Π‘ΠΎΠ΅Π΄ΠΈΠ½Π΅Π½ΠΈΠ΅ ΡΠ΅ΡΡ Π² ΡΡΠ΅ΠΏΠ΅Π½ΠΈ ΠΎΠΊΠΈΡΠ»Π΅Π½ΠΈΡ 6+
ΠΡΠΈ ΠΊΠΈΠΏΡΡΠ΅Π½ΠΈΠΈ ΡΠ°Π·Π±Π°Π²Π»Π΅Π½Π½ΠΎΠ³ΠΎ ΡΠ°ΡΡΠ²ΠΎΡΠ° ΡΠ΅ΡΠ½ΠΎΠΉ ΠΊΠΈΡΠ»ΠΎΡΡ ΠΈΠ· Π½Π΅Π³ΠΎ ΠΎΡΠ³ΠΎΠ½ΡΠ΅ΡΡΡ Π²ΠΎΠ΄Π°, ΠΏΡΠΈΡΡΠΌ ΡΠ΅ΠΌΠΏΠ΅ΡΠ°ΡΡΡΠ° ΠΊΠΈΠΏΠ΅Π½ΠΈΡ ΠΏΠΎΠ²ΡΡΠ°Π΅ΡΡΡ Π²ΠΏΠ»ΠΎΡΡ Π΄ΠΎ 337 Π‘, ΠΊΠΎΠ³Π΄Π° Π½Π°ΡΠΈΠ½Π°Π΅Ρ ΠΏΠ΅ΡΠ΅Π³ΠΎΠ½ΡΡΡΡΡ 98,3% H2SO4 (ΡΠΈΡ. 5). ΠΠ°ΠΏΡΠΎΡΠΈΠ², ΠΈΠ· Π±ΠΎΠ»Π΅Π΅ ΠΊΠΎΠ½ΡΠ΅Π½ΡΡΠΈΡΠΎΠ²Π°Π½Π½ΡΡ ΡΠ°ΡΡΠ²ΠΎΡΠΎΠ² ΡΠ»Π΅ΡΡΡΠΈΠ²Π°Π΅ΡΡΡ ΠΈΠ·Π±ΡΡΠΎΠΊ ΡΠ΅ΡΠ½ΠΎΠ³ΠΎ Π°Π½Π³ΠΈΠ΄ΡΠΈΠ΄Π°. ΠΠ°Ρ ΠΊΠΈΠΏΡΡΠ΅ΠΉ ΠΏΡΠΈ 337 Π‘ ΡΠ΅ΡΠ½ΠΎΠΉ ΠΊΠΈΡΠ»ΠΎΡΡ ΡΠ°ΡΡΠΈΡΠ½ΠΎ Π΄ΠΈΡΡΠΎΡΠΈΠΈΡΠΎΠ²Π°Π½ Π½Π° H2O ΠΈ SO3, ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΠ΅ Π²Π½ΠΎΠ²Ρ ΡΠΎΠ΅Π΄ΠΈΠ½ΡΡΡΡΡ ΠΏΡΠΈ ΠΎΡ Π»Π°ΠΆΠ΄Π΅Π½ΠΈΠΈ. ΠΡΡΠΎΠΊΠ°Ρ… Π§ΠΈΡΠ°ΡΡ Π΅ΡΡ >
Π‘ΠΎΠ΅Π΄ΠΈΠ½Π΅Π½ΠΈΠ΅ ΡΠ΅ΡΡ Π² ΡΡΠ΅ΠΏΠ΅Π½ΠΈ ΠΎΠΊΠΈΡΠ»Π΅Π½ΠΈΡ 6+ (ΡΠ΅ΡΠ΅ΡΠ°Ρ, ΠΊΡΡΡΠΎΠ²Π°Ρ, Π΄ΠΈΠΏΠ»ΠΎΠΌ, ΠΊΠΎΠ½ΡΡΠΎΠ»ΡΠ½Π°Ρ)
Π‘Π΅ΡΠ½Π°Ρ ΠΊΠΈΡΠ»ΠΎΡΠ° — H2SO4
ΠΠ±ΡΠ°Π·ΡΠ΅ΡΡΡ H2SO4 ΠΈΠ· SO3 ΠΈ Π²ΠΎΠ΄Ρ, ΡΡΠΎ ΡΠΎΠΏΡΠΎΠ²ΠΎΠΆΠ΄Π°Π΅ΡΡΡ Π±ΠΎΠ»ΡΡΠΈΠΌ Π²ΡΠ΄Π΅Π»Π΅Π½ΠΈΠ΅ΠΌ ΡΠ΅ΠΏΠ»Π°:
H2O + SO3 = H2SO4 + 63 ΠΊΠΠΆ Π§ΠΈΡΡΠ°Ρ 100%-Π½Π°Ρ ΡΠ΅ΡΠ½Π°Ρ ΠΊΠΈΡΠ»ΠΎΡΠ° (ΠΌΠΎΠ½ΠΎΠ³ΠΈΠ΄ΡΠ°Ρ) ΠΏΡΠ΅Π΄ΡΡΠ°Π²Π»ΡΠ΅Ρ ΡΠΎΠ±ΠΎΠΉ Π±Π΅ΡΡΠ²Π΅ΡΠ½ΡΡ ΠΌΠ°ΡΠ»ΡΠ½ΠΈΡΡΡΡ ΠΆΠΈΠ΄ΠΊΠΎΡΡΡ, Π·Π°ΡΡΡΠ²Π°ΡΡΡΡ Π² ΠΊΡΠΈΡΡΠ°Π»Π»ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΡΡ ΠΌΠ°ΡΡΡ ΠΏΡΠΈ +10,3 Π‘ [8]. Π Π΅Π°ΠΊΡΠΈΠ²Π½Π°Ρ ΡΠ΅ΡΠ½Π°Ρ ΠΊΠΈΡΠ»ΠΎΡΠ° ΠΈΠΌΠ΅Π΅Ρ ΠΎΠ±ΡΡΠ½ΠΎ ΠΏΠ»ΠΎΡΠ½ΠΎΡΡΡ 1,84 Π³/ΡΠΌ 3 ΠΈ ΡΠΎΠ΄Π΅ΡΠΆΠΈΡ ΠΎΠΊΠΎΠ»ΠΎ 95% H2SO4. ΠΠ°ΡΠ²Π΅ΡΠ΄Π΅Π²Π°Π΅Ρ ΠΎΠ½Π° Π»ΠΈΡΡ Π½ΠΈΠΆΠ΅ 20 Π‘.
Π ΠΈΡ. 1. Π‘Ρ Π΅ΠΌΠ° Π²ΠΎΠ΄ΠΎΡΠΎΠ΄Π½ΡΡ ΡΠ²ΡΠ·Π΅ΠΉ Π² ΠΊΡΠΈΡΡΠ°Π»Π»Π΅ H2SO4
ΠΠΎΠ½ΠΎΠ³ΠΈΠ΄ΡΠ°Ρ ΠΌΠΎΠΆΠ΅Ρ Π±ΡΡΡ ΠΏΠΎΠ»ΡΡΠ΅Π½ ΠΊΡΠΈΡΡΠ°Π»Π»ΠΈΠ·Π°ΡΠΈΠ΅ΠΉ ΠΊΠΎΠ½ΡΠ΅Π½ΡΡΠΈΡΠΎΠ²Π°Π½Π½ΠΎΠΉ ΡΠ΅ΡΠ½ΠΎΠΉ ΠΊΠΈΡΠ»ΠΎΡΡ ΠΏΡΠΈ 10 Π‘. ΠΠ±ΡΠ°Π·ΡΡΡΠΈΠ΅ Π΅Π³ΠΎ ΠΊΡΠΈΡΡΠ°Π»Π» ΠΌΠΎΠ»Π΅ΠΊΡΠ»Ρ Π2SO4 ΡΠΎΠ΅Π΄ΠΈΠ½Π΅Π½Ρ Π΄ΡΡΠ³ Ρ Π΄ΡΡΠ³ΠΎΠΌ Π΄ΠΎΠ²ΠΎΠ»ΡΠ½ΠΎ ΡΠΈΠ»ΡΠ½ΡΠΌΠΈ (25 ΠΊΠΠΆ/ΠΌΠΎΠ»Ρ) Π²ΠΎΠ΄ΠΎΡΠΎΠ΄Π½ΡΠΌΠΈ ΡΠ²ΡΠ·ΡΠΌΠΈ, ΠΊΠ°ΠΊ ΡΡΠΎ ΡΡ Π΅ΠΌΠ°ΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈ ΠΏΠΎΠΊΠ°Π·Π°Π½ΠΎ Π½Π° ΡΠΈΡ. 1. Π‘Π°ΠΌΠ° ΠΌΠΎΠ»Π΅ΠΊΡΠ»Π° (ΠΠ)2SO2 ΠΈΠΌΠ΅Π΅Ρ ΡΡΡΡΠΊΡΡΡΡ ΠΈΡΠΊΠ°ΠΆΠ΅Π½Π½ΠΎΠ³ΠΎ ΡΠ΅ΡΡΠ°ΡΠ΄ΡΠ° Ρ Π°ΡΠΎΠΌΠΎΠΌ ΡΠ΅ΡΡ ΠΎΠΊΠΎΠ»ΠΎ ΡΠ΅Π½ΡΡΠ° ΠΈ Ρ Π°ΡΠ°ΠΊΡΠ΅ΡΠΈΠ·ΡΠ΅ΡΡΡ ΡΠ»Π΅Π΄ΡΡΡΠΈΠΌΠΈ ΠΏΠ°ΡΠ°ΠΌΠ΅ΡΡΠ°ΠΌΠΈ: (d (SΠΠ) = 154 ΠΏΠΌ, ΠΠSΠΠ = 104, d (S=O) = 143 ΠΏΠΌ, OSO = 119. Π ΠΈΠΎΠ½Π΅ HOSO3, d (SΠΠ) = 161 ΠΈ d (SO) = 145 ΠΏΠΌ, Π° ΠΏΡΠΈ ΠΏΠ΅ΡΠ΅Ρ ΠΎΠ΄Π΅ ΠΊ ΠΈΠΎΠ½Ρ SO42 ΡΠ΅ΡΡΠ°ΡΠ΄Ρ ΠΏΡΠΈΠΎΠ±ΡΠ΅ΡΠ°Π΅Ρ ΠΏΡΠ°Π²ΠΈΠ»ΡΠ½ΡΡ ΡΠΎΡΠΌΡ ΠΈ ΠΏΠ°ΡΠ°ΠΌΠ΅ΡΡΡ Π²ΡΡΠ°Π²Π½ΠΈΠ²Π°ΡΡΡΡ [d (SO) = 148 ΠΏΠΌ].
Π’Π΅ΠΌΠΏΠ΅ΡΠ°ΡΡΡΠ° ΠΏΠ»Π°Π²Π»Π΅Π½ΠΈΡ ΠΌΠΎΠ½ΠΎΠ³ΠΈΠ΄ΡΠ°ΡΠ° ΡΠ°Π²Π½Π° 10,37 Π‘ ΠΏΡΠΈ ΡΠ΅ΠΏΠ»ΠΎΡΠ΅ ΠΏΠ»Π°Π²Π»Π΅Π½ΠΈΡ 10,5 ΠΊΠΠΆ/ΠΌΠΎΠ»Ρ. Π ΠΎΠ±ΡΡΠ½ΡΡ ΡΡΠ»ΠΎΠ²ΠΈΡΡ ΠΎΠ½ ΠΏΡΠ΅Π΄ΡΡΠ°Π²Π»ΡΠ΅Ρ ΡΠΎΠ±ΠΎΠΉ ΠΎΡΠ΅Π½Ρ Π²ΡΠ·ΠΊΡΡ ΠΆΠΈΠ΄ΠΊΠΎΡΡΡ Ρ Π²Π΅ΡΡΠΌΠ° Π²ΡΡΠΎΠΊΠΈΠΌ Π·Π½Π°ΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ΠΌ Π΄ΠΈΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠΉ ΠΏΡΠΎΠ½ΠΈΡΠ°Π΅ΠΌΠΎΡΡΠΈ (=100 ΠΏΡΠΈ 25 Π‘). ΠΠ΅Π·Π½Π°ΡΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½Π°Ρ ΡΠΎΠ±ΡΡΠ²Π΅Π½Π½Π°Ρ ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΎΠ»ΠΈΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠ°Ρ Π΄ΠΈΡΡΠΎΡΠΈΠ°ΡΠΈΡ ΠΌΠΎΠ½ΠΎΠ³ΠΈΠ΄ΡΠ°ΡΠ° ΠΏΡΠΎΡΠ΅ΠΊΠ°Π΅Ρ ΠΏΠ°ΡΠ°Π»Π»Π΅Π»ΡΠ½ΠΎ ΠΏΠΎ Π΄Π²ΡΠΌ Π½Π°ΠΏΡΠ°Π²Π»Π΅Π½ΠΈΡΠΌ: [Π3SO4] [ΠSO4]= 2104 ΠΈ [Π3Π] [ΠS2Π7]= 4105. ΠΠ³ΠΎ ΠΌΠΎΠ»Π΅ΠΊΡΠ»ΡΡΠ½ΠΎ-ΠΈΠΎΠ½Π½ΡΠΉ ΡΠΎΡΡΠ°Π² ΠΌΠΎΠΆΠ΅Ρ Π±ΡΡΡ ΠΏΡΠΈΠ±Π»ΠΈΠΆΠ΅Π½Π½ΠΎ ΠΎΡ Π°ΡΠ°ΠΊΡΠ΅ΡΠΈΠ·ΠΎΠ²Π°Π½ ΡΠ»Π΅Π΄ΡΡΡΠΈΠΌΠΈ Π΄Π°Π½Π½ΡΠΌΠΈ (Π² %):
H2SO4 | HSO4 | H3SO4 | H3O. | HS2O7 | H2S2O7 |
99,5. | 0,18. | 0,14. | 0,09. | 0,05. | 0,04. |
ΠΡΠΈ Π΄ΠΎΠ±Π°Π²Π»Π΅Π½ΠΈΠΈ Π΄Π°ΠΆΠ΅ ΠΌΠ°Π»ΡΡ ΠΊΠΎΠ»ΠΈΡΠ΅ΡΡΠ² Π²ΠΎΠ΄Ρ, ΠΏΡΠ΅ΠΎΠ±Π»Π°Π΄Π°ΡΡΠ΅ΠΉ ΡΡΠ°Π½ΠΎΠ²ΠΈΡΡΡ Π΄ΠΈΡΡΠΎΡΠΈΠ°ΡΠΈΡ ΠΏΠΎ ΡΡ Π΅ΠΌΠ΅:
Π2Π + Π2SΠ4 Π3Π + ΠSO4
ΠΠΎΠ½ΠΎΠ³ΠΈΠ΄ΡΠ°Ρ ΡΠ²Π»ΡΠ΅ΡΡΡ ΠΈΠΎΠ½ΠΈΠ·ΠΈΡΡΡΡΠΈΠΌ ΡΠ°ΡΡΠ²ΠΎΡΠΈΡΠ΅Π»Π΅ΠΌ, ΠΈΠΌΠ΅ΡΡΠΈΠΌ ΠΊΠΈΡΠ»ΠΎΡΠ½ΡΠΉ Ρ Π°ΡΠ°ΠΊΡΠ΅Ρ. Π Π½ΡΠΌ Ρ ΠΎΡΠΎΡΠΎ ΡΠ°ΡΡΠ²ΠΎΡΡΡΡΡΡ ΡΡΠ»ΡΡΠ°ΡΡ ΠΌΠ½ΠΎΠ³ΠΈΡ ΠΌΠ΅ΡΠ°Π»Π»ΠΎΠ² (ΠΏΠ΅ΡΠ΅Ρ ΠΎΠ΄Ρ ΠΏΡΠΈ ΡΡΠΎΠΌ Π² Π±ΠΈΡΡΠ»ΡΡΠ°ΡΡ), ΡΠΎΠ³Π΄Π° ΠΊΠ°ΠΊ ΡΠΎΠ»ΠΈ Π΄ΡΡΠ³ΠΈΡ ΠΊΠΈΡΠ»ΠΎΡ ΡΠ°ΡΡΠ²ΠΎΡΡΡΡΡΡ, ΠΊΠ°ΠΊ ΠΏΡΠ°Π²ΠΈΠ»ΠΎ, Π»ΠΈΡΡ ΠΏΡΠΈ Π²ΠΎΠ·ΠΌΠΎΠΆΠ½ΠΎΡΡΠΈ ΠΈΡ ΡΠΎΠ»ΡΠ²ΠΎΠ»ΠΈΠ·Π° (Ρ ΠΏΠ΅ΡΠ΅Π²ΠΎΠ΄ΠΎΠΌ Π² Π±ΠΈΡΡΠ»ΡΡΠ°ΡΡ). ΠΠ·ΠΎΡΠ½Π°Ρ ΠΊΠΈΡΠ»ΠΎΡΠ° Π²Π΅Π΄Π΅Ρ ΡΠ΅Π±Ρ Π² ΠΌΠΎΠ½ΠΎΠ³ΠΈΠ΄ΡΠ°ΡΠ΅ ΠΊΠ°ΠΊ ΡΠ»Π°Π±ΠΎΠ΅ ΠΎΡΠ½ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΠ΅:
HNO3 + 2H2SO4 H3O+ + NO2+ + 2HSO4;
Ρ Π»ΠΎΡΠ½Π°Ρ — ΠΊΠ°ΠΊ ΠΎΡΠ΅Π½Ρ ΡΠ»Π°Π±Π°Ρ ΠΊΠΈΡΠ»ΠΎΡΠ°.
H2SO4 + HClO4 = H3SO4+ + ClO4;
ΠΠΎΠ½ΠΎΠ³ΠΈΠ΄ΡΠ°Ρ Ρ ΠΎΡΠΎΡΠΎ ΡΠ°ΡΡΠ²ΠΎΡΡΠ΅Ρ ΠΌΠ½ΠΎΠ³ΠΈΠ΅ ΠΎΡΠ³Π°Π½ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠ΅ Π²Π΅ΡΠ΅ΡΡΠ²Π°, ΠΈΠΌΠ΅ΡΡΠΈΠ΅ Π² ΡΠ²ΠΎΡΠΌ ΡΠΎΡΡΠ°Π²Π΅ Π°ΡΠΎΠΌΡ Ρ Π½Π΅ΠΏΠΎΠ΄Π΅Π»ΡΠ½Π½ΡΠΌΠΈ ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΎΠ½Π½ΡΠΌΠΈ ΠΏΠ°ΡΠ°ΠΌΠΈ (ΡΠΏΠΎΡΠΎΠ±Π½ΡΠΌΠΈ ΠΊ ΠΏΡΠΈΡΠΎΠ΅Π΄ΠΈΠ½Π΅Π½ΠΈΡ ΠΏΡΠΎΡΠΎΠ½Π°). ΠΠ΅ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΠ΅ ΠΈΠ· Π½ΠΈΡ ΠΌΠΎΠ³ΡΡ Π±ΡΡΡ Π·Π°ΡΠ΅ΠΌ Π²ΡΠ΄Π΅Π»Π΅Π½Ρ ΠΎΠ±ΡΠ°ΡΠ½ΠΎ Π² Π½Π΅ΠΈΠ·ΠΌΠ΅Π½ΡΠ½Π½ΠΎΠΌ ΡΠΎΡΡΠΎΡΠ½ΠΈΠΈ ΠΏΡΡΠ΅ΠΌ ΠΏΡΠΎΡΡΠΎΠ³ΠΎ ΡΠ°Π·Π±Π°Π²Π»Π΅Π½ΠΈΡ ΡΠ°ΡΡΠ²ΠΎΡΠ° Π²ΠΎΠ΄ΠΎΠΉ. ΠΠΎΠ½ΠΎΠ³ΠΈΠ΄ΡΠ°Ρ ΠΎΠ±Π»Π°Π΄Π°Π΅Ρ Π²ΡΡΠΎΠΊΠΈΠΌ Π·Π½Π°ΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ΠΌ ΠΊΡΠΈΠΎΡΠΊΠΎΠΏΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠΉ ΠΊΠΎΠ½ΡΡΠ°Π½ΡΡ (6,12) ΠΈ ΠΈΠΌ ΠΈΠ½ΠΎΠ³Π΄Π° ΠΏΠΎΠ»ΡΠ·ΡΡΡΡΡ ΠΊΠ°ΠΊ ΡΡΠ΅Π΄ΠΎΠΉ Π΄Π»Ρ ΠΎΠΏΡΠ΅Π΄Π΅Π»Π΅Π½ΠΈΡ ΠΌΠΎΠ»Π΅ΠΊΡΠ»ΡΡΠ½ΡΡ Π²Π΅ΡΠΎΠ² [3].
ΠΠΎΠ½ΡΠ΅Π½ΡΡΠΈΡΠΎΠ²Π°Π½Π½Π°Ρ H2SO4 ΡΠ²Π»ΡΠ΅ΡΡΡ Π΄ΠΎΠ²ΠΎΠ»ΡΠ½ΠΎ ΡΠΈΠ»ΡΠ½ΡΠΌ ΠΎΠΊΠΈΡΠ»ΠΈΡΠ΅Π»Π΅ΠΌ, ΠΎΡΠΎΠ±Π΅Π½Π½ΠΎ ΠΏΡΠΈ Π½Π°Π³ΡΠ΅Π²Π°Π½ΠΈΠΈ (Π²ΠΎΡΡΡΠ°Π½Π°Π²Π»ΠΈΠ²Π°Π΅ΡΡΡ ΠΎΠ±ΡΡΠ½ΠΎ Π΄ΠΎ SO2). ΠΠ°ΠΏΡΠΈΠΌΠ΅Ρ, ΠΎΠ½Π° ΠΎΠΊΠΈΡΠ»ΡΠ΅Ρ HI ΠΈ ΡΠ°ΡΡΠΈΡΠ½ΠΎ HΠr (Π½ΠΎ Π½Π΅ HΠ‘l) Π΄ΠΎ ΡΠ²ΠΎΠ±ΠΎΠ΄Π½ΡΡ Π³Π°Π»ΠΎΠ³Π΅Π½ΠΎΠ². ΠΠΊΠΈΡΠ»ΡΡΡΡΡ Π΅Ρ ΠΈ ΠΌΠ½ΠΎΠ³ΠΈΠ΅ ΠΌΠ΅ΡΠ°Π»Π»Ρ — Cu, Hg ΠΈ Π΄Ρ. (ΡΠΎΠ³Π΄Π° ΠΊΠ°ΠΊ Π·ΠΎΠ»ΠΎΡΠΎ ΠΈ ΠΏΠ»Π°ΡΠΈΠ½Π° ΠΏΠΎ ΠΎΡΠ½ΠΎΡΠ΅Π½ΠΈΡ ΠΊ H2SO4 ΡΡΡΠΎΠΉΡΠΈΠ²Ρ) [6]. Π’Π°ΠΊ Π²Π·Π°ΠΈΠΌΠΎΠ΄Π΅ΠΉΡΡΠ²ΠΈΠ΅ Ρ ΠΌΠ΅Π΄ΡΡ ΠΈΠ΄ΡΡ ΠΏΠΎ ΡΡΠ°Π²Π½Π΅Π½ΠΈΡ:
Cu + 2H2SO4 = CuSO4 + SO2 + H2O.
ΠΡΠ°ΠΊΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈ Π²Π°ΠΆΠ½ΠΎ ΡΠΎ ΠΎΠ±ΡΡΠΎΡΡΠ΅Π»ΡΡΡΠ²ΠΎ, ΡΡΠΎ ΠΎΡΠ΅Π½Ρ ΠΊΡΠ΅ΠΏΠΊΠ°Ρ (Π²ΡΡΠ΅ 75%) ΡΠ΅ΡΠ½Π°Ρ ΠΊΠΈΡΠ»ΠΎΡΠ° Π½Π΅ Π΄Π΅ΠΉΡΡΠ²ΡΠ΅Ρ Π½Π° ΠΆΠ΅Π»Π΅Π·ΠΎ. ΠΡΠΎ ΠΏΠΎΠ·Π²ΠΎΠ»ΡΠ΅Ρ Ρ ΡΠ°Π½ΠΈΡΡ ΠΈ ΠΏΠ΅ΡΠ΅Π²ΠΎΠ·ΠΈΡΡ Π΅Ρ Π² ΡΡΠ°Π»ΡΠ½ΡΡ ΡΠΈΡΡΠ΅ΡΠ½Π°Ρ . ΠΠ°ΠΏΡΠΎΡΠΈΠ², ΡΠ°Π·Π±Π°Π²Π»Π΅Π½Π½Π°Ρ H2SO4 Π»Π΅Π³ΠΊΠΎ ΡΠ°ΡΡΠ²ΠΎΡΡΠ΅Ρ ΠΆΠ΅Π»Π΅Π·ΠΎ Ρ Π²ΡΠ΄Π΅Π»Π΅Π½ΠΈΠ΅ΠΌ Π²ΠΎΠ΄ΠΎΡΠΎΠ΄Π°. ΠΠΊΠΈΡΠ»ΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΡΠ΅ ΡΠ²ΠΎΠΉΡΡΠ²Π° Π΄Π»Ρ Π½Π΅Ρ Π²ΠΎΠ²ΡΠ΅ Π½Π΅ Ρ Π°ΡΠ°ΠΊΡΠ΅ΡΠ½Ρ.
ΠΠ΅ΠΉΡΡΠ²ΡΡ Π² ΠΊΠ°ΡΠ΅ΡΡΠ²Π΅ ΠΎΠΊΠΈΡΠ»ΠΈΡΠ΅Π»Ρ, ΡΠ΅ΡΠ½Π°Ρ ΠΊΠΈΡΠ»ΠΎΡΠ° ΠΎΠ±ΡΡΠ½ΠΎ Π²ΠΎΡΡΡΠ°Π½Π°Π²Π»ΠΈΠ²Π°Π΅ΡΡΡ Π΄ΠΎ SO2. ΠΠ΄Π½Π°ΠΊΠΎ Π½Π°ΠΈΠ±ΠΎΠ»Π΅Π΅ ΡΠΈΠ»ΡΠ½ΡΠΌΠΈ Π²ΠΎΡΡΡΠ°Π½ΠΎΠ²ΠΈΡΠ΅Π»ΡΠΌΠΈ ΠΎΠ½Π° ΠΌΠΎΠΆΠ΅Ρ Π±ΡΡΡ Π²ΠΎΡΡΡΠ°Π½ΠΎΠ²Π»Π΅Π½Π° Π΄ΠΎ S ΠΈ Π΄Π°ΠΆΠ΅ H2S. Π‘ ΡΠ΅ΡΠΎΠ²ΠΎΠ΄ΠΎΡΠΎΠ΄ΠΎΠΌ ΠΊΠΎΠ½ΡΠ΅Π½ΡΡΠΈΡΠΎΠ²Π°Π½Π½Π°Ρ ΡΠ΅ΡΠ½Π°Ρ ΠΊΠΈΡΠ»ΠΎΡΠ° ΡΠ΅Π°Π³ΠΈΡΡΠ΅Ρ ΠΏΠΎ ΡΡΠ°Π²Π½Π΅Π½ΠΈΡ:
H2SO4 + H2S = 2H2O + SO2 + S [1].
ΠΡΠ΅ΠΏΠΊΠ°Ρ ΡΠ΅ΡΠ½Π°Ρ ΠΊΠΈΡΠ»ΠΎΡΠ° ΡΠ½Π΅ΡΠ³ΠΈΡΠ½ΠΎ ΠΏΠΎΠ³Π»ΠΎΡΠ°Π΅Ρ Π²Π»Π°Π³Ρ ΠΈ ΠΏΠΎΡΡΠΎΠΌΡ ΡΠ°ΡΡΠΎ ΠΏΡΠΈΠΌΠ΅Π½ΡΠ΅ΡΡΡ Π΄Π»Ρ ΠΎΡΡΡΠΊΠΈ Π³Π°Π·ΠΎΠ². ΠΡ ΠΌΠ½ΠΎΠ³ΠΈΡ ΠΎΡΠ³Π°Π½ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΡ Π²Π΅ΡΠ΅ΡΡΠ², ΡΠΎΠ΄Π΅ΡΠΆΠ°ΡΠΈΡ Π² ΡΠ²ΠΎΡΠΌ ΡΠΎΡΡΠ°Π²Π΅ Π²ΠΎΠ΄ΠΎΡΠΎΠ΄ ΠΈ ΠΊΠΈΡΠ»ΠΎΡΠΎΠ΄, ΠΎΠ½Π° ΠΎΡΠ½ΠΈΠΌΠ°Π΅Ρ Π²ΠΎΠ΄Ρ, ΡΡΠΎ Π½Π΅ΡΠ΅Π΄ΠΊΠΎ ΠΈΡΠΏΠΎΠ»ΡΠ·ΡΠ΅ΡΡΡ Π² ΡΠ΅Ρ Π½ΠΈΠΊΠ΅. Π‘ ΡΡΠΈΠΌ ΠΆΠ΅ (Π° ΡΠ°ΠΊΠΆΠ΅ Ρ ΠΎΠΊΠΈΡΠ»ΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΡΠΌΠΈ ΡΠ²ΠΎΠΉΡΡΠ²Π°ΠΌΠΈ ΠΊΡΠ΅ΠΏΠΊΠΎΠΉ H2SO4) ΡΠ²ΡΠ·Π°Π½ΠΎ Π΅Ρ ΡΠ°Π·ΡΡΡΠ°ΡΡΠ΅Π΅ Π΄Π΅ΠΉΡΡΠ²ΠΈΠ΅ Π½Π° ΡΠ°ΡΡΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΡΠ΅ ΠΈ ΠΆΠΈΠ²ΠΎΡΠ½ΡΠ΅ ΡΠΊΠ°Π½ΠΈ [6]. Π‘Π»ΡΡΠ°ΠΉΠ½ΠΎ ΠΏΠΎΠΏΠ°Π²ΡΡΡ ΠΏΡΠΈ ΡΠ°Π±ΠΎΡΠ΅ Π½Π° ΠΊΠΎΠΆΡ ΠΈΠ»ΠΈ ΠΏΠ»Π°ΡΡΠ΅ ΡΠ΅ΡΠ½ΡΡ ΠΊΠΈΡΠ»ΠΎΡΡ ΡΠ»Π΅Π΄ΡΠ΅Ρ ΡΠΎΡΡΠ°Ρ ΠΆΠ΅ ΡΠΌΡΡΡ Π±ΠΎΠ»ΡΡΠΈΠΌ ΠΊΠΎΠ»ΠΈΡΠ΅ΡΡΠ²ΠΎΠΌ Π²ΠΎΠ΄Ρ, Π·Π°ΡΠ΅ΠΌ ΡΠΌΠΎΡΠΈΡΡ ΠΏΠΎΡΡΡΠ°Π΄Π°Π²ΡΠ΅Π΅ ΠΌΠ΅ΡΡΠΎ ΡΠ°Π·Π±Π°Π²Π»Π΅Π½Π½ΡΠΌ ΡΠ°ΡΡΠ²ΠΎΡΠΎΠΌ Π°ΠΌΠΌΠΈΠ°ΠΊΠ° ΠΈ Π²Π½ΠΎΠ²Ρ ΠΏΡΠΎΠΌΡΡΡ Π²ΠΎΠ΄ΠΎΠΉ.
Π Π°ΡΡΠ²ΠΎΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ ΠΊΠΎΠ½ΡΠ΅Π½ΡΡΠΈΡΠΎΠ²Π°Π½Π½ΠΎΠΉ ΡΠ΅ΡΠ½ΠΎΠΉ ΠΊΠΈΡΠ»ΠΎΡΡ Π² Π²ΠΎΠ΄Π΅ ΡΠΎΠΏΡΠΎΠ²ΠΎΠΆΠ΄Π°Π΅ΡΡΡ Π·Π½Π°ΡΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΡΠΌ Π²ΡΠ΄Π΅Π»Π΅Π½ΠΈΠ΅ΠΌ ΡΠ΅ΠΏΠ»Π° (ΠΈ Π½Π΅ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΠΌ ΡΠΌΠ΅Π½ΡΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ΠΌ ΠΎΠ±ΡΠ΅Π³ΠΎ ΠΎΠ±ΡΡΠΌΠ° ΡΠΈΡΡΠ΅ΠΌΡ). ΠΠΎΠ½ΠΎΠ³ΠΈΠ΄ΡΠ°Ρ ΠΏΠΎΡΡΠΈ Π½Π΅ ΠΏΡΠΎΠ²ΠΎΠ΄ΠΈΡ ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠ³ΠΎ ΡΠΎΠΊΠ°. ΠΠ°ΠΏΡΠΎΡΠΈΠ², Π²ΠΎΠ΄Π½ΡΠ΅ ΡΠ°ΡΡΠ²ΠΎΡΡ ΡΠ΅ΡΠ½ΠΎΠΉ ΠΊΠΈΡΠ»ΠΎΡΡ ΡΠ²Π»ΡΡΡΡΡ Ρ ΠΎΡΠΎΡΠΈΠΌΠΈ ΠΏΡΠΎΠ²ΠΎΠ΄Π½ΠΈΠΊΠ°ΠΌΠΈ. ΠΠ°ΠΊ Π²ΠΈΠ΄Π½ΠΎ Π½Π° ΡΠΈΡ. 2, ΠΌΠ°ΠΊΡΠΈΠΌΠ°Π»ΡΠ½ΠΎΠΉ ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΎΠΏΡΠΎΠ²ΠΎΠ΄Π½ΠΎΡΡΡΡ ΠΎΠ±Π»Π°Π΄Π°Π΅Ρ ΠΏΡΠΈΠ±Π»ΠΈΠ·ΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎ 30%-Π½Π°Ρ ΠΊΠΈΡΠ»ΠΎΡΠ°. ΠΠΈΠ½ΠΈΠΌΡΠΌ ΠΊΡΠΈΠ²ΠΎΠΉ ΡΠΎΠΎΡΠ²Π΅ΡΡΡΠ²ΡΠ΅Ρ Π³ΠΈΠ΄ΡΠ°ΡΡ ΡΠΎΡΡΠ°Π²Π° H2SO4H2O.
Π ΠΈΡ. 2. ΠΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΎΠΏΡΠΎΠ²ΠΎΠ΄Π½ΠΎΡΡΡ ΡΠ°ΡΡΠ²ΠΎΡΠΎΠ² ΡΠ΅ΡΠ½ΠΎΠΉ ΠΊΠΈΡΠ»ΠΎΡΡ
ΠΡΠ΄Π΅Π»Π΅Π½ΠΈΠ΅ ΡΠ΅ΠΏΠ»Π° ΠΏΡΠΈ ΡΠ°ΡΡΠ²ΠΎΡΠ΅Π½ΠΈΠΈ ΠΌΠΎΠ½ΠΎΠ³ΠΈΠ΄ΡΠ°ΡΠ° Π² Π²ΠΎΠ΄Π΅ ΡΠΎΡΡΠ°Π²Π»ΡΠ΅Ρ (Π² Π·Π°Π²ΠΈΡΠΈΠΌΠΎΡΡΠΈ ΠΎΡ ΠΊΠΎΠ½Π΅ΡΠ½ΠΎΠΉ ΠΊΠΎΠ½ΡΠ΅Π½ΡΡΠ°ΡΠΈΠΈ ΡΠ°ΡΡΠ²ΠΎΡΠ°) Π΄ΠΎ 84 ΠΊΠΠΆ/ΠΌΠΎΠ»Ρ H2SO4. ΠΠ°ΠΏΡΠΎΡΠΈΠ², ΡΠΌΠ΅ΡΠΈΠ²Π°Π½ΠΈΠ΅ΠΌ 66%-Π½ΠΎΠΉ ΡΠ΅ΡΠ½ΠΎΠΉ ΠΊΠΈΡΠ»ΠΎΡΡ, ΠΏΡΠ΅Π΄Π²Π°ΡΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎ ΠΎΡ Π»Π°ΠΆΠ΄Π΅Π½Π½ΠΎΠΉ Π΄ΠΎ 0 Π‘, ΡΠΎ ΡΠ½Π΅Π³ΠΎΠΌ (1:1 ΠΏΠΎ ΠΌΠ°ΡΡΠ΅) ΠΌΠΎΠΆΠ΅Ρ Π±ΡΡΡ Π΄ΠΎΡΡΠΈΠ³Π½ΡΡΠΎ ΠΏΠΎΠ½ΠΈΠΆΠ΅Π½ΠΈΠ΅ ΡΠ΅ΠΌΠΏΠ΅ΡΠ°ΡΡΡΡ, Π΄ΠΎ 37 Π‘.
ΠΠ»Ρ ΡΠ΅ΡΠ½ΠΎΠΉ ΠΊΠΈΡΠ»ΠΎΡΡ ΠΈΠ·Π²Π΅ΡΡΠ½ΠΎ Π½Π΅ΡΠΊΠΎΠ»ΡΠΊΠΎ ΠΊΡΠΈΡΡΠ°Π»Π»ΠΎΠ³ΠΈΠ΄ΡΠ°ΡΠΎΠ², ΡΠΎΡΡΠ°Π² ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΡ ΠΏΠΎΠΊΠ°Π·Π°Π½ Π½Π° ΡΠΈΡ. 3. ΠΠ· Π½ΠΈΡ Π½Π°ΠΈΠ±ΠΎΠ»Π΅Π΅ Π±Π΅Π΄Π½ΡΠΉ Π²ΠΎΠ΄ΠΎΠΉ ΠΏΡΠ΅Π΄ΡΡΠ°Π²Π»ΡΠ΅Ρ ΡΠΎΠ±ΠΎΠΉ ΡΠΎΠ»Ρ ΠΎΠΊΡΠΎΠ½ΠΈΡ: H3O+HSO4-. Π’Π°ΠΊ ΠΊΠ°ΠΊ ΡΠ°ΡΡΠΌΠ°ΡΡΠΈΠ²Π°Π΅ΠΌΠ°Ρ ΡΠΈΡΡΠ΅ΠΌΠ° ΠΎΡΠ΅Π½Ρ ΡΠΊΠ»ΠΎΠ½Π½Π° ΠΊ ΠΏΠ΅ΡΠ΅ΠΎΡ Π»Π°ΠΆΠ΄Π΅Π½ΠΈΡ, ΡΠ°ΠΊΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈ Π½Π°Π±Π»ΡΠ΄Π°Π΅ΠΌΡΠ΅ Π² Π½Π΅ΠΉ ΡΠ΅ΠΌΠΏΠ΅ΡΠ°ΡΡΡΡ Π·Π°ΠΌΠ΅ΡΠ·Π°Π½ΠΈΡ Π»Π΅ΠΆΠ°Ρ Π³ΠΎΡΠ°Π·Π΄ΠΎ Π½ΠΈΠΆΠ΅ ΡΠ΅ΠΌΠΏΠ΅ΡΠ°ΡΡΡ ΠΏΠ»Π°Π²Π»Π΅Π½ΠΈΡ.
ΠΠ·ΠΌΠ΅Π½Π΅Π½ΠΈΠ΅ ΠΏΠ»ΠΎΡΠ½ΠΎΡΡΠΈ Π²ΠΎΠ΄Π½ΡΡ ΡΠ°ΡΡΠ²ΠΎΡΠΎΠ² H2SO4 Ρ Π΅Ρ ΠΊΠΎΠ½ΡΠ΅Π½ΡΡΠ°ΡΠΈΠ΅ΠΉ (Π²Π΅Ρ. %) Π΄Π°Π½ΠΎ Π½ΠΈΠΆΠ΅:
15 Π‘. | 1,033. | 1,068. | 1,142. | 1,222. | 1,307. | 1,399. | 1,502. |
25 Π‘. | 1,030. | 1,064. | 1,137. | 1,215. | 1,299. | 1,391. | 1,494. |
15 Π‘. | 1,615. | 1,732. | 1,820. | 1,839. | 1,841. | 1,836. |
25 Π‘. | 1,606. | 1,722. | 1,809. | 1,829. | 1,831. | 1,827. |
Π ΠΈΡ. 3. Π’Π΅ΠΌΠΏΠ΅ΡΠ°ΡΡΡΡ ΠΏΠ»Π°Π²Π»Π΅Π½ΠΈΡ Π² ΡΠΈΡΡΠ΅ΠΌΠ΅ H2OH2SO4
ΠΠ°ΠΊ Π²ΠΈΠ΄Π½ΠΎ ΠΈΠ· ΡΡΠΈΡ Π΄Π°Π½Π½ΡΡ , ΠΎΠΏΡΠ΅Π΄Π΅Π»Π΅Π½ΠΈΠ΅ ΠΏΠΎ ΠΏΠ»ΠΎΡΠ½ΠΎΡΡΠΈ ΠΊΠΎΠ½ΡΠ΅Π½ΡΡΠ°ΡΠΈΠΈ ΡΠ΅ΡΠ½ΠΎΠΉ ΠΊΠΈΡΠ»ΠΎΡΡ Π²ΡΡΠ΅ 90 Π²Π΅Ρ. % ΡΡΠ°Π½ΠΎΠ²ΠΈΡΡΡ Π²Π΅ΡΡΠΌΠ° Π½Π΅ΡΠΎΡΠ½ΡΠΌ.
ΠΠ°Π²Π»Π΅Π½ΠΈΠ΅ Π²ΠΎΠ΄ΡΠ½ΠΎΠ³ΠΎ ΠΏΠ°ΡΠ° Π½Π°Π΄ ΡΠ°ΡΡΠ²ΠΎΡΠ°ΠΌΠΈ H2SO4 ΡΠ°Π·Π»ΠΈΡΠ½ΠΎΠΉ ΠΊΠΎΠ½ΡΠ΅Π½ΡΡΠ°ΡΠΈΠΈ ΠΏΡΠΈ ΡΠ°Π·Π½ΡΡ ΡΠ΅ΠΌΠΏΠ΅ΡΠ°ΡΡΡΠ°Ρ ΠΏΠΎΠΊΠ°Π·Π°Π½ΠΎ Π½Π° ΡΠΈΡ. 4. Π ΠΊΠ°ΡΠ΅ΡΡΠ²Π΅ ΠΎΡΡΡΠΈΡΠ΅Π»Ρ ΡΠ΅ΡΠ½Π°Ρ ΠΊΠΈΡΠ»ΠΎΡΠ° ΠΌΠΎΠΆΠ΅Ρ Π΄Π΅ΠΉΡΡΠ²ΠΎΠ²Π°ΡΡ Π»ΠΈΡΡ Π΄ΠΎ ΡΠ΅Ρ ΠΏΠΎΡ, ΠΏΠΎΠΊΠ° Π΄Π°Π²Π»Π΅Π½ΠΈΠ΅ Π²ΠΎΠ΄ΡΠ½ΠΎΠ³ΠΎ ΠΏΠ°ΡΠ° Π½Π°Π΄ Π΅Ρ ΡΠ°ΡΡΠ²ΠΎΡΠΎΠΌ ΠΌΠ΅Π½ΡΡΠ΅, ΡΠ΅ΠΌ Π΅Π³ΠΎ ΠΏΠ°ΡΡΠΈΠ°Π»ΡΠ½ΠΎΠ΅ Π΄Π°Π²Π»Π΅Π½ΠΈΠ΅ Π² ΠΎΡΡΡΠ°Π΅ΠΌΠΎΠΌ Π³Π°Π·Π΅.
ΠΡΠΈ ΠΊΠΈΠΏΡΡΠ΅Π½ΠΈΠΈ ΡΠ°Π·Π±Π°Π²Π»Π΅Π½Π½ΠΎΠ³ΠΎ ΡΠ°ΡΡΠ²ΠΎΡΠ° ΡΠ΅ΡΠ½ΠΎΠΉ ΠΊΠΈΡΠ»ΠΎΡΡ ΠΈΠ· Π½Π΅Π³ΠΎ ΠΎΡΠ³ΠΎΠ½ΡΠ΅ΡΡΡ Π²ΠΎΠ΄Π°, ΠΏΡΠΈΡΡΠΌ ΡΠ΅ΠΌΠΏΠ΅ΡΠ°ΡΡΡΠ° ΠΊΠΈΠΏΠ΅Π½ΠΈΡ ΠΏΠΎΠ²ΡΡΠ°Π΅ΡΡΡ Π²ΠΏΠ»ΠΎΡΡ Π΄ΠΎ 337 Π‘, ΠΊΠΎΠ³Π΄Π° Π½Π°ΡΠΈΠ½Π°Π΅Ρ ΠΏΠ΅ΡΠ΅Π³ΠΎΠ½ΡΡΡΡΡ 98,3% H2SO4 (ΡΠΈΡ. 5). ΠΠ°ΠΏΡΠΎΡΠΈΠ², ΠΈΠ· Π±ΠΎΠ»Π΅Π΅ ΠΊΠΎΠ½ΡΠ΅Π½ΡΡΠΈΡΠΎΠ²Π°Π½Π½ΡΡ ΡΠ°ΡΡΠ²ΠΎΡΠΎΠ² ΡΠ»Π΅ΡΡΡΠΈΠ²Π°Π΅ΡΡΡ ΠΈΠ·Π±ΡΡΠΎΠΊ ΡΠ΅ΡΠ½ΠΎΠ³ΠΎ Π°Π½Π³ΠΈΠ΄ΡΠΈΠ΄Π°. ΠΠ°Ρ ΠΊΠΈΠΏΡΡΠ΅ΠΉ ΠΏΡΠΈ 337 Π‘ ΡΠ΅ΡΠ½ΠΎΠΉ ΠΊΠΈΡΠ»ΠΎΡΡ ΡΠ°ΡΡΠΈΡΠ½ΠΎ Π΄ΠΈΡΡΠΎΡΠΈΠΈΡΠΎΠ²Π°Π½ Π½Π° H2O ΠΈ SO3, ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΠ΅ Π²Π½ΠΎΠ²Ρ ΡΠΎΠ΅Π΄ΠΈΠ½ΡΡΡΡΡ ΠΏΡΠΈ ΠΎΡ Π»Π°ΠΆΠ΄Π΅Π½ΠΈΠΈ. ΠΡΡΠΎΠΊΠ°Ρ ΡΠ΅ΠΌΠΏΠ΅ΡΠ°ΡΡΡΠ° ΠΊΠΈΠΏΠ΅Π½ΠΈΡ ΡΠ΅ΡΠ½ΠΎΠΉ ΠΊΠΈΡΠ»ΠΎΡΡ ΠΏΠΎΠ·Π²ΠΎΠ»ΡΠ΅Ρ ΠΈΡΠΏΠΎΠ»ΡΠ·ΠΎΠ²Π°ΡΡ Π΅Ρ Π΄Π»Ρ Π²ΡΠ΄Π΅Π»Π΅Π½ΠΈΡ ΠΏΡΠΈ Π½Π°Π³ΡΠ΅Π²Π°Π½ΠΈΠΈ Π»Π΅Π³ΠΊΠΎΠ»Π΅ΡΡΡΠΈΡ ΠΊΠΈΡΠ»ΠΎΡ ΠΈΠ· ΠΈΡ ΡΠΎΠ»Π΅ΠΉ (Π½Π°ΠΏΡΠΈΠΌΠ΅Ρ, HCl ΠΈΠ· NaCl) [3].
Π ΠΈΡ. 4. ΠΠ°Π²Π»Π΅Π½ΠΈΠ΅ Π²ΠΎΠ΄ΡΠ½ΠΎΠ³ΠΎ ΠΏΠ°ΡΠ° Π½Π°Π΄ ΡΠ°ΡΡΠ²ΠΎΡΠ°ΠΌΠΈ H2SO4
ΠΠ°ΠΊ ΡΠΈΠ»ΡΠ½Π°Ρ Π΄Π²ΡΡ ΠΎΡΠ½ΠΎΠ²Π½Π°Ρ ΠΊΠΈΡΠ»ΠΎΡΠ°, H2SO4 Π΄Π°ΡΡ Π΄Π²Π° ΡΡΠ΄Π° ΡΠΎΠ»Π΅ΠΉ: ΡΡΠ΅Π΄Π½ΠΈΠ΅ (ΡΡΠ»ΡΡΠ°ΡΡ) ΠΈ ΠΊΠΈΡΠ»ΡΠ΅ (Π³ΠΈΠ΄ΡΠΎΡΡΠ»ΡΡΠ°ΡΡ ΠΈΠ»ΠΈ Π±ΠΈΡΡΠ»ΡΡΠ°ΡΡ), ΠΏΡΠΈΡΡΠΌ ΠΏΠΎΡΠ»Π΅Π΄Π½ΠΈΠ΅ Π² ΡΠ²ΡΡΠ΄ΠΎΠΌ ΡΠΎΡΡΠΎΡΠ½ΠΈΠΈ Π²ΡΠ΄Π΅Π»Π΅Π½Ρ Π»ΠΈΡΡ Π΄Π»Ρ Π½Π΅ΠΌΠ½ΠΎΠ³ΠΈΡ ΡΠ°ΠΌΡΡ Π°ΠΊΡΠΈΠ²Π½ΡΡ ΠΌΠ΅ΡΠ°Π»Π»ΠΎΠ² (Na, K ΠΈ Π΄Ρ.) [6]. ΠΠΎΠ»ΡΡΠΈΠ½ΡΡΠ²ΠΎ ΡΠ΅ΡΠ½ΠΎΠΊΠΈΡΠ»ΡΡ ΡΠΎΠ»Π΅ΠΉ Π±Π΅ΡΡΠ²Π΅ΡΠ½ΠΎ, Ρ ΠΎΡΠΎΡΠΎ ΠΊΡΠΈΡΡΠ°Π»Π»ΠΈΠ·ΡΠ΅ΡΡΡ ΠΈ Π»Π΅Π³ΠΊΠΎΡΠ°ΡΡΠ²ΠΎΡΠΈΠΌΠΎ Π² Π²ΠΎΠ΄Π΅. ΠΠ· ΠΏΡΠΎΠΈΠ·Π²ΠΎΠ΄Π½ΡΡ Π½Π°ΠΈΠ±ΠΎΠ»Π΅Π΅ ΠΎΠ±ΡΡΠ½ΡΡ ΠΌΠ΅ΡΠ°Π»Π»ΠΎΠ² ΠΌΠ°Π»ΠΎΡΠ°ΡΡΠ²ΠΎΡΠΈΠΌ CaSO4, Π΅ΡΡ ΠΌΠ΅Π½Π΅Π΅ PbSO4 ΠΈ ΠΏΡΠ°ΠΊΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈ Π½Π΅ΡΠ°ΡΡΠ²ΠΎΡΠΈΠΌ BaSO4.
Π ΠΈΡ. 5. Π’Π΅ΠΌΠΏΠ΅ΡΠ°ΡΡΡΡ ΠΊΠΈΠΏΠ΅Π½ΠΈΡ ΡΠ°ΡΡΠ²ΠΎΡΠΎΠ² H2SO4
ΠΠΎ ΠΎΡΠ½ΠΎΡΠ΅Π½ΠΈΡ ΠΊ Π½Π°Π³ΡΠ΅Π²Π°Π½ΠΈΡ ΡΡΠ»ΡΡΠ°ΡΡ ΠΌΠΎΠΆΠ½ΠΎ ΠΏΠΎΠ΄ΡΠ°Π·Π΄Π΅Π»ΠΈΡΡ Π½Π° Π΄Π²Π΅ Π³ΡΡΠΏΠΏΡ. ΠΠ΄Π½ΠΈ ΠΈΠ· Π½ΠΈΡ (Π½Π°ΠΏΡΠΈΠΌΠ΅Ρ, ΡΠΎΠ»ΠΈ Na, K, Ba) Π½Π΅ ΡΠ°Π·Π»Π°Π³Π°ΡΡΡΡ Π΄Π°ΠΆΠ΅ ΠΏΡΠΈ 1000 Π‘, Π΄ΡΡΠ³ΠΈΠ΅ (Π½Π°ΠΏΡΠΈΠΌΠ΅Ρ, ΡΠΎΠ»ΠΈ Cu, Al, Fe) ΡΠ°Π·Π»Π°Π³Π°ΡΡΡΡ Π½Π° ΠΎΠΊΡΠΈΠ΄ ΠΌΠ΅ΡΠ°Π»Π»Π° ΠΈ SO3 ΠΏΡΠΈ Π³ΠΎΡΠ°Π·Π΄ΠΎ Π±ΠΎΠ»Π΅Π΅ Π½ΠΈΠ·ΠΊΠΈΡ ΡΠ΅ΠΌΠΏΠ΅ΡΠ°ΡΡΡΠ°Ρ . ΠΠ΅ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΠ΅, ΡΠΎΠ΄Π΅ΡΠΆΠ°ΡΠΈΠ΅ ΠΊΡΠΈΡΡΠ°Π»Π»ΠΈΠ·Π°ΡΠΈΠΎΠ½Π½ΡΡ Π²ΠΎΠ΄Ρ ΡΡΠ»ΡΡΠ°ΡΡ, ΠΈΠ½ΠΎΠ³Π΄Π° Π½Π°Π·ΡΠ²Π°ΡΡ ΠΊΡΠΏΠΎΡΠΎΡΠ°ΠΌΠΈ, Π½Π°ΠΏΡΠΈΠΌΠ΅Ρ, CuSO45H2O — ΠΌΠ΅Π΄Π½ΡΠΉ ΠΊΡΠΏΠΎΡΠΎΡ, FeSO47H2O — ΠΆΠ΅Π»Π΅Π·Π½ΡΠΉ ΠΊΡΠΏΠΎΡΠΎΡ.
ΠΠ°ΠΊ ΠΊΠΈΡΠ»ΠΎΡΠ° H2SO4 Π² Π²ΠΎΠ΄Π½ΡΡ ΡΠ°ΡΡΠ²ΠΎΡΠ°Ρ Π±Π»ΠΈΠ·ΠΊΠ° ΠΏΠΎ ΡΠΈΠ»Π΅ ΠΊ Ρ Π»ΠΎΡΠ½ΠΎΠ²Π°ΡΠΎΠΉ Π² ΠΎΡΠ½ΠΎΡΠ΅Π½ΠΈΠΈ ΠΏΠ΅ΡΠ²ΠΎΠΉ ΡΡΠ°Π΄ΠΈΠΈ ΠΈΠΎΠ½ΠΈΠ·Π°ΡΠΈΠΈ (H2SO4 H+ + HSO4-), Π½ΠΎ Π²ΡΠΎΡΠ°Ρ ΡΡΠ°Π΄ΠΈΡ (HSO4— H+ + SO42-) Π²ΡΡΠ°ΠΆΠ΅Π½Π° Π³ΠΎΡΠ°Π·Π΄ΠΎ ΡΠ»Π°Π±Π΅Π΅ ΠΈ Ρ Π°ΡΠ°ΠΊΡΠ΅ΡΠΈΠ·ΡΠ΅ΡΡΡ Π·Π½Π°ΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ΠΌ K2 = 1102.
ΠΠ° ΡΠ°Π·Π»ΠΎΠΆΠ΅Π½ΠΈΠΈ Π½Π΅ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΡ ΡΠ΅ΡΠ½ΠΎΠΊΠΈΡΠ»ΡΡ ΡΠΎΠ»Π΅ΠΉ ΠΏΡΠΈ Π½Π°Π³ΡΠ΅Π²Π°Π½ΠΈΠΈ Π±ΡΠ» ΠΎΡΠ½ΠΎΠ²Π°Π½ ΡΠΏΠΎΡΠΎΠ± ΠΏΠΎΠ»ΡΡΠ΅Π½ΠΈΡ ΡΠ΅ΡΠ½ΠΎΠΉ ΠΊΠΈΡΠ»ΠΎΡΡ, ΠΏΡΠΈΠΌΠ΅Π½ΡΠ²ΡΠΈΠΉΡΡ Π°Π»Ρ ΠΈΠΌΠΈΠΊΠ°ΠΌΠΈ ΠΈ Π·Π°ΡΠ΅ΠΌ Π²ΠΏΠ»ΠΎΡΡ Π΄ΠΎ ΡΠ΅ΡΠ΅Π΄ΠΈΠ½Ρ XVIII Π²Π΅ΠΊΠ° ΠΈΡΡ ΠΎΠ΄Π½ΡΠΌ ΠΌΠ°ΡΠ΅ΡΠΈΠ°Π»ΠΎΠΌ ΡΠ»ΡΠΆΠΈΠ»ΠΈ ΠΏΡΠΈΡΠΎΠ΄Π½ΡΠ΅ ΠΌΠΈΠ½Π΅ΡΠ°Π»Ρ, ΡΠΎΠ΄Π΅ΡΠΆΠ°ΡΠΈΠ΅ ΡΠ΅ΡΠ½ΠΎΠΊΠΈΡΠ»ΡΠ΅ ΡΠΎΠ»ΠΈ ΠΆΠ΅Π»Π΅Π·Π°. ΠΠΎΡΠ»Π΅Π΄Π½ΠΈΠ΅ ΠΎΠ±ΡΠ°Π·ΠΎΠ²ΡΠ²Π°Π»ΠΈΡΡ Π·Π° ΡΡΡΡ ΠΌΠ΅Π΄Π»Π΅Π½Π½ΠΎ ΠΏΡΠΎΡΠ΅ΠΊΠ°Π²ΡΠ΅Π³ΠΎ Π²ΠΎ Π²Π»Π°ΠΆΠ½ΠΎΠΌ Π²ΠΎΠ·Π΄ΡΡ Π΅ ΠΎΠΊΠΈΡΠ»Π΅Π½ΠΈΡ ΡΡΠ»ΡΡΠΈΠ΄ΠΎΠ², Π½Π°ΠΏΡΠΈΠΌΠ΅Ρ, ΠΏΠΎ ΡΡ Π΅ΠΌΠ΅:
4FeS + 9O2 + 2H2O = 4Fe (OH)SO4.
ΠΡΠΈ Π½Π°ΠΊΠ°Π»ΠΈΠ²Π°Π½ΠΈΠΈ ΡΡΠ° ΡΠΎΠ»Ρ ΡΠ°Π·Π»Π°Π³Π°Π»Π°ΡΡ Ρ ΠΎΠ±ΡΠ°Π·ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΠ΅ΠΌ ΠΌΠΎΠ½ΠΎΠΎΠΊΡΠΈΠ΄Π° ΠΆΠ΅Π»Π΅Π·Π°, ΡΠ΅ΡΠ½ΠΎΠΉ ΠΊΠΈΡΠ»ΠΎΡΡ ΠΈ ΡΠ΅ΡΠ½ΠΎΠ³ΠΎ Π°Π½Π³ΠΈΠ΄ΡΠΈΠ΄Π°:
2Fe (OH)SO4 = Fe2O3 + H2SO4 + SO3.
Π Π°Π·Π±Π°Π²Π»ΡΡ ΠΏΡΠΎΠ΄ΡΠΊΡ ΠΏΠ΅ΡΠ΅Π³ΠΎΠ½ΠΊΠΈ Π²ΠΎΠ΄ΠΎΠΉ, ΠΏΠΎΠ»ΡΡΠ°Π»ΠΈ ΡΠ΅ΡΠ½ΡΡ ΠΊΠΈΡΠ»ΠΎΡΡ ΠΆΠ΅Π»Π°Π΅ΠΌΠΎΠΉ ΠΊΠΎΠ½ΡΠ΅Π½ΡΡΠ°ΡΠΈΠΈ.
ΠΠ½ΠΎΠ³ΠΈΠ΅ ΡΠΎΠ»ΠΈ H2SO4 Π½Π°Ρ ΠΎΠ΄ΡΡ ΡΠΈΡΠΎΠΊΠΎΠ΅ ΡΠ΅Ρ Π½ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠ΅ ΠΏΡΠΈΠΌΠ΅Π½Π΅Π½ΠΈΠ΅. ΠΡΠΎΠ±Π΅Π½Π½ΠΎ Π²Π΅Π»ΠΈΠΊΠΎ ΠΎΠ½ΠΎ Π΄Π»Ρ ΡΠ°ΠΌΠΎΠΉ ΡΠ΅ΡΠ½ΠΎΠΉ ΠΊΠΈΡΠ»ΠΎΡΡ, Π³ΡΠΎΠΌΠ°Π΄Π½ΡΠ΅ ΠΊΠΎΠ»ΠΈΡΠ΅ΡΡΠ²Π° ΠΊΠΎΡΠΎΡΠΎΠΉ ΠΏΠΎΡΡΠ΅Π±Π»ΡΡΡΡΡ Π² ΠΏΡΠΎΠΌΡΡΠ»Π΅Π½Π½ΠΎΡΡΠΈ — Ρ ΠΈΠΌΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠΉ, Π½Π΅ΡΡΡΠ½ΠΎΠΉ, ΠΌΠ΅ΡΠ°Π»Π»ΡΡΠ³ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠΉ ΠΈ Π΄Ρ. [6].
ΠΠ»Ρ ΠΏΡΠΎΠΌΡΡΠ»Π΅Π½Π½ΠΎΠ³ΠΎ ΠΏΠΎΠ»ΡΡΠ΅Π½ΠΈΡ ΡΠ΅ΡΠ½ΠΎΠΉ ΠΊΠΈΡΠ»ΠΎΡΡ ΠΏΡΠΈΠΌΠ΅Π½ΡΡΡΡΡ Π΄Π²Π° ΠΌΠ΅ΡΠΎΠ΄Π°: Π½ΠΈΡΡΠΎΠ·Π½ΡΠΉ ΠΈ ΠΊΠΎΠ½ΡΠ°ΠΊΡΠ½ΡΠΉ. ΠΡΠ½ΠΎΠ²Π½ΡΠΌ ΠΈΡΡ ΠΎΠ΄Π½ΡΠΌ ΠΏΡΠΎΠ΄ΡΠΊΡΠΎΠΌ Π² ΠΎΠ±ΠΎΠΈΡ ΡΠ»ΡΡΠ°ΡΡ ΡΠ²Π»ΡΠ΅ΡΡΡ ΡΠ΅ΡΠ½ΠΈΡΡΡΠΉ Π³Π°Π·, ΠΏΠΎΠ»ΡΡΠ°Π΅ΠΌΡΠΉ ΡΠΆΠΈΠ³Π°Π½ΠΈΠ΅ΠΌ Π½Π° Π²ΠΎΠ·Π΄ΡΡ Π΅ ΡΠ΅ΡΡ (Π² Π‘Π¨Π) ΠΈΠ»ΠΈ ΠΏΠΈΡΠΈΡΠ° — FeS2 (Π² Π±ΠΎΠ»ΡΡΠΈΠ½ΡΡΠ²Π΅ Π΅Π²ΡΠΎΠΏΠ΅ΠΉΡΠΊΠΈΡ ΡΡΡΠ°Π½, Π² ΡΠΎΠΌ ΡΠΈΡΠ»Π΅ ΠΈ Π ΠΎΡΡΠΈΠΈ). Π§Π°ΡΡΠΈΡΠ½ΠΎ ΠΈΡΠΏΠΎΠ»ΡΠ·ΡΠ΅ΡΡΡ ΡΠ°ΠΊΠΆΠ΅ SO2 ΠΎΡΡ ΠΎΠ΄ΡΡΠΈΡ Π³Π°Π·ΠΎΠ², ΠΎΠ±ΡΠ°Π·ΡΡΡΠΈΡ ΡΡ ΠΏΡΠΈ Π²ΡΠΏΠ»Π°Π²ΠΊΠ΅ ΠΌΠ΅ΡΠ°Π»Π»ΠΎΠ² (Cu, Zn, Pb ΠΈ Π΄Ρ.) ΠΈΠ· ΠΈΡ ΡΠ΅ΡΠ½ΠΈΡΡΡΡ ΡΡΠ΄.
ΠΠΎΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ ΠΏΠΈΡΠΈΡΠ° ΠΈΠ΄Π΅Ρ ΠΏΠΎ ΡΡΠ°Π²Π½Π΅Π½ΠΈΡ:
4FeS2 + 11O2 = 2Fe2O3 + 8SO2 + 3302 ΠΊΠΠΆ Π’Π΅ΠΌΠΏΠ΅ΡΠ°ΡΡΡΠ° Π² ΠΏΠ΅ΡΠΈ Π΄ΠΎΡΡΠΈΠ³Π°Π΅Ρ 800 Π‘.
ΠΠ±ΡΡΠ½ΡΠΉ ΠΈΡΡ ΠΎΠ΄Π½ΡΠΉ Π³Π°Π· ΡΠ΅ΡΠ½ΠΎΠΊΠΈΡΠ»ΠΎΡΠ½ΠΎΠ³ΠΎ ΠΏΡΠΎΠΈΠ·Π²ΠΎΠ΄ΡΡΠ²Π° ΡΠΎΠ΄Π΅ΡΠΆΠΈΡ ΠΎΠΊΠΎΠ»ΠΎ 9% SO2, 10% O2 ΠΈ 80% N2. ΠΡΠΈ ΠΈΡΠΏΠΎΠ»ΡΠ·ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΠΈ Π΄Π»Ρ ΠΎΠ±ΠΆΠΈΠ³Π° ΠΏΠΈΡΠΈΡΠ° Π²ΠΎΠ·Π΄ΡΡ Π°, ΠΎΠ±ΠΎΠ³Π°ΡΠ΅Π½Π½ΠΎΠ³ΠΎ ΠΊΠΈΡΠ»ΠΎΡΠΎΠ΄ΠΎΠΌ, ΠΊΠΎΠ½ΡΠ΅Π½ΡΡΠ°ΡΠΈΡ SO2 Π²ΠΎΠ·ΡΠ°ΡΡΠ°Π΅Ρ.
ΠΠ²Π΅Π΄Π΅Π½ΠΈΠ΅
Π±ΠΎΠ»Π΅Π΅ Π±ΠΎΠ³Π°ΡΡΡ Π΄ΠΈΠΎΠΊΡΠΈΠ΄ΠΎΠΌ ΡΠ΅ΡΡ Π³Π°Π·ΠΎΠ² Π² ΡΠ΅ΡΠ½ΠΎΠΊΠΈΡΠ»ΠΎΡΠ½ΠΎΠ΅ ΠΏΡΠΎΠΈΠ·Π²ΠΎΠ΄ΡΡΠ²ΠΎ ΠΏΠΎΠ·Π²ΠΎΠ»ΡΠ΅Ρ ΡΠ΅Π·ΠΊΠΎ ΠΏΠΎΠ²ΡΡΠΈΡΡ Π²ΡΡ ΠΎΠ΄ ΡΠ΅ΡΠ½ΠΎΠΉ ΠΊΠΈΡΠ»ΠΎΡΡ.
Π ΠΊΠ°ΡΠ΅ΡΡΠ²Π΅ ΠΈΡΡ ΠΎΠ΄Π½ΠΎΠ³ΠΎ ΡΡΡΡΡ Π΄Π»Ρ ΠΏΡΠΎΠΈΠ·Π²ΠΎΠ΄ΡΡΠ²Π° ΡΠ΅ΡΠ½ΠΎΠΉ ΠΊΠΈΡΠ»ΠΎΡΡ ΠΌΠΎΠΆΠ΅Ρ Π±ΡΡΡ ΠΈΡΠΏΠΎΠ»ΡΠ·ΠΎΠ²Π°Π½ ΠΏΡΠΈΡΠΎΠ΄Π½ΡΠΉ ΡΡΠ»ΡΡΠ°Ρ ΠΊΠ°Π»ΡΡΠΈΡ. ΠΡΠΈ ΡΠΈΠ»ΡΠ½ΠΎΠΌ Π½Π°Π³ΡΠ΅Π²Π°Π½ΠΈΠΈ Π΅Π³ΠΎ Π² ΡΠΌΠ΅ΡΠΈ Ρ ΠΊΠΎΠΊΡΠΎΠΌ ΠΏΡΠΎΡΠ΅ΠΊΠ°Π΅Ρ ΡΠ½Π΄ΠΎΡΠ΅ΡΠΌΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠ°Ρ ΡΠ΅Π°ΠΊΡΠΈΡ:
CaSO4 + C + 392,92 ΠΊΠΠΆ = CO + SO2 + CaO.
ΠΡΠΎΡΠ΅ΡΡ ΠΏΡΠΎΠ²ΠΎΠ΄ΡΡ Π² ΡΠΈΠ»ΠΈΠ½Π΄ΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΡ Π²ΡΠ°ΡΠ°ΡΡΠΈΡ ΡΡ ΠΏΠ΅ΡΠ°Ρ , ΠΏΡΠΎΠ³ΡΠ΅Π²Π°Π΅ΠΌΡΡ ΡΠΆΠΈΠ³Π°Π½ΠΈΠ΅ΠΌ ΡΠ³ΠΎΠ»ΡΠ½ΠΎΠΉ ΠΏΡΠ»ΠΈ. Π’Π΅ΠΌΠΏΠ΅ΡΠ°ΡΡΡΠ° Π² ΠΏΠ΅ΡΠΈ Π΄ΠΎΡΡΠΈΠ³Π°Π΅Ρ 1500 Π‘, ΠΎΡΡ ΠΎΠ΄ΡΡΠΈΠΉ Π³Π°Π· ΡΠΎΠ΄Π΅ΡΠΆΠΈΡ ΠΎΠΊΠΎΠ»ΠΎ 8% SO2. ΠΡΠ»ΠΈ Π² ΡΠΎΡΡΠ°Π² ΠΈΡΡ ΠΎΠ΄Π½ΠΎΠΉ ΡΠΈΡ ΡΡ Π΄ΠΎΠΏΠΎΠ»Π½ΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎ Π²Π²ΠΎΠ΄ΠΈΡΡ Π½ΡΠΆΠ½ΡΠ΅ ΠΊΠΎΠ»ΠΈΡΠ΅ΡΡΠ²Π° Π³Π»ΠΈΠ½Ρ ΠΈ ΠΏΠ΅ΡΠΊΠ°, ΡΠΎ ΠΎΠ΄Π½ΠΎΠ²ΡΠ΅ΠΌΠ΅Π½Π½ΠΎ Ρ ΠΊΠ°ΠΆΠ΄ΠΎΠΉ ΡΠΎΠ½Π½ΠΎΠΉ Π²ΡΡΠ°Π±Π°ΡΡΠ²Π°Π΅ΠΌΠΎΠΉ ΡΠ΅ΡΠ½ΠΎΠΉ ΠΊΠΈΡΠ»ΠΎΡΡ ΠΌΠΎΠΆΠ½ΠΎ ΠΏΠΎΠ»ΡΡΠ°ΡΡ Π±ΠΎΠ»Π΅Π΅ ΡΠΎΠ½Π½Ρ ΡΠ΅ΠΌΠ΅Π½ΡΠ°.
Π ΠΈΡ. 6. Π‘Ρ Π΅ΠΌΠ° Π±Π°ΡΠ΅Π½Π½ΠΎΠ³ΠΎ ΠΌΠ΅ΡΠΎΠ΄Π° ΠΏΠΎΠ»ΡΡΠ΅Π½ΠΈΡ ΡΠ΅ΡΠ½ΠΎΠΉ ΠΊΠΈΡΠ»ΠΎΡΡ
ΠΠΈΡΡΠΎΠ·Π½ΡΠΉ ΠΌΠ΅ΡΠΎΠ΄ ΠΏΠΎΠ»ΡΡΠ΅Π½ΠΈΡ H2SO4 Π±ΡΠ» Π²ΠΏΠ΅ΡΠ²ΡΠ΅ ΠΏΡΠΈΠΌΠ΅Π½ΡΠ½ Π² ΡΠ΅ΡΠ΅Π΄ΠΈΠ½Π΅ XVIII Π²Π΅ΠΊΠ°. ΠΠ³ΠΎ Ρ ΠΈΠΌΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠ°Ρ ΡΡΡΠ½ΠΎΡΡΡ ΠΌΠΎΠΆΠ΅Ρ Π±ΡΡΡ Π²ΡΡΠ°ΠΆΠ΅Π½Π° ΡΠ»Π΅Π΄ΡΡΡΠΈΠΌΠΈ ΡΠ΅Π°ΠΊΡΠΈΡΠΌΠΈ:
SO2 + H2O + NO2 = H2SO4 + NO.
2NO + O2 = 2NO2.
ΠΠ· ΠΏΠ΅ΡΠ²ΠΎΠ³ΠΎ ΡΡΠ°Π²Π½Π΅Π½ΠΈΡ Π²ΠΈΠ΄Π½ΠΎ, ΡΡΠΎ ΡΠ²Π»ΡΡΡΠΈΠΉΡΡ ΠΎΠΊΠΈΡΠ»ΠΈΡΠ΅Π»Π΅ΠΌ Π΄ΠΈΠΎΠΊΡΠΈΠ΄ Π°Π·ΠΎΡΠ° NO2 Π²ΠΎΡΡΡΠ°Π½Π°Π²Π»ΠΈΠ²Π°Π΅ΡΡΡ Π΄ΠΎ ΠΌΠΎΠ½ΠΎΠΎΠΊΡΠΈΠ΄Π° NO, Π° ΠΏΠΎΡΠ»Π΅Π΄Π½ΠΈΠΉ ΠΏΡΠΈ Π²Π·Π°ΠΈΠΌΠΎΠ΄Π΅ΠΉΡΡΠ²ΠΈΠΈ Ρ ΠΊΠΈΡΠ»ΠΎΡΠΎΠ΄ΠΎΠΌ Π²ΠΎΠ·Π΄ΡΡ Π° ΠΏΠΎ Π²ΡΠΎΡΠΎΠΌΡ ΡΡΠ°Π²Π½Π΅Π½ΠΈΡ Π²Π½ΠΎΠ²Ρ Π΄Π°ΡΡ Π΄ΠΈΠΎΠΊΡΠΈΠ΄. Π’Π°ΠΊΠΈΠΌ ΠΎΠ±ΡΠ°Π·ΠΎΠΌ, NO ΠΈΠ³ΡΠ°Π΅Ρ ΡΠΎΠ»Ρ ΠΏΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΎΡΡΠΈΠΊΠ° ΠΊΠΈΡΠ»ΠΎΡΠΎΠ΄Π°, Ρ. Π΅. ΠΏΠΎ ΡΡΡΠ΅ΡΡΠ²Ρ ΠΊΠ°ΡΠ°Π»ΠΈΠ·Π°ΡΠΎΡΠΎΠΌ ΡΠ΅Π°ΠΊΡΠΈΠΈ ΠΎΠΊΠΈΡΠ»Π΅Π½ΠΈΡ SO2 ΠΊΠΈΡΠ»ΠΎΡΠΎΠ΄ΠΎΠΌ Π²ΠΎΠ·Π΄ΡΡ Π°.
ΠΠΎ 20-Ρ Π³ΠΎΠ΄ΠΎΠ² ΡΠ΅ΠΊΡΡΠ΅Π³ΠΎ Π²Π΅ΠΊΠ° ΠΏΡΠΎΡΠ΅ΡΡ ΠΏΠΎΠ»ΡΡΠ΅Π½ΠΈΡ ΡΠ΅ΡΠ½ΠΎΠΉ ΠΊΠΈΡΠ»ΠΎΡΡ Π½ΠΈΡΡΠΎΠ·Π½ΡΠΌ ΠΌΠ΅ΡΠΎΠ΄ΠΎΠΌ ΠΏΡΠΎΠ²ΠΎΠ΄ΠΈΠ»ΡΡ Π² Π±ΠΎΠ»ΡΡΠΈΡ ΡΠ²ΠΈΠ½ΡΠΎΠ²ΡΡ ΠΊΠ°ΠΌΠ΅ΡΠ°Ρ (ΠΊΠ°ΠΌΠ΅ΡΠ½ΡΠΉ ΠΌΠ΅ΡΠΎΠ΄). Π’Π΅ΠΏΠ΅ΡΡ ΠΎΠ½ ΠΎΡΡΡΠ΅ΡΡΠ²Π»ΡΠ΅ΡΡΡ Π² ΡΠΏΠ΅ΡΠΈΠ°Π»ΡΠ½ΡΡ Π±Π°ΡΠ½ΡΡ (Π±Π°ΡΠ΅Π½Π½ΡΠΉ ΡΠΏΠΎΡΠΎΠ±). ΠΠΎΠ»ΡΡΠ°Π΅ΠΌΠ°Ρ ΠΏΠΎ Π±Π°ΡΠ΅Π½Π½ΠΎΠΌΡ ΡΠΏΠΎΡΠΎΠ±Ρ ΠΊΠΈΡΠ»ΠΎΡΠ°, ΠΊΠ°ΠΊ ΠΏΡΠ°Π²ΠΈΠ»ΠΎ, ΡΠΎΠ΄Π΅ΡΠΆΠΈΡ 76% H2SO4 ΠΈ Π½Π΅ΡΠΊΠΎΠ»ΡΠΊΠΎ Π·Π°Π³ΡΡΠ·Π½Π΅Π½Π° ΡΠ°Π·Π»ΠΈΡΠ½ΡΠΌΠΈ ΠΏΡΠΈΠΌΠ΅ΡΡΠΌΠΈ. ΠΡΠ½ΠΎΠ²Π½ΡΠΌ ΠΏΠΎΡΡΠ΅Π±ΠΈΡΠ΅Π»Π΅ΠΌ ΡΡΠΎΠΉ ΠΊΠΈΡΠ»ΠΎΡΡ ΡΠ²Π»ΡΠ΅ΡΡΡ ΠΏΡΠΎΠΌΡΡΠ»Π΅Π½Π½ΠΎΡΡΡ ΠΌΠΈΠ½Π΅ΡΠ°Π»ΡΠ½ΡΡ ΡΠ΄ΠΎΠ±ΡΠ΅Π½ΠΈΠΉ.
ΠΡΠΈΠ½ΡΠΈΠΏΠΈΠ°Π»ΡΠ½Π°Ρ ΡΡ Π΅ΠΌΠ° Π±Π°ΡΠ΅Π½Π½ΠΎΠ³ΠΎ ΡΠΏΠΎΡΠΎΠ±Π° ΠΏΠΎΠ»ΡΡΠ΅Π½ΠΈΡ H2SO4 ΠΏΠΎΠΊΠ°Π·Π°Π½Π° Π½Π° ΡΠΈΡ. 6.
ΠΡΡΠ³ΠΎΠΉ ΡΠΎΠ²ΡΠ΅ΠΌΠ΅Π½Π½ΡΠΉ ΠΌΠ΅ΡΠΎΠ΄ ΠΏΠΎΠ»ΡΡΠ΅Π½ΠΈΡ ΡΠ΅ΡΠ½ΠΎΠΉ ΠΊΠΈΡΠ»ΠΎΡΡ — ΠΊΠΎΠ½ΡΠ°ΠΊΡΠ½ΡΠΉ — ΠΎΡΠ²ΠΎΠ΅Π½ ΠΏΡΠΎΠΌΡΡΠ»Π΅Π½Π½ΠΎΡΡΡΡ Π»ΠΈΡΡ Π² ΠΊΠΎΠ½ΡΠ΅ ΠΏΡΠΎΡΠ»ΠΎΠ³ΠΎ ΡΡΠΎΠ»Π΅ΡΠΈΡ. ΠΡΠ½ΠΎΠ²ΠΎΠΉ Π΅Π³ΠΎ ΡΠ²Π»ΡΠ΅ΡΡΡ ΡΠΏΠΎΠΌΠΈΠ½Π°Π²ΡΠ°ΡΡΡ Π²ΡΡΠ΅ ΡΠ΅Π°ΠΊΡΠΈΡ:
2SO2 + O2 2SO3 + 196 ΠΊΠΠΆ.
Π ΠΈΡ. 7. ΠΡΡ ΠΎΠ΄ SO3 Π½Π° ΠΊΠ°ΡΠ°Π»ΠΈΠ·Π°ΡΠΎΡΠ°Ρ ΠΊΠΎΠ½ΡΠ°ΠΊΡΠ½ΠΎΠ³ΠΎ ΠΌΠ΅ΡΠΎΠ΄Π°
Π ΠΏΡΠΈΡΡΡΡΡΠ²ΠΈΠΈ ΠΏΠ»Π°ΡΠΈΠ½ΠΎΠ²ΠΎΠ³ΠΎ ΠΊΠ°ΡΠ°Π»ΠΈΠ·Π°ΡΠΎΡΠ° ΠΎΠ½Π° ΠΎΠΊΠΎΠ»ΠΎ 400 Π‘ ΠΏΡΠΎΡΠ΅ΠΊΠ°Π΅Ρ ΡΠ»Π΅Π²Π° Π½Π°ΠΏΡΠ°Π²ΠΎ ΠΏΡΠ°ΠΊΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈ ΠΏΠΎΠ»Π½ΠΎΡΡΡΡ. ΠΠ±ΡΠ°Π·ΡΡΡΠΈΠΉΡΡ SO3 ΡΠ»Π°Π²Π»ΠΈΠ²Π°ΡΡ ΠΊΡΠ΅ΠΏΠΊΠΎΠΉ ΡΠ΅ΡΠ½ΠΎΠΉ ΠΊΠΈΡΠ»ΠΎΡΠΎΠΉ. Π‘ΡΠΎΠΈΠΌΠΎΡΡΡ ΠΏΡΠΎΠΈΠ·Π²ΠΎΠ΄ΡΡΠ²Π° ΠΏΠΎ ΠΊΠΎΠ½ΡΠ°ΠΊΡΠ½ΠΎΠΌΡ ΡΠΏΠΎΡΠΎΠ±Ρ Π½Π΅ΡΠΊΠΎΠ»ΡΠΊΠΎ Π²ΡΡΠ΅, ΡΠ΅ΠΌ ΠΏΠΎ Π½ΠΈΡΡΠΎΠ·Π½ΠΎΠΌΡ, Π·Π°ΡΠΎ ΡΠ΅ΡΠ½Π°Ρ ΠΊΠΈΡΠ»ΠΎΡΠ° ΠΏΠΎΠ»ΡΡΠ°Π΅ΡΡΡ ΡΠΊΠΎΠ»Ρ ΡΠ³ΠΎΠ΄Π½ΠΎ ΠΊΡΠ΅ΠΏΠΊΠΎΠΉ ΠΈ ΠΎΡΠ΅Π½Ρ ΡΠΈΡΡΠΎΠΉ. ΠΠΎΡΠ»Π΅Π΄Π½Π΅Π΅ ΠΎΠ±ΡΡΠ»ΠΎΠ²Π»Π΅Π½ΠΎ ΡΡΠ°ΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎΠΉ ΠΏΡΠ΅Π΄Π²Π°ΡΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎΠΉ ΠΎΡΠΈΡΡΠΊΠΎΠΉ ΠΎΠ±ΡΠ°Π·ΡΡΡΠΈΡ ΡΡ ΠΏΡΠΈ ΡΠΆΠΈΠ³Π°Π½ΠΈΠΈ ΠΏΠΈΡΠΈΡΠ° Π³Π°Π·ΠΎΠ², ΡΡΠΎ Π½Π΅ΠΎΠ±Ρ ΠΎΠ΄ΠΈΠΌΠΎ Π΄Π»Ρ ΠΎΠ±Π΅ΡΠΏΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΈΡ Π½ΠΎΡΠΌΠ°Π»ΡΠ½ΠΎΠΉ ΡΠ°Π±ΠΎΡΡ ΠΊΠ°ΡΠ°Π»ΠΈΠ·Π°ΡΠΎΡΠ°. ΠΡΠ½ΠΎΠ²Π½ΡΠΌΠΈ ΠΏΠΎΡΡΠ΅Π±ΠΈΡΠ΅Π»ΡΠΌΠΈ ΠΊΠΎΠ½ΡΠ°ΠΊΡΠ½ΠΎΠΉ ΡΠ΅ΡΠ½ΠΎΠΉ ΠΊΠΈΡΠ»ΠΎΡΡ ΡΠ²Π»ΡΡΡΡΡ ΡΠ°Π·Π»ΠΈΡΠ½ΡΠ΅ Ρ ΠΈΠΌΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠ΅ ΠΏΡΠΎΠΈΠ·Π²ΠΎΠ΄ΡΡΠ²Π° ΠΈ Π½Π΅ΡΡΠ΅ΠΏΡΠΎΠΌΡΡΠ»Π΅Π½Π½ΠΎΡΡΡ (Π΄Π»Ρ ΠΎΡΠΈΡΡΠΊΠΈ Π½Π΅ΡΡΠ΅ΠΏΡΠΎΠ΄ΡΠΊΡΠΎΠ²). ΠΠ»Ρ ΠΊΠΎΠ½ΡΠ°ΠΊΡΠ½ΠΎΠ³ΠΎ ΠΌΠ΅ΡΠΎΠ΄Π° Π² ΠΎΠ±ΡΠ΅ΠΉ ΠΏΡΠΎΠ΄ΡΠΊΡΠΈΠΈ ΡΠ΅ΡΠ½ΠΎΠΉ ΠΊΠΈΡΠ»ΠΎΡΡ Ρ ΠΊΠ°ΠΆΠ΄ΡΠΌ Π³ΠΎΠ΄ΠΎΠΌ Π²ΡΡ Π±ΠΎΠ»Π΅Π΅ Π²ΠΎΠ·ΡΠ°ΡΡΠ°Π΅Ρ [1,7,8,10].
Π ΠΈΡ. 8. Π‘Ρ Π΅ΠΌΠ° ΠΊΠΎΠ½ΡΠ°ΠΊΡΠ½ΠΎΠ³ΠΎ ΠΌΠ΅ΡΠΎΠ΄Π° ΠΏΠΎΠ»ΡΡΠ΅Π½ΠΈΡ ΡΠ΅ΡΠ½ΠΎΠΉ ΠΊΠΈΡΠ»ΠΎΡΡ
Π‘Π΅ΡΠ½Π°Ρ ΠΊΠΈΡΠ»ΠΎΡΠ° ΡΠ²Π»ΡΠ΅ΡΡΡ Π²Π°ΠΆΠ½ΡΠΌ ΠΏΡΠΎΠ΄ΡΠΊΡΠΎΠΌ ΠΎΡΠ½ΠΎΠ²Π½ΠΎΠΉ Ρ ΠΈΠΌΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠΉ ΠΏΡΠΎΠΌΡΡΠ»Π΅Π½Π½ΠΎΡΡΠΈ, Π·Π°Π½ΠΈΠΌΠ°ΡΡΠ΅ΠΉΡΡ ΠΏΡΠΎΠΈΠ·Π²ΠΎΠ΄ΡΡΠ²ΠΎΠΌ Π½Π΅ΠΎΡΠ³Π°Π½ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΡ ΠΊΠΈΡΠ»ΠΎΡ, ΡΠ΅Π»ΠΎΡΠ΅ΠΉ, ΡΠΎΠ»Π΅ΠΉ, ΠΌΠΈΠ½Π΅ΡΠ°Π»ΡΠ½ΡΡ ΡΠ΄ΠΎΠ±ΡΠ΅Π½ΠΈΠΉ ΠΈ Ρ Π»ΠΎΡΠ°. ΠΠ°ΠΈΠ±ΠΎΠ»ΡΡΠ΅Π΅ ΠΊΠΎΠ»ΠΈΡΠ΅ΡΡΠ²ΠΎ Π΅Π΅ ΡΠ°ΡΡ ΠΎΠ΄ΡΠ΅ΡΡΡ Π΄Π»Ρ ΠΏΠΎΠ»ΡΡΠ΅Π½ΠΈΡ ΡΠΎΡΡΠΎΡΠ½ΡΡ ΠΈ Π°Π·ΠΎΡΠ½ΡΡ ΡΠ΄ΠΎΠ±ΡΠ΅Π½ΠΈΠΉ. ΠΡΠ΄ΡΡΠΈ Π½Π΅Π»Π΅ΡΡΡΠ΅ΠΉ ΠΊΠΈΡΠ»ΠΎΡΠΎΠΉ, ΠΎΠ½Π° ΠΈΡΠΏΠΎΠ»ΡΠ·ΡΠ΅ΡΡΡ Π΄Π»Ρ ΠΏΠΎΠ»ΡΡΠ΅Π½ΠΈΡ Π΄ΡΡΠ³ΠΈΡ ΠΊΠΈΡΠ»ΠΎΡ — ΡΠΎΠ»ΡΠ½ΠΎΠΉ, ΠΏΠ»Π°Π²ΠΈΠΊΠΎΠ²ΠΎΠΉ, ΡΠΎΡΡΠΎΡΠ½ΠΎΠΉ, ΡΠΊΡΡΡΠ½ΠΎΠΉ ΠΈ Ρ. Π΄. ΠΌΠ½ΠΎΠ³ΠΎ Π΅Π΅ ΠΈΠ΄Π΅Ρ Π΄Π»Ρ ΠΎΡΠΈΡΡΠΊΠΈ Π½Π΅ΡΡΠ΅ΠΏΡΠΎΠ΄ΡΠΊΡΠΎΠ² — Π±Π΅Π½Π·ΠΈΠ½Π°, ΠΊΠ΅ΡΠΎΡΠΈΠ½Π° ΠΈ ΡΠΌΠ°Π·ΠΎΡΠ½ΡΡ ΠΌΠ°ΡΠ΅Π» — ΠΎΡ Π²ΡΠ΅Π΄Π½ΡΡ ΠΏΡΠΈΠΌΠ΅ΡΠ΅ΠΉ. Π ΠΌΠ°ΡΠΈΠ½ΠΎΡΡΡΠΎΠ΅Π½ΠΈΠΈ ΡΠ΅ΡΠ½ΠΎΠΉ ΠΊΠΈΡΠ»ΠΎΡΠΎΠΉ ΠΎΡΠΈΡΠ°ΡΡ ΠΏΠΎΠ²Π΅ΡΡ Π½ΠΎΡΡΡ ΠΌΠ΅ΡΠ°Π»Π»Π° ΠΎΡ ΠΎΠΊΡΠΈΠ΄ΠΎΠ² ΠΏΠ΅ΡΠ΅Π΄ ΠΏΠΎΠΊΡΡΠ²Π°Π½ΠΈΠ΅ΠΌ (Π½ΠΈΠΊΠ΅Π»ΠΈΡΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΠ΅ΠΌ, Ρ ΡΠΎΠΌΠΈΡΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΠ΅ΠΌ ΠΈ Π΄Ρ.). Π’Π°ΠΊΠΆΠ΅ ΠΏΡΠΈΠΌΠ΅Π½ΡΠ΅ΡΡΡ Π² ΠΏΡΠΎΠΈΠ·Π²ΠΎΠ΄ΡΡΠ²Π΅ Π²Π·ΡΡΠ²ΡΠ°ΡΡΡ Π²Π΅ΡΠ΅ΡΡΠ², ΠΈΡΠΊΡΡΡΡΠ²Π΅Π½Π½ΠΎΠ³ΠΎ Π²ΠΎΠ»ΠΎΠΊΠ½Π°, ΠΊΡΠ°ΡΠΈΡΠ΅Π»Π΅ΠΉ, ΠΏΠ»Π°ΡΡΠΌΠ°ΡΡ ΠΈ Π΄Ρ. ΠΠ΅ ΡΠΏΠΎΡΡΠ΅Π±Π»ΡΡΡ Π΄Π»Ρ Π·Π°Π»ΠΈΠ²ΠΊΠΈ Π°ΠΊΠΊΡΠΌΡΠ»ΡΡΠΎΡΠΎΠ². Π ΡΠ΅Π»ΡΡΠΊΠΎΠΌ Ρ ΠΎΠ·ΡΠΉΡΡΠ²Π΅ ΠΎΠ½Π° ΠΈΡΠΏΠΎΠ»ΡΠ·ΡΠ΅ΡΡΡ Π΄Π»Ρ Π±ΠΎΡΡΠ±Ρ Ρ ΡΠΎΡΠ½ΡΠΊΠ°ΠΌΠΈ. ΠΠΎΠΆΠ½ΠΎ ΡΠΊΠ°Π·Π°ΡΡ, ΡΡΠΎ ΡΠ΅ΡΠ½Π°Ρ ΠΊΠΈΡΠ»ΠΎΡΠ° ΠΏΡΠΈΠΌΠ΅Π½ΡΠ΅ΡΡΡ ΠΏΠΎΡΡΠΈ Π²ΠΎ Π²ΡΠ΅Ρ ΠΎΡΡΠ°ΡΠ»ΡΡ ΠΏΡΠΎΠΈΠ·Π²ΠΎΠ΄ΡΡΠ²Π° [5,8,11].
ΠΠΎΠ»ΠΈΡΠ΅ΡΠ½ΡΠ΅ ΠΊΠΈΡΠ»ΠΎΡΡ — H2SO4β’ΠΏSO3
ΠΡΠΈ ΡΠ°ΡΡΠ²ΠΎΡΠ΅Π½ΠΈΠΈ SO3 Π² ΠΊΠΎΠ½ΡΠ΅Π½ΡΡΠΈΡΠΎΠ²Π°Π½Π½ΠΎΠΉ ΡΠ΅ΡΠ½ΠΎΠΉ ΠΊΠΈΡΠ»ΠΎΡΠ΅ ΠΎΠ±ΡΠ°Π·ΡΠ΅ΡΡΡ ΡΡΠ΄ ΠΏΠΎΠ»ΠΈΡΠ΅ΡΠ½ΡΡ ΠΊΠΈΡΠ»ΠΎΡ H2S2O7, Π2S3O10 ΠΈ Π΄Ρ. Π‘ΠΌΠ΅ΡΡ H2SO4, H2S2O7, H2S3O10, H2S4O13 ΠΈ Π΄Ρ. ΠΏΠΎΠ»ΠΈΡΠ΅ΡΠ½ΡΡ ΠΊΠΈΡΠ»ΠΎΡ — Π³ΡΡΡΠ°Ρ ΠΌΠ°ΡΠ»ΡΠ½ΠΈΡΡΠ°Ρ ΠΆΠΈΠ΄ΠΊΠΎΡΡΡ, Π΄ΡΠΌΡΡΠ°Ρ Π½Π° Π²ΠΎΠ·Π΄ΡΡ Π΅ (ΠΎΠ»Π΅ΡΠΌ), ΡΠΈΡΠΎΠΊΠΎ ΠΈΡΠΏΠΎΠ»ΡΠ·ΡΠ΅ΡΡΡ Π² ΠΏΡΠΎΠΌΡΡΠ»Π΅Π½Π½ΠΎΡΡΠΈ. ΠΠΎΠ΄ Π΄Π΅ΠΉΡΡΠ²ΠΈΠ΅ΠΌ Π²ΠΎΠ΄Ρ ΡΠ²ΡΠ·ΠΈ S? O?S ΠΏΠΎΠ»ΠΈΡΠΈΠΎΠ½ΠΎΠ²ΡΠ΅ ΠΊΠΈΡΠ»ΠΎΡΡ ΠΏΡΠ΅Π²ΡΠ°ΡΠ°ΡΡΡΡ Π² ΡΠ΅ΡΠ½ΡΡ. ΠΠΎΠ»ΠΈΡΠ΅ΡΠ½ΠΎΠΉ ΠΊΠΈΡΠ»ΠΎΡΠ΅ ΡΠΎΠΎΡΠ²Π΅ΡΡΡΠ²ΡΠ΅Ρ ΡΠΎΡΠΌΡΠ»Π°: H2SO4β’ΠΏSO3.
ΠΠΈ (ΠΏΠΈΡΠΎ)ΡΠ΅ΡΠ½Π°Ρ ΠΊΠΈΡΠ»ΠΎΡΠ° — H2S2O7
H2S2O7 — ΠΊΡΠΈΡΡΠ°Π»Π»ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠ΅, Π±Π΅ΡΡΠ²Π΅ΡΠ½ΠΎΠ΅, Π³ΠΈΠ³ΡΠΎΡΠΊΠΎΠΏΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠ΅ Π²Π΅ΡΠ΅ΡΡΠ²ΠΎ. Π’Π΅ΠΌΠΏΠ΅ΡΠ°ΡΡΡΠ° ΠΏΠ»Π°Π²Π»Π΅Π½ΠΈΡ 350Π‘. Π―Π²Π»ΡΠ΅ΡΡΡ ΠΏΡΠΎΠΈΠ·Π²ΠΎΠ΄Π½ΠΎΠΉ ΡΠ΅ΡΠ½ΠΎΠΉ ΠΊΠΈΡΠ»ΠΎΡΡ, ΠΎΠ½Π° ΠΏΡΠ΅Π΄ΡΡΠ°Π²Π»Π΅Π½Π° ΡΠΎΡΠΌΡΠ»ΠΎΠΉ: H2S2O7 [4].
ΠΠΈΡΡΠΎΠ·ΠΈΠ»ΡΠ΅ΡΠ½Π°Ρ ΠΊΠΈΡΠ»ΠΎΡΠ° — [NO] [HSO4]
ΠΡΠΎ Π½Π΅ΡΡΡΠΎΠΉΡΠΈΠ²ΠΎΠ΅ ΡΠΎΠ΅Π΄ΠΈΠ½Π΅Π½ΠΈΠ΅, ΠΊΠΎΡΠΎΡΠΎΠ΅ ΠΏΠΎΠ»ΡΡΠ°Π΅ΡΡΡ ΠΈΠ· ΠΎΠΊΡΠΈΠ΄Π° Π°Π·ΠΎΡΠ° ΠΈ H2SO4:
NO+NO2=N2O3.
N2O3+2H2SO4=2 [NO] [HSO4]+H2O.
ΠΠ΅ Π³ΠΈΠ΄ΡΠΎΠ»ΠΈΠ· Π΄Π°Π΅Ρ Π°Π·ΠΎΡΠΈΡΡΡΡ ΠΊΠΈΡΠ»ΠΎΡΡ:
[NO] [HSO4]+H2O=HNO2+H2SO4.