ΠΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ ΠΠ°ΡΠ°ΡΠΎΠ½ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠ³ΠΎ ΡΠΈΠ½Π΄ΡΠΎΠΌΠ°
ΠΡΠΎΠ³Π½ΠΎΠ· Π² ΠΎΡΠ½ΠΎΡΠ΅Π½ΠΈΠΈ Π²ΡΠ·Π΄ΠΎΡΠΎΠ²Π»Π΅Π½ΠΈΡ ΠΈ ΡΠ°Π±ΠΎΡΠΎΡΠΏΠΎΡΠΎΠ±Π½ΠΎΡΡΠΈ Π·Π°Π²ΠΈΡΠΈΡ ΠΎΡ ΡΠΎΠ³ΠΎ, ΠΏΡΠΈ ΠΊΠ°ΠΊΠΎΠΉ Π½ΠΎΠ·ΠΎΠ»ΠΎΠ³ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠΉ ΡΠΎΡΠΌΠ΅ ΡΠ°Π·Π²ΠΈΠ²Π°Π΅ΡΡΡ ΠΠ°ΡΠ°ΡΠΎΠ½ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠΉ ΡΠΈΠ½Π΄ΡΠΎΠΌ; ΠΏΡΠΈ ΡΠΈΠ·ΠΎΡΡΠ΅Π½ΠΈΠΈ, Π½Π°ΠΏΡ., ΡΠ°Π·Π²ΠΈΡΠΈΠ΅ ΠΠ°ΡΠ°ΡΠΎΠ½ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠΉ ΡΠΈΠ½Π΄ΡΠΎΠΌ, ΡΠΎΠΏΡΠΎΠ²ΠΎΠΆΠ΄Π°ΡΡΠ΅Π³ΠΎΡΡ ΠΎΠ½Π΅ΠΉΡΠΎΠΈΠ΄ΠΎΠΌ, ΡΠ»Π΅Π΄ΡΠ΅Ρ ΡΡΠΈΡΠ°ΡΡ ΠΏΡΠΎΠ³Π½ΠΎΡΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈ Π±Π»Π°Π³ΠΎΠΏΡΠΈΡΡΠ½ΡΠΌ; Π½Π΅Π±Π»Π°Π³ΠΎΠΏΡΠΈΡΡΠ½ΡΠΌ ΡΠ²Π»ΡΠ΅ΡΡΡ ΠΏΡΠΎΠ³Π½ΠΎΠ· Π»ΡΡΠΈΠ΄Π½ΠΎΠΉ ΠΊΠ°ΡΠ°ΡΠΎΠ½ΠΈΠΈ, ΠΎΡΠΎΠ±Π΅Π½Π½ΠΎ Π΅ΡΠ»ΠΈ ΠΎΠ½Π° ΡΠ°Π·Π²ΠΈΠ²Π°Π΅ΡΡΡ ΠΏΡΠΈ ΡΠ½ΠΎΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠΉ Π·Π»ΠΎΠΊΠ°ΡΠ΅ΡΡΠ²Π΅Π½Π½ΠΎ ΡΠ΅ΠΊΡΡΠ΅ΠΉ… Π§ΠΈΡΠ°ΡΡ Π΅ΡΡ >
ΠΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ ΠΠ°ΡΠ°ΡΠΎΠ½ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠ³ΠΎ ΡΠΈΠ½Π΄ΡΠΎΠΌΠ° (ΡΠ΅ΡΠ΅ΡΠ°Ρ, ΠΊΡΡΡΠΎΠ²Π°Ρ, Π΄ΠΈΠΏΠ»ΠΎΠΌ, ΠΊΠΎΠ½ΡΡΠΎΠ»ΡΠ½Π°Ρ)
ΠΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ ΠΏΡΠΎΠ²ΠΎΠ΄ΡΡ Π² ΠΏΡΠΈΡ ΠΈΠ°ΡΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠΌ ΡΡΠ°ΡΠΈΠΎΠ½Π°ΡΠ΅; ΠΎΠ½ΠΎ Π½Π°ΠΏΡΠ°Π²Π»Π΅Π½ΠΎ Π½Π° ΠΎΡΠ½ΠΎΠ²Π½ΠΎΠ΅ Π·Π°Π±ΠΎΠ»Π΅Π²Π°Π½ΠΈΠ΅.
ΠΠ΅Π½Π·ΠΎΠ΄ΠΈΠ°Π·Π΅ΠΏΠΈΠ½Ρ ΡΠ²Π»ΡΡΡΡΡ ΠΏΡΠ΅ΠΏΠ°ΡΠ°ΡΠ°ΠΌΠΈ Π²ΡΠ±ΠΎΡΠ° ΠΏΡΠΈ ΠΊΠ°ΡΠ°ΡΠΎΠ½ΠΈΠΈ. ΠΠ°ΡΠΈΠ΅Π½ΡΡ, ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΠ΅ Π½Π΅ ΡΠ΅Π°Π³ΠΈΡΡΡΡ ΠΈΠ»ΠΈ Π½Π΅Π΄ΠΎΡΡΠ°ΡΠΎΡΠ½ΠΎ ΡΠ΅Π°Π³ΠΈΡΡΡΡ Π½Π° Π±Π΅Π½Π·ΠΎΠ΄ΠΈΠ°Π·Π΅ΠΏΠΈΠ½Ρ, Π½ΡΠΆΠ΄Π°ΡΡΡΡ Π² ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΎΡΡΠ΄ΠΎΡΠΎΠΆΠ½ΠΎΠΉ ΡΠ΅ΡΠ°ΠΏΠΈΠΈ (ΠΠ‘Π’).
Π ΠΏΡΠΎΡΠΏΠ΅ΠΊΡΠΈΠ²Π½ΠΎΠΌ ΠΎΡΠΊΡΡΡΠΎΠΌ ΠΈΡΡΠ»Π΅Π΄ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΠΈ (Ungvari et al, 1994a) 18 ΠΏΠ°ΡΠΈΠ΅Π½ΡΠΎΠ² Ρ ΠΊΠ°ΡΠ°ΡΠΎΠ½ΠΈΠ΅ΠΉ ΠΏΡΠΎΡ ΠΎΠ΄ΠΈΠ»ΠΈ Π»Π΅ΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ Π»ΠΈΠ±ΠΎ Π»ΠΎΡΠ°Π·Π΅ΠΏΠ°ΠΌΠΎΠΌ ΠΏΠ΅ΡΠΎΡΠ°Π»ΡΠ½ΠΎ, Π»ΠΈΠ±ΠΎ Π΄ΠΈΠ°Π·Π΅ΠΏΠ°ΠΌΠΎΠΌ Π²Π½ΡΡΡΠΈΠΌΡΡΠ΅ΡΠ½ΠΎ: Ρ 16 Π½Π°Π±Π»ΡΠ΄Π°Π»ΠΎΡΡ ΡΡΡΠ΅ΡΡΠ²Π΅Π½Π½ΠΎΠ΅ ΠΊΠ»ΠΈΠ½ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠ΅ ΡΠ»ΡΡΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ Π² ΡΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ 48 ΡΠ°ΡΠΎΠ², ΠΏΡΠΈΡΠ΅ΠΌ Ρ Π΄Π²ΠΎΠΈΡ Π½Π°ΡΡΡΠΏΠΈΠ»Π° ΠΏΠΎΠ»Π½Π°Ρ ΡΠ΅ΠΌΠΈΡΡΠΈΡ ΠΏΠΎΡΠ»Π΅ Π²ΡΠ΅Π³ΠΎ Π»ΠΈΡΡ ΠΎΠ΄Π½ΠΎΠΉ Π΄ΠΎΠ·Ρ. ΠΠ΄Π½Π°ΠΊΠΎ Ρ Π΄Π΅Π²ΡΡΠΈ ΠΏΠ°ΡΠΈΠ΅Π½ΡΠΎΠ² Π² ΠΏΠΎΡΠ»Π΅Π΄ΡΡΡΠ΅ΠΌ ΠΏΠΎΡΡΠ΅Π±ΠΎΠ²Π°Π»ΠΎΡΡ ΠΏΡΠΎΠ²Π΅Π΄Π΅Π½ΠΈΠ΅ ΠΠ‘Π’, ΡΡΠΎΠ±Ρ Π΄ΠΎΡΡΠΈΡΡ Π΄Π°Π»ΡΠ½Π΅ΠΉΡΠ΅Π³ΠΎ ΡΠ»ΡΡΡΠ΅Π½ΠΈΡ. Rosebush ΠΈ ΠΊΠΎΠ»Π»Π΅Π³ΠΈ (1990) ΡΠΎΠΎΠ±ΡΠΈΠ»ΠΈ Π΅ΡΠ΅ ΠΎ Π±ΠΎΠ»Π΅Π΅ Π²ΡΡΠ°ΠΆΠ΅Π½Π½ΠΎΠΉ ΠΈ Π±ΡΡΡΡΠΎΠΉ ΡΠ΅ΡΠ°ΠΏΠ΅Π²ΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠΉ ΡΠ΅Π°ΠΊΡΠΈΠΈ Π½Π° Π»ΠΎΡΠ°Π·Π΅ΠΏΠ°ΠΌ — Ρ 12 ΠΈΠ· 15 ΠΏΠ°ΡΠΈΠ΅Π½ΡΠΎΠ² Ρ ΠΊΠ°ΡΠ°ΡΠΎΠ½ΠΈΠ΅ΠΉ ΠΏΠΎΠ»Π½ΠΎΡΡΡΡ ΠΈΡΡΠ΅Π·Π»ΠΈ ΡΠΈΠΌΠΏΡΠΎΠΌΡ Π² ΡΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ Π΄Π²ΡΡ ΡΠ°ΡΠΎΠ². ΠΠΈΠ·ΠΊΠΈΠ΅ Π΄ΠΎΠ·Ρ Π±Π΅Π½Π·ΠΎΠ΄ΠΈΠ°Π·Π΅ΠΏΠΈΠ½ΠΎΠ² ΡΡΡΠ΅ΠΊΡΠΈΠ²Π½Ρ ΠΊΠ°ΠΊ ΠΏΡΠΈ ΠΊΠ°ΡΠ°ΡΠΎΠ½ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠΌ ΡΡΡΠΏΠΎΡΠ΅, ΡΠ°ΠΊ ΠΈ ΠΏΡΠΈ ΠΊΠ°ΡΠ°ΡΠΎΠ½ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠΌ Π²ΠΎΠ·Π±ΡΠΆΠ΄Π΅Π½ΠΈΠΈ (Ungvari et al, 1994b). ΠΡΠ³Π°Π½ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠ°Ρ ΠΊΠ°ΡΠ°ΡΠΎΠ½ΠΈΡ ΡΠ°ΠΊΠΆΠ΅ Ρ ΠΎΡΠΎΡΠΎ ΠΏΠΎΠ΄Π΄Π°Π΅ΡΡΡ Π»Π΅ΡΠ΅Π½ΠΈΡ Π±Π΅Π½Π·ΠΎΠ΄ΠΈΠ°Π·Π΅ΠΏΠΈΠ½Π°ΠΌΠΈ (Rosebush et al, 1990, 1995).
ΠΠΎΠ΄ΠΎΠ±Π½ΠΎ Π±Π΅Π½Π·ΠΎΠ΄ΠΈΠ°Π·Π΅ΠΏΠΈΠ½Π°ΠΌ, ΠΠ‘Π’ ΡΡΡΠ΅ΠΊΡΠΈΠ²Π½Π° ΠΏΡΠΈ ΠΊΠ°ΡΠ°ΡΠΎΠ½ΠΈΠΈ, ΠΎΠ±ΡΡΠ»ΠΎΠ²Π»Π΅Π½Π½ΠΎΠΉ Π»ΠΈΠ±ΠΎ ΡΡΠ½ΠΊΡΠΈΠΎΠ½Π°Π»ΡΠ½ΡΠΌΠΈ ΠΏΡΠΈΡ ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠΌΠΈ ΡΠ°ΡΡΡΡΠΎΠΉΡΡΠ²Π°ΠΌΠΈ (Π²ΠΊΠ»ΡΡΠ°Ρ ΡΠΈΠ·ΠΎΡΡΠ΅Π½ΠΈΡ), Π»ΠΈΠ±ΠΎ ΠΎΡΠ³Π°Π½ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠΌΠΈ ΠΏΡΠΈΡΠΈΠ½Π°ΠΌΠΈ (Rohland et al, 1993); ΠΎΠ½Π° ΡΡΡΠ΅ΠΊΡΠΈΠ²Π½Π° Π΄Π°ΠΆΠ΅ ΠΏΡΠΈ ΠΈΡΡΠ΅ΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠΉ ΠΊΠ°ΡΠ°ΡΠΎΠ½ΠΈΠΈ (Dabholkar, 1988). Benegal ΠΈ ΡΠΎΠ°Π²ΡΠΎΡΡ (1993) ΡΠΎΠΎΠ±ΡΠΈΠ»ΠΈ ΠΎ Ρ ΠΎΡΠΎΡΠ΅ΠΉ ΡΠ΅ΡΠ°ΠΏΠ΅Π²ΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠΉ ΡΠ΅Π°ΠΊΡΠΈΠΈ Π½Π° ΠΠ‘Π’ Π² ΡΠ²ΠΎΠ΅ΠΉ Π²ΡΠ±ΠΎΡΠΊΠ΅ ΠΈΠ· 65 ΠΏΠ°ΡΠΈΠ΅Π½ΡΠΎΠ² Ρ ΠΊΠ°ΡΠ°ΡΠΎΠ½ΠΈΠ΅ΠΉ, Π²ΠΊΠ»ΡΡΠ°Π²ΡΠ΅ΠΉ 30 ΠΈΠ½Π΄ΠΈΠ²ΠΈΠ΄ΠΎΠ² Ρ ΠΈΠ΄ΠΈΠΎΠΏΠ°ΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠΉ ΠΊΠ°ΡΠ°ΡΠΎΠ½ΠΈΠ΅ΠΉ, 19 Ρ ΡΠΈΠ·ΠΎΡΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ΠΉ ΠΈ 16 Ρ Π΄Π΅ΠΏΡΠ΅ΡΡΠΈΠ΅ΠΉ. ΠΡΠΎΠ΄ΠΎΠ»ΠΆΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎΡΡΡ Π·Π°Π±ΠΎΠ»Π΅Π²Π°Π½ΠΈΡ Π±ΡΠ»Π° ΠΊΠΎΡΠΎΡΠ΅ Π² Π³ΡΡΠΏΠΏΠ΅ ΠΏΠ°ΡΠΈΠ΅Π½ΡΠΎΠ² Ρ ΠΈΠ΄ΠΈΠΎΠΏΠ°ΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠΉ ΠΊΠ°ΡΠ°ΡΠΎΠ½ΠΈΠ΅ΠΉ. ΠΡΠΎΠΌΠ΅ ΡΠΎΠ³ΠΎ, ΠΊΠΎΠ»ΠΈΡΠ΅ΡΡΠ²ΠΎ ΡΠ΅Π°Π½ΡΠΎΠ² ΠΠ‘Π’, Π½Π΅ΠΎΠ±Ρ ΠΎΠ΄ΠΈΠΌΡΡ Π΄Π»Ρ ΡΠ»ΡΡΡΠ΅Π½ΠΈΡ, Π½Π΅ Π·Π°Π²ΠΈΡΠ΅Π»ΠΎ ΠΎΡ ΠΎΡΠ½ΠΎΠ²Π½ΠΎΠ³ΠΎ Π΄ΠΈΠ°Π³Π½ΠΎΠ·Π°.
ΠΠ΅ΠΎΡΠ»ΠΎΠΆΠ½ΠΎΠ΅ ΠΏΡΠΈΠΌΠ΅Π½Π΅Π½ΠΈΠ΅ ΠΠ‘Π’ ΡΠ²Π»ΡΠ΅ΡΡΡ Π»Π΅ΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ΠΌ Π²ΡΠ±ΠΎΡΠ° ΠΏΡΠΈ Π·Π»ΠΎΠΊΠ°ΡΠ΅ΡΡΠ²Π΅Π½Π½ΠΎΠΉ ΠΊΠ°ΡΠ°ΡΠΎΠ½ΠΈΠΈ (Pommepuy & Januel, 2002). Π ΠΌΠ΅ΡΠΎΠ΄ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΡ ΡΠ΅ΠΊΠΎΠΌΠ΅Π½Π΄Π°ΡΠΈΡΡ ΠΏΠΎ ΠΠ‘Π’ ΠΠΎΡΠΎΠ»Π΅Π²ΡΠΊΠΎΠ³ΠΎ ΠΊΠΎΠ»Π»Π΅Π΄ΠΆΠ° ΠΏΡΠΈΡ ΠΈΠ°ΡΡΠΎΠ² (Scott, 2005) ΡΡΠΎΡΠ½ΡΠ΅ΡΡΡ, ΡΡΠΎ ΠΏΡΠΈ ΠΊΠ°ΡΠ°ΡΠΎΠ½ΠΈΠΈ ΠΌΠΎΠΆΠ½ΠΎ ΠΏΡΠΎΠ²ΠΎΠ΄ΠΈΡΡ ΠΠ‘Π’ Π² ΡΠ»ΡΡΠ°Π΅, Π΅ΡΠ»ΠΈ Π»Π΅ΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ Π»ΠΎΡΠ°Π·Π΅ΠΏΠ°ΠΌΠΎΠΌ ΠΎΠΊΠ°Π·Π°Π»ΠΎΡΡ Π½Π΅ΡΡΡΠ΅ΠΊΡΠΈΠ²Π½ΡΠΌ.
ΠΠ±ΡΡΠ½ΠΎ Π°Π½ΡΠΈΠΏΡΠΈΡ ΠΎΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠ΅ ΠΏΡΠ΅ΠΏΠ°ΡΠ°ΡΡ Π½Π΅ ΡΠ΅ΠΊΠΎΠΌΠ΅Π½Π΄ΡΡΡΡΡ Π²ΠΎ Π²ΡΠ΅ΠΌΡ Π»Π΅ΡΠ΅Π½ΠΈΡ ΠΊΠ°ΡΠ°ΡΠΎΠ½ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠΉ ΡΡΠ°Π΄ΠΈΠΈ, Π΄Π°ΠΆΠ΅ Π΅ΡΠ»ΠΈ ΠΎΠ½Π° ΠΎΠ±ΡΡΠ»ΠΎΠ²Π»Π΅Π½Π° ΠΏΡΠΈΡ ΠΎΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠΌ Π·Π°Π±ΠΎΠ»Π΅Π²Π°Π½ΠΈΠ΅ΠΌ, Π½Π°ΠΏΡΠΈΠΌΠ΅Ρ ΡΠΈΠ·ΠΎΡΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ΠΉ, ΠΏΠΎΡΠΊΠΎΠ»ΡΠΊΡ ΡΡΡΠ΅ΡΡΠ²Π΅Π½Π½ΠΎ Π²ΠΎΠ·ΡΠ°ΡΡΠ°Π΅Ρ ΡΠΈΡΠΊ ΠΏΡΠΎΠ²ΠΎΡΠΈΡΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΡ Π·Π»ΠΎΠΊΠ°ΡΠ΅ΡΡΠ²Π΅Π½Π½ΠΎΠ³ΠΎ Π½Π΅ΠΉΡΠΎΠ»Π΅ΠΏΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠ³ΠΎ ΡΠΈΠ½Π΄ΡΠΎΠΌΠ°. ΠΠ΄Π½Π°ΠΊΠΎ ΠΎΠ½ΠΈ ΠΌΠΎΠ³ΡΡ Π±ΡΡΡ ΡΡΡΠ΅ΠΊΡΠΈΠ²Π½ΡΠΌΠΈ ΠΏΡΠΈ ΡΠ΅ΡΠ°ΠΏΠ΅Π²ΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈ ΡΠ΅Π·ΠΈΡΡΠ΅Π½ΡΠ½ΠΎΠΉ ΠΊΠ°ΡΠ°ΡΠΎΠ½ΠΈΠΈ: Hesslinger ΠΈ ΠΊΠΎΠ»Π»Π΅Π³ΠΈ (2001) ΡΠΎΠΎΠ±ΡΠΈΠ»ΠΈ ΠΎ ΠΏΠ°ΡΠΈΠ΅Π½ΡΠ΅ Ρ ΠΊΠ°ΡΠ°ΡΠΎΠ½ΠΈΠ΅ΠΉ, ΡΠ΅Π·ΠΈΡΡΠ΅Π½ΡΠ½ΠΎΠΉ ΠΊ Π»Π΅ΡΠ΅Π½ΠΈΡ Π±Π΅Π½Π·ΠΎΠ΄ΠΈΠ°Π·Π΅ΠΏΠΈΠ½Π°ΠΌΠΈ, Ρ ΠΊΠΎΡΠΎΡΠΎΠ³ΠΎ Π½Π°ΡΡΡΠΏΠΈΠ»ΠΎ ΠΏΠΎΡΠ°Π·ΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎΠ΅ ΠΈ ΡΡΠΎΠΉΠΊΠΎΠ΅ ΡΠ»ΡΡΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ ΠΏΠΎΡΠ»Π΅ ΠΏΡΠΈΠΌΠ΅Π½Π΅Π½ΠΈΡ ΡΠΈΡΠΏΠ΅ΡΠΈΠ΄ΠΎΠ½Π°. Π ΠΎΠ±Π·ΠΎΡΠ΅ Π»ΠΈΡΠ΅ΡΠ°ΡΡΡΡ Van Den Eede ΠΈ ΠΊΠΎΠ»Π»Π΅Π³ΠΈ (2005) ΡΠ΄Π΅Π»Π°Π»ΠΈ Π·Π°ΠΊΠ»ΡΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅, ΡΡΠΎ Π°ΡΠΈΠΏΠΈΡΠ½ΡΠ΅ Π°Π½ΡΠΈΠΏΡΠΈΡ ΠΎΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠ΅ ΠΏΡΠ΅ΠΏΠ°ΡΠ°ΡΡ ΠΌΠΎΠ³ΡΡ ΠΎΠΊΠ°Π·Π°ΡΡΡΡ ΠΏΠΎΠ»Π΅Π·Π½ΡΠΌΠΈ Π² Π»Π΅ΡΠ΅Π½ΠΈΠΈ Π½Π΅Π·Π»ΠΎΠΊΠ°ΡΠ΅ΡΡΠ²Π΅Π½Π½ΠΎΠΉ ΠΊΠ°ΡΠ°ΡΠΎΠ½ΠΈΠΈ.
Kritzinger ΠΈ Jordaan (2001) ΠΏΠΎΠ»Π°Π³Π°ΡΡ, ΡΡΠΎ ΠΊΠ°ΡΠ±Π°ΠΌΠ°Π·Π΅ΠΏΠΈΠ½ ΡΡΡΠ΅ΠΊΡΠΈΠ²Π΅Π½ Π² ΡΡΠ°Π΄ΠΈΠΈ ΠΊΠ°ΠΊ Π½Π΅ΠΎΡΠ»ΠΎΠΆΠ½ΠΎΠ³ΠΎ, ΡΠ°ΠΊ ΠΈ ΠΏΠΎΠ΄Π΄Π΅ΡΠΆΠΈΠ²Π°ΡΡΠ΅Π³ΠΎ Π»Π΅ΡΠ΅Π½ΠΈΡ ΠΊΠ°ΡΠ°ΡΠΎΠ½ΠΈΠΈ: Π² ΠΈΡ Π²ΡΠ±ΠΎΡΠΊΠ΅ ΠΈΠ· Π΄Π΅Π²ΡΡΠΈ ΠΏΠ°ΡΠΈΠ΅Π½ΡΠΎΠ² ΡΠ΅ΡΡΡΠ΅ ΠΏΠΎΠ»Π½ΠΎΡΡΡΡ ΠΏΠΎΠ΄Π΄Π°Π»ΠΈΡΡ Π»Π΅ΡΠ΅Π½ΠΈΡ ΠΊΠ°ΡΠ±Π°ΠΌΠ°Π·Π΅ΠΏΠΈΠ½ΠΎΠΌ, ΠΎΠ΄ΠΈΠ½ — ΡΠ°ΡΡΠΈΡΠ½ΠΎ, Π° Ρ ΠΎΡΡΠ°Π²ΡΠΈΡ ΡΡ ΡΠ΅ΡΡΡΠ΅Ρ ΡΡΡΠ΅ΡΡΠ²Π΅Π½Π½ΠΎΠ³ΠΎ ΡΠ»ΡΡΡΠ΅Π½ΠΈΡ Π½Π΅ ΠΎΡΠΌΠ΅ΡΠ°Π»ΠΎΡΡ.
ΠΠΎΠΌΠ±ΠΈΠ½Π°ΡΠΈΡ Π»ΠΈΡΠΈΡ ΠΈ Π°Π½ΡΠΈΠΏΡΠΈΡ ΠΎΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠ³ΠΎ ΠΏΡΠ΅ΠΏΠ°ΡΠ°ΡΠ° ΠΌΠΎΠΆΠ΅Ρ Π±ΡΡΡ Π²Π°ΡΠΈΠ°Π½ΡΠΎΠΌ Π»Π΅ΡΠ΅Π½ΠΈΡ ΡΠ΅ΡΠ°ΠΏΠ΅Π²ΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈ ΡΠ΅Π·ΠΈΡΡΠ΅Π½ΡΠ½ΠΎΠ³ΠΎ ΠΊΠ°ΡΠ°ΡΠΎΠ½ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠ³ΠΎ ΡΡΡΠΏΠΎΡΠ° (Climo, 1985).
Mastain ΠΈ ΠΊΠΎΠ»Π»Π΅Π³ΠΈ (1995) ΡΠΎΠΎΠ±ΡΠΈΠ»ΠΈ, ΡΡΠΎ Π·ΠΎΠ»ΠΏΠΈΠ΄Π΅ΠΌ Π±ΡΠ» ΡΡΡΠ΅ΠΊΡΠΈΠ²Π½ΡΠΌ Ρ ΠΏΠ°ΡΠΈΠ΅Π½ΡΠ° Ρ ΠΊΠ°ΡΠ°ΡΠΎΠ½ΠΈΠ΅ΠΉ, ΡΠ΅Π·ΠΈΡΡΠ΅Π½ΡΠ½ΠΎΠΉ ΠΊ Π±Π΅Π½Π·ΠΎΠ΄ΠΈΠ°Π·Π΅ΠΏΠΈΠ½Π°ΠΌ ΠΈ ΠΠ‘Π’.
ΠΠΎ Π΄Π°Π½Π½ΡΠΌ ΠΎΠΏΠΈΡΠ°Π½ΠΈΠΉ ΠΊΠΎΠ½ΠΊΡΠ΅ΡΠ½ΡΡ ΡΠ»ΡΡΠ°Π΅Π², ΠΏΡΠΈ ΠΊΠ°ΡΠ°ΡΠΎΠ½ΠΈΠΈ ΡΡΡΠ΅ΠΊΡΠΈΠ²Π½Ρ Π°ΠΌΠ°Π½ΡΠ°Π΄ΠΈΠ½ (Northoff et al, 1999) ΠΈ ΠΌΠ΅ΠΌΠ°Π½ΡΠΈΠ½ (Thomas et al, 2005). ΠΠ½ΠΈ ΡΠ²Π»ΡΡΡΡΡ Π°Π½ΡΠ°Π³ΠΎΠ½ΠΈΡΡΠ°ΠΌΠΈ ΡΠ΅ΡΠ΅ΠΏΡΠΎΡΠ° N-ΠΌΠ΅ΡΠΈΠ»-d-Π°ΡΠΏΠ°ΡΡΠ°ΡΠ° (NMDA). ΠΠ»ΡΡΠ°ΠΌΠ°Ρ Π΄Π΅ΠΉΡΡΠ²ΡΠ΅Ρ Π½Π° NMDA-ΡΠ΅ΡΠ΅ΠΏΡΠΎΡ, ΠΈ, Π΅ΡΠ»ΠΈ ΡΡΠΎΡ ΡΠ΅ΡΠ΅ΠΏΡΠΎΡ Π±Π»ΠΎΠΊΠΈΡΠΎΠ²Π°Π½, Π½Π΅ΠΉΡΠΎΡ ΠΈΠΌΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠ΅ ΡΠ°Π²Π½ΠΎΠ²Π΅ΡΠΈΠ΅ ΡΠΌΠ΅ΡΠ°Π΅ΡΡΡ Π² ΡΡΠΎΡΠΎΠ½Ρ ΠΠΠΠ. Π’Π°ΠΊΠΈΠΌ ΠΎΠ±ΡΠ°Π·ΠΎΠΌ, ΠΊΠ°ΠΊ ΠΏΡΠΎ-ΠΠΠΠ, ΡΠ°ΠΊ ΠΈ Π°Π½ΡΠΈΠ³Π»ΡΡΠ°ΠΌΠ°ΡΠ½ΡΠ΅ ΠΏΡΠ΅ΠΏΠ°ΡΠ°ΡΡ, ΠΏΠΎ-Π²ΠΈΠ΄ΠΈΠΌΠΎΠΌΡ, ΠΏΠΎΠ»Π΅Π·Π½Ρ ΠΏΡΠΈ ΠΊΠ°ΡΠ°ΡΠΎΠ½ΠΈΠΈ.
ΠΠ°ΡΠ°ΡΠΎΠ½ΠΈΡ, Π½Π΅ΡΠΎΠΌΠ½Π΅Π½Π½ΠΎ, ΠΏΠΎΡΡΠΈ Π²ΡΠ΅Π³Π΄Π° ΡΡΠ΅Π±ΡΠ΅Ρ ΡΡΠ°ΡΠΈΠΎΠ½Π°ΡΠ½ΠΎΠ³ΠΎ Π»Π΅ΡΠ΅Π½ΠΈΡ. ΠΠ°ΡΠΈΠ΅Π½ΡΡ Π½Π΅ΠΎΠ±Ρ ΠΎΠ΄ΠΈΠΌ ΠΈΠ½ΡΠ΅Π½ΡΠΈΠ²Π½ΡΠΉ ΠΌΠ΅Π΄ΡΠ΅ΡΡΡΠΈΠ½ΡΠΊΠΈΠΉ ΡΡ ΠΎΠ΄ ΠΈ ΡΠ΅Π³ΡΠ»ΡΡΠ½ΡΠΉ ΠΌΠΎΠ½ΠΈΡΠΎΡΠΈΠ½Π³ ΠΎΡΠ½ΠΎΠ²Π½ΡΡ ΠΏΠΎΠΊΠ°Π·Π°ΡΠ΅Π»Π΅ΠΉ ΠΆΠΈΠ·Π½Π΅Π½Π½ΠΎ Π²Π°ΠΆΠ½ΡΡ ΡΡΠ½ΠΊΡΠΈΠΉ ΠΎΡΠ³Π°Π½ΠΈΠ·ΠΌΠ°, Π² ΡΠ»ΡΡΠ°Π΅ ΠΊΠ°ΡΠ°ΡΠΎΠ½ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠ³ΠΎ Π²ΠΎΠ·Π±ΡΠΆΠ΄Π΅Π½ΠΈΡ ΠΌΠΎΠΆΠ΅Ρ ΠΏΠΎΠ½Π°Π΄ΠΎΠ±ΠΈΡΡΡΡ ΠΏΠ΅ΡΠ΅Π²ΠΎΠ΄ Π² ΠΎΡΠ΄Π΅Π»Π΅Π½ΠΈΠ΅ ΠΈΠ½ΡΠ΅Π½ΡΠΈΠ²Π½ΠΎΠΉ ΠΏΡΠΈΡ ΠΈΠ°ΡΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠΉ ΠΏΠΎΠΌΠΎΡΠΈ. Π‘ΠΎΠΌΠ°ΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠ΅ ΡΠΎΡΡΠΎΡΠ½ΠΈΠ΅ ΠΏΠ°ΡΠΈΠ΅Π½ΡΠ°, ΠΎΡΠΎΠ±Π΅Π½Π½ΠΎ ΠΏΡΠΈ Π·Π°ΡΡΠΆΠ½ΠΎΠΉ ΠΊΠ°ΡΠ°ΡΠΎΠ½ΠΈΠΈ, ΠΌΠΎΠΆΠ΅Ρ ΠΎΠΏΡΠ°Π²Π΄ΡΠ²Π°ΡΡ Π²Π½ΡΡΡΠΈΠ²Π΅Π½Π½ΠΎΠ΅ Π²Π²Π΅Π΄Π΅Π½ΠΈΠ΅ ΠΆΠΈΠ΄ΠΊΠΎΡΡΠΈ ΠΈ ΠΏΠ°ΡΠ΅Π½ΡΠ΅ΡΠ°Π»ΡΠ½ΠΎΠ΅ ΠΏΠΈΡΠ°Π½ΠΈΠ΅. ΠΡΠ»ΠΈ ΠΏΠΎΡΡΠ°Π²Π»Π΅Π½ Π΄ΠΈΠ°Π³Π½ΠΎΠ· Π·Π»ΠΎΠΊΠ°ΡΠ΅ΡΡΠ²Π΅Π½Π½ΠΎΠ³ΠΎ Π½Π΅ΠΉΡΠΎΠ»Π΅ΠΏΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠ³ΠΎ ΡΠΈΠ½Π΄ΡΠΎΠΌΠ°, ΡΠΎ ΠΏΡΠ΅Π΄ΠΏΠΎΡΡΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½Π΅Π΅ ΠΏΡΠΎΠ΄ΠΎΠ»ΠΆΠΈΡΡ Π»Π΅ΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ Π² ΡΠΎΠΌΠ°ΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠΌ ΠΎΡΠ΄Π΅Π»Π΅Π½ΠΈΠΈ. ΠΠ΅ΡΠΎΠ΄Ρ Π»Π΅ΡΠ΅Π½ΠΈΡ ΠΏΡΠΈ Π·Π»ΠΎΠΊΠ°ΡΠ΅ΡΡΠ²Π΅Π½Π½ΠΎΠΌ Π½Π΅ΠΉΡΠΎΠ»Π΅ΠΏΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠΌ ΡΠΈΠ½Π΄ΡΠΎΠΌΠ΅, Π² Π΄ΠΎΠΏΠΎΠ»Π½Π΅Π½ΠΈΠ΅ ΠΊ Π±Π΅Π½Π·ΠΎΠ΄ΠΈΠ°Π·Π΅ΠΏΠΈΠ½Π°ΠΌ ΠΈ ΠΠ‘Π’, Π²ΠΊΠ»ΡΡΠ°ΡΡ ΠΌΠΈΠΎΡΠ΅Π»Π°ΠΊΡΠ°Π½ΡΡ (Π½Π°ΠΏΡΠΈΠΌΠ΅Ρ, Π΄Π°Π½ΡΡΠΎΠ»Π΅Π½ Π½Π°ΡΡΠΈΡ) ΠΈ Π°Π³ΠΎΠ½ΠΈΡΡΡ Π΄ΠΎΡΠ°ΠΌΠΈΠ½Π° (Π½Π°ΠΏΡΠΈΠΌΠ΅Ρ, Π±ΡΠΎΠΌΠΊΡΠΈΠΏΡΠΈΠ½).
ΠΡΠΎΠ³Π½ΠΎΠ· ΡΠ°Π·Π»ΠΈΡΠ΅Π½ Π² Π·Π°Π²ΠΈΡΠΈΠΌΠΎΡΡΠΈ ΠΎΡ Π·Π°Π±ΠΎΠ»Π΅Π²Π°Π½ΠΈΡ, Π² ΡΠ°ΠΌΠΊΠ°Ρ ΠΊΠΎΡΠΎΡΠΎΠ³ΠΎ ΠΠ°ΡΠ°ΡΠΎΠ½ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠΉ ΡΠΈΠ½Π΄ΡΠΎΠΌ ΡΠ°Π·Π²ΠΈΠ²Π°Π΅ΡΡΡ. ΠΡΠΈ ΡΠΈΠ·ΠΎΡΡΠ΅Π½ΠΈΠΈ ΡΠ°Π·Π²ΠΈΡΠΈΠ΅ ΠΠ°ΡΠ°ΡΠΎΠ½ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠΉ ΡΠΈΠ½Π΄ΡΠΎΠΌ, ΡΠΎΠΏΡΠΎΠ²ΠΎΠΆΠ΄Π°ΡΡΠ΅Π³ΠΎΡΡ ΠΏΠΎΠ΄ΡΡΠΌΠΎΠΌ ΡΠ΅ΠΌΠΏΠ΅ΡΠ°ΡΡΡΡ, ΡΠ»Π΅Π΄ΡΠ΅Ρ ΡΠ°ΡΡΠ΅Π½ΠΈΠ²Π°ΡΡ ΠΊΠ°ΠΊ ΡΠΎΡΡΠΎΡΠ½ΠΈΠ΅, ΡΠ³ΡΠΎΠΆΠ°ΡΡΠ΅Π΅ ΠΆΠΈΠ·Π½ΠΈ Π±ΠΎΠ»ΡΠ½ΠΎΠ³ΠΎ (ΡΠ΅Π±ΡΠΈΠ»ΡΠ½Π°Ρ ΠΊΠ°ΡΠ°ΡΠΎΠ½ΠΈΡ). ΠΡΠΎΠ³Π½ΠΎΡΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈ Π½Π΅Π±Π»Π°Π³ΠΎΠΏΡΠΈΡΡΠ½ΡΠΌ Π΄Π»Ρ ΠΆΠΈΠ·Π½ΠΈ Π±ΠΎΠ»ΡΠ½ΠΎΠ³ΠΎ ΡΠ»Π΅Π΄ΡΠ΅Ρ ΡΡΠΈΡΠ°ΡΡ ΡΠ°ΠΊΠΆΠ΅ ΡΠ°Π·Π²ΠΈΡΠΈΠ΅ ΠΊΠ°ΡΠ°ΡΠΎΠ½ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΡ ΡΠ°ΡΡΡΡΠΎΠΉΡΡΠ² Π½Π° Π²ΡΡΠΎΡΠ΅ ΡΠΈΠ½Π΄ΡΠΎΠΌΠΎΠ² ΠΏΠΎΠΌΡΠ°ΡΠ΅Π½ΠΈΡ ΡΠΎΠ·Π½Π°Π½ΠΈΡ (Π΄Π΅Π»ΠΈΡΠΈΠΉ, Π°ΠΌΠ΅Π½ΡΠΈΡ) ΠΈΠ»ΠΈ Π²ΡΠ»Π΅Π΄ Π·Π° Π΄Π΅ΠΏΡΠ΅ΡΡΠΈΠ²Π½ΠΎ-ΠΏΠ°ΡΠ°Π½ΠΎΠΈΠ΄Π½ΡΠΌΠΈ ΠΈ Π³Π°Π»Π»ΡΡΠΈΠ½Π°ΡΠΎΡΠ½ΠΎ-ΠΏΠ°ΡΠ°Π½ΠΎΠΈΠ΄Π½ΡΠΌΠΈ ΡΠ°ΡΡΡΡΠΎΠΉΡΡΠ²Π°ΠΌΠΈ ΠΏΡΠΈ ΡΠΈΠΌΠΏΡΠΎΠΌΠ°ΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΡ ΠΏΡΠΈΡ ΠΎΠ·Π°Ρ .
ΠΡΠΎΠ³Π½ΠΎΠ· Π² ΠΎΡΠ½ΠΎΡΠ΅Π½ΠΈΠΈ Π²ΡΠ·Π΄ΠΎΡΠΎΠ²Π»Π΅Π½ΠΈΡ ΠΈ ΡΠ°Π±ΠΎΡΠΎΡΠΏΠΎΡΠΎΠ±Π½ΠΎΡΡΠΈ Π·Π°Π²ΠΈΡΠΈΡ ΠΎΡ ΡΠΎΠ³ΠΎ, ΠΏΡΠΈ ΠΊΠ°ΠΊΠΎΠΉ Π½ΠΎΠ·ΠΎΠ»ΠΎΠ³ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠΉ ΡΠΎΡΠΌΠ΅ ΡΠ°Π·Π²ΠΈΠ²Π°Π΅ΡΡΡ ΠΠ°ΡΠ°ΡΠΎΠ½ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠΉ ΡΠΈΠ½Π΄ΡΠΎΠΌ; ΠΏΡΠΈ ΡΠΈΠ·ΠΎΡΡΠ΅Π½ΠΈΠΈ, Π½Π°ΠΏΡ., ΡΠ°Π·Π²ΠΈΡΠΈΠ΅ ΠΠ°ΡΠ°ΡΠΎΠ½ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠΉ ΡΠΈΠ½Π΄ΡΠΎΠΌ, ΡΠΎΠΏΡΠΎΠ²ΠΎΠΆΠ΄Π°ΡΡΠ΅Π³ΠΎΡΡ ΠΎΠ½Π΅ΠΉΡΠΎΠΈΠ΄ΠΎΠΌ, ΡΠ»Π΅Π΄ΡΠ΅Ρ ΡΡΠΈΡΠ°ΡΡ ΠΏΡΠΎΠ³Π½ΠΎΡΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈ Π±Π»Π°Π³ΠΎΠΏΡΠΈΡΡΠ½ΡΠΌ; Π½Π΅Π±Π»Π°Π³ΠΎΠΏΡΠΈΡΡΠ½ΡΠΌ ΡΠ²Π»ΡΠ΅ΡΡΡ ΠΏΡΠΎΠ³Π½ΠΎΠ· Π»ΡΡΠΈΠ΄Π½ΠΎΠΉ ΠΊΠ°ΡΠ°ΡΠΎΠ½ΠΈΠΈ, ΠΎΡΠΎΠ±Π΅Π½Π½ΠΎ Π΅ΡΠ»ΠΈ ΠΎΠ½Π° ΡΠ°Π·Π²ΠΈΠ²Π°Π΅ΡΡΡ ΠΏΡΠΈ ΡΠ½ΠΎΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠΉ Π·Π»ΠΎΠΊΠ°ΡΠ΅ΡΡΠ²Π΅Π½Π½ΠΎ ΡΠ΅ΠΊΡΡΠ΅ΠΉ ΡΠΈΠ·ΠΎΡΡΠ΅Π½ΠΈΠΈ.