΠΌΠΎΠ³ΡΡ Π²ΡΡΡΡΠΏΠ°ΡΡ ΡΡΠ΅Π΄ΡΡΠ²Π°, Π½Π΅ΠΎΠ±Ρ ΠΎΠ΄ΠΈΠΌΡΠ΅ Π΄Π»Ρ Π΄Π°Π»ΡΠ½Π΅ΠΉΡΠ΅Π³ΠΎ ΠΎΠ±Π΅ΡΠΏΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΈΡ Π½Π΅ΠΏΡΠ΅ΡΡΠ²Π½ΠΎΠΉ Ρ ΠΎΠ·ΡΠΉΡΡΠ²Π΅Π½Π½ΠΎΠΉ Π΄Π΅ΡΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎΡΡΠΈ, ΠΈΠ»ΠΈ ΡΠ΅Π·Π΅ΡΠ²Ρ, ΠΏΡΠ΅Π΄Π½Π°Π·Π½Π°ΡΠ΅Π½Π½ΡΠ΅ Π΄Π»Ρ ΠΈΠ·Π±Π΅ΠΆΠ°Π½ΠΈΡ Π±Π°Π½ΠΊΡΠΎΡΡΡΠ²Π°. ΠΠΎ ΡΡΡΠΈ, ΡΡΠ° ΠΌΠ΅ΡΠ° ΡΠΈΡΠΊΠ° ΡΠ²Π»ΡΠ΅ΡΡΡ ΡΠ°ΡΡΠ½ΡΠΌ ΡΠ»ΡΡΠ°Π΅ΠΌ ΠΌΠ΅ΡΠΎΠ΄Π° LPM (Lower Partial Moments). ΠΠ°Π·ΠΎΠ²Π°Ρ ΠΈΠ΄Π΅Ρ ΠΌΠ΅ΡΠΎΠ΄Π° Π·Π°ΠΊΠ»ΡΡΠ°Π΅ΡΡΡ Π² ΡΠΎΠΌ, ΡΡΠΎ Π½Π΅ΠΊΠ°Ρ ΡΡΠΌΠΌΠ° ΠΏΠΎΡΠ΅ΡΡ, ΡΠ²ΡΠ·Π°Π½Π½Π°Ρ Ρ ΠΎΠΏΡΠ΅Π΄Π΅Π»Π΅Π½Π½ΡΠΌ ΠΎΡΠΊΠ»ΠΎΠ½Π΅Π½ΠΈΠ΅ΠΌ, Π²ΡΡΠ²Π»ΡΠ΅Ρ ΡΡΠ΅ΠΏΠ΅Π½Ρ Π½Π΅ΠΏΡΠΈΡΡΠΈΡ ΡΠΈΡΠΊΠ° ΠΌΠ΅Π½Π΅Π΄ΠΆΠ΅ΡΠΎΠΌ, ΠΏΡΠΈΠ½ΠΈΠΌΠ°ΡΡΠΈΠΌ ΡΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅. ΠΠΎΠ΄Π±ΠΎΡ ΡΠ°Π·Π»ΠΈΡΠ½ΡΡ Π²Π°ΡΠΈΠ°Π½ΡΠΎΠ² ΡΡΠΎΠΉ ΡΡΠΌΠΌΡ ΠΈ, ΡΠΎΠΎΡΠ²Π΅ΡΡΡΠ²Π΅Π½Π½ΠΎ, Π²Π΅ΡΠΎΡΡΠ½ΠΎΡΡΠΈ Π΅Π΅ ΠΏΠΎΡΠ΅ΡΡΡΡ ΠΏΠΎΠ·Π²ΠΎΠ»ΡΠ΅Ρ ΡΠ΄Π΅Π»Π°ΡΡ ΠΏΡΠΎΡΠ΅ΡΡ ΠΎΠΏΠΈΡΠ°Π½ΠΈΡ ΡΠΈΡΠΊΠΎΠ²ΡΡ ΠΏΡΠ΅Π΄ΠΏΠΎΡΡΠ΅Π½ΠΈΠΉ Π±ΠΎΠ»Π΅Π΅ Π³ΠΈΠ±ΠΊΠΈΠΌ, ΡΡΠΎ Π½Π΅ ΡΠ°ΠΊ ΡΠΆ ΠΏΡΠΎΡΡΠΎ ΠΏΡΠΈ ΠΈΡΠΏΠΎΠ»ΡΠ·ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΠΈ ΠΌΠ΅ΡΡΠΈΠΊΠΈ VaR.
Π ΡΠΎΠΆΠ°Π»Π΅Π½ΠΈΡ, ΠΌΠ΅ΡΠΎΠ΄ΠΎΠ»ΠΎΠ³ΠΈΡ ΠΠ°Π»ΠΏΠ° ΠΈ Π΅Π³ΠΎ ΡΠΎΠ°Π²ΡΠΎΡΠΎΠ² Π½Π΅ ΠΏΠΎΠ»ΡΡΠΈΠ»Π° ΡΠ°ΡΠΏΡΠΎΡΡΡΠ°Π½Π΅Π½ΠΈΡ. Π Π΄Π°Π½Π½ΠΎΠΉ ΡΠ°Π±ΠΎΡΠ΅ ΠΌΡ Π±ΡΠ΄Π΅ΠΌ ΠΈΡΡ ΠΎΠ΄ΠΈΡΡ ΠΈΠ· ΠΏΡΠ΅Π΄ΠΏΠΎΡΡΠ»ΠΊΠΈ, ΡΡΠΎ Ρ Π°Π³Π΅Π½ΡΠΎΠ² ΡΠΆΠ΅ ΡΡΠΎΡΠΌΠΈΡΠΎΠ²Π°Π½ΠΎ ΠΎΡΠ½ΠΎΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ ΠΊ ΡΠΈΡΠΊΡ, Π² ΡΡΠΎΠΌ ΡΠ»ΡΡΠ°Π΅ Π±ΠΎΠ»Π΅Π΅ Π»ΠΎΠ³ΠΈΡΠ½ΠΎ ΠΈΡΠΏΠΎΠ»ΡΠ·ΠΎΠ²Π°ΡΡ Π² ΠΊΠ°ΡΠ΅ΡΡΠ²Π΅ ΠΎΡΠΏΡΠ°Π²Π½ΠΎΠ³ΠΎ ΠΏΡΠ½ΠΊΡΠ° Π΄ΠΎΠ²Π΅ΡΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΡΠΉ ΠΈΠ½ΡΠ΅ΡΠ²Π°Π», Ρ. Π΅. ΠΌΠ΅ΡΠΎΠ΄ΠΈΠΊΡ VaR. ΠΠΎΡΠΊΠΎΠ»ΡΠΊΡ ΠΏΠΎΠΊΠ°Π·Π°ΡΠ΅Π»Ρ VaR ΠΏΠ΅ΡΠ²ΠΎΠ½Π°ΡΠ°Π»ΡΠ½ΠΎ ΠΈΡΠΏΠΎΠ»ΡΠ·ΠΎΠ²Π°Π»ΡΡ Π² ΡΠ°Π±ΠΎΡΠ΅ ΡΠΈΠ½Π°Π½ΡΠΎΠ²ΡΡ ΠΈΠ½ΡΡΠΈΡΡΡΠΎΠ², Ρ Π΅Π³ΠΎ ΠΏΠΎΠΌΠΎΡΡΡ Π½Π΅Π²ΠΎΠ·ΠΌΠΎΠΆΠ½ΠΎ ΠΏΠΎΠ»Π½ΠΎΡΡΡΡ ΠΎΠΏΠΈΡΠ°ΡΡ ΠΌΠ΅Π½Π΅Π΅ Π³ΠΈΠ±ΠΊΠΈΠ΅ Π΄Π²ΠΈΠΆΠ΅Π½ΠΈΡ ΡΠΎΠ²Π°ΡΠ½ΠΎΠ³ΠΎ ΡΡΠ½ΠΊΠ°, ΠΎΠ΄Π½Π°ΠΊΠΎ ΠΎΠ½ ΠΏΠΎΠ·Π²ΠΎΠ»ΡΠ΅Ρ ΠΎΠ±ΡΠ΅Π΄ΠΈΠ½ΡΡΡ ΠΎΠ³ΡΠΎΠΌΠ½ΠΎΠ΅ ΠΊΠΎΠ»ΠΈΡΠ΅ΡΡΠ²ΠΎ ΡΡΠ½ΠΎΡΠ½ΡΡ ΡΠ°ΠΊΡΠΎΡΠΎΠ², ΡΡΠΎ ΠΎΡΠΎΠ±Π΅Π½Π½ΠΎ Π½Π΅ΠΎΠ±Ρ ΠΎΠ΄ΠΈΠΌΠΎ Π΄Π»Ρ ΠΎΡΠ΅Π½ΠΊΠΈ ΡΡΠ½ΠΎΡΠ½ΠΎΠ³ΠΎ ΡΠΈΡΠΊΠ°.
Π ΠΌΠΎΠΌΠ΅Π½Ρ ΡΠ²ΠΎΠ΅Π³ΠΎ ΠΏΠΎΡΠ²Π»Π΅Π½ΠΈΡ Π² 1994 Π³. ΠΊΠΎΠ½ΡΠ΅ΠΏΡΠΈΡ VaR ΠΏΡΠ΅Π΄ΡΡΠ°Π²Π»ΡΠ»Π° ΡΠΎΠ±ΠΎΠΉ Π² ΠΏΠ΅ΡΠ²ΡΡ ΠΎΡΠ΅ΡΠ΅Π΄Ρ ΠΈΠ½ΡΡΡΡΠΌΠ΅Π½Ρ ΠΈΠ·ΠΌΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΈΡ ΡΠΈΡΠΊΠΎΠ² ΠΈ ΠΊΠΎΠ½ΡΡΠ°ΡΠ°ΡΠΈΠΈ Π²Π΅Π»ΠΈΡΠΈΠ½Ρ Π²ΠΎΠ·ΠΌΠΎΠΆΠ½ΠΎΠ³ΠΎ ΡΡΠ΅ΡΠ±Π°. ΠΠ° Π±Π°Π·Π΅ ΡΡΠΎΠΉ ΠΊΠΎΠ½ΡΠ΅ΠΏΡΠΈΠΈ ΠΌΠ½ΠΎΠ³ΠΈΠ΅ ΡΠΈΠ½Π°Π½ΡΠΎΠ²ΡΠ΅ ΠΈ Π½Π΅ΡΠΈΠ½Π°Π½ΡΠΎΠ²ΡΠ΅ ΠΎΡΠ³Π°Π½ΠΈΠ·Π°ΡΠΈΠΈ ΠΏΠΎΡΡΡΠΎΠΈΠ»ΠΈ ΠΌΠΎΠ΄Π΅Π»Ρ ΡΠΈΡΠΊ-ΠΌΠ΅Π½Π΅Π΄ΠΆΠΌΠ΅Π½ΡΠ°, ΠΊΠΎΡΠΎΡΠ°Ρ Π±ΡΠ»Π° ΡΠΏΠΎΡΠΎΠ±Π½Π° Π°Π³ΡΠ΅Π³ΠΈΡΠΎΠ²Π°ΡΡ Π²ΡΠ΅ ΡΠΈΡΠΊΠΈ Π² ΠΎΠ΄Π½ΠΎΠΉ Π²Π΅Π»ΠΈΡΠΈΠ½Π΅, ΠΎΡΡΠ°ΠΆΠ°Π²ΡΠ΅ΠΉ ΠΏΠ΅ΡΡΠΏΠ΅ΠΊΡΠΈΠ²Ρ ΠΊΠΎΠΌΠΏΠ°Π½ΠΈΠΈ. Π‘ ΡΠ΅Ρ ΠΏΠΎΡ Π΄Π°Π½Π½ΡΠΉ ΠΏΠΎΠΊΠ°Π·Π°ΡΠ΅Π»Ρ ΡΠ²ΠΎΠ»ΡΡΠΈΠΎΠ½ΠΈΡΠΎΠ²Π°Π» Π² Π½Π΅ΡΡΠΎ Π±ΠΎΠ»ΡΡΠ΅Π΅, ΡΠ΅ΠΌ ΠΏΡΠΎΡΡΠΎ ΠΊΠΎΠ»ΠΈΡΠ΅ΡΡΠ²Π΅Π½Π½ΠΎΠ΅ Π²ΡΡΠ°ΠΆΠ΅Π½ΠΈΠ΅ ΡΠΈΡΠΊΠ°. ΠΠΎΠΌΠΏΠ°Π½ΠΈΠΈ Π½Π°ΡΡΠΈΠ»ΠΈΡΡ ΠΈΡΠΏΠΎΠ»ΡΠ·ΠΎΠ²Π°ΡΡ VaR Π΄Π»Ρ ΠΊΠΎΠ½ΡΡΠΎΠ»Ρ ΡΠΈΡΠΊΠΎΠ². ΠΠ½ΠΈ ΠΎΡΡΠ»Π΅ΠΆΠΈΠ²Π°ΡΡ Π³Π»ΠΎΠ±Π°Π»ΡΠ½ΡΡ ΠΏΠΎΠ΄Π²Π΅ΡΠΆΠ΅Π½Π½ΠΎΡΡΡ ΡΠΈΡΠΊΠ°ΠΌ Ρ ΡΡΠ΅ΡΠΎΠΌ ΡΠ°Π·Π½ΠΎΠΎΠ±ΡΠ°Π·ΠΈΡ ΠΏΡΠΎΠΈΠ·Π²ΠΎΠ΄ΡΡΠ²Π΅Π½Π½ΡΡ Π΅Π΄ΠΈΠ½ΠΈΡ, ΠΌΠΎΠ³ΡΡ Π²ΡΠ΄Π΅Π»ΠΈΡΡ ΠΎΠ±Π»Π°ΡΡΠΈ, Π³Π΄Π΅ ΡΠΈΡΠΊΠΈ Π½Π°ΠΈΠ±ΠΎΠ»Π΅Π΅ Π²ΡΡΠΎΠΊΠΈ, ΠΈ ΠΏΡΠΈΠ½ΡΡΡ ΠΌΠ΅ΡΡ ΠΏΠΎ ΡΠ½ΠΈΠΆΠ΅Π½ΠΈΡ ΡΡΠΎΠ²Π½Ρ Π½Π΅ΠΎΠΏΡΠ΅Π΄Π΅Π»Π΅Π½Π½ΠΎΡΡΠΈ.
Π’Π°ΠΊΠΈΠΌ ΠΎΠ±ΡΠ°Π·ΠΎΠΌ, VaR — ΠΈΠ½ΡΡΡΡΠΌΠ΅Π½Ρ Π°ΠΊΡΠΈΠ²Π½ΠΎΠ³ΠΎ ΡΠΏΡΠ°Π²Π»Π΅Π½ΠΈΡ ΡΠΈΡΠΊΠ°ΠΌΠΈ. Π‘ Π΅Π³ΠΎ ΠΏΠΎΠΌΠΎΡΡΡ ΠΊΠΎΠΌΠΏΠ°Π½ΠΈΠΈ ΠΎΠΏΡΠ΅Π΄Π΅Π»ΡΡΡ ΠΎΠΏΡΠΈΠΌΠ°Π»ΡΠ½ΠΎΠ΅ ΡΠΎΠΎΡΠ½ΠΎΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ ΡΠΈΡΠΊΠ° ΠΈ Π΄ΠΎΡ ΠΎΠ΄Π½ΠΎΡΡΠΈ. Π‘ΠΈΡΡΠ΅ΠΌΡ VaR ΠΏΠΎΠΌΠΎΠ³Π°ΡΡ Π²ΡΡΠ²ΠΈΡΡ ΡΠ°ΠΌΡΠ΅ ΠΊΠΎΠ½ΠΊΡΡΠ΅Π½ΡΠΎΡΠΏΠΎΡΠΎΠ±Π½ΡΠ΅ Π½Π°ΠΏΡΠ°Π²Π»Π΅Π½ΠΈΡ, Π° ΡΠ°ΠΊΠΆΠ΅ ΡΠ΅ ΡΡΠ΅ΡΡ Π΄Π΅ΡΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎΡΡΠΈ, ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΠ΅ ΠΏΠΎΠ·Π²ΠΎΠ»ΡΡΡ Π½Π°ΡΠ°ΡΡΠΈΡΡ ΡΠΊΠΎΡΡΠ΅ΠΊΡΠΈΡΠΎΠ²Π°Π½Π½ΡΡ Π½Π° ΡΠΈΡΠΊ ΡΡΠΎΠΈΠΌΠΎΡΡΡ.
ΠΠΎ ΡΠΎΠ³ΠΎ, ΠΊΠ°ΠΊ ΠΌΠ΅ΡΠΎΠ΄ΠΈΠΊΠ° VaR Π²ΠΎΡΠ»Π° Π² ΡΠΈΡΠΎΠΊΡΡ ΠΏΡΠ°ΠΊΡΠΈΠΊΡ, Π½Π°ΠΉΡΠΈ ΠΏΠΎΠ΄ΠΎΠ±Π½ΡΠΉ «ΠΊΠΎΠΌΠΏΡΠΎΠΌΠΈΡΡ» Π±ΡΠ»ΠΎ Π΄ΠΎΡΡΠ°ΡΠΎΡΠ½ΠΎ ΡΠ»ΠΎΠΆΠ½ΠΎ.
Π‘ ΠΏΠΎΠΌΠΎΡΡΡ ΠΊΠΎΠ½ΡΠ΅ΠΏΡΠΈΠΈ VaR ΡΠ΄Π°Π»ΠΎΡΡ ΡΠ΅ΡΠΎΡΠΌΠΈΡΠΎΠ²Π°ΡΡ ΠΏΡΠΈΠΌΠ΅Π½Π΅Π½ΠΈΠ΅ ΠΏΡΠ΅ΠΆΠ½ΠΈΡ ΠΌΠΎΠ΄Π΅Π»Π΅ΠΉ, Π½Π°ΠΏΡΠΈΠΌΠ΅Ρ ΡΠΈΡΡΠ΅ΠΌΡ ΠΏΠΎΠΊΠ°Π·Π°ΡΠ΅Π»Π΅ΠΉ ΡΠ΅Π·ΡΠ»ΡΡΠ°ΡΠΈΠ²Π½ΠΎΡΡΠΈ, ΡΠΎΠΎΡΠ½Π΅ΡΠ΅Π½Π½ΡΡ Ρ ΡΠΈΡΠΊΠΎΠΌ (Risk-Πdjusted Performance Measures, RAPM). ΠΠΎΠ΄ΠΈΡΠΈΡΠΈΡΠΎΠ²Π°Π½Π½Π°Ρ ΠΌΠΎΠ΄Π΅Π»Ρ RAPM ΠΏΠΎΠ·Π²ΠΎΠ»ΡΠ΅Ρ ΠΌΠ΅Π½Π΅Π΄ΠΆΠ΅ΡΠ°ΠΌ ΠΊΠΎΡΡΠ΅ΠΊΡΠΈΡΠΎΠ²Π°ΡΡ ΠΏΠΎΠ²Π΅Π΄Π΅Π½ΠΈΠ΅ ΡΠΈΡΠΌΡ Ρ ΡΡΠ΅ΡΠΎΠΌ ΡΠΈΡΠΊΠ°, VaR ΠΏΠΎΠ·Π²ΠΎΠ»ΡΠ΅Ρ ΡΡΠ°Π²Π½ΠΈΡΡ Π΄Π΅ΠΉΡΡΠ²ΠΈΡ Ρ ΡΠ°Π·Π½ΡΠΌ ΡΡΠΎΠ²Π½Π΅ΠΌ ΡΠΈΡΠΊΠ°. ΠΠΎ Π²Π½Π΅Π΄ΡΠ΅Π½ΠΈΡ VaR Π²Π΅Π»ΠΈΡΠΈΠ½Ρ RAPM ΡΠ°ΡΡΡΠΈΡΡΠ²Π°Π»ΠΈ ΡΠ»Π΅Π΄ΡΡΡΠΈΠΌ ΠΎΠ±ΡΠ°Π·ΠΎΠΌ:
Π³Π΄Π΅ ΠΏΠΎΠ΄ ΡΠΊΠΎΠ½ΠΎΠΌΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠΌ ΠΊΠ°ΠΏΠΈΡΠ°Π»ΠΎΠΌ ΠΏΠΎΠ½ΠΈΠΌΠ°Π΅ΡΡΡ ΡΠΈΡΠΊΠΎΠ²ΡΠΉ ΠΊΠ°ΠΏΠΈΡΠ°Π», Π½Π΅ΠΎΠ±Ρ ΠΎΠ΄ΠΈΠΌΡΠΉ Π΄Π»Ρ ΠΏΠΎΠΊΡΡΡΠΈΡ Π²ΡΠ΅Ρ ΠΈΠ·Π²Π΅ΡΡΠ½ΡΡ ΠΊΠΎΠΌΠΏΠ°Π½ΠΈΠΈ ΡΠΈΡΠΊΠΎΠ². ΠΠ½Π΅Π΄ΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ VaR ΠΏΠΎΠ·Π²ΠΎΠ»ΠΈΠ»ΠΎ ΠΏΡΠΎΠΈΠ·Π²Π΅ΡΡΠΈ Π΄Π΅ΠΊΠΎΠΌΠΏΠΎΠ·ΠΈΡΠΈΡ ΠΊΠ°ΠΏΠΈΡΠ°Π»Π° Ρ ΡΡΠ΅ΡΠΎΠΌ ΡΠ°Π·Π½ΠΎΠΎΠ±ΡΠ°Π·Π½ΡΡ ΡΠΈΡΠΊ-ΡΠ°ΠΊΡΠΎΡΠΎΠ²:
Π³Π΄Π΅ i — ΠΊΠ°ΠΆΠ΄Π°Ρ ΠΎΡΠ΄Π΅Π»ΡΠ½Π°Ρ ΠΏΡΠΎΠΈΠ·Π²ΠΎΠ΄ΡΡΠ²Π΅Π½Π½Π°Ρ Π΅Π΄ΠΈΠ½ΠΈΡΠ° ΠΈΠ»ΠΈ ΠΎΠΏΠ΅ΡΠ°ΡΠΈΡ.
Π’Π°ΠΊΠΈΠΌ ΠΎΠ±ΡΠ°Π·ΠΎΠΌ, Π»ΡΠ±ΠΎΠΉ Π±ΠΈΠ·Π½Π΅Ρ ΠΌΠΎΠΆΠ΅Ρ Π±ΡΡΡ ΡΠ°Π·Π»ΠΎΠΆΠ΅Π½ Π½Π° ΡΡΠ°ΠΏΡ: Π·Π°ΠΏΡΡΠΊ Π½ΠΎΠ²ΠΎΠ³ΠΎ ΠΏΡΠΎΠ΄ΡΠΊΡΠ°, ΡΡΡΠΎΠΈΡΠ΅Π»ΡΡΡΠ²ΠΎ Π΄ΠΎΠΏΠΎΠ»Π½ΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎΠ³ΠΎ ΠΎΠ±ΡΠ΅ΠΊΡΠ°, ΡΠΌΠ΅Π½Π° ΠΏΠΎΡΡΠ°Π²ΡΠΈΠΊΠ° ΠΈ Ρ. Π΄.
ΠΠ»Ρ ΠΏΡΠΈΠ½ΡΡΠΈΡ ΡΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΈΠΉ ΠΌΠ΅Π½Π΅Π΄ΠΆΠ΅ΡΡ ΡΠ°ΡΡΠΎ ΠΈΡΠΏΠΎΠ»ΡΠ·ΡΡΡ ΠΏΡΠ΅Π΄Π΅Π»ΡΠ½ΠΎΠ΅ Π·Π½Π°ΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ RAPM, Ρ Π°ΡΠ°ΠΊΡΠ΅ΡΠΈΠ·ΡΡΡΠ΅Π΅ ΠΏΡΠΈΡΠΎΡΡ ΠΏΡΠΈΠ±ΡΠ»ΠΈ ΠΏΠΎ ΠΎΡΠ½ΠΎΡΠ΅Π½ΠΈΡ ΠΊ ΠΏΡΠΈΡΠΎΡΡΡ VaR ΠΈ Π½Π°Π³Π»ΡΠ΄Π½ΠΎ ΠΎΡΡΠ°ΠΆΠ°ΡΡΠ΅Π΅ ΡΠ΅Π½ΡΠ°Π±Π΅Π»ΡΠ½ΠΎΡΡΡ ΡΠΎΠΉ ΠΈΠ»ΠΈ ΠΈΠ½ΠΎΠΉ ΡΠ΄Π΅Π»ΠΊΠΈ:
ΠΠ°Π½Π½ΡΠΉ ΠΏΠΎΠ΄Ρ ΠΎΠ΄ Π½Π°ΠΏΡΠ°Π²Π»Π΅Π½ Π½Π° ΠΎΠ³ΡΠ°Π½ΠΈΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ ΡΠΈΡΠΊΠ°, ΠΊΠΎΡΠΎΡΠΎΠΌΡ ΠΏΠΎΠ΄Π²Π΅ΡΠ³Π°ΡΡ ΡΠ΅Π±Ρ ΠΊΠΎΠΌΠΏΠ°Π½ΠΈΠΈ. ΠΠ°ΠΆΠ΄ΠΎΠ΅ ΡΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ Π΄ΠΎΠ»ΠΆΠ½ΠΎ Π±ΡΡΡ «ΡΠΊΠΎΡΡΠ΅ΠΊΡΠΈΡΠΎΠ²Π°Π½ΠΎ» Π½Π° ΡΠΈΡΠΊ ΠΈ ΠΏΡΠΎΠ΄ΠΈΠΊΡΠΎΠ²Π°Π½ΠΎ Π½Π΅ΠΎΠ±Ρ ΠΎΠ΄ΠΈΠΌΠΎΡΡΡΡ ΠΏΠΎΠΈΡΠΊΠ° ΡΠ°Π·ΡΠΌΠ½ΠΎΠ³ΠΎ Π±Π°Π»Π°Π½ΡΠ° ΠΌΠ΅ΠΆΠ΄Ρ ΠΏΡΠΈΠ±ΡΠ»ΡΡ ΠΈ ΡΠΎΠΎΡΠ²Π΅ΡΡΡΠ²ΡΡΡΠΈΠΌ ΡΠΈΡΠΊΠΎΠΌ. ΠΠ»Π°Π³ΠΎΠ΄Π°ΡΡ ΠΊΠΎΠ½ΡΠ΅ΠΏΡΠΈΠΈ VaR ΡΠ°ΠΊΠΎΠΉ Π±Π°Π»Π°Π½Ρ ΠΎΠ±ΡΠ΅Π» ΠΊΠΎΠ½ΠΊΡΠ΅ΡΠ½ΡΠΉ ΠΏΠΎΠΊΠ°Π·Π°ΡΠ΅Π»Ρ, Π΄ΠΎΡΡΡΠΏΠ½ΡΠΉ Π΄Π»Ρ ΠΏΠΎΠ½ΠΈΠΌΠ°Π½ΠΈΡ ΠΈ Π½Π΅ΡΠ»ΠΎΠΆΠ½ΡΠΉ Π² ΡΠ°ΡΡΠ΅ΡΠ°Ρ , ΠΏΠΎΠ·Π²ΠΎΠ»ΡΡΡΠΈΠΉ ΠΌΠ΅Π½Π΅Π΄ΠΆΠ΅ΡΠ°ΠΌ ΠΎΠ΄Π½ΠΎΠ·Π½Π°ΡΠ½ΠΎ ΠΎΠΏΡΠ΅Π΄Π΅Π»ΠΈΡΡΡΡ Ρ Π²ΡΠ±ΠΎΡΠΎΠΌ Π΄Π°Π»ΡΠ½Π΅ΠΉΡΠ΅ΠΉ ΡΡΡΠ°ΡΠ΅Π³ΠΈΠΈ ΠΊΠΎΠΌΠΏΠ°Π½ΠΈΠΈ.
ΠΡΠΎΠΌΠ΅ ΡΠΎΠ³ΠΎ, ΠΏΠΎΠΊΠ°Π·Π°ΡΠ΅Π»Ρ VaR Π½Π°ΡΠ΅Π» ΡΠΈΡΠΎΠΊΠΎΠ΅ ΠΏΡΠΈΠΌΠ΅Π½Π΅Π½ΠΈΠ΅ Π² ΠΈΠ½Π²Π΅ΡΡΠΈΡΠΈΠΎΠ½Π½ΠΎΠΌ ΠΌΠ΅Π½Π΅Π΄ΠΆΠΌΠ΅Π½ΡΠ΅ Π±Π»Π°Π³ΠΎΠ΄Π°ΡΡ ΡΠ²ΠΎΠ΅ΠΉ ΠΎΡΠΈΠ΅Π½ΡΠ°ΡΠΈΠΈ Π½Π° ΠΏΠ΅ΡΡΠΏΠ΅ΠΊΡΠΈΠ²Ρ. Π€ΠΈΡΠΌΠ°ΠΈΠ½Π²Π΅ΡΡΠΎΡ, ΡΡΠ°Π²Π½ΠΈΠ²Π°Ρ ΡΠ°Π·Π»ΠΈΡΠ½ΡΠ΅ ΠΈΠ½Π²Π΅ΡΡΠΈΡΠΈΠΎΠ½Π½ΡΠ΅ Π²ΠΎΠ·ΠΌΠΎΠΆΠ½ΠΎΡΡΠΈ, ΠΌΠΎΠΆΠ΅Ρ ΠΎΠΏΡΠ΅Π΄Π΅Π»ΠΈΡΡ, ΠΊΠ°ΠΊΠΎΠΉ ΡΡΠΎΠ½ Π½Π°Π½Π΅ΡΡΡ Π΅ΠΉ ΡΠΈΡΠΊΠΈ Π² Π±ΡΠ΄ΡΡΠ΅ΠΌ. ΠΠΎΠ΄Π΅Π»Ρ VaR ΠΏΠΎΠ·Π²ΠΎΠ»ΡΠ΅Ρ Π½Π΅ ΡΠΎΠ»ΡΠΊΠΎ ΠΎΡΠ΅Π½ΠΈΡΡ Π²ΠΎΠ·ΠΌΠΎΠΆΠ½ΡΠ΅ ΠΏΠΎΡΠ΅ΡΠΈ, Π½ΠΎ ΠΈ Π²ΡΡΡΡΠΎΠΈΡΡ Π² ΡΠ΅Π·ΡΠ»ΡΡΠ°ΡΠ΅ ΠΌΠΎΠ΄Π΅Π»ΠΈΡΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΡ ΡΠ°Π·Π»ΠΈΡΠ½ΡΡ ΡΠΈΡΡΠ°ΡΠΈΠΉ ΠΎΠΏΡΠΈΠΌΠ°Π»ΡΠ½ΡΡ ΡΡΡΠ°ΡΠ΅Π³ΠΈΡ Ρ Π΅Π΄ΠΆΠΈΡΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΡ.
Π ΠΏΡΠΈΠΌΠ΅ΡΡ, Π΅ΡΠ»ΠΈ ΡΠ³Π»Π΅Π΄ΠΎΠ±ΡΠ²Π°ΡΡΠ°Ρ ΠΊΠΎΠΌΠΏΠ°Π½ΠΈΡ ΡΠ΅ΡΠ°Π΅Ρ ΠΈΡΠΏΠΎΠ»ΡΠ·ΠΎΠ²Π°ΡΡ ΠΎΠΏΡΠΈΠΎΠ½Ρ Π½Π° ΠΏΠΎΠΊΡΠΏΠΊΡ ΡΠ³Π»Ρ, ΡΡΠΎΠ±Ρ ΠΎΠ±Π΅Π·ΠΎΠΏΠ°ΡΠΈΡΡ ΡΠ΅Π±Ρ ΠΎΡ ΠΈΠ·Π»ΠΈΡΠ½Π΅ΠΉ Π²ΠΎΠ»Π°ΡΠΈΠ»ΡΠ½ΠΎΡΡΠΈ ΡΠ΅Π½, ΠΌΠΎΠ΄Π΅Π»Ρ VaR ΠΏΠΎΠΊΠ°ΠΆΠ΅Ρ, ΡΠΊΠΎΠ»ΡΠΊΠΎ ΠΊΠΎΠΌΠΏΠ°Π½ΠΈΡ ΠΎΡΡΠ³ΡΠ°Π΅Ρ Π·Π° ΡΡΠ΅Ρ ΠΏΡΠΈΠΌΠ΅Π½Π΅Π½ΠΈΡ ΡΠ°ΠΊΠΎΠΉ ΡΡΡΠ°ΡΠ΅Π³ΠΈΠΈ. Π‘ΡΠ°Π²Π½ΠΈΠ² Π²ΡΠ΅ Π·Π°ΡΡΠ°ΡΡ, ΡΠΈΡΠΌΠ° ΡΠΌΠΎΠΆΠ΅Ρ ΡΠ΅ΡΠΈΡΡ, Π½Π°ΡΠΊΠΎΠ»ΡΠΊΠΎ Π΄Π°Π½Π½Π°Ρ ΡΡΡΠ°ΡΠ΅Π³ΠΈΡ ΡΠ΅Π»Π΅ΡΠΎΠΎΠ±ΡΠ°Π·Π½Π°.
Π£ΡΠ»ΠΎΠ²Π½ΠΎ Π³ΠΎΠ²ΠΎΡΡ, ΠΊΠΎΠΌΠΏΠ°Π½ΠΈΡ ΠΏΡΠΈΠ½ΠΈΠΌΠ°Π΅Ρ Π²ΠΎ Π²Π½ΠΈΠΌΠ°Π½ΠΈΠ΅ ΡΡΠ°Π·Ρ Π΄Π²Π΅ Π²Π΅Π»ΠΈΡΠΈΠ½Ρ. ΠΠΎ-ΠΏΠ΅ΡΠ²ΡΡ , Π½Π΅ΠΎΠ±Ρ ΠΎΠ΄ΠΈΠΌΠΎ ΡΠ·Π½Π°ΡΡ, Π½Π°ΡΠΊΠΎΠ»ΡΠΊΠΎ ΠΎΠΏΡΠ°Π²Π΄Π°Π½Π½Ρ ΠΈΠ½Π²Π΅ΡΡΠΈΡΠΈΠΈ:
Π³Π΄Π΅ FI — ΡΠΈΡΡΠ°Ρ ΡΠ΅ΠΊΡΡΠ°Ρ ΡΡΠΎΠΈΠΌΠΎΡΡΡ ΠΎΡ ΠΈΠ½Π²Π΅ΡΡΠΈΡΠΈΠΉ (net present value of investment); E (RI) — ΠΏΡΠΈΡΠΎΡΡ Π²ΡΡΡΡΠΊΠΈ, ΡΠ²ΡΠ·Π°Π½Π½ΡΠΉ Ρ Π·Π°ΠΏΡΡΠΊΠΎΠΌ ΠΈΠ½Π²Π΅ΡΡΠΈΡΠΈΠΎΠ½Π½ΠΎΠ³ΠΎ ΠΏΡΠΎΠ΅ΠΊΡΠ°; CI — ΠΈΠ·Π΄Π΅ΡΠΆΠΊΠΈ Π½Π° ΡΠΎΠ²Π΅ΡΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ ΠΈΠ½Π²Π΅ΡΡΠΈΡΠΈΠΉ (ΡΡΠ΄Π° ΠΌΠΎΠ³ΡΡ Π²Ρ ΠΎΠ΄ΠΈΡΡ Π²ΡΠΏΠ»Π°ΡΡ Π²Π½Π΅ΡΠ½ΠΈΠΌ ΠΈΠ½Π²Π΅ΡΡΠΎΡΠ°ΠΌ, ΡΠΏΡΡΠ΅Π½Π½Π°Ρ Π²ΡΠ³ΠΎΠ΄Π°, ΡΡΠ°Π½Π·Π°ΠΊΡΠΈΠΎΠ½Π½ΡΠ΅ ΠΈΠ·Π΄Π΅ΡΠΆΠΊΠΈ ΠΈ Ρ. Π΄.).
ΠΠΎ-Π²ΡΠΎΡΡΡ , Π²Π΅Π»ΠΈΡΠΈΠ½Π° VaR ΠΏΠΎΠ·Π²ΠΎΠ»ΠΈΡ ΡΠ°ΡΡΡΠΈΡΠ°ΡΡ, Π½Π°ΡΠΊΠΎΠ»ΡΠΊΠΎ ΠΈΠ·ΠΌΠ΅Π½ΠΈΠ»ΠΈΡΡ ΠΌΠ°ΠΊΡΠΈΠΌΠ°Π»ΡΠ½ΠΎ Π²ΠΎΠ·ΠΌΠΎΠΆΠ½ΡΠ΅ ΠΏΠΎΡΠ΅ΡΠΈ ΠΊΠΎΠΌΠΏΠ°Π½ΠΈΠΈ Π² ΡΠ²ΡΠ·ΠΈ Ρ Π·Π°ΠΏΡΡΠΊΠΎΠΌ ΠΊΠ°ΠΊΠΎΠ³ΠΎ-Π»ΠΈΠ±ΠΎ ΠΏΡΠΎΠ΅ΠΊΡΠ°. ΠΡΠ»ΠΈ ΡΠ΅ΡΡ ΠΈΠ΄Π΅Ρ ΠΎ ΡΡΡΠ°ΡΠ΅Π³ΠΈΠΈ Ρ Π΅Π΄ΠΆΠΈΡΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΡ, ΡΠΎ ΡΠ°ΠΊΠΈΠΌ ΠΎΠ±ΡΠ°Π·ΠΎΠΌ ΠΌΠΎΠΆΠ½ΠΎ ΠΏΡΠΎΠ²Π΅ΡΠΈΡΡ, Π² ΠΊΠ°ΠΊΠΎΠΉ ΡΡΠ΅ΠΏΠ΅Π½ΠΈ ΡΠ°ΡΡΠΌΠ°ΡΡΠΈΠ²Π°Π΅ΠΌΡΠΉ Π²Π°ΡΠΈΠ°Π½Ρ ΡΠΌΠ΅Π½ΡΡΠ°Π΅Ρ ΡΠ³ΡΠΎΠ·Ρ Π½Π΅ΠΏΡΠ΅Π΄Π²ΠΈΠ΄Π΅Π½Π½ΡΡ ΡΠ°ΡΡ ΠΎΠ΄ΠΎΠ².
Π£Π½ΠΈΠ²Π΅ΡΡΠ°Π»ΡΠ½ΠΎΡΡΡ ΠΏΠΎΠΊΠ°Π·Π°ΡΠ΅Π»Ρ VaR Π·Π½Π°ΡΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎ ΡΠ°ΡΡΠΈΡΡΠ΅Ρ ΡΡΠ΅ΡΡ Π΅Π³ΠΎ ΠΏΡΠΈΠΌΠ΅Π½Π΅Π½ΠΈΡ, Π»ΡΠ±ΠΎΠΉ ΠΏΡΠΎΠ΅ΠΊΡ ΠΊΠΎΠΌΠΏΠ°Π½ΠΈΠΈ ΠΌΠΎΠΆΠ΅Ρ Π±ΡΡΡ ΠΎΡΠ΅Π½Π΅Π½ Ρ ΡΠΎΡΠΊΠΈ Π·ΡΠ΅Π½ΠΈΡ ΡΠΎΠΎΡΠ½ΠΎΡΠ΅Π½ΠΈΡ ΡΠΈΡΠΊΠ° ΠΈ Π΄ΠΎΡ ΠΎΠ΄Π½ΠΎΡΡΠΈ. Π’ΠΎΠ³Π΄Π° Π΅Π΄ΠΈΠ½ΡΡΠ²Π΅Π½Π½ΡΠΌ ΡΠ°ΠΊΡΠΎΡΠΎΠΌ, ΠΎΠΏΡΠ΅Π΄Π΅Π»ΡΡΡΠΈΠΌ ΡΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ ΠΎ ΡΠ΅Π°Π»ΠΈΠ·Π°ΡΠΈΠΈ ΠΏΡΠΎΠ΅ΠΊΡΠ°, ΡΡΠ°Π½ΠΎΠ²ΠΈΡΡΡ ΡΡΠ΅ΠΏΠ΅Π½Ρ ΠΏΡΠΈΠ½ΡΡΠΈΡ ΡΠΈΡΠΊΠ°, ΠΈΠ»ΠΈ ΡΠ°ΠΊ Π½Π°Π·ΡΠ²Π°Π΅ΠΌΡΠΉ «ΡΠΈΡΠΊ-Π°ΠΏ ΠΏΠ΅ΡΠΈΡ» ΠΊΠΎΠΌΠΏΠ°Π½ΠΈΠΈ.
ΠΡΠΎΠΌΠ΅ ΡΠΎΠ³ΠΎ, VaR ΠΏΠΎΠ·Π²ΠΎΠ»ΡΠ΅Ρ ΡΡΠ°Π²Π½ΠΈΠ²Π°ΡΡ ΡΠ°Π·Π»ΠΈΡΠ½ΡΠ΅ Π²Π°ΡΠΈΠ°Π½ΡΡ Ρ Π΅Π΄ΠΆΠΈΡΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΡ ΠΌΠ΅ΠΆΠ΄Ρ ΡΠΎΠ±ΠΎΠΉ.
Π’Π°ΠΊ, ΠΏΡΠΈ Ρ Π΅Π΄ΠΆΠΈΡΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΠΈ ΠΏΡΠΎΡΠ΅Π½ΡΠ½ΠΎΠ³ΠΎ ΠΈ Π²Π°Π»ΡΡΠ½ΠΎΠ³ΠΎ ΡΠΈΡΠΊΠΎΠ² ΠΊΠΎΠΌΠΏΠ°Π½ΠΈΡ ΠΌΠΎΠΆΠ΅Ρ ΠΊΠΎΡΡΠ΅ΠΊΡΠΈΡΠΎΠ²Π°ΡΡ ΡΠ²ΠΎΠΈ ΡΠΈΠ½Π°Π½ΡΠΎΠ²ΡΠ΅ ΠΏΠΎΠΊΠ°Π·Π°ΡΠ΅Π»ΠΈ Π² ΡΠΎΠΎΡΠ²Π΅ΡΡΡΠ²ΠΈΠΈ Ρ Π²ΡΠ±ΡΠ°Π½Π½ΠΎΠΉ ΡΡΡΠ°ΡΠ΅Π³ΠΈΠ΅ΠΉ Ρ Π΅Π΄ΠΆΠΈΡΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΡ ΠΈ ΡΠ°ΠΊΠΈΠΌ ΠΎΠ±ΡΠ°Π·ΠΎΠΌ ΠΏΠΎΠ»ΡΡΠ°ΡΡ ΡΠ°Π·Π»ΠΈΡΠ½ΡΠ΅ ΠΏΠΎΠΊΠ°Π·Π°ΡΠ΅Π»ΠΈ VaR.
ΠΠ°ΠΈΠΌΠ΅Π½ΡΡΠ΅ΠΌΡ VaR Π±ΡΠ΄Π΅Ρ ΡΠΎΠΎΡΠ²Π΅ΡΡΡΠ²ΠΎΠ²Π°ΡΡ Π½Π°ΠΈΠ»ΡΡΡΠ°Ρ ΡΡΡΠ°ΡΠ΅Π³ΠΈΡ. Π’ΠΎΡΠ½ΠΎ ΡΠ°ΠΊ ΠΆΠ΅ ΠΌΠΎΠΆΠ½ΠΎ ΠΌΠΎΠ΄Π΅Π»ΠΈΡΠΎΠ²Π°ΡΡ Π±ΠΎΠ»Π΅Π΅ ΡΠ»ΠΎΠΆΠ½ΡΠ΅ ΡΡΡΠ°ΡΠ΅Π³ΠΈΠΈ Ρ Π΅Π΄ΠΆΠΈΡΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΡ, ΠΎΠ΄Π½ΠΎΠ²ΡΠ΅ΠΌΠ΅Π½Π½ΠΎ Π·Π°ΡΡΠ°Π³ΠΈΠ²Π°ΡΡΠΈΠ΅ Π½Π΅ΡΠΊΠΎΠ»ΡΠΊΠΎ ΡΡΠ½ΠΎΡΠ½ΡΡ ΡΠ°ΠΊΡΠΎΡΠΎΠ², ΠΈ, ΡΡΠ°Π²Π½ΠΈΠ²Π°Ρ ΠΈΡ VaR, ΠΏΡΠΈΠ½ΠΈΠΌΠ°ΡΡ ΠΎΠΊΠΎΠ½ΡΠ°ΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎΠ΅ ΡΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ ΠΎ ΡΠΎΠΌ, ΠΊΠ°ΠΊΡΡ ΠΏΠΎΠ»ΠΈΡΠΈΠΊΡ ΡΠ΅Π°Π»ΠΈΠ·ΠΎΠ²ΡΠ²Π°ΡΡ.
Π Π½Π°ΡΡΠ½ΠΎΠΉ Π»ΠΈΡΠ΅ΡΠ°ΡΡΡΠ΅ Π½Π΅Ρ ΠΎΠ΄Π½ΠΎΠ·Π½Π°ΡΠ½ΠΎΠ³ΠΎ ΠΎΡΠ²Π΅ΡΠ° Π½Π° Π²ΠΎΠΏΡΠΎΡ, ΠΎΠΊΠ°Π·ΡΠ²Π°Π΅Ρ Π»ΠΈ Ρ Π΅Π΄ΠΆΠΈΡΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΠ΅ ΠΏΡΡΠΌΠΎΠ΅ Π²Π»ΠΈΡΠ½ΠΈΠ΅ Π½Π° ΡΡΠΎΠΈΠΌΠΎΡΡΡ ΡΠΈΡΠΌΡ. ΠΠΎΠΏΡΠΎΠ±ΡΠ΅ΠΌ ΡΠ°Π·ΠΎΠ±ΡΠ°ΡΡΡΡ, Π΄Π»Ρ ΡΠ΅Π³ΠΎ ΠΊΠΎΠΌΠΏΠ°Π½ΠΈΠΈ ΠΏΡΠΈΠ±Π΅Π³Π°ΡΡ ΠΊ Ρ Π΅Π΄ΠΆΠΈΡΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΡ ΠΈ ΠΊΠ°ΠΊΠΎΠΉ ΡΡΡΠ°ΡΠ΅Π³ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠΉ ΡΠ΅Π·ΡΠ»ΡΡΠ°Ρ ΡΡΠΎ ΠΏΡΠΈΠ½ΠΎΡΠΈΡ.
Π‘ ΡΠ΅Π»ΡΡ Π²ΡΡΠ²Π»Π΅Π½ΠΈΡ ΡΠΈΡΠ»ΠΎΠ²ΠΎΠΉ Π·Π°Π²ΠΈΡΠΈΠΌΠΎΡΡΠΈ ΠΌΠ΅ΠΆΠ΄Ρ Ρ Π΅Π΄ΠΆΠΈΡΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΠ΅ΠΌ ΠΈ ΠΈΠ·ΠΌΠ΅Π½Π΅Π½ΠΈΠ΅ΠΌ ΡΡΠ½ΠΎΡΠ½ΠΎΠΉ ΡΡΠΎΠΈΠΌΠΎΡΡΠΈ ΠΊΠΎΠΌΠΏΠ°Π½ΠΈΠΈ ΠΏΡΠΎΠ²ΠΎΠ΄ΠΈΠ»ΠΎΡΡ Π½Π΅ΠΌΠ°Π»ΠΎ ΠΈΡΡΠ»Π΅Π΄ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΠΉ. ΠΠΆΠΎΡΠ΄ΠΆ ΠΠ»Π»Π°ΡΠ½Π½ΠΈΡ ΠΈ ΠΠΆΠ΅ΠΉΠΌΡ ΠΠ΅ΡΡΠΎΠ½ ΡΠΊΠ°Π·ΡΠ²Π°ΡΡ Π½Π° ΠΏΠΎΠ»ΠΎΠΆΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΡΡ ΡΠ²ΡΠ·Ρ ΠΌΠ΅ΠΆΠ΄Ρ Ρ Π΅Π΄ΠΆΠΈΡΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΠ΅ΠΌ Π²Π°Π»ΡΡΠ½ΡΡ ΡΠΈΡΠΊΠΎΠ² ΠΈ ΡΡΠΎΠΈΠΌΠΎΡΡΡΡ ΠΊΠΎΠΌΠΏΠ°Π½ΠΈΠΈ. Π ΠΊΠ°ΡΠ΅ΡΡΠ²Π΅ ΠΏΡΠΎΠΊΡΠΈ-ΠΏΠ΅ΡΠ΅ΠΌΠ΅Π½Π½ΠΎΠΉ ΠΈΡΡΠ»Π΅Π΄ΠΎΠ²Π°ΡΠ΅Π»ΠΈ ΠΈΡΠΏΠΎΠ»ΡΠ·ΠΎΠ²Π°Π»ΠΈ ΠΊΠΎΡΡΡΠΈΡΠΈΠ΅Π½Ρ Q Π’ΠΎΠ±ΠΈΠ½Π°. ΠΡΠ±ΠΎΡΠΊΠ° ΡΠΎΡΡΠΎΡΠ»Π° ΠΈΠ· 720 ΠΊΡΡΠΏΠ½Π΅ΠΉΡΠΈΡ Π°ΠΌΠ΅ΡΠΈΠΊΠ°Π½ΡΠΊΠΈΡ Π½Π΅ΡΠΈΠ½Π°Π½ΡΠΎΠ²ΡΡ ΠΊΠΎΠΌΠΏΠ°Π½ΠΈΠΉ ΠΈ ΠΎΡ Π²Π°ΡΡΠ²Π°Π»Π° ΠΏΠ΅ΡΠΈΠΎΠ΄ Ρ 1990 Π³. ΠΏΠΎ 1995 Π³. Π Ρ ΠΎΠ΄Π΅ ΠΈΡΡΠ»Π΅Π΄ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΡ Π±ΡΠ»ΠΎ ΠΎΠ±Π½Π°ΡΡΠΆΠ΅Π½ΠΎ, ΡΡΠΎ ΡΠ°Π·ΠΌΠ΅Ρ Π²ΡΠΈΠ³ΡΡΡΠ° ΠΎΡ ΠΈΡΠΏΠΎΠ»ΡΠ·ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΡ Π²Π°Π»ΡΡΠ½ΡΡ Π΄Π΅ΡΠΈΠ²Π°ΡΠΈΠ²ΠΎΠ² ΡΠΎΡΡΠ°Π²Π»ΡΠ» 4,87% ΠΎΡ ΠΎΠ±ΡΠ΅ΠΉ ΡΡΠΎΠΈΠΌΠΎΡΡΠΈ, ΡΡΠΎ ΡΠ²Π»ΡΠ΅ΡΡΡ ΡΡΠ°ΡΠΈΡΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈ ΠΈ ΡΠΊΠΎΠ½ΠΎΠΌΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈ Π·Π½Π°ΡΠΈΠΌΠΎΠΉ Π²Π΅Π»ΠΈΡΠΈΠ½ΠΎΠΉ. Π ΡΠΎ ΠΆΠ΅ Π²ΡΠ΅ΠΌΡ Π€ΠΈΠ»ΠΈΠΏΠΏ ΠΠΆΠΎΡΠΈΠΎΠ½ Π½Π΅ ΠΎΠ±Π½Π°ΡΡΠΆΠΈΠ» ΡΠ²Π½ΠΎΠΉ ΠΊΠΎΡΡΠ΅Π»ΡΡΠΈΠΈ ΠΌΠ΅ΠΆΠ΄Ρ Ρ Π΅Π΄ΠΆΠΈΡΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΠ΅ΠΌ ΠΈ ΡΡΠΎΠΈΠΌΠΎΡΡΡΡ ΠΊΠΎΠΌΠΏΠ°Π½ΠΈΠΉ Π½Π΅ΡΡΡΠ½ΠΎΠΉ ΠΈ Π³Π°Π·ΠΎΠ²ΠΎΠΉ ΠΎΡΡΠ°ΡΠ»ΠΈ. Π ΠΊΠ°ΡΠ΅ΡΡΠ²Π΅ ΠΎΠ±ΡΡΡΠ½ΡΡΡΠ΅ΠΉ ΠΏΠ΅ΡΠ΅ΠΌΠ΅Π½Π½ΠΎΠΉ ΡΠ΅Π³ΡΠ΅ΡΡΠΈΠΈ ΠΎΠ½ ΠΈΡΠΏΠΎΠ»ΡΠ·ΠΎΠ²Π°Π» ΡΡΠ΅ΠΏΠ΅Π½Ρ «Ρ Π΅Π΄ΠΆΠΈΡΠΎΠ²Π°Π½Π½ΠΎΡΡΠΈ» ΡΠΎΠ²Π°ΡΠ½ΡΡ ΡΠΈΡΠΊΠΎΠ², Π° Π² ΠΊΠ°ΡΠ΅ΡΡΠ²Π΅ Π³Π»Π°Π²Π½ΠΎΠΉ — ΡΡΠ²ΡΡΠ²ΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎΡΡΡ ΡΠ΅Π½Ρ Π°ΠΊΡΠΈΠΈ ΠΊ ΠΈΠ·ΠΌΠ΅Π½Π΅Π½ΠΈΡ ΡΠ΅Π½ Π½Π° Π½Π΅ΡΡΡ ΠΈ Π³Π°Π·. ΠΠΊΠ°Π·Π°Π»ΠΎΡΡ, ΡΡΠΎ ΡΠ²ΡΠ·Ρ ΠΌΠ΅ΠΆΠ΄Ρ ΡΡΠΈΠΌΠΈ Π²Π΅Π»ΠΈΡΠΈΠ½Π°ΠΌΠΈ Π½Π΅ ΠΏΠΎΠ΄ΡΠ²Π΅ΡΠ΄ΠΈΠ»Π°ΡΡ ΡΠΊΠΎΠ½ΠΎΠΌΠ΅ΡΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈ. ΠΠΎΠ»ΡΡΠ΅Π½Π½ΡΠΉ ΡΠ΅Π·ΡΠ»ΡΡΠ°Ρ ΠΌΠΎΠΆΠ½ΠΎ ΠΎΠ±ΡΡΡΠ½ΠΈΡΡ ΡΠ΅ΠΌ, ΡΡΠΎ Π² Π΄Π°Π½Π½ΡΡ ΠΎΡΡΠ°ΡΠ»ΡΡ ΡΠΈΡΠΌΡ Π½Π΅ ΡΡΡΠ΅ΠΌΡΡΡΡ Ρ Π΅Π΄ΠΆΠΈΡΠΎΠ²Π°ΡΡ ΡΠΎΠ²Π°ΡΠ½ΡΠ΅ ΡΠΈΡΠΊΠΈ, Ρ.ΠΊ. Π·Π°ΡΠ°ΡΡΡΡ ΡΡΠΈ ΡΠΈΡΠΊΠΈ ΡΠ²Π»ΡΡΡΡΡ ΠΈΡΡΠΎΡΠ½ΠΈΠΊΠΎΠΌ ΡΠΊΡΡΡΠ°ΠΏΡΠΈΠ±ΡΠ»ΠΈ. ΠΠΎΠ»Π΅Π΅ ΡΠΎΠ³ΠΎ, Π² Π±ΠΎΠ»ΡΡΠΈΠ½ΡΡΠ²Π΅ ΡΠ»ΡΡΠ°Π΅Π² ΡΠ°ΠΊΠΈΠ΅ ΡΠΈΡΠΌΡ ΡΠ°ΠΌΠΈ ΡΠ²Π»ΡΡΡΡΡ ΠΊΡΡΠΏΠ½ΡΠΌΠΈ ΠΈΠ³ΡΠΎΠΊΠ°ΠΌΠΈ Π½Π° ΡΡΠ½ΠΊΠ΅ ΠΈ ΠΌΠΎΠ³ΡΡ ΡΠΏΠ΅ΠΊΡΠ»ΠΈΡΠΎΠ²Π°ΡΡ Π½Π° ΡΠ΅Π½Π°Ρ ΡΠ²ΠΎΠ΅ΠΉ ΠΏΡΠΎΠ΄ΡΠΊΡΠΈΠΈ.
Π’Π΅ΠΌ Π½Π΅ ΠΌΠ΅Π½Π΅Π΅, ΠΏΡΠΈΠ½ΡΡΠΎ ΡΡΠΈΡΠ°ΡΡ, ΡΡΠΎ Ρ ΠΊΠΎΠΌΠΏΠ°Π½ΠΈΠΈ, Ρ Π΅Π΄ΠΆΠΈΡΡΡΡΠ΅ΠΉ ΡΠΈΡΠΊΠΈ, ΠΎΠ±ΡΠ°Π·ΡΠ΅ΡΡΡ ΡΠ°ΠΊ Π½Π°Π·ΡΠ²Π°Π΅ΠΌΠ°Ρ Ρ Π΅Π΄ΠΆ-ΠΏΡΠ΅ΠΌΠΈΡ, ΠΊΠΎΡΠΎΡΠ°Ρ, ΠΏΠΎ ΡΡΡΠΈ, ΠΈ ΠΏΡΠ΅Π΄ΡΡΠ°Π²Π»ΡΠ΅Ρ ΡΠΎΠ±ΠΎΠΉ ΠΏΡΠΈΡΠΎΡΡ ΡΡΠ½ΠΎΡΠ½ΠΎΠΉ ΡΡΠΎΠΈΠΌΠΎΡΡΠΈ. Π ΡΠΎΠΎΡΠ²Π΅ΡΡΡΠ²ΠΈΠΈ Ρ ΠΈΡΡΠ»Π΅Π΄ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΠ΅ΠΌ ΠΡΠ²ΠΈΠ΄Π° ΠΠ°ΡΡΠ΅ΡΠ°, ΠΡΠ½ΠΈΡΠ»Π° Π ΠΎΠ΄ΠΆΠ΅ΡΡΠ° ΠΈ ΠΡΡΡΠΈ Π‘ΠΈΠΌΠΊΠΈΠ½Ρ ΡΠ°ΠΊΠ°Ρ ΠΏΡΠ΅ΠΌΠΈΡ Π΄Π»Ρ ΠΎΡΡΠ°ΡΠ»ΠΈ Π²ΠΎΠ·Π΄ΡΡΠ½ΡΡ ΠΏΠ΅ΡΠ΅Π²ΠΎΠ·ΠΎΠΊ ΡΠΎΡΡΠ°Π²Π»ΡΠ΅Ρ Π² ΡΡΠ΅Π΄Π½Π΅ΠΌ 5−10% ΠΎΡ Π½Π°ΡΠ°Π»ΡΠ½ΠΎΠΉ ΡΡΠ½ΠΎΡΠ½ΠΎΠΉ ΡΡΠΎΠΈΠΌΠΎΡΡΠΈ. Π‘ΠΎΠΏΠΎΡΡΠ°Π²ΠΈΠΌΡΠ΅ ΡΠ΅Π·ΡΠ»ΡΡΠ°ΡΡ ΠΏΠΎΠ»ΡΡΠ°Π»ΠΈ ΠΈ ΠΈΡΡΠ»Π΅Π΄ΠΎΠ²Π°ΡΠ΅Π»ΠΈ Π΄ΡΡΠ³ΠΈΡ ΠΎΡΡΠ°ΡΠ»Π΅ΠΉ.
Π ΠΎΠ±ΡΠ΅ΠΌ ΠΈ ΡΠ΅Π»ΠΎΠΌ ΡΡΡΠ΅ΠΊΡ ΠΎΡ Π²Π½Π΅Π΄ΡΠ΅Π½ΠΈΡ Ρ Π΅Π΄ΠΆΠΈΡΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΡ ΠΌΠΎΠΆΠ½ΠΎ ΡΠ°Π·Π»ΠΎΠΆΠΈΡΡ Π½Π° ΡΡΠΈ ΡΠΎΡΡΠ°Π²Π»ΡΡΡΠΈΠ΅.
Π ΠΏΠ΅ΡΠ²ΡΡ ΠΎΡΠ΅ΡΠ΅Π΄Ρ ΠΎΠ±ΡΠ°ΡΠΈΠΌΡΡ ΠΊ ΡΡΠ°Π΄ΠΈΡΠΈΠΎΠ½Π½ΠΎΠΌΡ ΠΏΡΠ΅Π΄ΡΡΠ°Π²Π»Π΅Π½ΠΈΡ ΠΎ Π²Π»ΠΈΡΠ½ΠΈΠΈ Ρ Π΅Π΄ΠΆΠΈΡΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΡ Π½Π° ΠΊΠΎΠΌΠΏΠ°Π½ΠΈΡ. Π‘Π½ΠΈΠΆΠ°Ρ Π²Π΅ΡΠΎΡΡΠ½ΠΎΡΡΡ Π±Π°Π½ΠΊΡΠΎΡΡΡΠ²Π°, Ρ Π΅Π΄ΠΆΠΈΡΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΠ΅ ΡΠΌΠ΅Π½ΡΡΠ°Π΅Ρ ΠΈΠ·Π΄Π΅ΡΠΆΠΊΠΈ ΡΠΈΠ½Π°Π½ΡΠΎΠ²ΠΎΠΉ Π½Π΅ΡΡΡΠΎΠΉΡΠΈΠ²ΠΎΡΡΠΈ ΠΈ ΡΠ΅ΠΌ ΡΠ°ΠΌΡΠΌ ΠΏΠΎΠ²ΡΡΠ°Π΅Ρ ΡΡΠΎΠΈΠΌΠΎΡΡΡ ΡΠΈΡΠΌΡ. Π€ΠΈΡΠΌΠ°, ΠΊΠΎΡΠΎΡΠ°Ρ Π½Π΅ ΠΈΡΠΏΠΎΠ»ΡΠ·ΡΠ΅Ρ Ρ Π΅Π΄ΠΆΠΈΡΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΠ΅, ΡΡΠ°Π»ΠΊΠΈΠ²Π°Π΅ΡΡΡ Ρ ΡΡΡΠ΅ΡΡΠ²Π΅Π½Π½ΡΠΌΠΈ ΡΠΈΠ½Π°Π½ΡΠΎΠ²ΡΠΌΠΈ ΠΎΠ³ΡΠ°Π½ΠΈΡΠ΅Π½ΠΈΡΠΌΠΈ, ΠΊΠΎΠ³Π΄Π° ΠΏΡΠΈΡΡΡΠΈΠΉ Π΅ΠΉ ΡΡΠΎΠ²Π΅Π½Ρ ΡΠΈΡΠΊΠ° Π½Π΅ ΠΏΠΎΠ·Π²ΠΎΠ»ΡΠ΅Ρ ΠΏΡΠΈΠ²Π»Π΅ΡΡ Π²Π½Π΅ΡΠ½ΠΈΠ΅ ΠΈΡΡΠΎΡΠ½ΠΈΠΊΠΈ ΡΠΈΠ½Π°Π½ΡΠΈΡΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΡ, Π° Π²Π½ΡΡΡΠ΅Π½Π½ΠΈΡ Π½Π΅Π΄ΠΎΡΡΠ°ΡΠΎΡΠ½ΠΎ Π΄Π»Ρ ΠΎΡΡΡΠ΅ΡΡΠ²Π»Π΅Π½ΠΈΡ ΠΈΠ½Π²Π΅ΡΡΠΈΡΠΈΠΉ Π² Π²ΡΠ³ΠΎΠ΄Π½ΡΠ΅ ΠΏΡΠΎΠ΅ΠΊΡΡ. Π ΠΏΠΎΠ΄ΠΎΠ±Π½ΠΎΠΉ ΡΠΈΡΡΠ°ΡΠΈΠΈ Ρ Π΅Π΄ΠΆΠΈΡΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΠ΅ ΡΠΈΡΠΊΠΎΠ² ΡΠ²Π»ΡΠ΅ΡΡΡ ΡΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ΠΌ ΠΏΡΠΎΠ±Π»Π΅ΠΌΡ Π½Π΅Π΄ΠΎΠΈΠ½Π²Π΅ΡΡΠΈΡΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΡ: ΠΎΠ½ΠΎ Π²ΡΡΠ²ΠΎΠ±ΠΎΠΆΠ΄Π°Π΅Ρ Π²Π½ΡΡΡΠ΅Π½Π½ΠΈΠ΅ ΡΠΈΠ½Π°Π½ΡΠΎΠ²ΡΠ΅ ΠΏΠΎΡΠΎΠΊΠΈ ΠΊΠΎΠΌΠΏΠ°Π½ΠΈΠΈ, Π²ΡΠΏΠΎΠ»Π½ΡΡΡΠΈΠ΅ ΡΠΎΠ»Ρ ΡΠ΅Π·Π΅ΡΠ²Π° Π½Π° ΡΠ»ΡΡΠ°ΠΉ Π½Π΅ΠΏΡΠ΅Π΄Π²ΠΈΠ΄Π΅Π½Π½ΠΎΠ³ΠΎ ΠΈΠ·ΠΌΠ΅Π½Π΅Π½ΠΈΡ ΡΡΠ½ΠΎΡΠ½ΠΎΠΉ ΠΊΠΎΠ½ΡΡΠ½ΠΊΡΡΡΡ. ΠΡΠΎΠΌΠ΅ ΡΠΎΠ³ΠΎ, Ρ Π΅Π΄ΠΆΠΈΡΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΠ΅ ΡΡΠ°Π½ΠΎΠ²ΠΈΡΡΡ ΠΎΡΠΎΠ±ΠΎ Π²ΡΠ³ΠΎΠ΄Π½ΡΠΌ, ΠΊΠΎΠ³Π΄Π° Π²Π½Π΅ΡΠ½ΠΈΠ΅ ΠΈΡΡΠΎΡΠ½ΠΈΠΊΠΈ ΡΠΈΠ½Π°Π½ΡΠΈΡΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΡ ΠΎΡΠ½ΠΎΡΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎ Π΄ΠΎΡΠΎΠΆΠ΅ Π²Π½ΡΡΡΠ΅Π½Π½ΠΈΡ . ΠΡΠΎΡΠΎΠΉ ΠΏΠ»ΡΡ Π·Π°ΠΊΠ»ΡΡΠ°Π΅ΡΡΡ Π² ΡΠ»Π΅Π΄ΡΡΡΠ΅ΠΌ: ΡΡΠΏΠ΅ΡΠ½ΠΎΠ΅ ΡΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ Π·Π°Π΄Π°Ρ ΠΏΠΎ ΡΠΏΡΠ°Π²Π»Π΅Π½ΠΈΡ ΡΠΈΡΠΊΠ°ΠΌΠΈ ΠΏΠΎΠ·Π²ΠΎΠ»ΡΠ΅Ρ ΠΊΠΎΠΌΠΏΠ°Π½ΠΈΡΠΌ ΡΡΠ°ΡΡ Π±ΠΎΠ»Π΅Π΅ ΠΏΡΠΈΠ²Π»Π΅ΠΊΠ°ΡΠ΅Π»ΡΠ½ΡΠΌΠΈ Π΄Π»Ρ ΠΊΠ»ΠΈΠ΅Π½ΡΠΎΠ², Π°ΠΊΡΠΈΠ²Π½ΠΎ ΡΠ°Π±ΠΎΡΠ°ΡΡ Π½Π° ΠΌΠ΅ΠΆΠ΄ΡΠ½Π°ΡΠΎΠ΄Π½ΠΎΠΌ ΡΡΠ½ΠΊΠ΅, ΡΠ²Π΅Π»ΠΈΡΠΈΡΡ Π΄ΠΎΡ ΠΎΠ΄Ρ, ΠΏΠΎΠ²ΡΡΠΈΡΡ ΠΊΡΠ΅Π΄ΠΈΡΠ½ΡΠΉ ΡΠ΅ΠΉΡΠΈΠ½Π³, ΠΎΠΏΡΠΈΠΌΠΈΠ·ΠΈΡΠΎΠ²Π°ΡΡ ΡΡΡΡΠΊΡΡΡΡ ΠΊΠ°ΠΏΠΈΡΠ°Π»Π°. Π’Π°ΠΊΠΈΠΌ ΠΎΠ±ΡΠ°Π·ΠΎΠΌ ΡΠΏΡΠΎΡΠ°Π΅ΡΡΡ Π΄ΠΎΡΡΡΠΏ ΠΊ Π²Π½Π΅ΡΠ½ΠΈΠΌ ΠΈΡΡΠΎΡΠ½ΠΈΠΊΠ°ΠΌ ΡΠΈΠ½Π°Π½ΡΠΈΡΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΡ ΠΈ ΡΠ½ΠΈΠΆΠ°ΡΡΡΡ Π·Π°ΡΡΠ°ΡΡ Π½Π° ΠΏΡΠΈΠ²Π»Π΅ΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ Π΄Π΅Π½Π΅ΠΆΠ½ΡΡ ΡΡΠ΅Π΄ΡΡΠ².
ΠΠ°ΠΊΠΎΠ½Π΅Ρ, Π±Π»Π°Π³ΠΎΠ΄Π°ΡΡ ΡΠ½ΠΈΠΆΠ΅Π½ΠΈΡ ΡΡΠΎΠ²Π½Ρ ΡΠΈΡΠΊΠΎΠ² ΠΈΠ½Π²Π΅ΡΡΠΎΡΡ Π½Π΅ ΡΡΠ΅Π±ΡΡΡ Π²ΡΡΠΎΠΊΠΎΠΉ ΠΊΠΎΠΌΠΏΠ΅Π½ΡΠ°ΡΠΈΠΈ Π·Π° ΡΠΈΡΠΊ. Π‘Π»Π΅Π΄ΠΎΠ²Π°ΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎ, ΡΠΌΠ΅Π½ΡΡΠ°ΡΡΡΡ ΠΏΠΎΠΊΠ°Π·Π°ΡΠ΅Π»Ρ ΡΡΠ΅Π±ΡΠ΅ΠΌΠΎΠΉ Π΄ΠΎΡ ΠΎΠ΄Π½ΠΎΡΡΠΈ Π°ΠΊΡΠΈΠΎΠ½Π΅ΡΠΎΠ² ΠΈ ΡΡΠ°Π²ΠΊΠΈ Π·Π°ΠΈΠΌΡΡΠ²ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΠΉ, Π² ΡΠ΅Π·ΡΠ»ΡΡΠ°ΡΠ΅ ΡΡΠ΅Π΄Π½Π΅Π²Π·Π²Π΅ΡΠ΅Π½Π½Π°Ρ ΡΡΠΎΠΈΠΌΠΎΡΡΡ Π·Π°ΡΡΠ°Ρ Π½Π° ΠΊΠ°ΠΏΠΈΡΠ°Π» ΡΡΠ°Π½ΠΎΠ²ΠΈΡΡΡ Π½ΠΈΠΆΠ΅.
ΠΡΠΆΠ½ΠΎ ΠΎΡΠΌΠ΅ΡΠΈΡΡ, ΡΡΠΎ ΡΡΠ΅ΠΏΠ΅Π½Ρ Ρ Π΅Π΄ΠΆΠΈΡΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΡ ΡΡΠ½ΠΎΡΠ½ΠΎΠ³ΠΎ ΡΠΈΡΠΊΠ°, Π° Π·Π½Π°ΡΠΈΡ, ΠΈ ΡΠΎΡΡ ΡΡΠΎΠΈΠΌΠΎΡΡΠΈ Π·Π° ΡΡΠ΅Ρ ΡΠΌΠ΅Π½ΡΡΠ΅Π½ΠΈΡ Π²Π»ΠΈΡΠ½ΠΈΡ ΡΡΠ½ΠΎΡΠ½ΡΡ ΡΠ°ΠΊΡΠΎΡΠΎΠ² Π²Π°ΡΡΠΈΡΡΡΡΡΡ Π² ΡΠ°Π·Π»ΠΈΡΠ½ΡΡ ΠΎΡΠ³Π°Π½ΠΈΠ·Π°ΡΠΈΡΡ . Π ΠΎΠ΄Π½ΠΎΠΌ ΡΠ»ΡΡΠ°Π΅ ΠΊΠΎΠΌΠΏΠ°Π½ΠΈΡ Π±ΡΠ΄Π΅Ρ ΡΡΡΠ΅ΠΌΠΈΡΡΡΡ Ρ Π΅Π΄ΠΆΠΈΡΠΎΠ²Π°ΡΡ ΠΏΡΠ°ΠΊΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈ Π²ΡΠ΅ ΡΠ²ΠΎΠΈ ΡΡΠ½ΠΎΡΠ½ΡΠ΅ ΡΠΈΡΠΊΠΈ. ΠΠ°ΠΏΡΠΈΠΌΠ΅Ρ, ΠΏΡΠΎΠ΅ΠΊΡΠ½ΠΎ-ΠΎΡΠΈΠ΅Π½ΡΠΈΡΠΎΠ²Π°Π½Π½Π°Ρ ΠΊΠΎΠΌΠΏΠ°Π½ΠΈΡ Ρ Π±ΠΎΠ»ΡΡΠΈΠΌΠΈ ΠΊΠ°ΠΏΠΈΡΠ°Π»ΡΠ½ΡΠΌΠΈ Π·Π°ΡΡΠ°ΡΠ°ΠΌΠΈ ΠΌΠΎΠΆΠ΅Ρ Π±ΡΡΡ Π½Π°ΡΡΠΎΠ»ΡΠΊΠΎ ΠΏΠΎΠ΄Π²Π΅ΡΠΆΠ΅Π½Π½ΠΎΠΉ ΠΎΠΏΠ΅ΡΠ°ΡΠΈΠΎΠ½Π½ΡΠΌ ΡΠΈΡΠΊΠ°ΠΌ, ΡΡΠΎ Π²ΡΠ½ΡΠΆΠ΄Π΅Π½Π° Π·Π°ΡΠΈΡΠ°ΡΡ ΡΠ΅Π±Ρ ΠΎΡ ΠΌΠ°ΠΊΡΠΈΠΌΠ°Π»ΡΠ½ΠΎ Π²ΠΎΠ·ΠΌΠΎΠΆΠ½ΠΎΠ³ΠΎ ΠΊΠΎΠ»ΠΈΡΠ΅ΡΡΠ²Π° Π΄ΡΡΠ³ΠΈΡ ΡΠΈΠ½Π°Π½ΡΠΎΠ²ΡΡ ΡΠΈΡΠΊΠΎΠ², Π² ΡΠ°ΡΡΠ½ΠΎΡΡΠΈ ΡΡΠ½ΠΎΡΠ½ΠΎΠ³ΠΎ. ΠΡΡΡ ΠΊΠΎΠΌΠΏΠ°Π½ΠΈΠΈ, ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΠ΅ ΡΠΏΠΎΠΊΠΎΠΉΠ½ΠΎ ΠΏΡΠΈΠ½ΠΈΠΌΠ°ΡΡ Π½Π° ΡΠ΅Π±Ρ ΡΡΠ½ΠΎΡΠ½ΡΠ΅ ΡΠΈΡΠΊΠΈ (ΠΊΠ°ΠΊ ΡΠΆΠ΅ ΡΠΏΠΎΠΌΡΠ½ΡΡΡΠ΅ Π½Π΅ΡΡΡΠ½ΡΠ΅ ΠΈ Π³Π°Π·ΠΎΠ²ΡΠ΅) ΠΈ ΠΌΠΎΠ³ΡΡ ΠΏΠΎΠ·Π²ΠΎΠ»ΠΈΡΡ ΡΠ΅Π±Π΅ ΠΏΡΠ΅Π΄ΠΏΡΠΈΠ½ΠΈΠΌΠ°ΡΡ Π΄ΠΎΡΡΠ°ΡΠΎΡΠ½ΠΎ ΡΠΌΠ΅Π»ΡΠ΅ ΡΡΠ½ΠΎΡΠ½ΡΠ΅ ΡΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΈΡ. Π Π½Π΅ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΡ ΠΊΠΎΠΌΠΏΠ°Π½ΠΈΡΡ ΡΠΎΠ»ΡΠΊΠΎ ΠΊΠ°Π·Π½Π°ΡΠ΅ΠΉΡΠΊΠΈΠΉ ΠΎΡΠ΄Π΅Π», ΠΊΠ°ΠΊ ΡΠ΅Π½ΡΡ Π°ΠΊΠΊΡΠΌΡΠ»ΡΡΠΈΠΈ ΠΏΡΠΈΠ±ΡΠ»ΠΈ, ΡΠ²Π»ΡΠ΅ΡΡΡ ΠΎΡΠ²Π΅ΡΡΡΠ²Π΅Π½Π½ΡΠΌ Π·Π° ΠΏΡΠΈΠ½ΡΡΠΈΠ΅ Π²Π°Π»ΡΡΠ½ΡΡ , ΠΏΡΠΎΡΠ΅Π½ΡΠ½ΡΡ ΠΈ Π΄ΡΡΠ³ΠΈΡ ΡΠΈΡΠΊΠΎΠ².
ΠΡΠ΅Π²ΠΈΠ΄Π½ΠΎ, ΡΡΠΎ ΠΊΠ°ΡΠ΅ΡΡΠ²Π΅Π½Π½ΠΎΠ΅ ΡΠΏΡΠ°Π²Π»Π΅Π½ΠΈΠ΅ ΡΡΠ½ΠΎΡΠ½ΡΠΌΠΈ ΡΠΈΡΠΊΠ°ΠΌΠΈ ΠΏΠΎΠΉΠ΄Π΅Ρ Π½Π° ΠΏΠΎΠ»ΡΠ·Ρ Π»ΡΠ±ΠΎΠΉ ΠΊΠΎΠΌΠΏΠ°Π½ΠΈΠΈ, ΡΠ°ΠΊ ΠΈΠ»ΠΈ ΠΈΠ½Π°ΡΠ΅ ΡΡΠΈΠΌ ΡΠΈΡΠΊΠ°ΠΌ ΠΏΠΎΠ΄Π²Π΅ΡΠΆΠ΅Π½Π½ΠΎΠΉ. ΠΠ΅Π»ΡΠ·Ρ Π½Π΅ ΡΠΎΠ³Π»Π°ΡΠΈΡΡΡΡ Ρ ΡΠ΅ΠΌ ΡΡΠ²Π΅ΡΠΆΠ΄Π΅Π½ΠΈΠ΅ΠΌ, ΡΡΠΎ Π² ΡΠ΅Ρ ΡΠΈΡΠΌΠ°Ρ , Π³Π΄Π΅ ΡΡΠ½ΠΎΡΠ½ΡΠΉ ΡΠΈΡΠΊ ΡΡΡΠ΅ΡΡΠ²Π΅Π½Π½ΠΎ Π²Π»ΠΈΡΠ΅Ρ Π½Π° ΡΠΈΠ½Π°Π½ΡΠΎΠ²ΡΠΉ ΡΠ΅Π·ΡΠ»ΡΡΠ°Ρ, ΠΏΡΠ΅ΠΈΠΌΡΡΠ΅ΡΡΠ²Π° ΠΎΡ ΠΏΠΎΠ²ΡΡΠ΅Π½ΠΈΡ ΠΊΠ°ΡΠ΅ΡΡΠ²Π° ΡΠΏΡΠ°Π²Π»Π΅Π½ΠΈΡ ΡΠΈΡΠΊΠ°ΠΌΠΈ ΡΠ²Π»ΡΡΡΡΡ Π½Π΅ΠΎΡΠΏΠΎΡΠΈΠΌΡΠΌΠΈ ΠΈ Π½Π°ΠΈΠ±ΠΎΠ»Π΅Π΅ Π·Π½Π°ΡΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΡΠΌΠΈ.
ΠΠ΅ΡΡΡΠ΄Π½ΠΎ Π·Π°ΠΌΠ΅ΡΠΈΡΡ, ΡΡΠΎ ΠΏΠΎ ΠΌΠ΅ΡΠ΅ ΡΠ°Π·Π²ΠΈΡΠΈΡ ΠΌΠΎΠ΄Π΅Π»Π΅ΠΉ ΡΠΈΡΠΊ-ΠΌΠ΅Π½Π΅Π΄ΠΆΠΌΠ΅Π½ΡΠ° Π²ΡΠ΅ Π±ΠΎΠ»ΡΡΠ΅ ΠΈ Π±ΠΎΠ»ΡΡΠ΅ ΡΡΠ»ΠΎΠΆΠ½ΡΠ»ΡΡ ΠΈΡ ΠΌΠ°ΡΠ΅ΠΌΠ°ΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠΉ Π°ΠΏΠΏΠ°ΡΠ°Ρ — Π² ΠΈΠ·ΠΌΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΈΠΈ ΡΠΈΡΠΊΠΎΠ² Π½Π°Ρ ΠΎΠ΄ΠΈΠ»ΠΈ ΡΠ²ΠΎΠ΅ ΠΎΡΡΠ°ΠΆΠ΅Π½ΠΈΠ΅ Π²ΡΠ΅ ΡΠ°Π·ΡΠ°Π±ΠΎΡΠΊΠΈ ΠΌΠ°ΡΠ΅ΠΌΠ°ΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠΉ ΡΡΠ°ΡΠΈΡΡΠΈΠΊΠΈ ΠΈ ΡΠ΅ΠΎΡΠΈΠΈ Π²Π΅ΡΠΎΡΡΠ½ΠΎΡΡΠ΅ΠΉ. Π‘ ΡΠΎΡΡΠΎΠΌ ΡΡΠΎΠ²Π½Ρ ΠΌΠ°ΡΠ΅ΠΌΠ°ΡΠΈΠ·Π°ΡΠΈΠΈ ΡΠ²Π΅Π»ΠΈΡΠΈΠ²Π°Π΅ΡΡΡ ΠΎΠ±ΡΠ΅ΠΊΡΠΈΠ²Π½ΠΎΡΡΡ ΠΎΡΠ΅Π½ΠΊΠΈ ΡΠΈΡΠΊΠΎΠ².
ΠΠ°ΠΆΠ΄ΠΎΠ΅ Π½ΠΎΠ²ΠΎΠ΅ ΡΡΠΎΠ²Π΅ΡΡΠ΅Π½ΡΡΠ²ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΠ΅ Π²ΡΠ΅ Π±Π»ΠΈΠΆΠ΅ ΠΏΠΎΠ΄Π²ΠΎΠ΄ΠΈΡ Π½Π°Ρ ΠΊ ΠΈΠ΄Π΅Π°Π»Ρ ΠΏΡΠ΅Π΄Π²ΠΈΠ΄Π΅Π½ΠΈΡ ΠΈΡΡ ΠΎΠ΄ΠΎΠ² ΡΠΎΠ±ΡΡΠΈΠΉ, ΠΈ, ΠΊΠ°ΠΊ Π·Π½Π°ΡΡ, Π²ΠΎΠ·ΠΌΠΎΠΆΠ½ΠΎ Π½ΠΎΠ²ΡΠ΅ ΠΌΠ΅ΡΠΎΠ΄Ρ ΠΌΠΎΠ΄Π΅Π»ΠΈΡΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΡ ΠΏΠΎΠ·Π²ΠΎΠ»ΡΡ ΠΎΡΠΈΡΡΠΈΡΡ Π°Π½Π°Π»ΠΈΠ· ΡΠΈΠ½Π°Π½ΡΠΎΠ²ΡΡ ΡΠΈΡΠΊΠΎΠ² ΠΎΡ ΡΠΎΠ³ΠΎ, ΡΡΠΎ ΠΠΆΠΎΠ½ ΠΠ΅ΠΉΠ½Π°ΡΠ΄ ΠΠ΅ΠΉΠ½Ρ Π½Π°Π·ΡΠ²Π°Π» «ΠΏΡΠΈΠ²ΠΊΡΡΠΎΠΌ Π°ΡΡΡΠΎΠ»ΠΎΠ³ΠΈΠΈ ΠΈΠ»ΠΈ Π°Π»Ρ ΠΈΠΌΠΈΠΈ».
1. Allayannis G., Weston J.P. (2001). «The use of foreign currency derivatives and firm market value». The Review of Financial Studies, Vol. 14(1), pp. 243−276.
2. Carter D.A., Rogers D.A., Simkins B.J. (2006). «Does hedging affect firm value? Evidence from the US airline industry». Financial Management,
Vol. 35(1), pp. 53−86.
3. Culp C.L., Miller M.H., Neves A. (1998). «Value at risk: uses and abuses». Journal of Applied Corporate Finance, Vol. 10(4), pp. 26−38.
4. Dowd K. (2005). Measuring Market Risk, 2nd ed. Chichester: John Wiley & Sons.
5. Jankensgard H. (2007). Are At-Risk Measures Useful Measures of Risk at the Corporate Level? Enterprise Risk Management Symposium Society of
Actuaries, Chicago, March 28−30.
6. Jorion P. (2000). Value at Risk: The New Benchmark for Controlling Market Risk, 2nd ed. McGraw-Hill.