Π‘ΠΈΠ»Π° ΠΊΠΈΡΠ»ΠΎΡ ΠΈ ΠΎΡΠ½ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΠΉ
PH ΠΌΠ΅ΠΆΠΊΠ»Π΅ΡΠΎΡΠ½ΠΎΠΉ ΠΆΠΈΠ΄ΠΊΠΎΡΡΠΈ Π±ΠΎΠ»ΡΡΠΈΠ½ΡΡΠ²Π° ΠΎΡΠ³Π°Π½ΠΎΠ² ΡΠΎΡΡΠ°Π²Π»ΡΠ΅Ρ Π² Π½ΠΎΡΠΌΠ΅ 7,4. Π ΡΠ΅Π»ΠΎΠΌ pH Π²Π½ΡΡΡΠΈΠΊΠ»Π΅ΡΠΎΡΠ½ΠΎΠΉ ΠΆΠΈΠ΄ΠΊΠΎΡΡΠΈ Π²Π°ΡΡΠΈΡΡΠ΅Ρ ΠΎΡ 4,5. ΠΠ°ΠΆΠ΅ Π² ΠΎΠ΄Π½ΠΎΠΌ ΠΎΡΠ³Π°Π½Π΅ ΠΊΠ»Π΅ΡΠΊΠΈ, ΠΎΡΠ»ΠΈΡΠ°ΡΡΠΈΠ΅ΡΡ Π² ΠΌΠΎΡΡΠΎΠ»ΠΎΠ³ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠΌ ΠΎΡΠ½ΠΎΡΠ΅Π½ΠΈΠΈ, ΠΈΠΌΠ΅ΡΡ ΡΠ°Π·Π½ΡΠ΅ Π·Π½Π°ΡΠ΅Π½ΠΈΡ pH Π²Π½ΡΡΡΠΈΠΊΠ»Π΅ΡΠΎΡΠ½ΠΎΠ³ΠΎ ΡΠΎΠ΄Π΅ΡΠΆΠΈΠΌΠΎΠ³ΠΎ. ΠΠΏΡΠ΅Π΄Π΅Π»Π΅Π½Π½ΠΎΠ΅ Π·Π½Π°ΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ pH ΠΏΠΎΠ΄Π΄Π΅ΡΠΆΠΈΠ²Π°Π΅ΡΡΡ ΠΈ Π² ΠΎΡΠ΄Π΅Π»ΡΠ½ΡΡ ΡΡΡΡΠΊΡΡΡΠ°Ρ Π²Π½ΡΡΡΠΈ ΠΊΠ»Π΅ΡΠΎΠΊ. ΠΠ°ΠΏΡΠΈΠΌΠ΅Ρ, ΡΠΎΠ΄Π΅ΡΠΆΠΈΠΌΠΎΠ΅ Π»ΠΈΠ·ΠΎΡΠΎΠΌ Π²ΡΠ΅Ρ ΠΊΠ»Π΅ΡΠΎΠΊ ΠΈΠΌΠ΅Π΅Ρ pH 5. Π Π΄Π°Π»ΡΠ½Π΅ΠΉΡΠ΅ΠΌ Π»ΡΠ±ΡΡ… Π§ΠΈΡΠ°ΡΡ Π΅ΡΡ >
Π‘ΠΈΠ»Π° ΠΊΠΈΡΠ»ΠΎΡ ΠΈ ΠΎΡΠ½ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΠΉ (ΡΠ΅ΡΠ΅ΡΠ°Ρ, ΠΊΡΡΡΠΎΠ²Π°Ρ, Π΄ΠΈΠΏΠ»ΠΎΠΌ, ΠΊΠΎΠ½ΡΡΠΎΠ»ΡΠ½Π°Ρ)
Π Π΅Π°ΠΊΡΠΈΠΈ Π½Π΅ΠΉΡΡΠ°Π»ΠΈΠ·Π°ΡΠΈΠΈ Ρ ΠΏΠΎΠ·ΠΈΡΠΈΠΉ ΡΠ΅ΠΎΡΠΈΠΈ ΠΏΡΠΎΡΠΎΠ»ΠΈΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΡ ΡΠ°Π²Π½ΠΎΠ²Π΅ΡΠΈΠΉ.
Π‘ΠΈΠ»Π° ΠΊΠΈΡΠ»ΠΎΡ ΠΎΠΏΡΠ΅Π΄Π΅Π»ΡΠ΅ΡΡΡ ΠΈΡ ΡΠΏΠΎΡΠΎΠ±Π½ΠΎΡΡΡΡ ΠΎΡΠ΄Π°Π²Π°ΡΡ ΠΏΡΠΎΡΠΎΠ½. ΠΠ΅ΡΠΎΠΉ ΡΡΠΎΠΉ ΡΠΏΠΎΡΠΎΠ±Π½ΠΎΡΡΠΈ ΡΠ»ΡΠΆΠΈΡ ΠΊΠΎΠ½ΡΡΠ°Π½ΡΠ° ΠΊΠΈΡΠ»ΠΎΡΠ½ΠΎΡΡΠΈ (Ka). Π Π²ΠΎΠ΄Π½ΠΎΠΌ ΡΠ°ΡΡΠ²ΠΎΡΠ΅ Π΄Π»Ρ ΠΏΡΠΎΠΈΠ·Π²ΠΎΠ»ΡΠ½ΠΎΠΉ ΠΊΠΈΡΠ»ΠΎΡΡ HB ΡΡΠ½ΠΊΡΠΈΡ ΠΎΡΠ½ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΡ Π²ΡΠΏΠΎΠ»Π½ΡΠ΅Ρ Π²ΠΎΠ΄Π°:
Π Π΄Π°Π»ΡΠ½Π΅ΠΉΡΠ΅ΠΌ Π»ΡΠ±ΡΡ ΠΊΠΈΡΠ»ΠΎΡΡ Π±ΡΠ΄Π΅ΠΌ ΠΎΠ±ΠΎΠ·Π½Π°ΡΠ°ΡΡ «Π°», Π° ΠΎΡΠ½ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΠ΅ — «b». Π ΠΎΠ±ΠΎΠ·Π½Π°ΡΠ΅Π½ΠΈΠΈ ΠΈΠ½ΠΎΠ³Π΄Π° ΠΏΡΠΈΠΏΠΈΡΡΠ²Π°ΡΡ ΠΈΠ½Π΄Π΅ΠΊΡ «1» ΠΈΠ»ΠΈ «2», ΠΏΡΠΈ ΡΡΠΎΠΌ Ρ ΠΎΡΠ½ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΡ ΠΈ ΠΊΠΈΡΠ»ΠΎΡΡ ΠΎΠ΄Π½ΠΎΠΉ ΡΠΎΠΏΡΡΠΆΠ΅Π½Π½ΠΎΠΉ ΠΏΠ°ΡΡ ΠΈΠ½Π΄Π΅ΠΊΡ ΠΎΠ΄ΠΈΠ½Π°ΠΊΠΎΠ²ΡΠΉ. ΠΡΠ»ΠΈ ΠΎΠ΄Π½Ρ ΠΈΠ· ΠΏΡΠΎΡΠΎΠ»ΠΈΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΡ ΠΏΠ°Ρ ΠΎΠ±ΡΠ°Π·ΡΠ΅Ρ Π²ΠΎΠ΄Π°, ΡΠΎ Π΅ΠΉ ΠΏΡΠΈΠΏΠΈΡΡΠ²Π°ΡΡ ΠΈΠ½Π΄Π΅ΠΊΡ «2». ΠΠ°ΠΆΠ½ΠΎ ΠΎΡΠΌΠ΅ΡΠΈΡΡ, ΡΡΠΎ Π΄Π΅ΠΉΡΡΠ²ΡΡΡΠΈΠ΅ ΠΊΠΎΠ½ΡΠ΅Π½ΡΡΠ°ΡΠΈΠΈ Π·Π½Π°ΡΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎ Π²ΡΡΠ΅, ΡΠ΅ΠΌ ΠΊΠΎΠ½ΡΠ΅Π½ΡΡΠ°ΡΠΈΠΈ H+ ΠΈ OH-.
ΠΠΎΠ½ΡΡΠ°Π½ΡΠ° ΡΠ°Π²Π½ΠΎΠ²Π΅ΡΠΈΡ Π² ΡΠΎΠΎΡΠ²Π΅ΡΡΡΠ²ΠΈΠΈ Ρ Π·Π°ΠΊΠΎΠ½ΠΎΠΌ Π΄Π΅ΠΉΡΡΠ²ΡΡΡΠΈΡ ΠΌΠ°ΡΡ.
Π§Π΅ΠΌ Π±ΠΎΠ»ΡΡΠ΅ ΠΊΠΎΠ½ΡΡΠ°Π½ΡΠ° ΠΊΠΈΡΠ»ΠΎΡΠ½ΠΎΡΡΠΈ, ΡΠ΅ΠΌ ΡΠΈΠ»ΡΠ½Π΅Π΅ ΠΊΠΈΡΠ»ΠΎΡΠ°. ΠΠ°ΠΏΡΠΈΠΌΠ΅Ρ, ΡΠΊΡΡΡΠ½Π°Ρ ΠΊΠΈΡΠ»ΠΎΡΠ° ΡΠΈΠ»ΡΠ½Π΅Π΅, ΡΠ΅ΠΌ ΡΠΈΠ°Π½ΠΎΠ²ΠΎΠ΄ΠΎΡΠΎΠ΄Π½Π°Ρ ΠΊΠΈΡΠ»ΠΎΡΠ°, ΡΠ°ΠΊ ΠΊΠ°ΠΊ.
Ka (CH3COOH) = 1,74*10−5, Ka (HCN) = 1*10−9.
ΠΠ»Ρ ΡΠ΄ΠΎΠ±ΡΡΠ²Π° ΡΠ°ΡΡΠ΅ΡΠΎΠ² ΠΈ Π·Π°ΠΏΠΈΡΠΈ ΡΠ°ΡΡΠΎ ΠΏΠΎΠ»ΡΠ·ΡΡΡΡΡ Π½Π΅ ΡΠ°ΠΌΠΈΠΌΠΈ ΠΊΠΎΠ½ΡΡΠ°Π½ΡΠ°ΠΌΠΈ, Π° ΠΈΡ ΠΎΡΡΠΈΡΠ°ΡΠ΅Π»ΡΠ½ΡΠΌΠΈ Π΄Π΅ΡΡΡΠΈΡΠ½ΡΠΌΠΈ Π»ΠΎΠ³Π°ΡΠΈΡΠΌΠ°ΠΌΠΈ: pKa = -lgKa. ΠΠ΅Π»ΠΈΡΠΈΠ½Ρ pKa Π½Π°Π·ΡΠ²Π°ΡΡ ΡΠΈΠ»ΠΎΠ²ΡΠΌ ΠΏΠΎΠΊΠ°Π·Π°ΡΠ΅Π»Π΅ΠΌ ΠΊΠΈΡΠ»ΠΎΡΡ. ΠΠ°ΠΏΡΠΈΠΌΠ΅Ρ,.
pKa (CH3COOH) = = -lgKa (CH3COOH) = -lg1,74*10−5 = 4,76; pKa (HCN) = 9.
Π§Π΅ΠΌ Π±ΠΎΠ»ΡΡΠ΅ Π²Π΅Π»ΠΈΡΠΈΠ½Π° pKa, ΡΠ΅ΠΌ ΡΠ»Π°Π±Π΅Π΅ ΠΊΠΈΡΠ»ΠΎΡΠ°.
Π‘ΠΈΠ»ΡΠ½ΡΠ΅ ΠΊΠΈΡΠ»ΠΎΡΡ ΠΏΡΠ°ΠΊΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈ ΠΏΠΎΠ»Π½ΠΎΡΡΡΡ ΠΎΡΠ΄Π°ΡΡ ΡΠ²ΠΎΠΉ ΠΏΡΠΎΡΠΎΠ½ ΠΌΠΎΠ»Π΅ΠΊΡΠ»Π°ΠΌ Π²ΠΎΠ΄Ρ, ΠΏΠΎΡΡΠΎΠΌΡ ΠΊΠΈΡΠ»ΠΎΡΠΎΠΉ, ΠΏΡΠΈΡΡΡΡΡΠ²ΡΡΡΠ΅ΠΉ Π² ΡΠ°ΡΡΠ²ΠΎΡΠ΅, ΡΠ²Π»ΡΠ΅ΡΡΡ ΡΠ°ΠΊΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈ ΠΈΠΎΠ½ Π³ΠΈΠ΄ΡΠΎΠΊΡΠΎΠ½ΠΈΡ.
Π ΡΠ²ΡΠ·ΠΈ Ρ ΡΡΠΈΠΌ ΠΏΡΠΈ ΡΠ°ΡΡΠ΅ΡΠ΅ pH ΡΠ°ΡΡΠ²ΠΎΡΠ° ΡΠΈΠ»ΡΠ½ΠΎΠΉ ΠΎΠ΄Π½ΠΎΠΎΡΠ½ΠΎΠ²Π½ΠΎΠΉ ΠΊΠΈΡΠ»ΠΎΡΡ ΠΊΠΎΠ½ΡΠ΅Π½ΡΡΠ°ΡΠΈΡ ΠΏΡΠΎΡΠΎΠ½ΠΎΠ² ΠΏΡΠΈΡΠ°Π²Π½ΠΈΠ²Π°ΡΡ ΠΊ ΠΊΠΎΠ½ΡΠ΅Π½ΡΡΠ°ΡΠΈΠΈ ΠΊΠΈΡΠ»ΠΎΡΡ.
c (H3O+) = c (HB).
Π ΡΠ°ΡΡΠ²ΠΎΡΠ°Ρ ΡΠ»Π°Π±ΡΡ ΠΊΠΈΡΠ»ΠΎΡ ΠΊΠΎΠ½ΡΠ΅Π½ΡΡΠ°ΡΠΈΡ ΠΈΠΎΠ½ΠΎΠ² Π³ΠΈΠ΄ΡΠΎΠΊΡΠΎΠ½ΠΈΡ Π·Π½Π°ΡΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎ Π½ΠΈΠΆΠ΅ ΠΊΠΎΠ½ΡΠ΅Π½ΡΡΠ°ΡΠΈΠΈ ΠΊΠΈΡΠ»ΠΎΡΡ. ΠΠ½Π° ΡΠ°ΡΡΡΠΈΡΡΠ²Π°Π΅ΡΡΡ Π½Π° ΠΎΡΠ½ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΠΈ.
ΠΎΠ±Π΅ΠΈΡ ΡΠ°ΡΡΠ΅ΠΉ ΡΡΠΎΠ³ΠΎ ΡΡΠ°Π²Π½Π΅Π½ΠΈΡ Π΄Π°Π΅Ρ ΡΠΎΡΠΌΡΠ»Ρ Π΄Π»Ρ ΡΠ°ΡΡΠ΅ΡΠ° pH ΡΠ°ΡΡΠ²ΠΎΡΠΎΠ² ΡΠ»Π°Π±ΡΡ ΠΊΠΈΡΠ»ΠΎΡ: pH = 0,5(pKa — lgc (HB)).
Π‘ΠΈΠ»Π° ΠΎΡΠ½ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΠΉ ΠΎΠΏΡΠ΅Π΄Π΅Π»ΡΠ΅ΡΡΡ ΠΈΡ ΡΠΏΠΎΡΠΎΠ±Π½ΠΎΡΡΡΡ ΠΏΡΠΈΠ½ΠΈΠΌΠ°ΡΡ ΠΏΡΠΎΡΠΎΠ½.
ΠΠ΅ΡΠΎΠΉ ΡΡΠΎΠΉ ΡΠΏΠΎΡΠΎΠ±Π½ΠΎΡΡΠΈ ΡΠ»ΡΠΆΠΈΡ ΠΊΠΎΠ½ΡΡΠ°Π½ΡΠ° ΠΎΡΠ½ΠΎΠ²Π½ΠΎΡΡΠΈ (Kb). ΠΠ»Ρ ΠΏΡΠΎΠΈΠ·Π²ΠΎΠ»ΡΠ½ΠΎΠ³ΠΎ ΠΎΡΠ½ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΡ Π² ΡΠ°ΡΡΠ²ΠΎΡΠ΅ ΡΡΠ½ΠΊΡΠΈΡ ΠΊΠΈΡΠ»ΠΎΡΡ Π²ΡΠΏΠΎΠ»Π½ΡΠ΅Ρ Π²ΠΎΠ΄Π°:
ΠΡΠΈΠ»ΠΎΠΆΠ΅Π½ΠΈΠ΅ Π·Π°ΠΊΠΎΠ½Π° ΡΠ°Π·Π²Π΅Π΄Π΅Π½ΠΈΡ ΠΡΡΠ²Π°Π»ΡΠ΄Π° ΠΊ ΡΠ°ΡΡΠ²ΠΎΡΠ°ΠΌ ΡΠ»Π°Π±ΡΡ ΠΎΡΠ½ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΠΉ, ΡΠΏΠΎΡΠΎΠ±Π½ΡΡ ΠΏΡΠΈΠ½ΡΡΡ ΡΠΎΠ»ΡΠΊΠΎ ΠΎΠ΄ΠΈΠ½ ΠΏΡΠΎΡΠΎΠ½, Π΄Π°Π΅Ρ Π²ΠΎΠ·ΠΌΠΎΠΆΠ½ΠΎΡΡΡ ΠΎΠΏΡΠ΅Π΄Π΅Π»ΠΈΡΡ Π² ΡΠ°ΠΊΠΈΡ ΡΠ°ΡΡΠ²ΠΎΡΠ°Ρ ΠΊΠΎΠ½ΡΠ΅Π½ΡΡΠ°ΡΠΈΡ Π³ΠΈΠ΄ΡΠΎΠΊΡΠΈΠ΄-ΠΈΠΎΠ½ΠΎΠ²: c (OH-) =.
Π½ΠΈΡ ΠΏΠΎΠ»ΡΡΠ°Π΅ΠΌ: pOH = 0,5(pKb — lgc (B)), pH = pKw — 0,5(pKb — lgc (B)), Π³Π΄Π΅ pKb — ΡΠΈΠ»ΠΎΠ²ΠΎΠΉ ΠΏΠΎΠΊΠ°Π·Π°ΡΠ΅Π»Ρ ΠΎΡΠ½ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΡ (ΠΎΡΡΠΈΡΠ°ΡΠ΅Π»ΡΠ½ΡΠΉ Π΄Π΅ΡΡΡΠΈΡΠ½ΡΠΉ Π»ΠΎΠ³Π°ΡΠΈΡΠΌ).
ΠΠΎΠ½ΡΡΠ°Π½ΡΡ ΠΊΠΈΡΠ»ΠΎΡΠ½ΠΎΡΡΠΈ ΠΈ ΠΎΡΠ½ΠΎΠ²Π½ΠΎΡΡΠΈ Π² ΡΠΎΠΏΡΡΠΆΠ΅Π½Π½ΠΎΠΉ ΠΏΠ°ΡΠ΅ Π΄Π»Ρ Π²ΠΎΠ΄Π½ΠΎΠ³ΠΎ ΡΠ°ΡΡΠ²ΠΎΡΠ° ΡΠ²ΡΠ·Π°Π½Ρ ΠΌΠ΅ΠΆΠ΄Ρ ΡΠΎΠ±ΠΎΠΉ: Ka * Kb = Kw. Π§Π΅ΠΌ ΡΠΈΠ»ΡΠ½Π΅Π΅ ΠΊΠΈΡΠ»ΠΎΡΠ°, ΡΠ΅ΠΌ ΡΠ»Π°Π±Π΅Π΅ ΡΠΎΠΏΡΡΠΆΠ΅Π½Π½ΠΎΠ΅ Π΅ΠΉ ΠΎΡΠ½ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΠ΅, ΠΈ Π½Π°ΠΎΠ±ΠΎΡΠΎΡ. Π£ΠΊΡΡΡΠ½Π°Ρ ΠΊΠΈΡΠ»ΠΎΡΠ° (pKa = 4,76) ΡΠΈΠ»ΡΠ½Π΅Π΅, ΡΠ΅ΠΌ HCN (pKa = 9). Π‘Π»Π΅Π΄ΠΎΠ²Π°ΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎ, CN- - Π±ΠΎΠ»Π΅Π΅ ΡΠΈΠ»ΡΠ½ΠΎΠ΅ ΠΎΡΠ½ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΠ΅, ΡΠ΅ΠΌ CH3COO-. ΠΡΠΈ 298 K Π² Π²ΠΎΠ΄Π½ΠΎΠΌ ΡΠ°ΡΡΠ²ΠΎΡΠ΅ ΡΡΠΌΠΌΠ° ΡΠΈΠ»ΠΎΠ²ΡΡ ΠΏΠΎΠΊΠ°Π·Π°ΡΠ΅Π»Π΅ΠΉ ΠΊΠΈΡΠ»ΠΎΡΡ ΠΈ ΠΎΡΠ½ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΡ Π² ΡΠΎΠΏΡΡΠΆΠ΅Π½Π½ΠΎΠΉ ΠΏΡΠΎΡΠΎΠ»ΠΈΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠΉ ΠΏΠ°ΡΠ΅ ΡΠ°Π²Π½Π° 14:
Π ΡΠΏΡΠ°Π²ΠΎΡΠ½ΡΡ ΡΠ°Π±Π»ΠΈΡΠ°Ρ Π΄Π»Ρ ΠΊΠΈΡΠ»ΠΎΡΠ½ΠΎ-ΠΎΡΠ½ΠΎΠ²Π½ΡΡ ΠΏΠ°Ρ ΠΏΡΠΈΠ²ΠΎΠ΄ΡΡΡΡ Π·Π½Π°ΡΠ΅Π½ΠΈΡ ΡΠΎΠ»ΡΠΊΠΎ ΠΊΠΎΠ½ΡΡΠ°Π½ΡΡ ΠΊΠΈΡΠ»ΠΎΡΠ½ΠΎΡΡΠΈ. ΠΠ»Ρ ΠΌΠ½ΠΎΠ³ΠΎΠΎΡΠ½ΠΎΠ²Π½ΡΡ ΠΊΠΈΡΠ»ΠΎΡ Ka ΠΎΠΏΡΠ΅Π΄Π΅Π»ΡΠ΅ΡΡΡ Π΄Π»Ρ ΠΊΠ°ΠΆΠ΄ΠΎΠΉ ΡΡΡΠΏΠ΅Π½ΠΈ ΠΈΠΎΠ½ΠΈΠ·Π°ΡΠΈΠΈ. ΠΠ° ΠΏΡΠΈΠΌΠ΅ΡΠ΅ ΠΎΡΡΠΎΡΠΎΡ-ΡΠΎΡΠ½ΠΎΠΉ ΠΊΠΈΡΠ»ΠΎΡΡ:
ΠΠΎΠ½ΡΡΠ°Π½ΡΠ° ΠΊΠΈΡΠ»ΠΎΡΠ½ΠΎΡΡΠΈ ΡΠΎΡΡΠΎΡΠ½ΠΎΠΉ ΠΊΠΈΡΠ»ΠΎΡΡ ΠΏΠΎ Π²ΡΠΎΡΠΎΠΉ ΡΡΡΠΏΠ΅Π½ΠΈ ΠΌΠΎΠΆΠ΅Ρ ΡΡΠ°ΠΊΡΠΎΠ²Π°ΡΡΡΡ ΠΊΠ°ΠΊ ΠΊΠΎΠ½ΡΡΠ°Π½ΡΠ° ΠΊΠΈΡΠ»ΠΎΡΠ½ΠΎΡΡΠΈ Π΄ΠΈΠ³ΠΈΠ΄ΡΠΎΡΠΎΡΡΠ°Ρ-ΠΈΠΎΠ½Π°, Π° ΠΊΠΎΠ½ΡΡΠ°Π½ΡΠ° ΠΊΠΈΡΠ»ΠΎΡΠ½ΠΎΡΡΠΈ ΠΏΠΎ ΡΡΠ΅ΡΡΠ΅ΠΉ ΡΡΡΠΏΠ΅Π½ΠΈ — ΠΊΠ°ΠΊ ΠΊΠΎΠ½ΡΡΠ°Π½ΡΠ° ΠΊΠΈΡΠ»ΠΎΡΠ½ΠΎΡΡΠΈ Π³ΠΈΠ΄ΡΠΎΡΠΎΡΡΠ°Ρ-ΠΈΠΎΠ½Π°, Ρ. Π΅.
Ka (H3PO4)II = Ka (H2PO4-), Ka (H3PO4)III = = Ka (HPO42-).
ΠΠΎΠ½ΡΡΠ°Π½ΡΠ° ΡΠ°Π²Π½ΠΎΠ²Π΅ΡΠΈΡ ΠΏΡΠΎΡΠ΅ΡΡΠ° (I-III) H3PO4 + 3H2O ΠΎ 3H3O+ + + PO43- ΡΠ°ΡΡΡΠΈΡΡΠ²Π°Π΅ΡΡΡ ΠΊΠ°ΠΊ ΠΏΡΠΎΠΈΠ·Π²Π΅Π΄Π΅Π½ΠΈΠ΅ ΠΊΠΎΠ½ΡΡΠ°Π½Ρ ΠΊΠΈΡΠ»ΠΎΡΠ½ΠΎΡΡΠΈ Π²ΡΠ΅Ρ ΡΡΠ°Π΄ΠΈΠΉ:
Ka (H3PO4)I-III = Ka (H3PO4)I * Ka (H3PO4)II * Ka (H3PO4)III =.
= 7,2 * 10−3 * 6,2−10−8 * 4,6 * 10−13 = 2,1 * 10−22.
Π ΡΠ°ΡΡΠΌΠΎΡΡΠ΅Π½Π½ΠΎΠΌ Π²ΡΡΠ΅ ΠΏΡΠΎΡΠ΅ΡΡΠ΅ ΡΡΡΠΏΠ΅Π½ΡΠ°ΡΠΎΠΉ Π΄ΠΈΡΡΠΎΡΠΈΠ°ΡΠΈΠΈ ΡΠΎΡΡΠΎΡΠ½ΠΎΠΉ ΠΊΠΈΡΠ»ΠΎΡΡ Π΄ΠΈΠ³ΠΈΠ΄ΡΠΎΡΠΎΡΡΠ°Ρ-ΠΈΠΎΠ½ Π² ΡΠ΅Π°ΠΊΡΠΈΠΈ (I) Π²ΡΠΏΠΎΠ»Π½ΡΠ΅Ρ ΡΡΠ½ΠΊΡΠΈΡ ΠΎΡΠ½ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΡ, Π° Π² ΡΠ΅Π°ΠΊΡΠΈΠΈ (II) — ΠΊΠΈΡΠ»ΠΎΡΡ. ΠΠ½Π°Π»ΠΎΠ³ΠΈΡΠ½ΠΎ Π³ΠΈΠ΄ΡΠΎΡΠΎΡΡΠ°Ρ-ΠΈΠΎΠ½ Π² ΡΠ΅Π°ΠΊΡΠΈΠΈ (II) — ΠΎΡΠ½ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΠ΅, Π° Π² ΡΠ΅Π°ΠΊΡΠΈΠΈ (III) — ΠΊΠΈΡΠ»ΠΎΡΠ°. Π§Π°ΡΡΠΈΡΡ, ΡΠΏΠΎΡΠΎΠ±Π½ΡΠ΅ ΠΊ Π²Π·Π°ΠΈΠΌΠΎΠ΄Π΅ΠΉΡΡΠ²ΠΈΡ ΠΊΠ°ΠΊ Ρ ΠΊΠΈΡΠ»ΠΎΡΠ°ΠΌΠΈ, ΡΠ°ΠΊ ΠΈ Ρ ΠΎΡΠ½ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΡΠΌΠΈ Π½Π°Π·ΡΠ²Π°ΡΡΡΡ Π°ΠΌΡΠΎΠ»ΠΈΡΠ°ΠΌΠΈ. Π’ΠΈΠΏΠΈΡΠ½ΡΠΌΠΈ Π°ΠΌΡΠΎΠ»ΠΈΡΠ°ΠΌΠΈ ΡΠ²Π»ΡΡΡΡΡ Π°ΠΌΠΈΠ½ΠΎΠΊΠΈΡΠ»ΠΎΡΡ. ΠΠ°ΠΏΡΠΈΠΌΠ΅Ρ, Π³Π»ΠΈΡΠΈΠ½:
ΠΠΎΠ½ΡΡΠ°Π½ΡΡ ΡΠ°Π²Π½ΠΎΠ²Π΅ΡΠΈΡ ΡΠ΅Π°ΠΊΡΠΈΠΈ Π½Π΅ΠΉΡΡΠ°Π»ΠΈΠ·Π°ΡΠΈΠΈ ΠΌΠΎΠΆΠ½ΠΎ Π²ΡΡΠ°Π·ΠΈΡΡ Π½Π΅ ΡΠΎΠ»ΡΠΊΠΎ ΡΠ΅ΡΠ΅Π· ΡΠ°Π²Π½ΠΎΠ²Π΅ΡΠ½ΡΠ΅ ΠΊΠΎΠ½ΡΠ΅Π½ΡΡΠ°ΡΠΈΠΈ Π²Π΅ΡΠ΅ΡΡΠ² ΠΈ ΠΈΠΎΠ½ΠΎΠ², Π½ΠΎ ΠΈ ΡΠ΅ΡΠ΅Π· ΠΊΠΎΠ½ΡΡΠ°Π½ΡΡ ΠΊΠΈΡΠ»ΠΎΡΠ½ΠΎΡΡΠΈ. Π ΠΎΠ±ΡΠ΅ΠΌ ΡΠ»ΡΡΠ°Π΅ Π²ΡΡΠ°ΠΆΠ΅Π½ΠΈΠ΅ Π΄Π»Ρ ΠΊΠΎΠ½ΡΡΠ°Π½ΡΡ ΡΠ΅Π°ΠΊΡΠΈΠΈ Π½Π΅ΠΉΡΡΠ°Π»ΠΈΠ·Π°ΡΠΈΠΈ, ΠΊΠ°ΠΊ ΠΈ Π΄Π»Ρ Π»ΡΠ±ΠΎΠ³ΠΎ Π΄ΡΡΠ³ΠΎΠ³ΠΎ ΠΏΡΠΎΡΠΎ-Π»ΠΈΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠ³ΠΎ Π²Π·Π°ΠΈΠΌΠΎΠ΄Π΅ΠΉΡΡΠ²ΠΈΡ, ΠΌΠΎΠΆΠ½ΠΎ ΠΏΠΎΠ»ΡΡΠΈΡΡ, ΡΠ°Π·Π΄Π΅Π»ΠΈΠ² ΠΊΠΎΠ½ΡΡΠ°Π½ΡΡ ΠΊΠΈΡΠ»ΠΎΡΠ½ΠΎΡΡΠΈ Π²Π΅ΡΠ΅ΡΡΠ²Π°, ΡΡΠΎΡΡΠ΅Π³ΠΎ Π² Π»Π΅Π²ΠΎΠΉ ΡΠ°ΡΡΠΈ ΡΡΠ°Π²Π½Π΅Π½ΠΈΡ, Π½Π° ΠΊΠΎΠ½ΡΡΠ°Π½ΡΡ ΠΊΠΈΡΠ»ΠΎΡΠ½ΠΎΡΡΠΈ Π²Π΅ΡΠ΅ΡΡΠ²Π°, ΡΡΠΎΡΡΠ΅Π³ΠΎ Π² ΠΏΡΠ°Π²ΠΎΠΉ ΡΠ°ΡΡΠΈ ΡΡΠ°Π²Π½Π΅Π½ΠΈΡ:
ΠΠΎΠ±Ρ.= Ka (Π² Π»Π΅Π²ΠΎΠΉ ΡΠ°ΡΡΠΈ ΡΡΠ°Π²Π½Π΅Π½ΠΈΡ)/ΠΠ° (Π² ΠΏΡΠ°Π²ΠΎΠΉ ΡΠ°ΡΡΠΈ ΡΡΠ°Π²Π½Π΅Π½ΠΈΡ).
Π Π΅Π°ΠΊΡΠΈΡ Π½Π΅ΠΉΡΡΠ°Π»ΠΈΠ·Π°ΡΠΈΠΈ ΠΈΠΌΠ΅Π΅Ρ Π±ΠΎΠ»ΡΡΡΡ ΡΠΎΠ»Ρ Π² ΠΆΠΈΠ·Π½Π΅Π΄Π΅ΡΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎΡΡΠΈ ΠΎΡΠ³Π°Π½ΠΈΠ·ΠΌΠ°. ΠΠΎΡΡΠΎΡΠ½Π½Π°Ρ Π½Π΅ΠΉΡΡΠ°Π»ΠΈΠ·Π°ΡΠΈΡ ΠΊΠΈΡΠ»ΠΎΠ³ΠΎ ΠΆΠ΅Π»ΡΠ΄ΠΎΡΠ½ΠΎΠ³ΠΎ ΡΠΎΠ΄Π΅ΡΠΆΠΈΠΌΠΎΠ³ΠΎ Ρ ΠΏΠΎΠΌΠΎΡΡΡ ΠΆΠ΅Π»ΡΠΈ ΠΈ ΡΠ΅ΠΊΡΠ΅ΡΠΎΠ² ΠΊΠΈΡΠ΅ΡΠ½ΠΈΠΊΠ° ΠΎΠ±Π΅ΡΠΏΠ΅ΡΠΈΠ²Π°Π΅Ρ ΠΎΠΏΡΠΈΠΌΠ°Π»ΡΠ½ΠΎΠ΅ ΠΏΠ΅ΡΠ΅Π²Π°ΡΠΈΠ²Π°Π½ΠΈΠ΅ ΠΏΠΈΡΠΈ, ΠΏΠΎΡΠΊΠΎΠ»ΡΠΊΡ ΡΠ΅ΡΠΌΠ΅Π½ΡΡ, Π½Π΅ΠΎΠ±Ρ ΠΎΠ΄ΠΈΠΌΡΠ΅ Π΄Π»Ρ ΡΡΠΎΠ³ΠΎ, ΠΈΠΌΠ΅ΡΡ Π·Π½Π°ΡΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎ ΡΠ°Π·Π»ΠΈΡΠ°ΡΡΠΈΠ΅ΡΡ ΠΎΠΏΡΠΈΠΌΠ°Π»ΡΠ½ΡΠ΅ Π²Π΅Π»ΠΈΡΠΈΠ½Ρ pH: pHΠΎΠΏΡ. (ΠΏΠ΅ΠΏΡΠΈΠ½) = 2; pHΠΎΠΏΡ. (Π³Π°ΡΡΡΠΈΠΊΡΠΈΠ½) = 3,0−3,5; pHΠΎΠΏΡ. (ΡΡΠΈΠΏΡΠΈΠ½) = 7,8; pHΠΎΠΏΡ.(ΠΏΠ°Π½ΠΊΡΠ΅Π°ΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠ°Ρ Π»ΠΈΠΏΠ°Π·Π°) = 9.
Π Π΅Π°ΠΊΡΠΈΡ Π½Π΅ΠΉΡΡΠ°Π»ΠΈΠ·Π°ΡΠΈΠΈ ΠΎΠ±Π΅ΡΠΏΠ΅ΡΠΈΠ²Π°Π΅Ρ ΠΎΠΏΠ»ΠΎΠ΄ΠΎΡΠ²ΠΎΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ ΡΠΉΡΠ΅ΠΊΠ»Π΅ΡΠΊΠΈ ΡΠΏΠ΅ΡΠΌΠ°ΡΠΎΠ·ΠΎΠΈΠ΄ΠΎΠΌ. ΠΠ²ΠΈΠΆΠ΅Π½ΠΈΡ ΡΠΏΠ΅ΡΠΌΠ°ΡΠΎΠ·ΠΎΠΈΠ΄Π° ΡΠΏΠΎΡΠΎΠ±ΡΡΠ²ΡΠ΅Ρ ΡΠ»Π°Π±ΠΎΡΠ΅Π»ΠΎΡΠ½Π°Ρ ΡΡΠ΅Π΄Π°, Π² ΠΊΠΈΡΠ»ΠΎΠΉ ΡΡΠ΅Π΄Π΅ ΠΎΠ½ΠΈ ΠΌΠ°Π»ΠΎΠΏΠΎΠ΄Π²ΠΈΠΆΠ½Ρ. ΠΠΎΡΠΊΠΎΠ»ΡΠΊΡ Ρ Π²Π»Π°Π³Π°Π»ΠΈΡΠ½ΡΡ ΡΠ΅ΠΊΡΠ΅ΡΠΎΠ² ΡΡΠ΅Π΄Π° Π² Π½ΠΎΡΠΌΠ΅ ΠΊΠΈΡΠ»Π°Ρ, Π΄Π»Ρ Π΅Π΅ Π½Π΅ΠΉΡΡΠ°Π»ΠΈΠ·Π°ΡΠΈΠΈ ΠΏΠ΅ΡΠ²Π°Ρ ΠΊΠ°ΠΏΠ»Ρ ΡΠΏΠ΅ΡΠΌΡ, Π² ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΡ Π΄ΠΎΠ±Π°Π²Π»ΡΠ΅ΡΡΡ ΡΠΏΠ΅ΡΠΈΠ°Π»ΡΠ½ΡΠΉ ΡΠ΅ΠΊΡΠ΅Ρ, Π²ΡΡΠ°Π±Π°ΡΡΠ²Π°Π΅ΠΌΡΠΉ ΠΏΡΠΈΠ΄Π°ΡΠΎΡΠ½ΡΠΌΠΈ ΠΏΠΎΠ»ΠΎΠ²ΡΠΌΠΈ ΠΆΠ΅Π»Π΅Π·Π°ΠΌΠΈ, ΠΈΠΌΠ΅Π΅Ρ ΡΠΈΠ»ΡΠ½ΠΎΡΠ΅Π»ΠΎΡΠ½ΡΡ ΡΠ΅Π°ΠΊΡΠΈΡ ΡΡΠ΅Π΄Ρ. ΠΠΎΠ΄ Π΄Π΅ΠΉΡΡΠ²ΠΈΠ΅ΠΌ ΡΠ΅ΠΌΠ΅Π½Π½ΠΎΠΉ ΠΆΠΈΠ΄ΠΊΠΎΡΡΠΈ ΠΊΠΈΡΠ»Π°Ρ ΡΡΠ΅Π΄Π° Π²Π»Π°Π³Π°Π»ΠΈΡΠ° ΡΡΠ°Π½ΠΎΠ²ΠΈΡΡΡ ΡΠ»Π°Π±ΠΎΡΠ΅Π»ΠΎΡΠ½ΠΎΠΉ, ΡΡΠΎΠΎΠ±Π΅ΡΠΏΠ΅ΡΠΈΠ²Π°Π΅Ρ ΠΎΠΏΡΠΈΠΌΠ°Π»ΡΠ½ΡΠ΅ ΡΡΠ»ΠΎΠ²ΠΈΡ Π΄Π»Ρ ΠΏΡΠΎΠ΄Π²ΠΈΠΆΠ΅Π½ΠΈΡ ΡΠΏΠ΅ΡΠΌΠ°ΡΠΎΠ·ΠΎΠΈΠ΄ΠΎΠ².
pH ΠΌΠ΅ΠΆΠΊΠ»Π΅ΡΠΎΡΠ½ΠΎΠΉ ΠΆΠΈΠ΄ΠΊΠΎΡΡΠΈ Π±ΠΎΠ»ΡΡΠΈΠ½ΡΡΠ²Π° ΠΎΡΠ³Π°Π½ΠΎΠ² ΡΠΎΡΡΠ°Π²Π»ΡΠ΅Ρ Π² Π½ΠΎΡΠΌΠ΅ 7,4. Π ΡΠ΅Π»ΠΎΠΌ pH Π²Π½ΡΡΡΠΈΠΊΠ»Π΅ΡΠΎΡΠ½ΠΎΠΉ ΠΆΠΈΠ΄ΠΊΠΎΡΡΠΈ Π²Π°ΡΡΠΈΡΡΠ΅Ρ ΠΎΡ 4,5. ΠΠ°ΠΆΠ΅ Π² ΠΎΠ΄Π½ΠΎΠΌ ΠΎΡΠ³Π°Π½Π΅ ΠΊΠ»Π΅ΡΠΊΠΈ, ΠΎΡΠ»ΠΈΡΠ°ΡΡΠΈΠ΅ΡΡ Π² ΠΌΠΎΡΡΠΎΠ»ΠΎΠ³ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠΌ ΠΎΡΠ½ΠΎΡΠ΅Π½ΠΈΠΈ, ΠΈΠΌΠ΅ΡΡ ΡΠ°Π·Π½ΡΠ΅ Π·Π½Π°ΡΠ΅Π½ΠΈΡ pH Π²Π½ΡΡΡΠΈΠΊΠ»Π΅ΡΠΎΡΠ½ΠΎΠ³ΠΎ ΡΠΎΠ΄Π΅ΡΠΆΠΈΠΌΠΎΠ³ΠΎ. ΠΠΏΡΠ΅Π΄Π΅Π»Π΅Π½Π½ΠΎΠ΅ Π·Π½Π°ΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ pH ΠΏΠΎΠ΄Π΄Π΅ΡΠΆΠΈΠ²Π°Π΅ΡΡΡ ΠΈ Π² ΠΎΡΠ΄Π΅Π»ΡΠ½ΡΡ ΡΡΡΡΠΊΡΡΡΠ°Ρ Π²Π½ΡΡΡΠΈ ΠΊΠ»Π΅ΡΠΎΠΊ. ΠΠ°ΠΏΡΠΈΠΌΠ΅Ρ, ΡΠΎΠ΄Π΅ΡΠΆΠΈΠΌΠΎΠ΅ Π»ΠΈΠ·ΠΎΡΠΎΠΌ Π²ΡΠ΅Ρ ΠΊΠ»Π΅ΡΠΎΠΊ ΠΈΠΌΠ΅Π΅Ρ pH 5.