β’ Π‘ΡΠ΅ΡΠ΅ΠΎΡΠΈΠΏ — ΡΡΠΎ ΡΠΎΠ²ΠΎΠΊΡΠΏΠ½ΠΎΡΡΡ ΡΠ΅ΡΡ, ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΠ΅ Π»ΡΠ΄ΠΈ ΠΏΡΠΈΠΏΠΈΡΡΠ²Π°ΡΡ ΡΠ»Π΅Π½Π°ΠΌ ΠΎΠΏΡΠ΅Π΄Π΅Π»Π΅Π½Π½ΠΎΠΉ ΡΠΎΡΠΈΠ°Π»ΡΠ½ΠΎΠΉ Π³ΡΡΠΏΠΏΡ. Π‘Π½Π°ΡΠ°Π»Π° ΡΡΠ΅ΡΠ΅ΠΎΡΠΈΠΏΡ Π²ΠΎΡΠΏΡΠΈΠ½ΠΈΠΌΠ°Π»ΠΈΡΡ ΠΊΠ°ΠΊ ΠΏΡΠΎΡΡΡΠ΅, ΠΎΡΡΠΈΡΠ°ΡΠ΅Π»ΡΠ½ΡΠ΅, Ρ
ΠΎΡΠΎΡΠΎ ΠΎΡΠΎΠ·Π½Π°Π²Π°Π΅ΠΌΡΠ΅ ΠΈ Π½Π΅ΡΠΎΠΎΡΠ²Π΅ΡΡΡΠ²ΡΡΡΠΈΠ΅ Π΄Π΅ΠΉΡΡΠ²ΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎΡΡΠΈ ΠΏΡΠ΅Π΄ΡΡΠ°Π²Π»Π΅Π½ΠΈΡ ΠΎΠ± Π°ΡΡΠ³ΡΡΠΏΠΏΠ΅. ΠΠ΄Π½Π°ΠΊΠΎ ΡΠΎ Π²ΡΠ΅ΠΌΠ΅Π½Π΅ΠΌ Π²ΡΡΡΠ½ΠΈΠ»ΠΎΡΡ, ΡΡΠΎ ΠΎΠ½ΠΈ ΠΌΠΎΠ³ΡΡ Π±ΡΡΡ ΠΊΠ°ΠΊ ΠΏΡΠΎΡΡΡΠΌΠΈ, ΡΠ°ΠΊ ΠΈ ΡΠ»ΠΎΠΆΠ½ΡΠΌΠΈ, ΠΊΠ°ΠΊ Π½Π΅Π³Π°ΡΠΈΠ²Π½ΡΠΌΠΈ, ΡΠ°ΠΊ ΠΈ ΠΏΠΎΠ·ΠΈΡΠΈΠ²Π½ΡΠΌΠΈ, ΠΊΠ°ΠΊ Ρ
ΠΎΡΠΎΡΠΎ, ΡΠ°ΠΊ ΠΈ ΠΏΠ»ΠΎΡ
ΠΎ ΠΎΡΠΎΠ·Π½Π°Π²Π°Π΅ΠΌΡΠΌΠΈ, ΠΊΠ°ΠΊ ΡΠΎΠΎΡΠ²Π΅ΡΡΡΠ²ΡΡΡΠΈΠΌΠΈ, ΡΠ°ΠΊ ΠΈ Π½Π΅ ΡΠΎΠΎΡΠ²Π΅ΡΡΡΠ²ΡΡΡΠΈΠΌΠΈ Π΄Π΅ΠΉΡΡΠ²ΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎΡΡΠΈ ΠΏΡΠ΅Π΄ΡΡΠ°Π²Π»Π΅Π½ΠΈΡΠΌΠΈ ΠΎ ΡΠ²ΠΎΠ΅ΠΉ ΠΈ ΡΡΠΆΠΎΠΉ Π³ΡΡΠΏΠΏΠ΅.
β’ Π‘ΠΎΠ³Π»Π°ΡΠ½ΠΎ ΠΌΠΎΠ΄Π΅Π»ΠΈ ΡΠΎΠ΄Π΅ΡΠΆΠ°Π½ΠΈΡ ΡΡΠ΅ΡΠ΅ΠΎΡΠΈΠΏΠΎΠ², ΡΡΠ΅ΡΠ΅ΠΎΡΠΈΠΏΠ½ΡΠ΅ ΠΏΡΠ΅Π΄ΡΡΠ°Π²Π»Π΅Π½ΠΈΡ Π²ΠΊΠ»ΡΡΠ°ΡΡ Π² ΡΠ΅Π±Ρ Π΄Π²Π° ΡΠ½ΠΈΠ²Π΅ΡΡΠ°Π»ΡΠ½ΡΡ
ΠΊΠΎΠΌΠΏΠΎΠ½Π΅Π½ΡΠ° — «ΡΠ΅ΠΏΠ»ΠΎΡΡ» ΠΈ «ΠΊΠΎΠΌΠΏΠ΅ΡΠ΅Π½ΡΠ½ΠΎΡΡΡ». «Π’Π΅ΠΏΠ»ΠΎΡΠ°» ΡΠ²ΡΠ·Π°Π½Π° Ρ ΠΎΡΠΎΠ±Π΅Π½Π½ΠΎΡΡΡΠΌΠΈ, ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΠ΅ ΠΏΡΠΎΡΠ²Π»ΡΡΡΡΡ Π² ΠΎΠ±ΡΠ΅Π½ΠΈΠΈ Ρ Π΄ΡΡΠ³ΠΈΠΌΠΈ Π»ΡΠ΄ΡΠΌΠΈ: Π΄ΡΡΠΆΠ΅Π»ΡΠ±ΠΈΠ΅ΠΌ, ΡΠ΅ΡΠ΄Π΅ΡΠ½ΠΎΡΡΡΡ, ΠΈΡΠΊΡΠ΅Π½Π½ΠΎΡΡΡΡ, Π±Π»Π°Π³ΠΎΠ½Π°ΠΌΠ΅ΡΠ΅Π½Π½ΠΎΡΡΡΡ. «ΠΠΎΠΌΠΏΠ΅ΡΠ΅Π½ΡΠ½ΠΎΡΡΡ» ΡΠ²ΡΠ·Π°Π½Π° Ρ ΡΠ΅ΡΡΠ°ΠΌΠΈ, ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΠ΅ ΠΏΠΎΠΌΠΎΠ³Π°ΡΡ ΡΠ΅Π»ΠΎΠ²Π΅ΠΊΡ Π΄ΠΎΡΡΠΈΡΡ ΡΠ²ΠΎΠΈΡ
ΡΠ΅Π»Π΅ΠΉ: ΠΊΠΎΠΌΠΏΠ΅ΡΠ΅Π½ΡΠ½ΠΎΡΡΡΡ, ΡΠΏΠΎΡΠΎΠ±Π½ΠΎΡΡΡΠΌΠΈ, ΠΊΠ²Π°Π»ΠΈΡΠΈΠΊΠ°ΡΠΈΠ΅ΠΉ.
β’ Π‘ΡΠ΅ΡΠ΅ΠΎΡΠΈΠΏΡ ΠΎΠΊΠ°Π·ΡΠ²Π°ΡΡ Π²Π»ΠΈΡΠ½ΠΈΠ΅ Π½Π° ΡΠΎΡΠΌΠΈΡΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΠ΅ Π²ΠΏΠ΅ΡΠ°ΡΠ»Π΅Π½ΠΈΡ ΠΎ Π»ΡΠ΄ΡΡ
. ΠΡ ΠΈΡΠΏΠΎΠ»ΡΠ·ΡΠ΅ΠΌ ΡΡΠ΅ΡΠ΅ΠΎΡΠΈΠΏΠ½ΡΠ΅ ΠΏΡΠ΅Π΄ΡΡΠ°Π²Π»Π΅Π½ΠΈΡ ΠΏΡΠΈ Π²ΠΎΡΠΏΡΠΈΡΡΠΈΠΈ ΠΈ Π·Π°ΠΏΠΎΠΌΠΈΠ½Π°Π½ΠΈΠΈ ΠΈΠ½ΡΠΎΡΠΌΠ°ΡΠΈΠΈ ΠΎ ΠΏΠ°ΡΡΠ½Π΅ΡΠ΅, ΠΏΡΠΈΠΏΠΈΡΡΠ²Π°Π½ΠΈΠΈ ΡΠΌΠΎΡΠΈΠΉ ΠΈ ΡΠ΅ΡΡ, ΠΎΠ±ΡΡΡΠ½Π΅Π½ΠΈΠΈ ΠΏΠΎΠ²Π΅Π΄Π΅Π½ΠΈΡ ΠΈ ΠΏΡΠΈΠΏΠΈΡΡΠ²Π°Π½ΠΈΠΈ ΠΎΡΠ²Π΅ΡΡΡΠ²Π΅Π½Π½ΠΎΡΡΠΈ. ΠΠ΄Π½Π°ΠΊΠΎ ΠΌΡ ΡΠ°ΡΠ΅ Π΄Π΅Π»Π°Π΅ΠΌ ΡΡΠΎ, ΠΊΠΎΠ³Π΄Π° ΠΈΡΠΏΡΡΡΠ²Π°Π΅ΠΌ ΡΠ»ΠΎΠΆΠ½ΠΎΡΡΠΈ ΠΏΡΠΈ Π°Π½Π°Π»ΠΈΠ·Π΅ ΠΈΠ½ΡΠΎΡΠΌΠ°ΡΠΈΠΈ, Π΄ΠΎΠ²Π΅ΡΡΠ΅ΠΌ ΡΠΎΠ΄Π΅ΡΠΆΠ°Π½ΠΈΡ ΡΡΠ΅ΡΠ΅ΠΎΡΠΈΠΏΠΎΠ² ΠΈ ΠΌΠΎΠΆΠ΅ΠΌ Π»Π΅Π³ΠΊΠΎ ΠΏΡΠΈΠΌΠ΅Π½ΠΈΡΡ ΠΈΡ
ΠΏΡΠΈ Π²ΠΎΡΠΏΡΠΈΡΡΠΈΠΈ ΡΠ»Π΅Π½Π° Π³ΡΡΠΏΠΏΡ.
β’ Π‘ΡΠ΅ΡΠ΅ΠΎΡΠΈΠΏΡ ΠΎΠΊΠ°Π·ΡΠ²Π°ΡΡ Π²Π»ΠΈΡΠ½ΠΈΠ΅ Π½Π° Π³ΡΡΠΏΠΏΠΎΠ²ΡΠ΅ ΡΠΌΠΎΡΠΈΠΈ — ΠΏΠΎΠ·ΠΈΡΠΈΠ²Π½ΡΠ΅ ΠΈΠ»ΠΈ Π½Π΅Π³Π°ΡΠΈΠ²Π½ΡΠ΅ ΡΠΌΠΎΡΠΈΠΎΠ½Π°Π»ΡΠ½ΡΠ΅ ΡΠΎΡΡΠΎΡΠ½ΠΈΡ, ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΠ΅ Π²ΠΎΠ·Π½ΠΈΠΊΠ°ΡΡ Ρ ΡΠ΅Π»ΠΎΠ²Π΅ΠΊΠ° ΠΏΠΎ ΠΎΡΠ½ΠΎΡΠ΅Π½ΠΈΡ ΠΊ ΡΠ»Π΅Π½Π°ΠΌ Π³ΡΡΠΏΠΏΡ. ΠΡΠΈ ΡΠΌΠΎΡΠΈΠΈ ΡΠ²Π»ΡΡΡΡΡ ΡΠ΅Π·ΡΠ»ΡΡΠ°ΡΠΎΠΌ ΠΎΠΏΡΠ΅Π΄Π΅Π»Π΅Π½Π½ΠΎΠ³ΠΎ Π²ΠΎΡΠΏΡΠΈΡΡΠΈΡ ΠΏΡΠΎΠΈΡΡ
ΠΎΠ΄ΡΡΠ΅Π³ΠΎ. ΠΡΠ°ΡΠΊΠΎΠ²ΡΠ΅ΠΌΠ΅Π½Π½ΡΠ΅ ΡΠΌΠΎΡΠΈΠΈ ΠΏΠΎΡΠ²Π»ΡΡΡΡΡ Π² ΡΠ΅Π·ΡΠ»ΡΡΠ°ΡΠ΅ ΠΈΠ½ΡΠ΅ΡΠΏΡΠ΅ΡΠ°ΡΠΈΠΈ ΡΠ΅ΠΊΡΡΠ΅ΠΉ ΡΠΈΡΡΠ°ΡΠΈΠΈ; Π΄ΠΎΠ»Π³ΠΎΠ²ΡΠ΅ΠΌΠ΅Π½Π½ΡΠ΅ — ΠΏΠΎΠ΄ Π²ΠΎΠ·Π΄Π΅ΠΉΡΡΠ²ΠΈΠ΅ΠΌ ΡΡΠ΅ΡΠ΅ΠΎΡΠΈΠΏΠΎΠ².
β’ ΠΡΡΠΏΠΏΠΎΠ²ΡΠ΅ ΡΠΌΠΎΡΠΈΠΈ ΠΎΠΊΠ°Π·ΡΠ²Π°ΡΡ Π²Π»ΠΈΡΠ½ΠΈΠ΅ Π½Π° ΠΏΠΎΠ²Π΅Π΄Π΅Π½ΠΈΠ΅ Π»ΡΠ΄Π΅ΠΉ. ΠΠΎΠ·ΠΈΡΠΈΠ²Π½ΡΠ΅ ΡΠΌΠΎΡΠΈΠΈ ΡΠ²Π΅Π»ΠΈΡΠΈΠ²Π°ΡΡ Π³ΠΎΡΠΎΠ²Π½ΠΎΡΡΡ ΠΊΠΎΠΎΠΏΠ΅ΡΠΈΡΠΎΠ²Π°ΡΡΡΡ Ρ ΡΠ΅Π»ΠΎΠ²Π΅ΠΊΠΎΠΌ ΠΈ ΠΏΠΎΠΌΠΎΡΡ Π΅ΠΌΡ. Π ΡΠΎ ΠΆΠ΅ Π²ΡΠ΅ΠΌΡ Π½Π΅Π³Π°ΡΠΈΠ²Π½ΡΠ΅ ΡΠΌΠΎΡΠΈΠΈ ΡΠΌΠ΅Π½ΡΡΠ°ΡΡ Π³ΠΎΡΠΎΠ²Π½ΠΎΡΡΡ Π΄Π΅Π»Π°ΡΡ ΡΡΠΎ. ΠΡΡ ΡΡΠ½ΠΊΡΠΈΡ Π²ΡΠΏΠΎΠ»Π½ΡΡΡ ΡΠΌΠΎΡΠΈΠΈ ΠΏΠΎ ΠΎΡΠ½ΠΎΡΠ΅Π½ΠΈΡ ΠΊΠ°ΠΊ ΠΊ ΡΠ²ΠΎΠ΅ΠΉ, ΡΠ°ΠΊ ΠΈ ΠΊ ΡΡΠΆΠΎΠΉ Π³ΡΡΠΏΠΏΠ΅.
ΠΠ»Ρ Π΄ΠΎΠΏΠΎΠ»Π½ΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎΠ³ΠΎ ΡΡΠ΅Π½ΠΈΡ
1. ΠΠ΅Π»ΡΡΠΎΠ½ Π’ ΠΡΠΈΡ
ΠΎΠ»ΠΎΠ³ΠΈΡ ΠΏΡΠ΅Π΄ΡΠ±Π΅ΠΆΠ΄Π΅Π½ΠΈΠΉ / Π’. ΠΠ΅Π»ΡΡΠΎΠ½. — Π‘ΠΠ±.; Π., 2003.
2. Cuddy, A. J. Π‘. Warmth and competence as universal dimensions of social perception: The Stereotype Content Model and the BIAS Map / A. J. C. Cuddy, S. T. Fiske, P. Glick // Advances in Experimental Social Psychology. — 2008. —Vol. 30. — P. 61—149.
3. Hornsey, M. J. We are sorry: Intergroup apologies and their tenuous link with intergroup forgiveness / M. J. Hornsey, M. J. A. Wohl // European Review of Social Psychology. — 2013. — Vol. 24. — P. 1—31.
4. Iyer, A. Emotion and inter-group relations / A. Iyer, C. W. Leach // European Review of Social Psychology. — 2008. — Vol. 19. — P. 86—125.
5. Mackie, D. M. Intergroup emotion theory / D. M. Mackie, A. T. Maitner, E. R. Smith // Handbook of Prejudice, Stereotyping, and Discrimination / ed. T. Nelson. — N.-Y.: Taylor & Francis Group, 2009. — P. 285—308.
6. Nadler, A. Intergroup reconciliation: Instrumental and socio-emotional processes and the needs-based model / A. Nadler, N. Shnabel // European Review of Social Psychology. — 2015. — Vol. 26. — P. 93—125.
7. Wohl, M. J. A. Collective guilt: Emotional reactions when one’s group has done wrong or been wronged / M. J. A. Wohl, N. R. Branscombe, Y. Klar // European Review of Social Psychology. — 2006. — Vol. 17. — P. 1—37.