Π‘ΠΎΡΠΈΠ°Π»ΡΠ½ΡΠ΅ Π²Π΅ΡΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΡ ΠΈ ΡΠ΅Π½Π½ΠΎΡΡΠΈ
ΠΡΠΈ ΡΠΎΡΠΌΡ Π²Π΅ΡΡ Π² ΡΠΏΡΠ°Π²Π΅Π΄Π»ΠΈΠ²ΡΠΉ ΠΌΠΈΡ ΠΎΠΊΠ°Π·ΡΠ²Π°ΡΡ ΠΏΡΠΎΡΠΈΠ²ΠΎΠΏΠΎΠ»ΠΎΠΆΠ½ΠΎΠ΅ Π²ΠΎΠ·Π΄Π΅ΠΉΡΡΠ²ΠΈΠ΅ Π½Π° ΡΠ΅Π»ΠΎΠ²Π΅ΠΊΠ°. ΠΠ΅ΡΠ° Π² ΡΠΏΡΠ°Π²Π΅Π΄Π»ΠΈΠ²ΡΠΉ ΠΌΠΈΡ Π΄Π»Ρ ΡΠ΅Π±Ρ ΡΠΊΡΠ΅ΠΏΠ»ΡΠ΅Ρ ΠΏΡΠΈΡ ΠΎΠ»ΠΎΠ³ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠ΅ Π±Π»Π°Π³ΠΎΠΏΠΎΠ»ΡΡΠΈΠ΅ ΡΠ΅Π»ΠΎΠ²Π΅ΠΊΠ°, Π΄ΠΎΠ²Π΅ΡΠΈΠ΅ Π΄ΡΡΠ³ΠΈΠΌ Π»ΡΠ΄ΡΠΌ ΠΈ Π³ΠΎΡΠΎΠ²Π½ΠΎΡΡΡ ΠΏΡΠΎΡΠ°ΡΡ. Π ΡΠΎ ΠΆΠ΅ Π²ΡΠ΅ΠΌΡ ΠΎΠ±ΡΠ°Ρ Π²Π΅ΡΠ° Π² ΡΠΏΡΠ°Π²Π΅Π΄Π»ΠΈΠ²ΡΠΉ ΠΌΠΈΡ ΡΡ ΡΠ΄ΡΠ°Π΅Ρ ΠΎΡΠ½ΠΎΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ ΠΊ ΠΎΠ±Π΅Π·Π΄ΠΎΠ»Π΅Π½Π½ΡΠΌ Π»ΡΠ΄ΡΠΌ — Π»ΡΠ΄ΡΠΌ Ρ ΡΡΠΆΠ΅Π»ΡΠΌΠΈ Π·Π°Π±ΠΎΠ»Π΅Π²Π°Π½ΠΈΡΠΌΠΈ, Π° ΡΠ°ΠΊΠΆΠ΅ Π»ΡΠ΄ΡΠΌ, ΡΡΠ°Π²ΡΠΈΠΌ ΠΆΠ΅ΡΡΠ²ΠΎΠΉ Π½Π΅ΡΡΠ°ΡΡΠ½ΠΎΠ³ΠΎ ΡΠ»ΡΡΠ°Ρ ΠΈΠ»ΠΈ ΠΏΡΠ΅ΡΡΡΠΏΠ»Π΅Π½ΠΈΡ. ΠΠ°ΠΊ… Π§ΠΈΡΠ°ΡΡ Π΅ΡΡ >
Π‘ΠΎΡΠΈΠ°Π»ΡΠ½ΡΠ΅ Π²Π΅ΡΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΡ ΠΈ ΡΠ΅Π½Π½ΠΎΡΡΠΈ (ΡΠ΅ΡΠ΅ΡΠ°Ρ, ΠΊΡΡΡΠΎΠ²Π°Ρ, Π΄ΠΈΠΏΠ»ΠΎΠΌ, ΠΊΠΎΠ½ΡΡΠΎΠ»ΡΠ½Π°Ρ)
ΠΡΠΎΡΡΡ Π³ΡΡΠΏΠΏΡ ΠΎΠ±ΡΠ°Π·ΡΡΡ ΠΏΡΠ΅Π΄ΡΡΠ°Π²Π»Π΅Π½ΠΈΡ ΡΠ΅Π»ΠΎΠ²Π΅ΠΊΠ° ΠΎ ΠΌΠΈΡΠ΅ ΠΈ ΠΎΠ±ΡΠΈΠ΅ ΠΏΡΠΈΠ½ΡΠΈΠΏΡ, ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΠΌΠΈ ΠΎΠ½ ΡΡΠΊΠΎΠ²ΠΎΠ΄ΡΡΠ²ΡΠ΅ΡΡΡ Π² ΡΠ²ΠΎΠ΅ΠΉ ΠΆΠΈΠ·Π½ΠΈ. ΠΡ ΡΠ°ΡΡΠΌΠΎΡΡΠΈΠΌ ΡΡΠΈ ΠΎΡΠ½ΠΎΠ²Π½ΡΡ ΡΠ°ΠΊΡΠΎΡΠ° — ΡΠΎΡΠΈΠ°Π»ΡΠ½ΡΠ΅ Π²Π΅ΡΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΡ, ΡΠ΅Π½Π½ΠΎΡΡΠΈ ΠΈ ΡΠ΅Π»ΠΈΠ³ΠΈΠΎΠ·Π½ΠΎΡΡΡ.
Π‘ΠΎΡΠΈΠ°Π»ΡΠ½ΡΠ΅ Π²Π΅ΡΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΡ — ΡΡΠΎ ΠΎΠ±ΡΠΈΠ΅ ΠΏΡΠ΅Π΄ΡΡΠ°Π²Π»Π΅Π½ΠΈΡ ΠΎ ΠΏΡΠΈΡΠΎΠ΄Π΅ ΡΠ΅Π»ΠΎΠ²Π΅ΠΊΠ°, Π²Π·Π°ΠΈΠΌΠΎΠΎΡΠ½ΠΎΡΠ΅Π½ΠΈΡΡ ΠΌΠ΅ΠΆΠ΄Ρ Π»ΡΠ΄ΡΠΌΠΈ ΠΈ ΡΠΎΡΠΈΠ°Π»ΡΠ½ΠΎΠΌ ΠΌΠΈΡΠ΅ Π² ΡΠ΅Π»ΠΎΠΌ.
ΠΠ½ΡΠ΅ΡΠ΅Ρ ΠΊ ΡΠΎΡΠΈΠ°Π»ΡΠ½ΡΠΌ Π²Π΅ΡΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΡΠΌ ΠΏΡΠΎΠ±ΡΠ΄ΠΈΠ»ΠΈ ΡΠ°Π±ΠΎΡΡ ΠΎΠ΄Π½ΠΎΠ³ΠΎ ΠΈΠ· ΠΎΡΠ½ΠΎΠ²ΠΎΠΏΠΎΠ»ΠΎΠΆΠ½ΠΈΠΊΠΎΠ² ΠΈΠ·ΡΡΠ΅Π½ΠΈΡ ΡΠ΅Π½Π½ΠΎΡΡΠ΅ΠΉ Π. Π ΠΎΠΊΠΈΡΠ°. ΠΠ½ ΠΏΠΎΠ»Π°Π³Π°Π», ΡΡΠΎ Π»ΡΠ΄ΠΈ ΠΎΠ±Π»Π°Π΄Π°ΡΡ ΠΏΡΠΎΡΡΡΠΌΠΈ Π²Π΅ΡΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΡΠΌΠΈ ΠΎΡΠ½ΠΎΡΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎ Π΄ΡΡΠΆΠ΅Π»ΡΠ±Π½ΠΎΡΡΠΈ ΠΈ Π²ΡΠ°ΠΆΠ΄Π΅Π±Π½ΠΎΡΡΠΈ ΠΌΠΈΡΠ°, ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΠ΅ ΠΎΠΊΠ°Π·ΡΠ²Π°ΡΡ Π²Π»ΠΈΡΠ½ΠΈΠ΅ Π½Π° ΠΈΡ ΠΏΠΎΠ»ΠΈΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠ΅ ΠΈ ΠΈΠ΄Π΅ΠΎΠ»ΠΎΠ³ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠ΅ ΠΏΡΠ΅Π΄ΠΏΠΎΡΡΠ΅Π½ΠΈΡ.
Π ΠΎΠ±Π»Π°ΡΡΠΈ ΠΌΠ΅ΠΆΠ³ΡΡΠΏΠΏΠΎΠ²ΡΡ ΠΎΡΠ½ΠΎΡΠ΅Π½ΠΈΠΉ Π½Π°ΠΈΠ±ΠΎΠ»Π΅Π΅ Π²Π°ΠΆΠ½ΡΡ ΡΠΎΠ»Ρ ΠΈΠ³ΡΠ°ΡΡ Π²Π΅ΡΠ° Π² Π½Π΅ΠΈΠ·ΠΌΠ΅Π½Π½ΠΎΡΡΡ Π»ΠΈΡΠ½ΠΎΡΡΠΈ, Π° ΡΠ°ΠΊΠΆΠ΅ Π²Π΅ΡΠ° Π² ΠΎΠΏΠ°ΡΠ½ΡΠΉ, ΠΊΠΎΠ½ΠΊΡΡΠ΅Π½ΡΠ½ΡΠΉ ΠΈ ΡΠΏΡΠ°Π²Π΅Π΄Π»ΠΈΠ²ΡΠΉ ΠΌΠΈΡ.
ΠΠ΅ΡΠ° Π² Π½Π΅ΠΈΠ·ΠΌΠ΅Π½Π½ΠΎΡΡΡ-ΠΈΠ·ΠΌΠ΅Π½ΡΠΈΠ²ΠΎΡΡΡ ΡΠ΅Π»ΠΎΠ²Π΅ΠΊΠ° (entity-incremental theories'). ΠΠ΄Π½ΠΈ Π²Π΅ΡΡΡ Π² ΡΠΎ, ΡΡΠΎ, ΠΎΠ΄Π½Π°ΠΆΠ΄Ρ ΡΡΠΎΡΠΌΠΈΡΠΎΠ²Π°Π²ΡΠΈΡΡ, ΡΠ΅Π»ΠΎΠ²Π΅ΠΊ ΠΎΡΡΠ°Π΅ΡΡΡ ΡΠ°ΠΊΠΈΠΌ Π½Π° Π²ΡΡ ΠΆΠΈΠ·Π½Ρ. ΠΡΡΠ³ΠΈΠ΅, Π½Π°ΠΏΡΠΎΡΠΈΠ², ΡΠ²Π΅ΡΠ΅Π½Ρ, ΡΡΠΎ ΡΠ΅Π»ΠΎΠ²Π΅ΠΊ ΡΠΎ Π²ΡΠ΅ΠΌΠ΅Π½Π΅ΠΌ ΠΌΠ΅Π½ΡΠ΅ΡΡΡ (ΡΠΌ. Π³Π»Π°Π²Ρ 4). ΠΡΠ΄ΠΈ, Π²Π΅ΡΡΡΠΈΠ΅ Π² Π½Π΅ΠΈΠ·ΠΌΠ΅Π½Π½ΠΎΡΡΡ ΡΠ΅Π»ΠΎΠ²Π΅ΠΊΠ°, Π΄Π΅ΠΌΠΎΠ½ΡΡΡΠΈΡΡΡΡ Π±ΠΎΠ»ΡΡΠΈΠ΅ ΠΏΡΠ΅Π΄ΡΠ°ΡΡΡΠ΄ΠΊΠΈ ΠΊ Π°ΡΡΠ³ΡΡΠΏΠΏΠ΅, ΡΠ΅ΠΌ ΡΠ΅, ΠΊΡΠΎ Π²Π΅ΡΠΈΡ Π² ΡΠΏΠΎΡΠΎΠ±Π½ΠΎΡΡΡ ΡΠ΅Π»ΠΎΠ²Π΅ΠΊΠ° ΠΊ ΠΈΠ·ΠΌΠ΅Π½Π΅Π½ΠΈΡΠΌ (Levy et ah, 2001). ΠΠ°ΠΏΡΠΈΠΌΠ΅Ρ, ΠΈΠ·ΡΠ°ΠΈΠ»ΡΡΡΠ½Π΅, ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΠ΅ Π²Π΅ΡΡΡ Π² Π½Π΅ΠΈΠ·ΠΌΠ΅Π½Π½ΠΎΡΡΡ ΡΠ΅Π»ΠΎΠ²Π΅ΠΊΠ°, Π²ΡΡΠ°ΠΆΠ°ΡΡ Π±ΠΎΠ»Π΅Π΅ Π½Π΅Π³Π°ΡΠΈΠ²Π½ΠΎΠ΅ ΠΎΡΠ½ΠΎΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ ΠΊ Π°ΡΠ°Π±Π°ΠΌ ΠΈ ΠΌΠ΅Π½ΡΡΠ΅ Ρ ΠΎΡΡΡ ΠΏΠΎΠΉΡΠΈ Π½Π° ΠΊΠΎΠΌΠΏΡΠΎΠΌΠΈΡΡ ΡΠ°Π΄ΠΈ ΡΡΡΠ°Π½ΠΎΠ²Π»Π΅Π½ΠΈΡ ΠΌΠΈΡΠ°, ΡΠ΅ΠΌ ΠΈΡ ΡΠΎΠ³ΡΠ°ΠΆΠ΄Π°Π½Π΅, Π²Π΅ΡΡΡΠΈΠ΅ Π² Π²ΠΎΠ·ΠΌΠΎΠΆΠ½ΠΎΡΡΡ ΠΈΠ·ΠΌΠ΅Π½Π΅Π½ΠΈΡ (Levontin, Halperin, Dweck, 2013).
ΠΠ΅ΡΠ° Π² ΠΎΠΏΠ°ΡΠ½ΡΠΉ ΠΌΠΈΡ (dangerous world beliefs) — ΡΡΠΎ ΡΠ²Π΅ΡΠ΅Π½Π½ΠΎΡΡΡ Π² ΡΠΎΠΌ, ΡΡΠΎ ΠΎΠΊΡΡΠΆΠ°ΡΡΠΈΠΉ ΠΌΠΈΡ Ρ Π°ΠΎΡΠΈΡΠ΅Π½, Π½Π΅ΠΏΡΠ΅Π΄ΡΠΊΠ°Π·ΡΠ΅ΠΌ ΠΈ Π½Π°ΡΠ΅Π»Π΅Π½ ΠΏΠ»ΠΎΡ ΠΈΠΌΠΈ Π»ΡΠ΄ΡΠΌΠΈ, ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΠ΅ ΡΡΡΠ΅ΠΌΡΡΡΡ Π½Π°Π½Π΅ΡΡΠΈ ΡΡΠ΅ΡΠ± Ρ ΠΎΡΠΎΡΠΈΠΌ. Π’Π΅, ΠΊΡΠΎ Π²Π΅ΡΠΈΡ Π² ΠΎΠΏΠ°ΡΠ½ΡΠΉ ΠΌΠΈΡ, ΠΏΠΎΠ»Π°Π³Π°ΡΡ, ΡΡΠΎ ΠΎΠΊΡΡΠΆΠ°ΡΡΠΈΠ΅ Π² Π»ΡΠ±ΠΎΠΉ ΠΌΠΎΠΌΠ΅Π½Ρ ΠΌΠΎΠ³ΡΡ Π½Π°ΠΏΠ°ΡΡΡ Π½Π° Π½ΠΈΡ , Π° ΡΡΡΠ΅ΡΡΠ²ΡΡΡΠΈΠΉ ΡΠΎΡΠΈΠ°Π»ΡΠ½ΡΠΉ ΠΏΠΎΡΡΠ΄ΠΎΠΊ Π½Π°Ρ ΠΎΠ΄ΠΈΡΡΡ ΠΏΠΎΠ΄ ΡΠ³ΡΠΎΠ·ΠΎΠΉ. Π§Π΅ΠΌ Π±ΠΎΠ»ΡΡΠ΅ Π»ΡΠ΄ΠΈ Π²Π΅ΡΡΡ Π² ΠΎΠΏΠ°ΡΠ½ΡΠΉ ΠΌΠΈΡ, ΡΠ΅ΠΌ Π±ΠΎΠ»Π΅Π΅ Π½Π΅Π³Π°ΡΠΈΠ²Π½ΠΎ ΠΎΠ½ΠΈ ΠΎΡΠ½ΠΎΡΡΡΡΡ ΠΊ Π°ΡΡΠ³ΡΡΠΏΠΏΠ°ΠΌ, ΠΎΠ΄Π½Π°ΠΊΠΎ ΡΡΠ° ΡΠ²ΡΠ·Ρ ΠΎΠΏΠΎΡΡΠ΅Π΄ΠΎΠ²Π°Π½Π° Π΄ΡΡΠ³ΠΈΠΌΠΈ ΠΏΠ΅ΡΠ΅ΠΌΠ΅Π½Π½ΡΠΌΠΈ.
ΠΠ΅ΡΠ° Π² ΠΊΠΎΠ½ΠΊΡΡΠ΅Π½ΡΠ½ΡΠΉ ΠΌΠΈΡ (jungle world beliefs) — ΡΡΠΎ Π²Π΅ΡΠ° Π² ΠΊΠΎΠ½ΠΊΡΡΠ΅Π½ΡΠΈΡ ΡΠΎ ΡΡΠΎΡΠΎΠ½Ρ ΠΎΠΊΡΡΠΆΠ°ΡΡΠΈΡ ΠΈ Π½Π΅ΠΎΠ±Ρ ΠΎΠ΄ΠΈΠΌΠΎΡΡΡ ΠΏΡΠΎΡΠΈΠ²ΠΎΡΡΠΎΡΡΡ ΠΈΡ Π°ΠΊΡΠΈΠ²Π½ΠΎΡΡΠΈ. Π§Π΅Π»ΠΎΠ²Π΅ΠΊ, Π²Π΅ΡΡΡΠΈΠΉ Π² ΠΊΠΎΠ½ΠΊΡΡΠ΅Π½ΡΠ½ΡΠΉ ΠΌΠΈΡ, ΠΏΠΎΠ»Π°Π³Π°Π΅Ρ, ΡΡΠΎ ΠΎΠΊΡΡΠΆΠ°ΡΡΠΈΠ΅ ΡΡΡΠ΅ΠΌΡΡΡΡ ΠΎΠ±ΡΠ³ΡΠ°ΡΡ Π΅Π³ΠΎ, ΠΏΠΎΡΡΠΎΠΌΡ, ΡΡΠΎΠ±Ρ Π΄ΠΎΡΡΠΈΡΡ ΡΡΠΏΠ΅Ρ Π° ΠΈ Π²ΡΠΈΠ³ΡΠ°ΡΡ ΡΠΎΡΠ΅Π²Π½ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΠ΅, ΠΎΠ½ Π΄ΠΎΠ»ΠΆΠ΅Π½ ΠΈΡΠΏΠΎΠ»ΡΠ·ΠΎΠ²Π°ΡΡ Π²ΡΠ΅ ΠΏΡΠ΅ΠΈΠΌΡΡΠ΅ΡΡΠ²Π°, ΠΏΡΠ΅Π΄ΠΎΡΡΠ°Π²Π»ΡΠ΅ΠΌΡΠ΅ ΡΠΈΡΡΠ°ΡΠΈΠ΅ΠΉ, Π»Π³Π°ΡΡ Π»ΡΠ΄ΡΠΌ ΠΈ ΠΌΠ°Π½ΠΈΠΏΡΠ»ΠΈΡΠΎΠ²Π°ΡΡ ΠΈΠΌΠΈ. Π§Π΅ΠΌ Π±ΠΎΠ»ΡΡΠ΅ Π»ΡΠ΄ΠΈ Π²Π΅ΡΡΡ Π² ΠΊΠΎΠ½ΠΊΡΡΠ΅ΡΠ½ΡΠΉ ΠΌΠΈΡ, ΡΠ΅ΠΌ Π±ΠΎΠ»Π΅Π΅ Π½Π΅Π³Π°ΡΠΈΠ²Π½ΠΎ ΠΎΠ½ΠΈ ΠΎΡΠ½ΠΎΡΡΡΡΡ ΠΊ Π°ΡΡΠ³ΡΡΠΏΠΏΠ°ΠΌ, ΠΎΠ΄Π½Π°ΠΊΠΎ ΡΡΠ° ΡΠ²ΡΠ·Ρ ΠΎΠΏΠΎΡΡΠ΅Π΄ΠΎΠ²Π°Π½Π° Π΄ΡΡΠ³ΠΈΠΌΠΈ ΠΏΠ΅ΡΠ΅ΠΌΠ΅Π½Π½ΡΠΌΠΈ.
ΠΠ΅ΡΠ° Π² ΡΠΏΡΠ°Π²Π΅Π΄Π»ΠΈΠ²ΡΠΉ ΠΌΠΈΡ (just world beliefs) — Π²Π΅ΡΠ° Π² Π·Π°ΡΠ»ΡΠΆΠ΅Π½Π½ΠΎΡΡΡ Π»ΡΠ΄ΡΠΌΠΈ ΡΠ²ΠΎΠΈΡ Π²ΠΎΠ·Π½Π°Π³ΡΠ°ΠΆΠ΄Π΅Π½ΠΈΠΉ ΠΈ Π½Π°ΠΊΠ°Π·Π°Π½ΠΈΠΉ, ΡΡΠΏΠ΅Ρ ΠΎΠ² ΠΈ ΠΏΡΠΎΠ²Π°Π»ΠΎΠ² (ΡΠΌ. Π³Π»Π°Π²Ρ 3). ΠΠΎΡΠ»Π΅Π΄Π½Π΅Π΅ Π²ΡΠ΅ΠΌΡ ΠΏΡΠΈΡ ΠΎΠ»ΠΎΠ³ΠΈ ΠΏΡΠΎΠ²ΠΎΠ΄ΡΡ ΡΠΏΠ΅ΡΠΈΠ°Π»ΡΠ½ΠΎΠ΅ ΡΠ°Π·Π»ΠΈΡΠΈΠ΅ ΠΌΠ΅ΠΆΠ΄Ρ Π²Π΅ΡΠΎΠΉ Π² ΡΠΏΡΠ°Π²Π΅Π΄Π»ΠΈΠ²ΠΎΡΡΡ Π΄Π»Ρ ΡΠ΅Π±Ρ ΠΈ Π΄Π»Ρ ΠΌΠΈΡΠ° Π² ΡΠ΅Π»ΠΎΠΌ. Π§Π΅Π»ΠΎΠ²Π΅ΠΊ, Π²Π΅ΡΡΡΠΈΠΉ Π² ΡΠΏΡΠ°Π²Π΅Π΄Π»ΠΈΠ²ΡΠΉ ΠΌΠΈΡ Π΄Π»Ρ ΡΠ΅Π±Ρ, ΡΡΠΈΡΠ°Π΅Ρ Π·Π°ΡΠ»ΡΠΆΠ΅Π½Π½ΡΠΌΠΈ ΡΠΎΠ±ΡΡΠ²Π΅Π½Π½ΡΠ΅ ΡΡΠΏΠ΅Ρ ΠΈ ΠΈ Π½Π΅ΡΠ΄Π°ΡΠΈ, Π° Π²Π΅ΡΡΡΠΈΠΉ Π² ΡΠΏΡΠ°Π²Π΅Π΄Π»ΠΈΠ²ΡΠΉ ΠΌΠΈΡ Π²ΠΎΠΎΠ±ΡΠ΅ — ΡΡΠΏΠ΅Ρ ΠΈ ΠΈ Π½Π΅ΡΠ΄Π°ΡΠΈ Π²ΡΠ΅Ρ Π»ΡΠ΄Π΅ΠΉ.
ΠΡΠΈ ΡΠΎΡΠΌΡ Π²Π΅ΡΡ Π² ΡΠΏΡΠ°Π²Π΅Π΄Π»ΠΈΠ²ΡΠΉ ΠΌΠΈΡ ΠΎΠΊΠ°Π·ΡΠ²Π°ΡΡ ΠΏΡΠΎΡΠΈΠ²ΠΎΠΏΠΎΠ»ΠΎΠΆΠ½ΠΎΠ΅ Π²ΠΎΠ·Π΄Π΅ΠΉΡΡΠ²ΠΈΠ΅ Π½Π° ΡΠ΅Π»ΠΎΠ²Π΅ΠΊΠ°. ΠΠ΅ΡΠ° Π² ΡΠΏΡΠ°Π²Π΅Π΄Π»ΠΈΠ²ΡΠΉ ΠΌΠΈΡ Π΄Π»Ρ ΡΠ΅Π±Ρ ΡΠΊΡΠ΅ΠΏΠ»ΡΠ΅Ρ ΠΏΡΠΈΡ ΠΎΠ»ΠΎΠ³ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠ΅ Π±Π»Π°Π³ΠΎΠΏΠΎΠ»ΡΡΠΈΠ΅ ΡΠ΅Π»ΠΎΠ²Π΅ΠΊΠ°, Π΄ΠΎΠ²Π΅ΡΠΈΠ΅ Π΄ΡΡΠ³ΠΈΠΌ Π»ΡΠ΄ΡΠΌ ΠΈ Π³ΠΎΡΠΎΠ²Π½ΠΎΡΡΡ ΠΏΡΠΎΡΠ°ΡΡ. Π ΡΠΎ ΠΆΠ΅ Π²ΡΠ΅ΠΌΡ ΠΎΠ±ΡΠ°Ρ Π²Π΅ΡΠ° Π² ΡΠΏΡΠ°Π²Π΅Π΄Π»ΠΈΠ²ΡΠΉ ΠΌΠΈΡ ΡΡ ΡΠ΄ΡΠ°Π΅Ρ ΠΎΡΠ½ΠΎΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ ΠΊ ΠΎΠ±Π΅Π·Π΄ΠΎΠ»Π΅Π½Π½ΡΠΌ Π»ΡΠ΄ΡΠΌ — Π»ΡΠ΄ΡΠΌ Ρ ΡΡΠΆΠ΅Π»ΡΠΌΠΈ Π·Π°Π±ΠΎΠ»Π΅Π²Π°Π½ΠΈΡΠΌΠΈ, Π° ΡΠ°ΠΊΠΆΠ΅ Π»ΡΠ΄ΡΠΌ, ΡΡΠ°Π²ΡΠΈΠΌ ΠΆΠ΅ΡΡΠ²ΠΎΠΉ Π½Π΅ΡΡΠ°ΡΡΠ½ΠΎΠ³ΠΎ ΡΠ»ΡΡΠ°Ρ ΠΈΠ»ΠΈ ΠΏΡΠ΅ΡΡΡΠΏΠ»Π΅Π½ΠΈΡ. ΠΠ°ΠΊ ΡΠ»Π΅Π΄ΡΡΠ²ΠΈΠ΅, Π»ΡΠ΄ΠΈ, Π²Π΅ΡΡΡΠΈΠ΅ Π² ΡΠΏΡΠ°Π²Π΅Π΄Π»ΠΈΠ²ΡΠΉ ΠΌΠΈΡ, Π²ΡΡΠ°ΠΆΠ°ΡΡ Π±ΠΎΠ»ΡΡΠΈΠ΅ ΠΏΡΠ΅Π΄ΡΠ°ΡΡΡΠ΄ΠΊΠΈ ΠΊ ΡΠ»Π΅Π½Π°ΠΌ Π½ΠΈΠ·ΠΊΠΎΡΡΠ°ΡΡΡΠ½ΡΡ Π³ΡΡΠΏΠΏ — Π»ΡΠ΄ΡΠΌ Ρ Π½ΠΈΠ·ΠΊΠΈΠΌ ΡΡΠΎΠ²Π½Π΅ΠΌ Π΄ΠΎΡ ΠΎΠ΄Π°, ΠΌΠΈΠ³ΡΠ°Π½ΡΠ°ΠΌ, Π³ΠΎΠΌΠΎΡΠ΅ΠΊΡΡΠ°Π»Π°ΠΌ, Π»ΡΠ΄ΡΠΌ Ρ ΡΡΠΆΠ΅Π»ΡΠΌΠΈ Π·Π°Π±ΠΎΠ»Π΅Π²Π°Π½ΠΈΡΠΌΠΈ (Furnham, 2003; Sutton, Douglas, 2005). Π’Π°ΠΊΠΈΠΌ ΠΎΠ±ΡΠ°Π·ΠΎΠΌ, ΠΎΠ±ΡΠ°Ρ Π²Π΅ΡΠ° Π² ΡΠΏΡΠ°Π²Π΅Π΄Π»ΠΈΠ²ΡΠΉ ΠΌΠΈΡ Π΄Π΅ΠΉΡΡΠ²ΡΠ΅Ρ ΠΊΠ°ΠΊ ΡΠΊΠ»ΠΎΠ½Π½ΠΎΡΡΡ ΠΊ ΠΎΠΏΡΠ°Π²Π΄Π°Π½ΠΈΡ ΡΠΎΡΠΈΠ°Π»ΡΠ½ΠΎΠΉ ΡΠΈΡΡΠ΅ΠΌΡ: ΠΏΡΡΠ°ΡΡΡ ΠΎΠΏΡΠ°Π²Π΄Π°ΡΡ ΡΡΠΆΠ΅Π»ΠΎΠ΅ ΠΏΠΎΠ»ΠΎΠΆΠ΅Π½ΠΈΠ΅ Π½ΠΈΠ·ΠΊΠΎΡΡΠ°ΡΡΡΠ½ΡΡ Π³ΡΡΠΏΠΏ, Π»ΡΠ΄ΠΈ ΠΈΡΡΡ ΠΏΡΠΈΡΠΈΠ½Ρ Π² ΠΈΡ ΠΈΠ½Π΄ΠΈΠ²ΠΈΠ΄ΡΠ°Π»ΡΠ½ΡΡ ΠΎΡΠΎΠ±Π΅Π½Π½ΠΎΡΡΡΡ .
Π¦Π΅Π½Π½ΠΎΡΡΠΈ — ΡΡΠΎ ΠΎΠ±ΡΠΈΠ΅ ΠΏΡΠΈΠ½ΡΠΈΠΏΡ, ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΠΌΠΈ ΡΠ΅Π»ΠΎΠ²Π΅ΠΊ ΡΡΠΊΠΎΠ²ΠΎΠ΄ΡΡΠ²ΡΠ΅ΡΡΡ Π² ΡΠ²ΠΎΠ΅ΠΉ ΠΆΠΈΠ·Π½ΠΈ. ΠΠ΄Π½Π° ΠΈΠ· Π½Π°ΠΈΠ±ΠΎΠ»Π΅Π΅ ΠΈΠ·Π²Π΅ΡΡΠ½ΡΡ ΡΠΈΠΏΠΎΠ»ΠΎΠ³ΠΈΠΉ ΡΠ΅Π½Π½ΠΎΡΡΠ΅ΠΉ Π±ΡΠ»Π° ΡΠΎΠ·Π΄Π°Π½Π° Π¨Π°Π»ΠΎΠΌΠΎΠΌ Π¨Π²Π°ΡΡΠ΅ΠΌ. Π§ΡΠΎΠ±Ρ ΠΎΠΏΠΈΡΠ°ΡΡ ΡΠ°Π·Π»ΠΈΡΠΈΡ ΠΏΠΎ ΡΠ΅Π½Π½ΠΎΡΡΠ½ΡΠΌ ΠΎΡΠΈΠ΅Π½ΡΠ°ΡΠΈΡΠΌ, Π¨Π²Π°ΡΡ ΡΠΎΠ·Π΄Π°Π» ΠΌΠΎΠ΄Π΅Π»ΠΈ ΠΈΠ½Π΄ΠΈΠ²ΠΈΠ΄ΡΠ°Π»ΡΠ½ΡΡ ΠΈ ΠΊΡΠ»ΡΡΡΡΠ½ΡΡ ΡΠ΅Π½Π½ΠΎΡΡΠ΅ΠΉ. ΠΠΎΠ΄Π΅Π»Ρ ΠΈΠ½Π΄ΠΈΠ²ΠΈΠ΄ΡΠ°Π»ΡΠ½ΡΡ ΡΠ΅Π½Π½ΠΎΡΡΠ΅ΠΉ ΠΎΠΏΠΈΡΡΠ²Π°Π΅Ρ ΡΠ°Π·Π»ΠΈΡΠΈΡ ΠΌΠ΅ΠΆΠ΄Ρ ΠΎΡΠ΄Π΅Π»ΡΠ½ΡΠΌΠΈ Π»ΡΠ΄ΡΠΌΠΈ, Π° ΠΌΠΎΠ΄Π΅Π»Ρ ΠΊΡΠ»ΡΡΡΡΠ½ΡΡ — ΠΌΠ΅ΠΆΠ΄Ρ ΡΡΡΠ°Π½Π°ΠΌΠΈ.
Π‘ΠΎΠ³Π»Π°ΡΠ½ΠΎ ΠΌΠΎΠ΄Π΅Π»ΠΈ ΠΈΠ½Π΄ΠΈΠ²ΠΈΠ΄ΡΠ°Π»ΡΠ½ΡΡ ΡΠ΅Π½Π½ΠΎΡΡΠ΅ΠΉ, ΡΠ΅Π½Π½ΠΎΡΡΠΈ ΡΠ΅Π»ΠΎΠ²Π΅ΠΊΠ° ΠΎΠ±ΡΠ°Π·ΡΡΡ Π΄Π²Π° Π±Π°Π·ΠΎΠ²ΡΡ ΠΈΠ·ΠΌΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΈΡ: «ΠΎΡΠΊΡΡΡΠΎΡΡΡ ΠΊ ΠΈΠ·ΠΌΠ΅Π½Π΅Π½ΠΈΡ — ΠΊΠΎΠ½ΡΠ΅ΡΠ²Π°ΡΠΈΠ·ΠΌ» ΠΈ «ΡΠ°ΠΌΠΎΠ²ΠΎΠ·Π²ΡΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ — ΡΠ°ΠΌΠΎΡΡΠ°Π½ΡΡΠ΅Π½Π΄Π΅Π½ΡΠ½ΠΎΡΡΡ» (ΡΠΌ. Π³Π»Π°Π²Ρ 1). ΠΡΡΠ»Π΅Π΄ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΡ ΠΏΠΎΠΊΠ°Π·ΡΠ²Π°ΡΡ, ΡΡΠΎ ΠΈΠ½Π΄ΠΈΠ²ΠΈΠ΄ΡΠ°Π»ΡΠ½ΡΠ΅ ΡΠ΅Π½Π½ΠΎΡΡΠΈ ΠΏΡΠ΅Π΄ΡΠΊΠ°Π·ΡΠ²Π°ΡΡ ΠΏΡΠ΅Π΄ΡΠ°ΡΡΡΠ΄ΠΊΠΈ Π»ΡΠ΄Π΅ΠΉ ΠΊ ΡΡΠ½ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠΌ ΠΈ ΡΠ°ΡΠΎΠ²ΡΠΌ ΠΌΠ΅Π½ΡΡΠΈΠ½ΡΡΠ²Π°ΠΌ, ΠΆΠ΅Π½ΡΠΈΠ½Π°ΠΌ, Π³ΠΎΠΌΠΎΡΠ΅ΠΊΡΡΠ°Π»Π°ΠΌ. Π ΡΠ΅Π»ΠΎΠΌ Π»ΡΠ΄ΠΈ Ρ ΡΠ΅Π½Π½ΠΎΡΡΡΠΌΠΈ ΡΠ°ΠΌΠΎΠ²ΠΎΠ·Π²ΡΡΠ΅Π½ΠΈΡ ΠΈ ΠΊΠΎΠ½ΡΠ΅ΡΠ²Π°ΡΠΈΠ·ΠΌΠ° Π΄Π΅ΠΌΠΎΠ½ΡΡΡΠΈΡΡΡΡ Π±ΠΎΠ»ΡΡΠΈΠ΅ ΠΏΡΠ΅Π΄ΡΠ°ΡΡΡΠ΄ΠΊΠΈ, ΡΠ΅ΠΌ Π»ΡΠ΄ΠΈ Ρ ΡΠ΅Π½Π½ΠΎΡΡΡΠΌΠΈ ΡΠ°ΠΌΠΎΡΡΠ°Π½ΡΡΠ΅Π½Π΄Π΅Π½ΡΠ½ΠΎΡΡΠΈ ΠΈ ΠΎΡΠΊΡΡΡΠΎΡΡΠΈ Π½ΠΎΠ²ΠΎΠΌΡ ΠΎΠΏΡΡΡ (Hodson, Dhont, 2015).
Π‘ΠΎΠ³Π»Π°ΡΠ½ΠΎ ΠΌΠΎΠ΄Π΅Π»ΠΈ ΠΊΡΠ»ΡΡΡΡΠ½ΡΡ ΡΠ΅Π½Π½ΠΎΡΡΠ΅ΠΉ, ΡΠ΅Π½Π½ΠΎΡΡΠΈ ΠΎΠ±ΡΠ°Π·ΡΡΡ ΡΡΠΈ ΠΎΠ±ΡΠΈΡ ΠΈΠ·ΠΌΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΈΡ. «ΠΠ²ΡΠΎΠ½ΠΎΠΌΠΈΡ — ΠΏΡΠΈΠ½Π°Π΄Π»Π΅ΠΆΠ½ΠΎΡΡΡ» ΠΎΡΡΠ°ΠΆΠ°Π΅Ρ, ΠΊΠ°ΠΊΠΈΠΌ ΠΎΠ±ΡΠ°Π·ΠΎΠΌ Π² ΠΊΡΠ»ΡΡΡΡΠ΅ ΡΠ΅ΡΠ°Π΅ΡΡΡ ΠΏΡΠΎΠ±Π»Π΅ΠΌΠ° ΠΎΡΠ½ΠΎΡΠ΅Π½ΠΈΠΉ ΠΌΠ΅ΠΆΠ΄Ρ Π»ΠΈΡΠ½ΠΎΡΡΡΡ ΠΈ Π³ΡΡΠΏΠΏΠΎΠΉ. Π Π°Π²ΡΠΎΠ½ΠΎΠΌΠ½ΡΡ ΠΊΡΠ»ΡΡΡΡΠ°Ρ ΡΠ΅Π»ΠΎΠ²Π΅ΠΊ Π²ΠΎΡΠΏΡΠΈΠ½ΠΈΠΌΠ°Π΅ΡΡΡ ΠΊΠ°ΠΊ ΡΠ°ΠΌΠΎΡΡΠΎΡΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎΠ΅ ΠΈ Π½Π΅Π·Π°Π²ΠΈΡΠΈΠΌΠΎΠ΅ ΡΡΡΠ΅ΡΡΠ²ΠΎ, ΠΊΠΎΡΠΎΡΠΎΠ΅ ΠΌΠΎΠΆΠ΅Ρ ΡΠΎΡΠΌΠΈΡΠΎΠ²Π°ΡΡ ΠΈ ΠΏΡΠ±Π»ΠΈΡΠ½ΠΎ Π²ΡΡΠ°ΠΆΠ°ΡΡ ΡΠ²ΠΎΠΈ Π°ΡΡΠΈΡΡΠ΄Ρ. Π ΠΊΡΠ»ΡΡΡΡΠ°Ρ «ΠΏΡΠΈΠ½Π°Π΄Π»Π΅ΠΆΠ½ΠΎΡΡΠΈ» Π»ΡΠ΄ΠΈ ΡΠ°ΡΡΠΌΠ°ΡΡΠΈΠ²Π°ΡΡΡΡ ΠΊΠ°ΠΊ ΡΠ°ΡΡΡ Π³ΡΡΠΏΠΏΡ. Π‘ΠΌΡΡΠ» ΠΈΡ ΠΆΠΈΠ·Π½ΠΈ ΠΊΡΠΎΠ΅ΡΡΡ Π² ΡΠΎΠ·Π΄Π°Π½ΠΈΠΈ ΠΈ ΠΏΠΎΠ΄Π΄Π΅ΡΠΆΠ°Π½ΠΈΠΈ ΠΎΡΠ½ΠΎΡΠ΅Π½ΠΈΠΉ Ρ ΠΎΠΊΡΡΠΆΠ°ΡΡΠΈΠΌΠΈ.
«Π Π°Π²Π½ΠΎΠΏΡΠ°Π²ΠΈΠ΅ — ΠΈΠ΅ΡΠ°ΡΡ ΠΈΡ» ΠΎΡΡΠ°ΠΆΠ°Π΅Ρ, ΠΊΠ°ΠΊΠΈΠΌ ΠΎΠ±ΡΠ°Π·ΠΎΠΌ Π² ΠΊΡΠ»ΡΡΡΡΠ΅ ΡΠ΅ΡΠ°Π΅ΡΡΡ ΠΏΡΠΎΠ±Π»Π΅ΠΌΠ° ΠΎΠ±Π΅ΡΠΏΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΈΡ ΡΠΎΡΠΈΠ°Π»ΡΠ½ΠΎ ΠΎΡΠ²Π΅ΡΡΡΠ²Π΅Π½Π½ΠΎΠ³ΠΎ ΠΏΠΎΠ²Π΅Π΄Π΅Π½ΠΈΡ. Π ΠΊΡΠ»ΡΡΡΡΠ°Ρ «ΡΠ°Π²Π½ΠΎΠΏΡΠ°Π²ΠΈΡ» ΡΠ°ΠΊΠΎΠ΅ ΠΏΠΎΠ²Π΅Π΄Π΅Π½ΠΈΠ΅ ΠΎΠ±Π΅ΡΠΏΠ΅ΡΠΈΠ²Π°Π΅ΡΡΡ Π·Π° ΡΡΠ΅Ρ ΠΏΡΠΈΠ·Π½Π°Π½ΠΈΡ ΠΌΠΎΡΠ°Π»ΡΠ½ΠΎΠ³ΠΎ ΡΠ°Π²Π΅Π½ΡΡΠ²Π° Π»ΡΠ΄Π΅ΠΉ, Π½Π΅ΠΎΠ±Ρ ΠΎΠ΄ΠΈΠΌΠΎΡΡΠΈ Π΄ΠΎΠ±ΡΠΎΠ²ΠΎΠ»ΡΠ½ΠΎΠ³ΠΎ ΠΎΠ±ΡΠ΅Π΄ΠΈΠ½Π΅Π½ΠΈΡ ΠΈ Π·Π°Π±ΠΎΡΡ ΠΎ Π±Π»Π°Π³Π΅ ΠΎΠΊΡΡΠΆΠ°ΡΡΠΈΡ . Π ΠΈΠ΅ΡΠ°ΡΡ ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΡ ΠΎΠ±ΡΠ΅ΡΡΠ²Π°Ρ ΠΏΡΠ°ΠΊΡΠΈΠΊΡΠ΅ΡΡΡ Π½Π΅ΡΠ°Π²Π½ΠΎΠ΅ ΡΠ°ΡΠΏΡΠ΅Π΄Π΅Π»Π΅Π½ΠΈΠ΅ Π²Π»Π°ΡΡΠΈ ΠΌΠ΅ΠΆΠ΄Ρ Π»ΡΠ΄ΡΠΌΠΈ. Π‘ΠΎΡΠΈΠ°Π»ΡΠ½ΠΎ ΠΎΡΠ²Π΅ΡΡΡΠ²Π΅Π½Π½ΠΎΠ΅ ΠΏΠΎΠ²Π΅Π΄Π΅Π½ΠΈΠ΅ ΠΎΠ±Π΅ΡΠΏΠ΅ΡΠΈΠ²Π°Π΅ΡΡΡ ΡΠΈΡΡΠ΅ΠΌΠΎΠΉ ΡΠΎΠ»Π΅Π²ΡΡ ΠΏΡΠ΅Π΄ΠΏΠΈΡΠ°Π½ΠΈΠΉ ΠΈ ΡΠΎΠ³Π»Π°ΡΠΈΠ΅ΠΌ Π»ΡΠ΄Π΅ΠΉ Π½Π° ΠΈΡ Π²ΡΠΏΠΎΠ»Π½Π΅Π½ΠΈΠ΅.
«ΠΠ°ΡΠΌΠΎΠ½ΠΈΡ — ΠΌΠ°ΡΡΠ΅ΡΡΡΠ²ΠΎ» ΠΎΡΡΠ°ΠΆΠ°Π΅Ρ, ΠΊΠ°ΠΊΠΈΠΌ ΠΎΠ±ΡΠ°Π·ΠΎΠΌ Π² ΠΊΡΠ»ΡΡΡΡΠ΅ ΡΠ΅ΡΠ°Π΅ΡΡΡ ΠΏΡΠΎΠ±Π»Π΅ΠΌΠ° ΡΠ΅Π³ΡΠ»ΡΡΠΈΠΈ ΠΏΡΠΈΡΠΎΠ΄Π½ΠΎΠ³ΠΎ ΠΈ ΡΠΎΡΠΈΠ°Π»ΡΠ½ΠΎΠ³ΠΎ ΠΎΠΊΡΡΠΆΠ΅Π½ΠΈΡ. ΠΡΠ»ΡΡΡΡΡ «Π³Π°ΡΠΌΠΎΠ½ΠΈΠΈ» ΠΏΠΎΠ±ΡΠΆΠ΄Π°ΡΡ ΡΠ΅Π»ΠΎΠ²Π΅ΠΊΠ° ΠΏΡΠΈΠ½ΠΈΠΌΠ°ΡΡ ΠΌΠΈΡ ΡΠ°ΠΊΠΈΠΌ, ΠΊΠ°ΠΊΠΎΠ² ΠΎΠ½ Π΅ΡΡΡ. Π ΠΊΡΠ»ΡΡΡΡΠ°Ρ «ΠΌΠ°ΡΡΠ΅ΡΡΡΠ²Π°» ΠΎΠ΄ΠΎΠ±ΡΡΠ΅ΡΡΡ ΠΈΠ·ΠΌΠ΅Π½Π΅Π½ΠΈΠ΅ ΡΠ΅Π»ΠΎΠ²Π΅ΠΊΠΎΠΌ ΠΏΡΠΈΡΠΎΠ΄Π½ΠΎΠΉ ΠΈ ΡΠΎΡΠΈΠ°Π»ΡΠ½ΠΎΠΉ ΡΡΠ΅Π΄Ρ Π΄Π»Ρ Π΄ΠΎΡΡΠΈΠΆΠ΅Π½ΠΈΡ Π»ΠΈΡΠ½ΡΡ ΠΈΠ»ΠΈ Π³ΡΡΠΏΠΏΠΎΠ²ΡΡ ΡΠ΅Π»Π΅ΠΉ.
ΠΠ΅ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΠ΅ ΠΈΡΡΠ»Π΅Π΄ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΡ ΠΏΠΎΠΊΠ°Π·ΡΠ²Π°ΡΡ, ΡΡΠΎ Π»ΡΡΡΠ΅ Π²ΡΠ΅Π³ΠΎ ΠΏΡΠ΅Π΄ΡΠ°ΡΡΡΠ΄ΠΊΠΈ ΠΏΡΠ΅Π΄ΡΠΊΠ°Π·ΡΠ²Π°Π΅Ρ ΠΏΠΎΠ»ΠΎΠΆΠ΅Π½ΠΈΠ΅ ΠΊΡΠ»ΡΡΡΡΡ Π½Π° ΠΎΡΠΈ «ΡΠ°Π²Π½ΠΎΠΏΡΠ°Π²ΠΈΠ΅ — ΠΈΠ΅ΡΠ°ΡΡ ΠΈΡ». ΠΠ°ΠΏΡΠΈΠΌΠ΅Ρ, Π½Π΅Π΄Π°Π²Π½Π΅Π΅ ΠΈΡΡΠ»Π΅Π΄ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΠ΅, ΠΏΡΠΎΠ²Π΅Π΄Π΅Π½Π½ΠΎΠ΅ Π² ΠΠ·ΡΠ°ΠΈΠ»Π΅ (Π΅Π²ΡΠ΅ΠΈ, Π°ΡΠ°Π±Ρ, ΠΌΠΈΠ³ΡΠ°Π½ΡΡ ΠΈΠ· Π±ΡΠ²ΡΠ΅Π³ΠΎ Π‘ΠΎΠ²Π΅ΡΡΠΊΠΎΠ³ΠΎ Π‘ΠΎΡΠ·Π°) ΠΈ ΠΠ΅ΡΠΌΠ°Π½ΠΈΠΈ (Π½Π΅ΠΌΡΡ, ΠΌΠΈΠ³ΡΠ°Π½ΡΡ ΠΈΠ· Π’ΡΡΡΠΈΠΈ ΠΈ Π±ΡΠ²ΡΠ΅Π³ΠΎ Π‘ΠΎΠ²Π΅ΡΡΠΊΠΎΠ³ΠΎ Π‘ΠΎΡΠ·Π°), ΠΏΠΎΠΊΠ°Π·Π°Π»ΠΎ, ΡΡΠΎ ΠΏΡΠ΅Π΄ΡΡΠ°Π²ΠΈΡΠ΅Π»ΠΈ ΡΠ³Π°Π»ΠΈΡΠ°ΡΠ½ΡΡ ΠΊΡΠ»ΡΡΡΡ Π΄Π΅ΠΌΠΎΠ½ΡΡΡΠΈΡΠΎΠ²Π°Π»ΠΈ ΠΌΠ΅Π½ΡΡΠΈΠ΅ ΠΏΡΠ΅Π΄ΡΠ°ΡΡΡΠ΄ΠΊΠΈ ΠΊ Π°ΡΡΠ³ΡΡΠΏΠΏΠ΅, ΡΠ΅ΠΌ ΠΏΡΠ΅Π΄ΡΡΠ°Π²ΠΈΡΠ΅Π»ΠΈ ΠΈΠ΅ΡΠ°ΡΡ ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΡ (Schhiefer et ai, 2010).
Π Π΅Π»ΠΈΠ³ΠΈΠΎΠ·Π½ΠΎΡΡΡ — ΠΏΡΠΈΠ½Π°Π΄Π»Π΅ΠΆΠ½ΠΎΡΡΡ ΡΠ΅Π»ΠΎΠ²Π΅ΠΊΠ° ΠΊ ΠΊΠ°ΠΊΠΎΠΉ-Π»ΠΈΠ±ΠΎ ΡΠ΅Π»ΠΈΠ³ΠΈΠΎΠ·Π½ΠΎΠΉ ΠΊΠΎΠ½ΡΠ΅ΡΡΠΈΠΈ (Ρ ΡΠΈΡΡΠΈΠ°Π½ΡΡΠ²Ρ, ΠΈΡΠ»Π°ΠΌΡ, ΠΈΡΠ΄Π°ΠΈΠ·ΠΌΡ, Π±ΡΠ΄Π΄ΠΈΠ·ΠΌΡ ΠΈ Ρ. ΠΏ.). Π 1950—1960;Π΅ Π³Π³. ΠΈΡΡΠ»Π΅Π΄ΠΎΠ²Π°ΡΠ΅Π»ΠΈ ΠΏΠΎΠ»Π°Π³Π°Π»ΠΈ, ΡΡΠΎ ΡΠ΅Π»ΠΈΠ³ΠΈΠΎΠ·Π½ΠΎΡΡΡ ΠΏΠΎΠ·ΠΈΡΠΈΠ²Π½ΠΎ ΡΠ²ΡΠ·Π°Π½Π° Ρ ΠΏΡΠ΅Π΄ΡΠ°ΡΡΡΠ΄ΠΊΠ°ΠΌΠΈ — ΡΠ΅ΠΌ Π±ΠΎΠ»Π΅Π΅ ΡΠ΅Π»ΠΈΠ³ΠΈΠΎΠ·Π΅Π½ ΡΠ΅Π»ΠΎΠ²Π΅ΠΊ, ΡΠ΅ΠΌ Π½Π΅Π³Π°ΡΠΈΠ²Π½Π΅Π΅ ΠΎΠ½ ΠΎΡΠ½ΠΎΡΠΈΡΡΡ ΠΊ Π½ΠΈΠ·ΠΊΠΎΡΡΠ°ΡΡΡΠ½ΡΠΌ Π³ΡΡΠΏΠΏΠ°ΠΌ: ΠΆΠ΅Π½ΡΠΈΠ½Π°ΠΌ, ΠΏΡΠ΅Π΄ΡΡΠ°Π²ΠΈΡΠ΅Π»ΡΠΌ Π΄ΡΡΠ³ΠΈΡ ΡΡΠ½ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΡ ΠΈ ΡΠ°ΡΠΎΠ²ΡΡ Π³ΡΡΠΏΠΏ, ΡΠ΅ΠΊΡΡΠ°Π»ΡΠ½ΡΠΌ ΠΌΠ΅Π½ΡΡΠΈΠ½ΡΡΠ²Π°ΠΌ, ΠΏΡΠ΅Π΄ΡΡΠ°Π²ΠΈΡΠ΅Π»ΡΠΌ Π΄ΡΡΠ³ΠΈΡ ΡΠ΅Π»ΠΈΠ³ΠΈΠΎΠ·Π½ΡΡ ΠΊΠΎΠ½ΡΠ΅ΡΡΠΈΠΉ.
ΠΠΎΠ·ΠΆΠ΅ Π²ΡΡΡΠ½ΠΈΠ»ΠΎΡΡ, ΡΡΠΎ Π΄Π΅Π»ΠΎ ΠΎΠ±ΡΡΠΎΠΈΡ ΡΠ»ΠΎΠΆΠ½Π΅Π΅: Π½Π° ΠΎΡΠ½ΠΎΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ ΠΊ ΡΠΎΡΠΈΠ°Π»ΡΠ½ΡΠΌ Π³ΡΡΠΏΠΏΠ°ΠΌ Π²Π»ΠΈΡΠ΅Ρ Π½Π΅ ΡΠ°ΠΊΡ ΠΏΡΠΈΠ½Π°Π΄Π»Π΅ΠΆΠ½ΠΎΡΡΠΈ ΠΊ ΡΠ΅Π»ΠΈΠ³ΠΈΠΎΠ·Π½ΠΎΠΌΡ ΡΠΎΠΎΠ±ΡΠ΅ΡΡΠ²Ρ, Π° Π²ΠΎΡΠΏΡΠΈΡΡΠΈΠ΅ ΠΈ ΠΌΠΎΡΠΈΠ²Π°ΡΠΈΡ Π²Π΅ΡΡ. ΠΠΎΡΡΠΎΠΌΡ Π² ΠΏΡΠΈΡ ΠΎΠ»ΠΎΠ³ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΡ ΠΈΡΡΠ»Π΅Π΄ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΡΡ Π½Π΅ ΠΏΡΠΎΡΡΠΎ ΡΠΏΡΠ°ΡΠΈΠ²Π°ΡΡ ΡΠ΅Π»ΠΎΠ²Π΅ΠΊΠ° ΠΎ ΡΠΎΠΌ, ΠΊΠ΅ΠΌ ΠΎΠ½ ΡΠ΅Π±Ρ ΡΡΠΈΡΠ°Π΅Ρ — Π°ΡΠ΅ΠΈΡΡΠΎΠΌ ΠΈΠ»ΠΈ Π²Π΅ΡΡΡΡΠΈΠΌ, Π° ΠΈΠ·ΠΌΠ΅ΡΡΡΡ ΡΠ°ΠΊ Π½Π°Π·ΡΠ²Π°Π΅ΠΌΡΠ΅ ΡΠ΅Π»ΠΈΠ³ΠΈΠΎΠ·Π½ΡΠ΅ ΠΎΡΠΈΠ΅Π½ΡΠ°ΡΠΈΠΈ. ΠΠ°ΠΈΠ±ΠΎΠ»Π΅Π΅ ΡΠ°ΡΡΠΎ ΡΠΏΠΎΠΌΠΈΠ½Π°ΡΡΡΡ ΡΠ΅Π»ΠΈΠ³ΠΈΠΎΠ·Π½ΡΠΉ ΡΡΠ½Π΄Π°ΠΌΠ΅Π½ΡΠ°Π»ΠΈΠ·ΠΌ, ΠΎΡΠΈΠ΅Π½ΡΠ°ΡΠΈΡ Π½Π° ΠΏΠΎΠΈΡΠΊ (ΠΊΠ²Π΅ΡΡ-ΠΎΡΠΈΠ΅Π½ΡΠ°ΡΠΈΡ), Π° ΡΠ°ΠΊΠΆΠ΅ Π²Π½ΡΡΡΠ΅Π½Π½ΡΡ ΠΈ Π²Π½Π΅ΡΠ½ΡΡ ΡΠ΅Π»ΠΈΠ³ΠΈΠΎΠ·Π½Π°Ρ ΠΎΡΠΈΠ΅Π½ΡΠ°ΡΠΈΡ (Hodson, Dhont, 2015).
Π Π΅Π»ΠΈΠ³ΠΈΠΎΠ·Π½ΡΠΉ ΡΡΠ½Π΄Π°ΠΌΠ΅Π½ΡΠ°Π»ΠΈΠ·ΠΌ (religious fundamentalism) — ΡΡΠΎ ΡΠ²Π΅ΡΠ΅Π½Π½ΠΎΡΡΡ ΡΠ΅Π»ΠΎΠ²Π΅ΠΊΠ° Π² Π½Π΅ΠΏΠΎΠ³ΡΠ΅ΡΠΈΠΌΠΎΡΡΠΈ ΡΠ΅Π»ΠΈΠ³ΠΈΠΎΠ·Π½ΠΎΠ³ΠΎ ΡΡΠ΅Π½ΠΈΡ, ΠΏΠ΅ΡΠ΅Π΄Π°ΡΡΠ΅Π³ΠΎ Π°Π±ΡΠΎΠ»ΡΡΠ½ΡΡ ΠΈΡΡΠΈΠ½Ρ ΠΎΠ± ΠΎΡΠ½ΠΎΡΠ΅Π½ΠΈΡΡ ΡΠ΅Π»ΠΎΠ²Π΅ΠΊΠ° ΠΈ Π±ΠΎΠΆΠ΅ΡΡΠ²Π°. Π ΠΏΡΠΈΡ ΠΎΠ»ΠΎΠ³ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΡ ΠΈΡΡΠ»Π΅Π΄ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΡΡ ΡΡΠΎΡ ΡΠ΅ΡΠΌΠΈΠ½ ΠΏΠΎΡΠ²ΠΈΠ»ΡΡ Π±Π»Π°Π³ΠΎΠ΄Π°ΡΡ ΠΠΎΠ±Ρ ΠΠ»ΡΡΠΌΠ΅ΠΉΠ΅ΡΡ — Π°Π²ΡΠΎΡΡ Π²ΡΠΎΡΠΎΠ³ΠΎ Π²Π°ΡΠΈΠ°Π½ΡΠ° ΡΠ΅ΠΎΡΠΈΠΈ Π°Π²ΡΠΎΡΠΈΡΠ°ΡΠ½ΠΎΠΉ Π»ΠΈΡΠ½ΠΎΡΡΠΈ Π‘Altemeyer, Hunsberger, 1992). ΠΡΠΈΡ ΠΎΠ»ΠΎΠ³ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠ΅ ΠΈΡΡΠ»Π΅Π΄ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΡ, ΠΏΡΠΎΠ²Π΅Π΄Π΅Π½Π½ΡΠ΅ Π² ΡΠ°Π·Π½ΡΡ ΡΠ΅Π»ΠΈΠ³ΠΈΠΎΠ·Π½ΡΡ ΠΊΠΎΠ½ΡΠ΅ΡΡΠΈΡΡ , ΠΏΠΎΠΊΠ°Π·Π°Π»ΠΈ, ΡΡΠΎ ΡΠ΅Π»ΠΈΠ³ΠΈΠΎΠ·Π½ΡΠΉ ΡΡΠ½Π΄Π°ΠΌΠ΅Π½ΡΠ°Π»ΠΈΠ·ΠΌ ΡΠ²ΡΠ·Π°Π½ Ρ ΡΠΈΠ»ΡΠ½ΡΠΌ ΡΠ°ΡΠΈΠ·ΠΌΠΎΠΌ, ΡΡΠ½ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠΌΠΈ ΠΏΡΠ΅Π΄ΡΠ°ΡΡΡΠ΄ΠΊΠ°ΠΌΠΈ, ΡΠ΅ΠΊΡΠΈΠ·ΠΌΠΎΠΌ ΠΈ Π³ΠΎΠΌΠΎΡΠΎΠ±ΠΈΠ΅ΠΉ.
ΠΡΠΈΠ΅Π½ΡΠ°ΡΠΈΡ Π½Π° ΡΠ΅Π»ΠΈΠ³ΠΈΠΎΠ·Π½ΡΠΉ ΠΏΠΎΠΈΡΠΊ (quest-orientation) — ΡΡΠΎ ΡΠΊΠ»ΠΎΠ½Π½ΠΎΡΡΡ ΡΠ΅Π»ΠΎΠ²Π΅ΠΊΠ° ΡΠ°ΡΡΠΌΠ°ΡΡΠΈΠ²Π°ΡΡ ΡΠ΅Π»ΠΈΠ³ΠΈΠΎΠ·Π½ΡΠ΅ Π²ΠΎΠΏΡΠΎΡΡ Π²ΠΎ Π²ΡΠ΅ΠΉ ΡΠ»ΠΎΠΆΠ½ΠΎΡΡΠΈ ΠΈ ΡΠΎΠΏΡΠΎΡΠΈΠ²Π»ΡΡΡΡΡ ΠΏΡΠΎΡΡΡΠΌ, ΠΊΠ°ΡΠ΅Π³ΠΎΡΠΈΡΠ½ΡΠΌ ΠΎΡΠ²Π΅ΡΠ°ΠΌ. ΠΡΠΎ ΠΏΠΎΠ½ΡΡΠΈΠ΅ Π²Π²Π΅Π» ΠΡΠ½ΠΈΡΠ» ΠΠ°ΡΡΠΎΠ½ (Batson, Vends, 1982). ΠΠΎ Π΅Π³ΠΎ ΠΌΠ½Π΅Π½ΠΈΡ, Π»ΡΠ΄ΠΈ Ρ ΠΎΡΠΈΠ΅Π½ΡΠ°ΡΠΈΠ΅ΠΉ Π½Π° ΠΏΠΎΠΈΡΠΊ ΠΈΡΠΏΠΎΠ»ΡΠ·ΡΡΡ ΡΠ΅Π»ΠΈΠ³ΠΈΡ Π΄Π»Ρ ΡΠΎΠ³ΠΎ, ΡΡΠΎΠ±Ρ Π½Π°ΠΉΡΠΈ ΠΎΡΠ²Π΅ΡΡ Π½Π° ΡΠΊΠ·ΠΈΡΡΠ΅Π½ΡΠΈΠ°Π»ΡΠ½ΡΠ΅ Π²ΠΎΠΏΡΠΎΡΡ. ΠΠ½ΠΈ ΠΈΡΡΡ ΡΠ»ΠΎΠΆΠ½ΡΠ΅ ΠΎΡΠ²Π΅ΡΡ Π½Π° ΡΡΠΈ Π²ΠΎΠΏΡΠΎΡΡ, ΠΏΠΎΠ΄Π²Π΅ΡΠ³Π°ΡΡ ΡΠΎΠΌΠ½Π΅Π½ΠΈΡ ΠΎΡΠ΄Π΅Π»ΡΠ½ΡΠ΅ ΡΠ΅Π»ΠΈΠ³ΠΈΠΎΠ·Π½ΡΠ΅ Π΄ΠΎΠ³ΠΌΡ ΠΈ Π³ΠΎΡΠΎΠ²Ρ ΠΈΠ·ΠΌΠ΅Π½ΡΡΡ Π²Π·Π³Π»ΡΠ΄Ρ. ΠΡΡΠ»Π΅Π΄ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΡ ΠΏΠΎΠΊΠ°Π·ΡΠ²Π°ΡΡ, ΡΡΠΎ ΠΊΠ²Π΅ΡΡ-ΠΎΡΠΈΠ΅Π½ΡΠ°ΡΠΈΡ Π½Π΅Π³Π°ΡΠΈΠ²Π½ΠΎ ΡΠ²ΡΠ·Π°Π½Π° Ρ ΡΠ°ΡΠΎΠ²ΡΠΌΠΈ, ΡΡΠ½ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠΌΠΈ ΠΈ ΡΠ΅ΠΊΡΡΠ°Π»ΡΠ½ΡΠΌΠΈ ΠΏΡΠ΅Π΄ΡΠ°ΡΡΡΠ΄ΠΊΠ°ΠΌΠΈ. ΠΡΠ΄ΠΈ Ρ ΡΠΈΠ»ΡΠ½ΠΎ Π²ΡΡΠ°ΠΆΠ΅Π½Π½ΠΎΠΉ ΠΎΡΠΈΠ΅Π½ΡΠ°ΡΠΈΠ΅ΠΉ Π½Π° ΠΏΠΎΠΈΡΠΊ ΠΎΡΠ½ΠΎΡΡΡΡΡ ΠΊ Π°ΡΡΠ³ΡΡΠΏΠΏΠ°ΠΌ Π»ΡΡΡΠ΅, ΡΠ΅ΠΌ Π»ΡΠ΄ΠΈ ΡΠΎ ΡΠ»Π°Π±ΠΎ Π²ΡΡΠ°ΠΆΠ΅Π½Π½ΠΎΠΉ ΠΎΡΠΈΠ΅Π½ΡΠ°ΡΠΈΠ΅ΠΉ.
Π Π°Π·Π»ΠΈΡΠΈΠ΅ ΠΌΠ΅ΠΆΠ΄Ρ Π²Π½ΡΡΡΠ΅Π½Π½Π΅ΠΉ ΠΈ Π²Π½Π΅ΡΠ½Π΅ΠΉ ΡΠ΅Π»ΠΈΠ³ΠΈΠΎΠ·Π½ΠΎΡΡΡΡ Π±ΡΠ»ΠΎ ΠΎΠΏΠΈΡΠ°Π½ΠΎ ΠΠΎΡΠ΄ΠΎΠ½ΠΎΠΌ ΠΠ»ΠΏΠΎΡΡΠΎΠΌ ΠΈ ΠΠΈΡ Π°ΡΠ»Π΅ΠΌ Π ΠΎΡΡΠΎΠΌ (Allport, Ross, 1967).
ΠΠ½Π΅ΡΠ½ΡΡ ΡΠ΅Π»ΠΈΠ³ΠΈΠΎΠ·Π½Π°Ρ ΠΎΡΠΈΠ΅Π½ΡΠ°ΡΠΈΡ (extrinsic orientation) — ΡΡΠΎ Π²ΠΎΡΠΏΡΠΈΡΡΠΈΠ΅ ΡΠ΅Π»ΠΎΠ²Π΅ΠΊΠΎΠΌ ΡΠ΅Π»ΠΈΠ³ΠΈΠΈ ΠΊΠ°ΠΊ ΡΡΠ΅Π΄ΡΡΠ²Π° Π΄ΠΎΡΡΠΈΠΆΠ΅Π½ΠΈΡ Π΄ΡΡΠ³ΠΈΡ ΡΠ΅Π»Π΅ΠΉ. ΠΡΠ΄ΠΈ Ρ Π²Π½Π΅ΡΠ½Π΅ΠΉ Π»ΠΈΡΠ½ΠΎΠΉ ΠΎΡΠΈΠ΅Π½ΡΠ°ΡΠΈΠ΅ΠΉ ΠΈΡΠΏΠΎΠ»ΡΠ·ΡΡΡ ΡΠ΅Π»ΠΈΠ³ΠΈΡ, ΡΡΠΎΠ±Ρ ΠΏΠΎΠ²ΡΡΠΈΡΡ ΠΏΡΠΈΡ ΠΎΠ»ΠΎΠ³ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠ΅ Π±Π»Π°Π³ΠΎΠΏΠΎΠ»ΡΡΠΈΠ΅, Π° Ρ Π²Π½Π΅ΡΠ½Π΅ΠΉ ΡΠΎΡΠΈΠ°Π»ΡΠ½ΠΎΠΉ — ΡΡΠΎΠ±Ρ Π½Π°ΠΉΡΠΈ ΡΠΎΡΠ°ΡΠ½ΠΈΠΊΠΎΠ², ΡΡΠ°ΡΡ ΡΠ»Π΅Π½ΠΎΠΌ Π³ΡΡΠΏΠΏΡ. Π‘ΠΎΠ²ΡΠ΅ΠΌΠ΅Π½Π½ΡΠ΅ Π°ΠΌΠ΅ΡΠΈΠΊΠ°Π½ΡΠΊΠΈΠ΅ ΠΈ Π΅Π²ΡΠΎΠΏΠ΅ΠΉΡΠΊΠΈΠ΅ ΠΈΡΡΠ»Π΅Π΄ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΡ ΠΏΠΎΠΊΠ°Π·ΡΠ²Π°ΡΡ, ΡΡΠΎ Π²Π½Π΅ΡΠ½ΡΡ ΡΠ΅Π»ΠΈΠ³ΠΈΠΎΠ·Π½Π°Ρ ΠΎΡΠΈΠ΅Π½ΡΠ°ΡΠΈΡ ΠΏΠΎΠ·ΠΈΡΠΈΠ²Π½ΠΎ ΡΠ²ΡΠ·Π°Π½Π° Ρ ΡΠ°ΡΠΈΠ·ΠΌΠΎΠΌ.
ΠΠ½ΡΡΡΠ΅Π½Π½ΡΡ ΡΠ΅Π»ΠΈΠ³ΠΈΠΎΠ·Π½Π°Ρ ΠΎΡΠΈΠ΅Π½ΡΠ°ΡΠΈΡ (intrinsic orientation) — ΡΡΠΎ Π²ΠΎΡΠΏΡΠΈΡΡΠΈΠ΅ ΡΠ΅Π»ΠΎΠ²Π΅ΠΊΠΎΠΌ ΡΠ΅Π»ΠΈΠ³ΠΈΠΈ ΠΊΠ°ΠΊ ΡΠΏΠΎΡΠΎΠ±Π° ΠΎΡΠΌΡΡΠ»Π΅Π½ΠΈΡ ΠΏΡΠΎΠΈΡΡ ΠΎΠ΄ΡΡΠ΅Π³ΠΎ. ΠΠ½ΡΡΡΠ΅Π½Π½ΡΡ ΡΠ΅Π»ΠΈΠ³ΠΈΠΎΠ·Π½ΠΎΡΡΡ ΡΠ²ΡΠ·Π°Π½Π° Ρ ΡΠΎΠ·Π΄Π°Π½ΠΈΠ΅ΠΌ ΡΠΈΡΡΠ΅ΠΌΡ ΡΠΌΡΡΠ»ΠΎΠ², Π½Π΅ΠΎΠ±Ρ ΠΎΠ΄ΠΈΠΌΡΡ Π΄Π»Ρ ΠΏΠΎΠ½ΠΈΠΌΠ°Π½ΠΈΡ ΠΆΠΈΠ·Π½ΠΈ. ΠΡΠ΄ΠΈ Ρ ΡΠΈΠ»ΡΠ½ΠΎ Π²ΡΡΠ°ΠΆΠ΅Π½Π½ΠΎΠΉ Π²Π½ΡΡΡΠ΅Π½Π½Π΅ΠΉ ΠΎΡΠΈΠ΅Π½ΡΠ°ΡΠΈΠ΅ΠΉ Π΄Π΅ΠΌΠΎΠ½ΡΡΡΠΈΡΡΡΡ Π½Π΅Π³Π°ΡΠΈΠ²Π½ΠΎΠ΅ ΠΎΡΠ½ΠΎΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ ΠΊ ΡΠ΅ΠΌ Π³ΡΡΠΏΠΏΠ°ΠΌ, ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΠ΅ ΠΎΡΡΠΆΠ΄Π°ΡΡΡΡ ΡΠ΅Π»ΠΈΠ³ΠΈΠΎΠ·Π½ΡΠΌ ΡΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ΠΌ ΠΈΠ»ΠΈ ΠΎΡΠΈΡΠΈΠ°Π»ΡΠ½ΡΠΌΠΈ ΠΏΡΠ΅Π΄ΡΡΠ°Π²ΠΈΡΠ΅Π»ΡΠΌΠΈ ΡΠ΅ΡΠΊΠ²ΠΈ. Π‘ΠΎΠ²ΡΠ΅ΠΌΠ΅Π½Π½ΡΠ΅ Π°ΠΌΠ΅ΡΠΈΠΊΠ°Π½ΡΠΊΠΈΠ΅ ΠΈ Π΅Π²ΡΠΎΠΏΠ΅ΠΉΡΠΊΠΈΠ΅ ΠΈΡΡΠ»Π΅Π΄ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΡ ΠΏΠΎΠΊΠ°Π·ΡΠ²Π°ΡΡ, ΡΡΠΎ Π²Π½ΡΡΡΠ΅Π½Π½ΡΡ ΡΠ΅Π»ΠΈΠ³ΠΈΠΎΠ·Π½ΠΎΡΡΡ ΠΏΠΎΠ·ΠΈΡΠΈΠ²Π½ΠΎ ΡΠ²ΡΠ·Π°Π½Π° Ρ ΠΏΡΠ΅Π΄ΡΠ°ΡΡΡΠ΄ΠΊΠ°ΠΌΠΈ ΠΊ Π³ΠΎΠΌΠΎΡΠ΅ΠΊΡΡΠ°Π»Π°ΠΌ, Π½ΠΎ Π½Π΅Π³Π°ΡΠΈΠ²Π½ΠΎ — Ρ ΡΠ°ΡΠΎΠ²ΡΠΌΠΈ ΠΈ ΡΡΠ½ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠΌΠΈ ΠΏΡΠ΅Π΄ΡΠ°ΡΡΡΠ΄ΠΊΠ°ΠΌΠΈ.
ΠΡΠΎΠΌΠ΅ ΡΠΎΠ³ΠΎ, Π½Π΅Π΄Π°Π²Π½ΠΈΠ΅ ΠΈΡΡΠ»Π΅Π΄ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΡ ΠΏΠΎΠΊΠ°Π·Π°Π»ΠΈ, ΡΡΠΎ ΡΠ²ΡΠ·Ρ ΠΌΠ΅ΠΆΠ΄Ρ ΡΠ΅Π»ΠΈΠ³ΠΈΠΎΠ·Π½ΠΎΡΡΡΡ ΠΈ ΠΏΡΠ΅Π΄ΡΠ°ΡΡΡΠ΄ΠΊΠ°ΠΌΠΈ Π·Π°Π²ΠΈΡΠΈΡ ΠΎΡ ΡΠ΅Π»ΠΈΠ³ΠΈΠΎΠ·Π½ΠΎΠ³ΠΎ ΡΡΠ΅Π½ΠΈΡ. ΠΡΠΈΡ ΠΎΠ»ΠΎΠ³ΠΈ ΠΏΡΠΎΠ²Π΅Π»ΠΈ ΡΠ°Π·Π»ΠΈΡΠΈΠ΅ ΠΌΠ΅ΠΆΠ΄Ρ Π·Π°ΠΏΠ°Π΄Π½ΡΠΌΠΈ (Ρ ΡΠΈΡΡΠΈΠ°Π½ΡΡΠ²ΠΎΠΌ) ΠΈ Π²ΠΎΡΡΠΎΡΠ½ΡΠΌΠΈ (Π±ΡΠ΄Π΄ΠΈΠ·ΠΌΠΎΠΌ) ΡΠ΅Π»ΠΈΠ³ΠΈΡΠΌΠΈ. ΠΠ½ΠΈ ΠΏΡΠΎΠ΄Π΅ΠΌΠΎΠ½ΡΡΡΠΈΡΠΎΠ²Π°Π»ΠΈ, ΡΡΠΎ Π΅ΡΠ»ΠΈ Π·Π°ΠΏΠ°Π΄Π½Π°Ρ ΡΠ΅Π»ΠΈΠ³ΠΈΠΎΠ·Π½ΠΎΡΡΡ ΡΠ²Π΅Π»ΠΈΡΠΈΠ²Π°Π΅Ρ ΠΏΡΠ΅Π΄ΡΠ°ΡΡΡΠ΄ΠΊΠΈ ΠΊ ΡΠ΅Π»ΠΎΠΌΡ ΡΡΠ΄Ρ Π³ΡΡΠΏΠΏ, ΡΠΎ Π²ΠΎΡΡΠΎΡΠ½Π°Ρ — ΡΠΌΠ΅Π½ΡΡΠ°Π΅Ρ ΠΈΡ (Clobert et al., 2014). ΠΠ΅ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΠ΅ ΡΠΏΠ΅ΡΠΈΠ°Π»ΠΈΡΡΡ ΡΠ²ΡΠ·ΡΠ²Π°ΡΡ ΡΡΠΎ Ρ ΠΊΠ°ΡΡΠΈΠ½ΠΎΠΉ ΠΌΠΈΡΠ°, ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΡ ΠΏΡΠ΅Π΄Π»Π°Π³Π°Π΅Ρ ΡΠ΅Π»ΠΈΠ³ΠΈΠΎΠ·Π½ΠΎΠ΅ ΡΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅. ΠΠΎ ΠΈΡ ΠΌΠ½Π΅Π½ΠΈΡ, ΡΠ΅Π»ΠΈΠ³ΠΈΠΎΠ·Π½ΡΠ΅ ΡΡΠ΅Π½ΠΈΡ, ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΠ΅ ΠΎΠΏΡΠ°Π²Π΄ΡΠ²Π°ΡΡ Π·Π°ΠΊΡΡΡΠΎΡΡΡ, Π½Π΅ΡΠ΅ΡΠΏΠΈΠΌΠΎΡΡΡ ΠΈ ΡΠΎΡΠΈΠ°Π»ΡΠ½ΡΡ ΠΈΠ΅ΡΠ°ΡΡ ΠΈΡ, ΡΠ²Π΅Π»ΠΈΡΠΈΠ²Π°ΡΡ ΠΏΡΠ΅Π΄ΡΠ°ΡΡΡΠ΄ΠΊΠΈ ΠΊ Π½ΠΈΠ·ΠΊΠΎΡΡΠ°ΡΡΡΠ½ΡΠΌ Π³ΡΡΠΏΠΏΠ°ΠΌ, Π° ΡΠ΅, ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΠ΅ ΠΎΠ΄ΠΎΠ±ΡΡΡΡ ΠΎΡΠΊΡΡΡΠΎΡΡΡ, ΡΠ΅ΡΠΏΠΈΠΌΠΎΡΡΡ ΠΈ ΡΠΎΡΠΈΠ°Π»ΡΠ½ΠΎΠ΅ ΡΠ°Π²Π΅Π½ΡΡΠ²ΠΎ, ΡΠΌΠ΅Π½ΡΡΠ°ΡΡ ΡΡΠΈ ΠΏΡΠ΅Π΄ΡΠ°ΡΡΡΠ΄ΠΊΠΈ (Burch-Brown, Baker, 2016).
Π Π·Π°ΠΊΠ»ΡΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ ΡΡΠΎΠΈΡ ΠΎΡΠΌΠ΅ΡΠΈΡΡ, ΡΡΠΎ, Π³ΠΎΠ²ΠΎΡΡ ΠΎ «ΡΠ΅Π»ΠΈΠ³ΠΈΠΎΠ·Π½ΠΎΡΡΠΈ», ΠΏΡΠΈΡ ΠΎΠ»ΠΎΠ³ΠΈ, ΠΊΠ°ΠΊ ΠΏΡΠ°Π²ΠΈΠ»ΠΎ, ΠΈΠΌΠ΅ΡΡ Π² Π²ΠΈΠ΄Ρ Π²Π΅ΡΡ Π² ΡΡΡΠ΅ΡΡΠ²ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΠ΅ ΡΠ²Π΅ΡΡ ΡΠ΅ΡΡΠ΅ΡΡΠ²Π΅Π½Π½ΠΎΠΉ ΡΡΡΠ½ΠΎΡΡΠΈ, ΠΊΠΎΡΠΎΡΠ°Ρ ΠΎΠΊΠ°Π·ΡΠ²Π°Π΅Ρ Π±ΠΎΠ»ΡΡΠΎΠ΅ Π²Π»ΠΈΡΠ½ΠΈΠ΅ Π½Π° ΠΆΠΈΠ·Π½Ρ Π»ΡΠ΄Π΅ΠΉ. ΠΠ΄Π½Π°ΠΊΠΎ Π½Π΅ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΠ΅ ΠΈΡΡΠ»Π΅Π΄ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΡ ΠΏΠΎΠΊΠ°Π·ΡΠ²Π°ΡΡ, ΡΡΠΎ ΡΠ°ΡΠΏΡΠΎΡΡΡΠ°Π½Π΅Π½Π½ΡΠ΅ ΠΏΠΎΠ»ΠΈΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠ΅ ΡΡΠ΅Π½ΠΈΡ ΡΠ°ΠΊΠΆΠ΅ ΠΌΠΎΠ³ΡΡ ΠΏΡΠΈΠ½ΠΈΠΌΠ°ΡΡ ΡΠΎΡΠΌΡ ΡΠ΅Π»ΠΈΠ³ΠΈΠΎΠ·Π½ΡΡ Π²ΠΎΠ·Π·ΡΠ΅Π½ΠΈΠΉ ΠΈ, ΠΊΠ°ΠΊ ΡΠ»Π΅Π΄ΡΡΠ²ΠΈΠ΅, ΠΎΠΊΠ°Π·ΡΠ²Π°ΡΡ ΡΠ°ΠΊΠΎΠ΅ ΠΆΠ΅ Π²Π»ΠΈΡΠ½ΠΈΠ΅ Π½Π° ΠΏΡΠ΅Π΄ΡΠ°ΡΡΡΠ΄ΠΊΠΈ ΠΊ ΡΠ°Π·Π½ΡΠΌ Π³ΡΡΠΏΠΏΠ°ΠΌ ΠΊΠ°ΠΊ ΡΠ΅Π»ΠΈΠ³ΠΈΠΎΠ·Π½ΡΠ΅ ΠΎΡΠΈΠ΅Π½ΡΠ°ΡΠΈΠΈ. Π‘Π΅Π³ΠΎΠ΄Π½Ρ ΡΡΠΎ ΡΠ²Π»Π΅Π½ΠΈΠ΅ ΠΈΠ·Π²Π΅ΡΡΠ½ΠΎ ΠΏΠΎΠ΄ Π½Π°Π·Π²Π°Π½ΠΈΠ΅ΠΌ «Π³ΡΠ°ΠΆΠ΄Π°Π½ΡΠΊΠ°Ρ ΡΠ΅Π»ΠΈΠ³ΠΈΡ».
ΠΠ°ΠΏΡΠΈΠΌΠ΅Ρ, Π² 1989 Π³. Π² Π‘ΠΎΠ²Π΅ΡΡΠΊΠΎΠΌ Π‘ΠΎΡΠ·Π΅ Π±ΡΠ»ΠΎ ΠΏΡΠΎΠ²Π΅Π΄Π΅Π½ΠΎ ΠΈΡΡΠ»Π΅Π΄ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΠ΅, Π² ΠΊΠΎΡΠΎΡΠΎΠΌ ΠΈΠ·ΡΡΠ°Π»Π°ΡΡ ΡΠ²ΡΠ·Ρ ΠΌΠ΅ΠΆΠ΄Ρ ΠΎΡΠ½ΠΎΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ΠΌ ΠΊ ΠΊΠΎΠΌΠΌΡΠ½ΠΈΡΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠΉ ΠΏΠ°ΡΡΠΈΠΈ ΠΈ ΠΏΡΠ΅Π΄ΡΠ°ΡΡΡΠ΄ΠΊΠ°ΠΌΠΈ ΠΊ ΡΠ°Π·Π½ΡΠΌ ΡΠΎΡΠΈΠ°Π»ΡΠ½ΡΠΌ Π³ΡΡΠΏΠΏΠ°ΠΌ (McFarland, 1998). ΠΠ²ΡΠΎΡΡ ΠΈΡΡΠ»Π΅Π΄ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΡ ΠΈΡΠΏΠΎΠ»ΡΠ·ΠΎΠ²Π°Π»ΠΈ ΠΎΠΏΡΠΎΡΠ½ΠΈΠΊΠΈ Π΄Π»Ρ ΠΈΠ·ΠΌΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΈΡ ΡΠ°Π·Π½ΡΡ ΡΠ΅Π»ΠΈΠ³ΠΈΠΎΠ·Π½ΡΡ ΠΎΡΠΈΠ΅Π½ΡΠ°ΡΠΈΠΉ, Π½ΠΎ Π·Π°ΠΌΠ΅Π½ΠΈΠ»ΠΈ ΡΠ»ΠΎΠ²Π° «ΠΠΎΠ³» ΠΈ «ΠΠΈΠ±Π»ΠΈΡ» Π½Π° ΡΠ»ΠΎΠ²Π° «ΠΊΠΎΠΌΠΌΡΠ½ΠΈΠ·ΠΌ» ΠΈ «ΠΌΠ°ΡΠΊΡΠΈΠ·ΠΌ-Π»Π΅Π½ΠΈΠ½ΠΈΠ·ΠΌ». ΠΡΠΎΠΌΠ΅ ΡΠΎΠ³ΠΎ, ΠΎΠ½ΠΈ ΠΈΠ·ΠΌΠ΅ΡΠΈΠ»ΠΈ ΠΏΡΠ΅Π΄ΡΠ°ΡΡΡΠ΄ΠΊΠΈ ΠΏΠΎ ΠΎΡΠ½ΠΎΡΠ΅Π½ΠΈΡ ΠΊ ΠΏΡΡΠΈ ΡΠΎΡΠΈΠ°Π»ΡΠ½ΡΠΌ Π³ΡΡΠΏΠΏΠ°ΠΌ: ΠΆΠ΅Π½ΡΠΈΠ½Π°ΠΌ, Π΅Π²ΡΠ΅ΡΠΌ, Π΄ΠΈΡΡΠΈΠ΄Π΅Π½ΡΠ°ΠΌ, Ρ ΡΠΈΡΡΠΈΠ°Π½Π°ΠΌ ΠΈ Π³ΠΎΠΌΠΎΡΠ΅ΠΊΡΡΠ°Π»Π°ΠΌ. ΠΠ½ΠΈ ΠΎΠ±Π½Π°ΡΡΠΆΠΈΠ»ΠΈ, ΡΡΠΎ Π² ΡΠΎΠ·Π½Π°Π½ΠΈΠΈ ΡΠ΅ΡΠΏΠΎΠ½Π΄Π΅Π½ΡΠΎΠ² ΡΡΠΈ Π³ΡΡΠΏΠΏΡ ΠΎΠ±ΡΠ°Π·ΡΡΡ Π΄Π²Π° ΡΠ°ΠΊΡΠΎΡΠ°: Π² ΠΎΠ΄ΠΈΠ½ Π²ΠΎΡΠ»ΠΈ ΠΆΠ΅Π½ΡΠΈΠ½Ρ ΠΈ Π΅Π²ΡΠ΅ΠΈ, Π° Π² Π΄ΡΡΠ³ΠΎΠΉ — Π³ΠΎΠΌΠΎΡΠ΅ΠΊΡΡΠ°Π»Ρ, Ρ ΡΠΈΡΡΠΈΠ°Π½Π΅ ΠΈ Π΄ΠΈΡΡΠΈΠ΄Π΅Π½ΡΡ. ΠΡΠΈ ΡΡΠΎΠΌ ΡΠ΅Π»ΠΈΠ³ΠΈΠΎΠ·Π½ΡΠΉ ΡΡΠ½Π΄Π°ΠΌΠ΅Π½ΡΠ°Π»ΠΈΠ·ΠΌ ΠΈ Π²Π½ΡΡΡΠ΅Π½Π½ΡΡ ΠΎΡΠΈΠ΅Π½ΡΠ°ΡΠΈΡ Π±ΡΠ»ΠΈ ΠΏΠΎΠ·ΠΈΡΠΈΠ²Π½ΠΎ, Π° ΠΊΠ²Π΅ΡΡ-ΠΎΡΠΈΠ΅Π½ΡΠ°ΡΠΈΡ — Π½Π΅Π³Π°ΡΠΈΠ²Π½ΠΎ ΡΠ²ΡΠ·Π°Π½Ρ Ρ ΠΏΡΠ΅Π΄ΡΠ°ΡΡΡΠ΄ΠΊΠ°ΠΌΠΈ Π² ΠΎΡΠ½ΠΎΡΠ΅Π½ΠΈΠΈ «ΠΈΠ΄Π΅ΠΎΠ»ΠΎΠ³ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈ ΡΡΠΆΠ΄ΡΡ » Π³ΡΡΠΏΠΏ (Π³ΠΎΠΌΠΎΡΠ΅ΠΊΡΡΠ°Π»ΠΎΠ², Ρ ΡΠΈΡΡΠΈΠ°Π½, Π΄ΠΈΡΡΠΈΠ΄Π΅Π½ΡΠΎΠ²). Π ΡΠΎ ΠΆΠ΅ Π²ΡΠ΅ΠΌΡ Π²Π½Π΅ΡΠ½ΡΡ ΡΠ΅Π»ΠΈΠ³ΠΈΠΎΠ·Π½Π°Ρ ΠΎΡΠΈΠ΅Π½ΡΠ°ΡΠΈΡ Π±ΡΠ»Π° ΠΏΠΎΠ·ΠΈΡΠΈΠ²Π½ΠΎ ΡΠ²ΡΠ·Π°Π½Π° Ρ ΠΏΡΠ΅Π΄ΡΠ°ΡΡΡΠ΄ΠΊΠ°ΠΌΠΈ Π² ΠΎΡΠ½ΠΎΡΠ΅Π½ΠΈΠΈ ΠΆΠ΅Π½ΡΠΈΠ½ ΠΈ Π΅Π²ΡΠ΅Π΅Π². ΠΡΠΈ ΡΠ΅Π·ΡΠ»ΡΡΠ°ΡΡ Π±ΡΠ»ΠΈ ΠΏΠΎΡ ΠΎΠΆΠΈ Π½Π° Π΄Π°Π½Π½ΡΠ΅, ΠΏΠΎΠ»ΡΡΠ΅Π½Π½ΡΠ΅ Π½Π° Π°ΠΌΠ΅ΡΠΈΠΊΠ°Π½ΡΠΊΠΎΠΉ Π²ΡΠ±ΠΎΡΠΊΠ΅ ΠΈ Π·Π°ΡΡΠ°Π³ΠΈΠ²Π°ΡΡΠΈΠ΅ ΠΊΠ»Π°ΡΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠ΅ ΡΠ΅Π»ΠΈΠ³ΠΈΠΎΠ·Π½ΡΠ΅ ΠΎΡΠΈΠ΅Π½ΡΠ°ΡΠΈΠΈ.