ΠΠ»Π°ΡΡΠΈΡΠΈΠΊΠ°ΡΠΈΠΈ ΡΠΈΠΏΠΎΠ² ΡΠ΅ΡΡΡΡΠΎΠ² ΠΏΡΠ΅ΠΎΠ΄ΠΎΠ»Π΅Π½ΠΈΡ
Π£ΡΠΈΠ»ΠΈΡ, Π½Π°ΠΏΡΠ°Π²Π»Π΅Π½Π½ΡΠ΅ Π½Π° ΡΠ΅Π³ΡΠ»ΠΈΡΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΠ΅ ΡΠΌΠΎΡΠΈΠΎΠ½Π°Π»ΡΠ½ΠΎΠ³ΠΎ ΠΎΡΠΊΠ»ΠΈΠΊΠ° (ΡΠ΅Π°ΠΊΡΠΈΠΈ) Π½Π° ΡΠΈΡΡΠ°ΡΠΈΡ ΡΡΡΠ΅ΡΡΠ°, ΠΏΡΠΈΠ½ΠΈΠΌΠ°ΡΡ ΡΠ°Π·Π»ΠΈΡΠ½ΡΠ΅ ΡΠΎΡΠΌΡ. ΠΠΎ ΠΌΠ½Π΅Π½ΠΈΡ Π . Π‘. ΠΠ°Π·Π°ΡΡΡΠ° ΠΈ Π‘. Π€ΠΎΠ»ΠΊΠΌΠ°ΠΏΠ°, ΡΡΠΎ ΠΌΠΎΠ³ΡΡ Π±ΡΡΡ ΡΡΡΠ°ΡΠ΅Π³ΠΈΠΈ, Π½Π°ΠΏΡΠ°Π²Π»Π΅Π½Π½ΡΠ΅ Π½Π° ΡΠΌΠ΅Π½ΡΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ ΡΠΌΠΎΡΠΈΠΎΠ½Π°Π»ΡΠ½ΠΎΠ³ΠΎ Π΄ΠΈΡΡΡΠ΅ΡΡΠ° (Π½Π°ΠΏΡΠΈΠΌΠ΅Ρ, Π΄ΠΈΡΡΠ°Π½ΡΠΈΡΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΠ΅), ΠΊΠΎΠ³Π½ΠΈΡΠΈΠ²Π½ΠΎΠ΅ ΠΈΠ·ΠΌΠ΅Π½Π΅Π½ΠΈΠ΅ ΡΠΎΠ±ΡΡΠΈΡ (ΠΎΡΠΈΠ΅Π½ΡΠ°ΡΠΈΡ Π½Π° Π΅Π³ΠΎ ΠΏΠΎΠ»ΠΎΠΆΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΡΠ΅ Π°ΡΠΏΠ΅ΠΊΡΡ), Π½Π°ΠΌΠ΅ΡΠ΅Π½Π½ΠΎΠ΅ ΡΡΠΈΠ»Π΅Π½ΠΈΠ΅ Π΄ΠΈΡΡΡΠ΅ΡΡΠ°, ΡΡΠΎΠ±Ρ ΠΌΠΎΠ±ΠΈΠ»ΠΈΠ·ΠΎΠ²Π°ΡΡΡΡ Π΄Π»Ρ… Π§ΠΈΡΠ°ΡΡ Π΅ΡΡ >
ΠΠ»Π°ΡΡΠΈΡΠΈΠΊΠ°ΡΠΈΠΈ ΡΠΈΠΏΠΎΠ² ΡΠ΅ΡΡΡΡΠΎΠ² ΠΏΡΠ΅ΠΎΠ΄ΠΎΠ»Π΅Π½ΠΈΡ (ΡΠ΅ΡΠ΅ΡΠ°Ρ, ΠΊΡΡΡΠΎΠ²Π°Ρ, Π΄ΠΈΠΏΠ»ΠΎΠΌ, ΠΊΠΎΠ½ΡΡΠΎΠ»ΡΠ½Π°Ρ)
ΠΠΎΠ»ΡΡΠΈΠ½ΡΡΠ²ΠΎ ΠΊΠ»Π°ΡΡΠΈΡΠΈΠΊΠ°ΡΠΈΠΉ ΠΊΠΎΠΏΠΈΠΏΠ³-ΡΠ΅ΡΡΡΡΠΎΠ² ΠΏΠΎΡΡΡΠΎΠ΅Π½ΠΎ Π²ΠΎΠΊΡΡΠ³ Π΄Π²ΡΡ ΠΏΡΠ΅Π΄Π»ΠΎΠΆΠ΅Π½Π½ΡΡ Π . Π‘. ΠΠ°Π·Π°ΡΡΡΠΎΠΌ ΠΈ Π‘. Π€ΠΎΠ»ΠΊΠΌΠ°ΠΈΠΎΠΌ (Lazarus, Folkman, 1984) ΠΌΠΎΠ΄ΡΡΠΎΠ² ΠΏΡΠΈΡ ΠΎΠ»ΠΎΠ³ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠ³ΠΎ ΠΏΡΠ΅ΠΎΠ΄ΠΎΠ»Π΅Π½ΠΈΡ: ΠΏΡΠΎΠ±Π»Π΅ΠΌΠ½ΠΎ-ΠΎΡΠΈΠ΅Π½ΡΠΈΡΠΎΠ²Π°Π½Π½ΠΎΠ³ΠΎ (ΡΡΠΈΠ»ΠΈΡ Π½Π°ΠΏΡΠ°Π²Π»ΡΡΡΡΡ Π½Π° ΡΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ Π²ΠΎΠ·Π½ΠΈΠΊΡΠ΅ΠΉ ΠΏΡΠΎΠ±Π»Π΅ΠΌΡ); ΡΠΌΠΎΡΠΈΠΎΠ½Π°Π»ΡΠ½ΠΎ-ΠΎΡΠΈΠ΅Π½ΡΠΈΡΠΎΠ²Π°Π½Π½ΠΎΠ³ΠΎ (ΠΈΠ·ΠΌΠ΅Π½Π΅Π½ΠΈΠ΅ ΡΠΎΠ±ΡΡΠ²Π΅Π½Π½ΡΡ ΡΡΡΠ°Π½ΠΎΠ²ΠΎΠΊ ΠΎΡΠ½ΠΎΡΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎ ΡΠΈΡΡΠ°ΡΠΈΠΈ).
ΠΠ±Π΅ ΡΡΡΠ°ΡΠ΅Π³ΠΈΠΈ ΠΏΡΠ΅Π΄ΡΡΠ°Π²Π»ΡΡΡ ΡΠΎΠ±ΠΎΠΉ ΡΡΠΈΠ»ΠΈΡ ΡΠΏΡΠ°Π²ΠΈΡΡΡΡ Ρ ΡΡΠ΅Π±ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΡΠΌΠΈ ΠΏΡΠΎΠ±Π»Π΅ΠΌΡ ΠΈΠ»ΠΈ ΡΠΈΡΡΠ°ΡΠΈΠΈ. Π ΠΏΠ΅ΡΠ²ΠΎΠΌ ΡΠ»ΡΡΠ°Π΅ ΠΌΠΎΠ±ΠΈΠ»ΠΈΠ·ΡΡΡΡΡ ΡΠ΅ΡΡΡΡΡ ΠΏΠΎΠ²Π΅Π΄Π΅Π½ΠΈΡ Π΄Π»Ρ ΠΈΠ·ΠΌΠ΅Π½Π΅Π½ΠΈΡ ΠΏΡΠΎΠ±Π»Π΅ΠΌΡ, Π²ΡΠ·Π²Π°Π²ΡΠ΅ΠΉ Π΄ΠΈΡΡΡΠ΅ΡΡ. ΠΠΎ Π²ΡΠΎΡΠΎΠΌ — ΡΠ΅ΡΡΡΡΡ ΠΊΠΎΠ½ΡΠ΅Π½ΡΡΠΈΡΡΡΡΡΡ Π΄Π»Ρ ΡΠ΅Π³ΡΠ»ΠΈΡΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΡ ΠΏΠ΅ΡΠ΅ΠΆΠΈΠ²Π°Π½ΠΈΠΉ ΡΡΡΠ΅ΡΡΠ° (Lazarus, Folkman, 1984).
Π£ΡΠΈΠ»ΠΈΡ, Π½Π°ΠΏΡΠ°Π²Π»Π΅Π½Π½ΡΠ΅ Π½Π° ΡΠ΅Π³ΡΠ»ΠΈΡΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΠ΅ ΡΠΌΠΎΡΠΈΠΎΠ½Π°Π»ΡΠ½ΠΎΠ³ΠΎ ΠΎΡΠΊΠ»ΠΈΠΊΠ° (ΡΠ΅Π°ΠΊΡΠΈΠΈ) Π½Π° ΡΠΈΡΡΠ°ΡΠΈΡ ΡΡΡΠ΅ΡΡΠ°, ΠΏΡΠΈΠ½ΠΈΠΌΠ°ΡΡ ΡΠ°Π·Π»ΠΈΡΠ½ΡΠ΅ ΡΠΎΡΠΌΡ. ΠΠΎ ΠΌΠ½Π΅Π½ΠΈΡ Π . Π‘. ΠΠ°Π·Π°ΡΡΡΠ° ΠΈ Π‘. Π€ΠΎΠ»ΠΊΠΌΠ°ΠΏΠ°, ΡΡΠΎ ΠΌΠΎΠ³ΡΡ Π±ΡΡΡ ΡΡΡΠ°ΡΠ΅Π³ΠΈΠΈ, Π½Π°ΠΏΡΠ°Π²Π»Π΅Π½Π½ΡΠ΅ Π½Π° ΡΠΌΠ΅Π½ΡΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ ΡΠΌΠΎΡΠΈΠΎΠ½Π°Π»ΡΠ½ΠΎΠ³ΠΎ Π΄ΠΈΡΡΡΠ΅ΡΡΠ° (Π½Π°ΠΏΡΠΈΠΌΠ΅Ρ, Π΄ΠΈΡΡΠ°Π½ΡΠΈΡΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΠ΅), ΠΊΠΎΠ³Π½ΠΈΡΠΈΠ²Π½ΠΎΠ΅ ΠΈΠ·ΠΌΠ΅Π½Π΅Π½ΠΈΠ΅ ΡΠΎΠ±ΡΡΠΈΡ (ΠΎΡΠΈΠ΅Π½ΡΠ°ΡΠΈΡ Π½Π° Π΅Π³ΠΎ ΠΏΠΎΠ»ΠΎΠΆΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΡΠ΅ Π°ΡΠΏΠ΅ΠΊΡΡ), Π½Π°ΠΌΠ΅ΡΠ΅Π½Π½ΠΎΠ΅ ΡΡΠΈΠ»Π΅Π½ΠΈΠ΅ Π΄ΠΈΡΡΡΠ΅ΡΡΠ°, ΡΡΠΎΠ±Ρ ΠΌΠΎΠ±ΠΈΠ»ΠΈΠ·ΠΎΠ²Π°ΡΡΡΡ Π΄Π»Ρ Π΄Π΅ΠΉΡΡΠ²ΠΈΡ, ΠΈ Π΄Ρ.
ΠΠΈΡΠ°Π»ΠΈΡΠΈΠΎ (Vitaliano) Π²ΡΠ΄Π΅Π»ΡΠ΅Ρ ΠΏΡΠΎΠ±Π»Π΅ΠΌΠ½ΠΎ-ΠΎΡΠΈΠ΅Π½ΡΠΈΡΠΎΠ²Π°Π½Π½ΠΎΠ΅ ΠΈ ΡΠΌΠΎΡΠΈΠΎΠ½Π°Π»ΡΠ½ΠΎ-ΠΎΡΠΈΠ΅Π½ΡΠΈΡΠΎΠ²Π°Π½Π½ΠΎΠ΅ ΠΏΡΠ΅ΠΎΠ΄ΠΎΠ»Π΅Π½ΠΈΠ΅ (ΡΠ°ΠΌΠΎΠΎΠ±Π²ΠΈΠ½Π΅Π½ΠΈΠ΅, ΠΈΠ·Π±Π΅Π³Π°Π½ΠΈΠ΅, ΠΏΡΠ΅Π΄ΠΏΠΎΡΠΈΡΠ°Π΅ΠΌΠΎΠ΅ ΠΈΡΡΠΎΠ»ΠΊΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΠ΅).
ΠΡΡΠ³ΠΈΠ΅ ΠΈΡΡΠ»Π΅Π΄ΠΎΠ²Π°ΡΠ΅Π»ΠΈ (Medvedova, 1997) ΠΏΠΎΠ΄ΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠ²Π°ΡΡ, ΡΡΠΎ, Π½Π΅ΡΠΌΠΎΡΡΡ ΠΏΠ° ΡΠ΅ΡΠΌΠΈΠ½ΠΎΠ»ΠΎΠ³ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠ΅ ΡΠ°Π·Π»ΠΈΡΠΈΡ, ΠΌΠΎΠΆΠ½ΠΎ ΡΠ²ΠΎΡΠΈΡΡ ΠΎ Π΄Π²ΡΡ ΠΎΡΠ½ΠΎΠ²Π½ΡΡ ΠΌΠΎΠ΄Π΅Π»ΡΡ ΠΌΠΎΠ±ΠΈΠ»ΠΈΠ·Π°ΡΠΈΠΈ ΠΊΠΎΠ½ΠΈΠΈΠ³-ΡΡΠΈΠ»ΠΈΠΉ: ΡΠ΅Ρ , ΡΡΠΎ ΠΎΡΠΈΠ΅Π½ΡΠΈΡΠΎΠ²Π°Π½Ρ ΠΏΠ° ΡΠ΅Π»Ρ, ΠΈ Π½Π°ΠΏΡΠ°Π²Π»Π΅Π½Π½ΡΡ ΠΏΠ° ΠΏΡΠΎΡΠ΅ΡΡ. ΠΠ΅ΡΠ²ΡΠ΅ ΠΏΡΠ΅Π΄ΡΡΠ°Π²Π»ΡΡΡ ΡΡΠΈΠ»ΠΈΡ ΠΏΠΎ ΠΈΠ·ΠΌΠ΅Π½Π΅Π½ΠΈΡ ΠΈΠ»ΠΈ «Π½Π΅ΡΠ΅ΡΠΈΠ»ΠΈΠ²Π°ΠΏΠΈΡ» ΡΠ΅Ρ ΡΠ°ΠΊΡΠΎΡΠΎΠ² ΡΡΠ΅Π΄Ρ, ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΠ΅ Π²ΠΎΡΠΏΡΠΈΠ½ΠΈΠΌΠ°ΡΡΡΡ ΠΊΠ°ΠΊ ΡΡΡΠ΅ΡΡΠΎΠ²ΡΠ΅: ΡΡΠΎ ΡΡΠΈΠ»ΠΈΡ ΠΏΠΎ ΠΏΡΠ΅ΠΎΠ΄ΠΎΠ»Π΅Π½ΠΈΡ ΠΈΠ»ΠΈ ΡΠ΅Π³ΡΠ»ΠΈΡΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΡ ΡΠΎΠ±ΡΡΠ²Π΅Π½Π½ΡΡ Π½Π΅ΠΏΡΠΈΡΡΠ½ΡΡ ΡΠΌΠΎΡΠΈΠΉ, Π²ΠΎΠ·Π½ΠΈΠΊΠ°ΡΡΠΈΡ Π² ΡΠ²ΡΠ·ΠΈ ΡΠΎ ΡΡΡΠ΅ΡΡΠΎΠ²ΡΠΌ ΡΠΏΠΈΠ·ΠΎΠ΄ΠΎΠΌ. ΠΡΠΈΠΌΠ΅ΡΠΎΠΌ ΠΌΠΎΠ³ΡΡ ΡΠ»ΡΠΆΠΈΡΡ ΠΊΠΎΠ³Π½ΠΈΡΠΈΠ²Π½ΠΎ-ΠΎΡΠ΅Π½ΠΎΡΠ½Π°Ρ ΠΌΠΎΠ΄Π΅Π»Ρ ΠΠ°Π·Π°ΡΡΡΠ° ΠΈ Π€ΠΎΠ»ΠΊΠΌΠ°ΠΏΠ°, ΡΡΠΎΠΊΡΡΠΈΡΠΎΠ²Π°Π½Π½Π°Ρ ΠΏΠ° ΠΏΡΠΎΠ±Π»Π΅ΠΌΠ½ΠΎ-ΡΠΌΠΎΡΠΈΠΎΠ½Π°Π»ΡΠ½ΡΡ Π°ΡΠΏΠ΅ΠΊΡΠ°Ρ , ΠΈ ΠΌΠΎΠ΄Π΅Π»Ρ ΠΏΡΠ΅ΠΎΠ΄ΠΎΠ»Π΅Π½ΠΈΡ ΠΠ΅ΠΉΡΠ»ΠΈΠΏΠ°, Π½Π°ΡΠ΅Π»Π΅Π½Π½Π°Ρ ΠΏΠ° ΡΠ΅Π±Ρ ΠΈΠ»ΠΈ Π½Π° ΡΡΠ΅Π΄Ρ.
ΠΠΎΠ΄Π΅Π»ΠΈ, ΠΎΡΠΈΠ΅Π½ΡΠΈΡΠΎΠ²Π°Π½Π½ΡΠ΅ ΠΏΠ° ΠΏΡΠΎΡΠ΅ΡΡ, — ΡΠ³ΠΎ ΠΏΠΎΠΈΡΠΊ Π²ΡΡΡΠ΅ΡΠΈ ΡΠΎ ΡΡΡΠ΅ΡΡΠΎΡΠΎΠΌ ΠΈΠ»ΠΈ ΠΈΠ·Π±Π΅Π³Π°Π½ΠΈΠ΅ ΠΈΡ .
ΠΠΎ ΡΡΠ΅ΠΏΠ΅Π½ΠΈ ΠΎΠ²Π»Π°Π΄Π΅Π½ΠΈΡ ΡΠΈΡΡΠ°ΡΠΈΠ΅ΠΉ Π²ΡΠ΄Π΅Π»ΡΡΡΡΡ Π°ΠΊΡΠΈΠ²Π½ΡΠ΅ ΠΈ ΠΏΠ°ΡΡΠΈΠ²Π½ΡΠ΅ ΡΡΡΠ°ΡΠ΅Π³ΠΈΠΈ ΠΏΡΠ΅ΠΎΠ΄ΠΎΠ»Π΅Π½ΠΈΡ. Π ΠΏΠ΅ΡΠ²ΡΠΌ ΠΎΡΠ½ΠΎΡΡΡΡΡ: Π°ΠΊΡΠΈΠ²Π½ΠΎ-ΠΊΠΎΠ³Π½ΠΈΡΠΈΠ²Π½ΡΠΉ ΠΊΠΎΠΏΠΈΠΏΠ³ (ΠΎΡΠ΅Π½ΠΊΠ° ΡΠΈΡΡΠ°ΡΠΈΠΈ), Π°ΠΊΡΠΈΠ²Π½ΠΎ-ΠΏΠΎΠ²Π΅Π΄Π΅Π½ΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠΉ ΠΊΠΎΠΈΠΈΠ½Π³ (Π²ΠΌΠ΅ΡΠ°ΡΠ΅Π»ΡΡΡΠ²ΠΎ Π² ΡΠΈΡΡΠ°ΡΠΈΡ, ΠΈΠ·Π±Π΅Π³Π°Π½ΠΈΠ΅)[1].
Π‘ ΠΏΠΎΠΌΠΎΡΡΡ ΡΠ°ΠΊΡΠΎΡΠ½ΠΎΠ³ΠΎ Π°Π½Π°Π»ΠΈΠ·Π° Π. Π’ΠΎΡΠ½ΡΠΎΠ½ Π±ΡΠ»ΠΈ Π²ΡΠ΄Π΅Π»Π΅Π½Ρ 8 ΠΏΠΎΠ΄Π²ΠΈΠ΄ΠΎΠ² ΡΡΡΠ°ΡΠ΅Π³ΠΈΠΉ ΠΏΡΠ΅ΠΎΠ΄ΠΎΠ»Π΅Π½ΠΈΡ (Π€ΠΎΡΠΌΠ°ΡΠΎΠΊ, 1994).
I. ΠΠΊΡΠΈΠ²Π½ΡΠ΅ ΡΡΡΠ°ΡΠ΅Π³ΠΈΠΈ.
- 1. ΠΡΠΎΠ±Π»Π΅ΠΌΠ½ΠΎ-ΡΡΠΎΠΊΡΡΠΈΡΠΎΠ²Π°Π½Π½ΡΠ΅ ΡΡΡΠ°ΡΠ΅Π³ΠΈΠΈ:
- ? ΠΏΠ»Π°Π½ΠΎΠΌΠ΅ΡΠ½ΠΎΠ΅ ΡΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ ΠΏΡΠΎΠ±Π»Π΅ΠΌΡ;
- ? ΠΏΡΡΡ ΠΊΠΎΠ½ΡΡΠΎΠ½ΡΠ°ΡΠΈΠΈ.
- 2. ΠΠΌΠΎΡΠΈΠΎΠ½Π°Π»ΡΠ½ΠΎ-ΡΡΠΎΠΊΡΡΠΈΡΠΎΠ²Π°Π½Π½ΡΠ΅ ΡΡΡΠ°ΡΠ΅Π³ΠΈΠΈ:
- ? Π΄ΠΈΡΡΠ°Π½ΡΠΈΡΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΠ΅ ΠΌΠ°ΡΡΡΠ°Π±Π° ΠΏΡΠΎΠ±Π»Π΅ΠΌΠ½ΠΎΠΉ ΡΠΈΡΡΠ°ΡΠΈΠΈ;
- ? ΠΏΡΠΈΠ½ΡΡΠΈΠ΅ ΠΎΡΠ²Π΅ΡΡΡΠ²Π΅Π½Π½ΠΎΡΡΠΈ Π½Π° ΡΠ΅Π±Ρ;
- ? ΠΎΡΡΡΠΊΠ°Π½ΠΈΠ΅ ΠΏΠΎΠ»ΠΎΠΆΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎΠ³ΠΎ Π² ΠΏΡΠΎΠΈΡΡ ΠΎΠ΄ΡΡΠ΅ΠΌ.
Π. ΠΠ°ΡΡΠΈΠ²Π½Π°Ρ ΡΡΡΠ°ΡΠ΅Π³ΠΈΡ: ΡΡΠΊΠ°ΠΏΠΈΠ·ΠΌ, ΠΈΠ·Π±Π΅Π³Π°Π½ΠΈΠ΅.
Π. Π. ΠΠ½ΡΡΡΠ΅ΡΠΎΠ²Π° (1994) Π²ΡΠ΄Π΅Π»ΡΠ΅Ρ Π² ΠΊΠ°ΡΠ΅ΡΡΠ²Π΅ ΠΏΡΡΠ΅ΠΉ ΡΠΎΠ²Π»Π°Π΄Π°ΠΏΠΈΡ Ρ ΠΆΠΈΠ·Π½Π΅Π½Π½ΡΠΌΠΈ ΡΡΡΠ΄Π½ΠΎΡΡΡΠΌΠΈ ΡΡΡΠ°ΡΠ΅Π³ΠΈΠΈ ΠΏΡΠΈΡΠΏΠΎΡΠΎΠ±Π»Π΅Π½ΠΈΡ (ΠΈΠ·ΠΌΠ΅Π½Π΅Π½ΠΈΠ΅ ΡΠ²ΠΎΠΈΡ Ρ Π°ΡΠ°ΠΊΡΠ΅ΡΠΈΡΡΠΈΠΊ ΠΈ ΠΎΡΠ½ΠΎΡΠ΅Π½ΠΈΡ ΠΊ ΡΠΈΡΡΠ°ΡΠΈΠΈ) ΠΈ ΠΏΡΠ΅ΠΎΠ±ΡΠ°Π·ΡΡΡΠΈΠ΅.
Π Π²ΡΠΏΠΎΠΌΠΎΠ³Π°ΡΠ΅Π»ΡΠ½ΡΠΌ ΠΏΡΠΈΠ΅ΠΌΠ°ΠΌ ΡΠ°ΠΌΠΎΡΠΎΡ ΡΠ°Π½Π΅Π½ΠΈΡ Π² ΡΠΈΡΡΠ°ΡΠΈΡΡ ΡΡΡΠ΄Π½ΠΎΡΡΠ΅ΠΉ ΠΈ Π½Π΅ΡΡΠ°ΡΡΠΈΠΉ ΠΎΡΠ½ΠΎΡΡΡΡΡ ΡΠ΅Ρ Π½ΠΈΠΊΠΈ Π±ΠΎΡΡΠ±Ρ Ρ ΡΠΌΠΎΡΠΈΠΎΠ½Π°Π»ΡΠ½ΡΠΌΠΈ Π½Π°ΡΡΡΠ΅Π½ΠΈΡΠΌΠΈ, Π²ΡΠ·Π²Π°Π½Π½ΡΠΌΠΈ Π½Π΅ΡΡΡΡΠ°Π½ΠΈΠΌΡΠΌΠΈ, Ρ ΡΠΎΡΠΊΠΈ Π·ΡΠ΅Π½ΠΈΡ ΡΡΠ±ΡΠ΅ΠΊΡΠ°, Π½Π΅Π³Π°ΡΠΈΠ²Π½ΡΠΌΠΈ ΡΠΎΠ±ΡΡΠΈΡΠΌΠΈ. ΠΠ°ΠΏΡΠΈΠΌΠ΅Ρ, ΡΡ ΠΎΠ΄ ΠΈ Π±Π΅Π³ΡΡΠ²ΠΎ ΠΈΠ· ΡΡΡΠ΄Π½ΠΎΠΉ ΡΠΈΡΡΠ°ΡΠΈΠΈ, ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΠ΅ ΠΌΠΎΠ³ΡΡ ΠΎΡΡΡΠ΅ΡΡΠ²Π»ΡΡΡΡΡ Π½Π΅ ΡΠΎΠ»ΡΠΊΠΎ Π² ΠΏΡΠ°ΠΊΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠΉ Π΄Π΅ΡΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎΡΡΠΈ, ΠΏΠΎ ΠΈ ΡΠΈΡΡΠΎ ΠΏΡΠΈΡ ΠΎΠ»ΠΎΠ³ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈ — ΠΊΠ°ΠΊ Π²Π½ΡΡΡΠ΅Π½Π½Π΅Π΅ ΠΎΡΡΡΠΆΠ΄Π΅Π½ΠΈΠ΅ ΠΈΠ»ΠΈ ΠΏΠΎΠ΄Π°Π²Π»Π΅Π½ΠΈΠ΅ ΠΌΡΡΠ»Π΅ΠΉ ΠΎΠ± ΡΡΠΎΠΉ ΡΠΈΡΡΠ°ΡΠΈΠΈ. Π’Π°ΠΊΠΈΠ΅ ΠΏΡΠΈΠ΅ΠΌΡ Π½Π΅ΠΊΠΎΠ½ΡΡΡΡΠΊΡΠΈΠ²Π½Ρ Π² ΡΠΎΠΌ ΡΠΌΡΡΠ»Π΅, ΡΡΠΎ Π½Π΅ ΡΡΡΡΠ°Π½ΡΡΡ ΡΡΡΠ΄Π½ΡΡ ΠΏΡΠΎΠ±Π»Π΅ΠΌΡ, Π½ΠΎ Π²ΡΠ΅ ΠΆΠ΅ Π°Π΄Π°ΠΏΡΠΈΠ²Π½Ρ, ΠΏΠΎΡΠΊΠΎΠ»ΡΠΊΡ ΠΎΠ±Π»Π΅Π³ΡΠ°ΡΡ ΠΏΡΠΈΡ ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠ΅ ΡΠΎΡΡΠΎΡΠ½ΠΈΠ΅.
ΠΠ΄ΠΈΠ½ ΠΈΠ· Π²Π°ΠΆΠ½ΡΡ Π°ΡΠΏΠ΅ΠΊΡΠΎΠ² ΠΈΡΡΠ»Π΅Π΄ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΡ ΡΡΡΠ°ΡΠ΅Π³ΠΈΠΉ ΠΏΡΠ΅ΠΎΠ΄ΠΎΠ»Π΅Π½ΠΈΡ — ΠΈΠ·ΡΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ ΡΠ΅Ρ ΠΏΠΎΡΠ»Π΅Π΄ΡΡΠ²ΠΈΠΉ, ΠΊ ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΠΌ ΠΏΡΠΈΠ²ΠΎΠ΄ΡΡ ΡΠ°Π·Π»ΠΈΡΠ½ΡΠ΅ ΡΡΡΠ°ΡΠ΅Π³ΠΈΠΈ, ΠΈΡ Π²Π»ΠΈΡΠ½ΠΈΡ Π½Π° ΡΡΠΎΠ²Π΅Π½Ρ ΡΠ°ΠΌΠΎΡΠ΅Π³ΡΠ»ΡΡΠΈΠΈ ΡΠ΅Π»ΠΎΠ²Π΅ΠΊΠ°, Π° ΡΠ°ΠΊΠΆΠ΅ ΠΈΡ ΡΡΡΠ΅ΠΊΡΠΈΠ²Π½ΠΎΡΡΠΈ. Π‘ΡΠΈΡΠ°Π΅ΡΡΡ, ΡΡΠΎ ΠΏΡΠΎΠ±Π»Π΅ΠΌΠ½ΠΎ-ΠΎΡΠΈΠ΅Π½ΡΠΈΡΠΎΠ²Π°Π½Π½ΡΠ΅ ΡΡΡΠ°ΡΠ΅Π³ΠΈΠΈ ΡΡΡΠ΅ΠΊΡΠΈΠ²Π½Ρ ΠΈ ΠΏΠΎΠ»ΠΎΠΆΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎ Π²Π·Π°ΠΈΠΌΠΎΡΠ²ΡΠ·Π°Π½Ρ Ρ ΠΈΠ·ΠΌΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΈΡΠΌΠΈ ΠΏΡΠΈΡ ΠΎΠ»ΠΎΠ³ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠ³ΠΎ Π·Π΄ΠΎΡΠΎΠ²ΡΡ. ΠΠΏΠΎΡΠ° ΠΆΠ΅ Π½Π° ΡΠΌΠΎΡΠΈΠΎΠ½Π°Π»ΡΠ½ΠΎ-ΠΎΡΠΈΠ΅Π½ΡΠΈΡΠΎΠ²Π°Π½Π½ΡΠ΅ ΡΡΡΠ°ΡΠ΅Π³ΠΈΠΈ ΡΠΎΠΎΡΠ½ΠΎΡΠΈΡΡΡ Ρ ΠΏΠ»ΠΎΡ ΠΈΠΌ ΠΏΡΠΈΡ ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠΌ Π·Π΄ΠΎΡΠΎΠ²ΡΠ΅ΠΌ.
Π Π½Π°ΡΡΠΎΡΡΠ΅Π΅ Π²ΡΠ΅ΠΌΡ ΠΏΠΎΠ΄Π²Π΅ΡΠ³Π°Π΅ΡΡΡ ΡΠΎΠΌΠ½Π΅Π½ΠΈΡ ΠΏΡΠ΅Π΄ΠΏΠΎΠ»ΠΎΠΆΠ΅Π½ΠΈΠ΅ ΠΎ ΡΠΎΠΌ, ΡΡΠΎ ΠΈΡΠΏΠΎΠ»ΡΠ·ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΠ΅ ΠΏΡΠΎΠ±Π»Π΅ΠΌΠ½ΠΎ-ΠΎΡΠΈΠ΅Π½ΡΠΈΡΠΎΠ²Π°Π½Π½ΠΎΠ³ΠΎ ΠΏΡΠ΅ΠΎΠ΄ΠΎΠ»Π΅Π½ΠΈΡ Π²ΡΠ΅Π³Π΄Π° Π±ΡΠ΄Π΅Ρ Π±ΠΎΠ»Π΅Π΅ Π°Π΄Π°ΠΏΡΠΈΠ²Π½ΡΠΌ, ΡΠ΅ΠΌ ΡΠΌΠΎΡΠΈΠΎΠ½Π°Π»ΡΠ½ΠΎ-ΠΎΡΠΈΠ΅Π½ΡΠΈΡΠΎΠ²Π°Π½Π½ΠΎΠ³ΠΎ ΠΏΡΠ΅ΠΎΠ΄ΠΎΠ»Π΅Π½ΠΈΡ. ΠΠ°ΠΊ ΡΠ²ΠΈΠ΄Π΅ΡΠ΅Π»ΡΡΡΠ²ΡΡΡ ΡΠΎΠ²ΡΠ΅ΠΌΠ΅Π½Π½ΡΠ΅ ΠΈΡΡΠ»Π΅Π΄ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΡ, ΡΡΡΠ΅ΠΊΡΠΈΠ²Π½ΡΠ΅ ΡΡΠΈΠ»ΠΈΡ ΠΏΠΎ ΠΏΡΠ΅ΠΎΠ΄ΠΎΠ»Π΅Π½ΠΈΡ Π΄ΠΎΠ»ΠΆΠ½Ρ Π±ΡΡΡ ΠΊΠΎΠ½Π³ΡΡΡΠ½ΡΠ½Ρ ΡΠΏΠΎΡΠΎΠ±Π½ΠΎΡΡΠΈ ΡΠ΅Π»ΠΎΠ²Π΅ΠΊΠ° ΠΊΠΎΠ½ΡΡΠΎΠ»ΠΈΡΠΎΠ²Π°ΡΡ ΡΠΈΡΡΠ°ΡΠΈΡ. Π’ΠΎ Π΅ΡΡΡ ΠΏΡΠΎΠ±Π»Π΅ΠΌΠ½ΠΎΠΎΡΠΈΠ΅Π½ΡΠΈΡΠΎΠ²Π°Π½Π½ΡΠ΅ ΡΡΡΠ°ΡΠ΅Π³ΠΈΠΈ Π±ΡΠ΄ΡΡ Π±ΠΎΠ»Π΅Π΅ ΡΡΡΠ΅ΠΊΡΠΈΠ²Π½ΡΠΌΠΈ, Π΅ΡΠ»ΠΈ ΡΠΎΠ±ΡΡΠΈΠ΅ ΠΏΠΎΡΠ΅Π½ΡΠΈΠ°Π»ΡΠ½ΠΎ ΠΌΠΎΠΆΠ½ΠΎ Π²Π·ΡΡΡ ΠΏΠΎΠ΄ ΠΊΠΎΠ½ΡΡΠΎΠ»Ρ, Π² ΡΠΎ Π²ΡΠ΅ΠΌΡ ΠΊΠ°ΠΊ ΡΠΌΠΎΡΠΈΠΎΠ½Π°Π»ΡΠ½ΠΎ-ΠΎΡΠΈΠ΅Π½ΡΠΈΡΠΎΠ²Π°Π½Π½ΡΠΉ ΠΊΠΎΠΈΠΈΠΈΠ³ Π°Π΄Π°ΠΏΡΠΈΠ²Π½Π΅Π΅ Π² ΡΠ»ΡΡΠ°Π΅ Π½ΠΈΠ·ΠΊΠΎΠ³ΠΎ ΡΡΠΎΠ²Π½Ρ ΠΊΠΎΠ½ΡΡΠΎΠ»Ρ Π½Π°Π΄ ΡΠΈΡΡΠ°ΡΠΈΠ΅ΠΉ (ΠΠ°ΡΡΠΎΠ²Π°-ΠΠΎΡΠ°Π²Π΅Ρ, 1997; Hobfoll et al., 1994; Terry, 1994).
Π‘ΠΎΠ³Π»Π°ΡΠ½ΠΎ ΠΈΠ½ΡΠΎΡΠΌΠ°ΡΠΈΠΎΠ½Π½ΠΎΠΉ ΠΌΠΎΠ΄Π΅Π»ΠΈ ΡΡΡΠ΅ΡΡΠΎΡΡΡΠΎΠΉΡΠΈΠ²ΠΎΡΡΠΈ, ΠΊ ΡΠ΅ΡΡΡΡΠ°ΠΌ ΠΏΡΠ΅ΠΎΠ΄ΠΎΠ»Π΅Π½ΠΈΡ ΡΡΡΠ΅ΡΡΠ° ΠΎΡΠ½ΠΎΡΡΡΡΡ:
- ? ΠΊΠΎΠ³Π½ΠΈΡΠΈΠ²Π½ΠΎΠ΅ ΠΏΡΠ΅ΠΎΠ΄ΠΎΠ»Π΅Π½ΠΈΠ΅: ΠΏΠΎΠ·ΠΈΡΠΈΠ²Π½ΠΎΠ΅ ΠΌΡΡΠ»Π΅Π½ΠΈΠ΅ ΠΎΡΠ½ΠΎΡΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎ ΠΏΡΠΈΡΠΈΠ½ ΡΡΡΠ΅ΡΡΠ° ΠΈ ΡΠΏΠΎΡΠΎΠ±ΠΎΠ² Π΅Π³ΠΎ ΠΏΡΠ΅ΠΎΠ΄ΠΎΠ»Π΅Π½ΠΈΡ; ΠΏΠΎΠ½ΠΈΠΌΠ°Π½ΠΈΠ΅ ΡΠ°ΠΊΠΈΡ ΠΏΡΠΈΡΠΈΠ½, ΡΠ°ΡΠΈΠΎΠ½Π°Π»ΡΠ½ΠΎΠ΅ ΠΎΡΠΌΡΡΠ»Π΅Π½ΠΈΠ΅ ΡΠΈΡΡΠ°ΡΠΈΠΈ ΠΈ ΡΠ²ΠΎΠΈΡ Π²ΠΎΠ·ΠΌΠΎΠΆΠ½ΠΎΡΡΠ΅ΠΉ, ΠΏΠΎΠΈΡΠΊ ΠΈ ΠΎΡΠ΅Π½ΠΊΠ° Π²ΠΎΠ·ΠΌΠΎΠΆΠ½ΡΡ ΡΡΠ΅Π΄ΡΡΠ² (ΡΠ΅ΡΡΡΡΠΎΠ²), ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΠ΅ ΠΌΠΎΠ³ΡΡ Π±ΡΡΡ ΠΌΠΎΠ±ΠΈΠ»ΠΈΠ·ΠΎΠ²Π°Π½Ρ Π΄Π»Ρ ΠΏΡΠ΅ΠΎΠ΄ΠΎΠ»Π΅Π½ΠΈΡ ΡΡΡΠ΅ΡΡΠ°, ΠΏΠΎΠ·ΠΈΡΠΈΠ²Π½ΠΎΠ΅ ΠΌΡΡΠ»Π΅Π½ΠΈΠ΅, ΠΊΠ°ΡΠ°ΡΡΠ΅Π΅ΡΡ ΡΡΡΠ΅ΡΡΠΎΠ²ΠΎΠΉ ΡΠΈΡΡΠ°ΡΠΈΠΈ ΠΈ ΡΠ²ΠΎΠΈΡ ΠΏΠΎΡΠ΅Π½ΡΠΈΠ°Π»ΠΎΠ²;
- ? ΡΠΌΠΎΡΠΈΠΎΠ½Π°Π»ΡΠ½ΠΎΠ΅ ΠΏΡΠ΅ΠΎΠ΄ΠΎΠ»Π΅Π½ΠΈΠ΅: ΠΎΡΠΎΠ·Π½Π°Π½ΠΈΠ΅ ΠΈ ΠΏΡΠΈΠ½ΡΡΠΈΠ΅ ΡΠ²ΠΎΠΈΡ ΡΡΠ²ΡΡΠ² ΠΈ ΡΠΌΠΎΡΠΈΠΉ, ΠΏΠΎΡΡΠ΅Π±Π½ΠΎΡΡΠ΅ΠΉ ΠΈ ΠΆΠ΅Π»Π°Π½ΠΈΠΉ, ΠΎΠ²Π»Π°Π΄Π΅Π½ΠΈΠ΅ ΡΠΎΡΠΈΠ°Π»ΡΠ½ΠΎ ΠΏΡΠΈΠ΅ΠΌΠ»Π΅ΠΌΡΠΌΠΈ ΡΠΎΡΠΌΠ°ΠΌΠΈ ΠΏΡΠΎΡΠ²Π»Π΅Π½ΠΈΡ ΡΡΠ²ΡΡΠ², ΠΊΠΎΠ½ΡΡΠΎΠ»Ρ Π΄ΠΈΠ½Π°ΠΌΠΈΠΊΠΈ ΠΏΠ΅ΡΠ΅ΠΆΠΈΠ²Π°Π½ΠΈΡ, ΡΡΡΡΠ°Π½Π΅Π½ΠΈΠ΅ Π·Π°ΡΡΡΠ΅Π²Π°Π½ΠΈΡ, Π½Π΅ΠΏΠΎΠ»Π½ΠΎΠ³ΠΎ ΠΎΡΡΠ΅Π°Π³ΠΈΡΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΡ ΠΈ Π΄Ρ.;
- ? ΠΏΠΎΠ²Π΅Π΄Π΅Π½ΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠ΅ (Π΄Π΅ΡΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎΡΡΠ½ΠΎΠ΅) ΠΏΡΠ΅ΠΎΠ΄ΠΎΠ»Π΅Π½ΠΈΠ΅: ΠΏΠ΅ΡΠ΅ΡΡΡΠΎΠΉΠΊΠ° ΠΏΠΎΠ²Π΅Π΄Π΅Π½ΠΈΡ, ΠΊΠΎΡΡΠ΅ΠΊΡΠΈΡ ΡΡΡΠ°ΡΠ΅Π³ΠΈΠΉ ΠΈ ΠΏΠ»Π°Π½ΠΎΠ², Π·Π°Π΄Π°Ρ ΠΈ ΡΠ΅ΠΆΠΈΠΌΠΎΠ² Π΄Π΅ΡΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎΡΡΠΈ, Π°ΠΊΡΠΈΠ²ΠΈΠ·Π°ΡΠΈΡ ΠΈΠ»ΠΈ Π΄Π΅Π·Π°ΠΊΡΠΈΠ²Π°ΡΠΈΡ ΠΏΠΎΠ²Π΅Π΄Π΅Π½ΠΈΡ ΠΈΠ»ΠΈ Π΄Π΅ΡΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎΡΡΠΈ;
- ? ΡΠΎΡΠΈΠ°Π»ΡΠ½ΠΎ-ΠΏΡΠΈΡ ΠΎΠ»ΠΎΠ³ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠ΅ ΠΏΡΠ΅ΠΎΠ΄ΠΎΠ»Π΅Π½ΠΈΠ΅: ΠΈΠ·ΠΌΠ΅Π½Π΅Π½ΠΈΠ΅ Π½Π°ΠΏΡΠ°Π²Π»Π΅Π½Π½ΠΎΡΡΠΈ Π»ΠΈΡΠ½ΠΎΡΡΠΈ, ΠΊΠΎΡΡΠ΅ΠΊΡΠΈΡ ΠΆΠΈΠ·Π½Π΅Π½Π½ΡΡ ΡΠ΅Π½Π½ΠΎΡΡΠ΅ΠΉ ΠΈΠ»ΠΈ ΠΈΡ ΠΏΡΠΈΠΎΡΠΈΡΠ΅ΡΠΎΠ², ΡΠ°ΡΡΠΈΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ ΠΏΡΠΎΡΡΡΠ°Π½ΡΡΠ²Π° ΡΠΎΡΠΈΠ°Π»ΡΠ½ΡΡ ΡΠΎΠ»Π΅ΠΉ, ΠΏΠΎΠ·ΠΈΡΠΈΠΉ ΠΈ ΠΌΠ΅ΠΆΠ»ΠΈΡΠ½ΠΎΡΡΠ½ΡΡ ΠΎΡΠ½ΠΎΡΠ΅Π½ΠΈΠΉ (ΠΡΠ»ΠΈΠΊΠΎΠ², 1995, 2000).
Π‘. Π. Π₯ΠΎΠ±ΡΠΎΠ»Π» (Hobfoll, 1998) ΠΏΠΎΠ΄ ΡΠ΅ΡΡΡΡΠ°ΠΌΠΈ ΠΏΠΎΠ½ΠΈΠΌΠ°Π΅Ρ ΡΠΎ, ΡΡΠΎ ΡΠ΅Π½Π½ΠΎ Π΄Π»Ρ ΡΠ΅Π»ΠΎΠ²Π΅ΠΊΠ° ΠΈ ΠΏΠΎΠΌΠΎΠ³Π°Π΅Ρ ΡΠΎΡ ΡΠ°Π½ΡΡΡ ΠΏΡΠΈΡ ΠΎΠ»ΠΎΠ³ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΡΡ ΡΡΡΠΎΠΉΡΠΈΠ²ΠΎΡΡΡ Π² ΡΡΡΠ΅ΡΡΠΎΠ²ΡΡ ΡΠΈΡΡΠ°ΡΠΈΡΡ . ΠΡΠΎ ΠΎΠ±ΡΠ΅ΠΊΡΡ, ΡΠΎΡΡΠΎΡΠ½ΠΈΡ, Π»ΠΈΡΠ½ΡΠ΅ ΠΈ ΡΠ½Π΅ΡΠ³Π΅ΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠ΅ Ρ Π°ΡΠ°ΠΊΡΠ΅ΡΠΈΡΡΠΈΠΊΠΈ, ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΠ΅ Π»ΠΈΠ±ΠΎ ΡΠ°ΠΌΠΈ ΠΏΠΎ ΡΠ΅Π±Π΅ Π½Π΅ΠΎΠ±Ρ ΠΎΠ΄ΠΈΠΌΡ Π΄Π»Ρ Π²ΡΠΆΠΈΠ²Π°Π½ΠΈΡ (ΠΏΡΡΠΌΠΎ ΠΈΠ»ΠΈ ΠΊΠΎΡΠ²Π΅Π½Π½ΠΎ), Π»ΠΈΠ±ΠΎ ΡΠ»ΡΠΆΠ°Ρ ΡΡΠ΅Π΄ΡΡΠ²Π°ΠΌΠΈ Π΄ΠΎΡΡΠΈΠΆΠ΅Π½ΠΈΡ Π»ΠΈΡΠ½ΠΎ Π·Π½Π°ΡΠΈΠΌΡΡ ΡΠ΅Π»Π΅ΠΉ (ΡΠ°Π±Π». 7.1).
- [1] Billings A. G., Moos R. Π. Coping, stress and social rcourccs among adults with unipoiardepression //Jornal of Personality and Social Psychology. 1984 Π? 46.