Π’Π΅ΠΎΡΠ΅ΠΌΠ° ΠΠ°ΡΡΡΠ°.
ΠΡΠΎΠ²ΠΎΠ΄Π½ΠΈΠΊ Π² ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠΌ ΡΠΎΠΊΠ΅
ΠΡΠ΅Π΄ΡΡΠ°Π²Π»Π΅Π½ΠΈΡ ΠΎ ΠΏΠΎΡΠΎΠΊΠ΅ ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠ³ΠΎ ΠΏΠΎΠ»Ρ ΠΏΡΠΈΠ²Π½Π΅ΡΠ΅Π½Ρ Π² ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΎΠ΄ΠΈΠ½Π°ΠΌΠΈΠΊΡ ΠΈΠ· Π³ΠΈΠ΄ΡΠΎΠ΄ΠΈΠ½Π°ΠΌΠΈΠΊΠΈ. Π Π³ΠΈΠ΄ΡΠΎΠ΄ΠΈΠ½Π°ΠΌΠΈΠΊΠ΅ ΠΏΠΎΡΠΎΠΊ ΠΆΠΈΠ΄ΠΊΠΎΡΡΠΈ ΡΠ΅ΡΠ΅Π· ΡΡΡΠ±Ρ, ΡΠΎ Π΅ΡΡΡ ΠΎΠ±ΡΡΠΌ ΠΆΠΈΠ΄ΠΊΠΎΡΡΠΈ N, ΠΏΡΠΎΡ ΠΎΠ΄ΡΡΠΈΠΉ ΡΠ΅ΡΠ΅Π· ΡΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ ΡΡΡΠ±Ρ Π² Π΅Π΄ΠΈΠ½ΠΈΡΡ Π²ΡΠ΅ΠΌΠ΅Π½ΠΈ, ΡΠ°Π²Π΅Π½ v? S, Π³Π΄Π΅ v — ΡΠΊΠΎΡΠΎΡΡΡ ΠΆΠΈΠ΄ΠΊΠΎΡΡΠΈ, Π° S — ΠΏΠ»ΠΎΡΠ°Π΄Ρ ΡΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΈΡ ΡΡΡΠ±Ρ. ΠΡΠ»ΠΈ ΡΠΊΠΎΡΠΎΡΡΡ ΠΆΠΈΠ΄ΠΊΠΎΡΡΠΈ ΠΈΠ·ΠΌΠ΅Π½ΡΠ΅ΡΡΡ ΠΏΠΎ ΡΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΈΡ, Π½ΡΠΆΠ½ΠΎ ΠΈΡΠΏΠΎΠ»ΡΠ·ΠΎΠ²Π°ΡΡ ΠΈΠ½ΡΠ΅Π³ΡΠ°Π»ΡΠ½ΡΡ ΡΠΎΡΠΌΡΠ»Ρ N =? Sv>?dS>. ΠΠ΅ΠΉΡΡΠ²ΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎ… Π§ΠΈΡΠ°ΡΡ Π΅ΡΡ >
Π’Π΅ΠΎΡΠ΅ΠΌΠ° ΠΠ°ΡΡΡΠ°. ΠΡΠΎΠ²ΠΎΠ΄Π½ΠΈΠΊ Π² ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠΌ ΡΠΎΠΊΠ΅ (ΡΠ΅ΡΠ΅ΡΠ°Ρ, ΠΊΡΡΡΠΎΠ²Π°Ρ, Π΄ΠΈΠΏΠ»ΠΎΠΌ, ΠΊΠΎΠ½ΡΡΠΎΠ»ΡΠ½Π°Ρ)
ΠΡΠΈΠ½ΡΠΈΠΏ ΡΡΠΏΠ΅ΡΠΏΠΎΠ·ΠΈΡΠΈΠΈ Π² ΡΠΎΡΠ΅ΡΠ°Π½ΠΈΠΈ Ρ Π·Π°ΠΊΠΎΠ½ΠΎΠΌ ΠΡΠ»ΠΎΠ½Π° Π΄Π°ΡΡ ΠΊΠ»ΡΡ ΠΊ Π²ΡΡΠΈΡΠ»Π΅Π½ΠΈΡ ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠ³ΠΎ ΠΏΠΎΠ»Ρ ΠΏΡΠΎΠΈΠ·Π²ΠΎΠ»ΡΠ½ΠΎΠΉ ΡΠΈΡΡΠ΅ΠΌΡ Π·Π°ΡΡΠ΄ΠΎΠ², Π½ΠΎ Π½Π΅ΠΏΠΎΡΡΠ΅Π΄ΡΡΠ²Π΅Π½Π½ΠΎΠ΅ ΡΡΠΌΠΌΠΈΡΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΠ΅ ΠΏΠΎΠ»Π΅ΠΉ ΠΏΠΎ ΡΠΎΡΠΌΡΠ»Π΅ (4.2) ΠΎΠ±ΡΡΠ½ΠΎ ΡΡΠ΅Π±ΡΠ΅Ρ ΡΠ»ΠΎΠΆΠ½ΡΡ Π²ΡΡΠΈΡΠ»Π΅Π½ΠΈΠΉ. ΠΠΏΡΠΎΡΠ΅ΠΌ, ΠΏΡΠΈ Π½Π°Π»ΠΈΡΠΈΠΈ ΡΠΎΠΉ ΠΈΠ»ΠΈ ΠΈΠ½ΠΎΠΉ ΡΠΈΠΌΠΌΠ΅ΡΡΠΈΠΈ ΡΠΈΡΡΠ΅ΠΌΡ Π·Π°ΡΡΠ΄ΠΎΠ² Π²ΡΡΠΈΡΠ»Π΅Π½ΠΈΡ ΡΡΡΠ΅ΡΡΠ²Π΅Π½Π½ΠΎ ΡΠΏΡΠΎΡΠ°ΡΡΡΡ, Π΅ΡΠ»ΠΈ Π²Π²Π΅ΡΡΠΈ ΠΏΠΎΠ½ΡΡΠΈΠ΅ ΠΏΠΎΡΠΎΠΊΠ° ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠ³ΠΎ ΠΏΠΎΠ»Ρ ΠΈ ΠΈΡΠΏΠΎΠ»ΡΠ·ΠΎΠ²Π°ΡΡ ΡΠ΅ΠΎΡΠ΅ΠΌΡ ΠΠ°ΡΡΡΠ°.
ΠΡΠ΅Π΄ΡΡΠ°Π²Π»Π΅Π½ΠΈΡ ΠΎ ΠΏΠΎΡΠΎΠΊΠ΅ ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠ³ΠΎ ΠΏΠΎΠ»Ρ ΠΏΡΠΈΠ²Π½Π΅ΡΠ΅Π½Ρ Π² ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΎΠ΄ΠΈΠ½Π°ΠΌΠΈΠΊΡ ΠΈΠ· Π³ΠΈΠ΄ΡΠΎΠ΄ΠΈΠ½Π°ΠΌΠΈΠΊΠΈ. Π Π³ΠΈΠ΄ΡΠΎΠ΄ΠΈΠ½Π°ΠΌΠΈΠΊΠ΅ ΠΏΠΎΡΠΎΠΊ ΠΆΠΈΠ΄ΠΊΠΎΡΡΠΈ ΡΠ΅ΡΠ΅Π· ΡΡΡΠ±Ρ, ΡΠΎ Π΅ΡΡΡ ΠΎΠ±ΡΡΠΌ ΠΆΠΈΠ΄ΠΊΠΎΡΡΠΈ N, ΠΏΡΠΎΡ ΠΎΠ΄ΡΡΠΈΠΉ ΡΠ΅ΡΠ΅Π· ΡΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ ΡΡΡΠ±Ρ Π² Π΅Π΄ΠΈΠ½ΠΈΡΡ Π²ΡΠ΅ΠΌΠ΅Π½ΠΈ, ΡΠ°Π²Π΅Π½ v? S, Π³Π΄Π΅ v — ΡΠΊΠΎΡΠΎΡΡΡ ΠΆΠΈΠ΄ΠΊΠΎΡΡΠΈ, Π° S — ΠΏΠ»ΠΎΡΠ°Π΄Ρ ΡΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΈΡ ΡΡΡΠ±Ρ. ΠΡΠ»ΠΈ ΡΠΊΠΎΡΠΎΡΡΡ ΠΆΠΈΠ΄ΠΊΠΎΡΡΠΈ ΠΈΠ·ΠΌΠ΅Π½ΡΠ΅ΡΡΡ ΠΏΠΎ ΡΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΈΡ, Π½ΡΠΆΠ½ΠΎ ΠΈΡΠΏΠΎΠ»ΡΠ·ΠΎΠ²Π°ΡΡ ΠΈΠ½ΡΠ΅Π³ΡΠ°Π»ΡΠ½ΡΡ ΡΠΎΡΠΌΡΠ»Ρ N =? Sv>?dS>. ΠΠ΅ΠΉΡΡΠ²ΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎ, Π²ΡΠ΄Π΅Π»ΠΈΠΌ Π² ΠΏΠΎΠ»Π΅ ΡΠΊΠΎΡΠΎΡΡΠ΅ΠΉ ΠΌΠ°Π»ΡΡ ΠΏΠ»ΠΎΡΠ°Π΄ΠΊΡ dS, ΠΏΠ΅ΡΠΏΠ΅Π½Π΄ΠΈΠΊΡΠ»ΡΡΠ½ΡΡ ΠΊ Π²Π΅ΠΊΡΠΎΡΡ ΡΠΊΠΎΡΠΎΡΡΠΈ (ΡΠΈΡ. 1.4).
Π ΠΈΡ. 1.4 ΠΠΎΡΠΎΠΊ ΠΆΠΈΠ΄ΠΊΠΎΡΡΠΈ
ΠΠ±ΡΡΠΌ ΠΆΠΈΠ΄ΠΊΠΎΡΡΠΈ, ΠΏΡΠΎΡΠ΅ΠΊΠ°ΡΡΠΈΠΉ ΡΠ΅ΡΠ΅Π· ΡΡΡ ΠΏΠ»ΠΎΡΠ°Π΄ΠΊΡ Π·Π° Π²ΡΠ΅ΠΌΡ dt, ΡΠ°Π²Π΅Π½ v dS dt. ΠΡΠ»ΠΈ ΠΏΠ»ΠΎΡΠ°Π΄ΠΊΠ° Π½Π°ΠΊΠ»ΠΎΠ½Π΅Π½Π° ΠΊ ΠΏΠΎΡΠΎΠΊΡ, ΡΠΎ ΡΠΎΠΎΡΠ²Π΅ΡΡΡΠ²ΡΡΡΠΈΠΉ ΠΎΠ±ΡΡΠΌ Π±ΡΠ΄Π΅Ρ v dScosΠΈdt, Π³Π΄Π΅ ΠΈ — ΡΠ³ΠΎΠ» ΠΌΠ΅ΠΆΠ΄Ρ Π²Π΅ΠΊΡΠΎΡΠΎΠΌ ΡΠΊΠΎΡΠΎΡΡΠΈ v> ΠΈ Π½ΠΎΡΠΌΠ°Π»ΡΡ n> ΠΊ ΠΏΠ»ΠΎΡΠ°Π΄ΠΊΠ΅ dS. ΠΠ±ΡΡΠΌ ΠΆΠΈΠ΄ΠΊΠΎΡΡΠΈ, ΠΏΡΠΎΡΠ΅ΠΊΠ°ΡΡΠΈΠΉ ΡΠ΅ΡΠ΅Π· ΠΏΠ»ΠΎΡΠ°Π΄ΠΊΡ dS Π² Π΅Π΄ΠΈΠ½ΠΈΡΡ Π²ΡΠ΅ΠΌΠ΅Π½ΠΈ ΠΏΠΎΠ»ΡΡΠ°Π΅ΡΡΡ Π΄Π΅Π»Π΅Π½ΠΈΠ΅ΠΌ ΡΡΠΎΠΉ Π²Π΅Π»ΠΈΡΠΈΠ½Ρ Π½Π° dt. ΠΠ½ ΡΠ°Π²Π΅Π½ v dS cosΠΈdt, Ρ. Π΅. ΡΠΊΠ°Π»ΡΡΠ½ΠΎΠΌΡ ΠΏΡΠΎΠΈΠ·Π²Π΅Π΄Π΅Π½ΠΈΡ v>?dS> Π²Π΅ΠΊΡΠΎΡΠ° ΡΠΊΠΎΡΠΎΡΡΠΈ v> Π½Π° Π²Π΅ΠΊΡΠΎΡ ΡΠ»Π΅ΠΌΠ΅Π½ΡΠ° ΠΏΠ»ΠΎΡΠ°Π΄ΠΈ dS> = n>dS. ΠΠ΄ΠΈΠ½ΠΈΡΠ½ΡΠΉ Π²Π΅ΠΊΡΠΎΡ n> Π½ΠΎΡΠΌΠ°Π»ΠΈ ΠΊ ΠΏΠ»ΠΎΡΠ°Π΄ΠΊΠ΅ dS ΠΌΠΎΠΆΠ½ΠΎ ΠΏΡΠΎΠ²Π΅ΡΡΠΈ Π² Π΄Π²ΡΡ ΠΏΡΡΠΌΠΎ ΠΏΡΠΎΡΠΈΠ²ΠΎΠΏΠΎΠ»ΠΎΠΆΠ½ΡΡ Π½Π°ΠΏΡΠ°Π²Π»Π΅Π½ΠΈΡΡ . ΠΎΠ΄Π½ΠΎ ΠΈΠ· Π½ΠΈΡ ΡΡΠ»ΠΎΠ²Π½ΠΎ ΠΏΡΠΈΠ½ΠΈΠΌΠ°Π΅ΡΡΡ Π·Π° ΠΏΠΎΠ»ΠΎΠΆΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎΠ΅. Π ΡΡΠΎΠΌ Π½Π°ΠΏΡΠ°Π²Π»Π΅Π½ΠΈΠΈ ΠΈ ΠΏΡΠΎΠ²ΠΎΠ΄ΠΈΡΡΡ Π½ΠΎΡΠΌΠ°Π»Ρ n>. Π’Π° ΡΡΠΎΡΠΎΠ½Π° ΠΏΠ»ΠΎΡΠ°Π΄ΠΊΠΈ, ΠΈΠ· ΠΊΠΎΡΠΎΡΠΎΠΉ Π²ΡΡ ΠΎΠ΄ΠΈΡ Π½ΠΎΡΠΌΠ°Π»Ρ n>, Π½Π°Π·ΡΠ²Π°Π΅ΡΡΡ Π²Π½Π΅ΡΠ½Π΅ΠΉ, Π° ΡΠ°, Π² ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΡ Π½ΠΎΡΠΌΠ°Π»Ρ n> Π²Ρ ΠΎΠ΄ΠΈΡ, — Π²Π½ΡΡΡΠ΅Π½Π½Π΅ΠΉ. ΠΠ΅ΠΊΡΠΎΡ ΡΠ»Π΅ΠΌΠ΅Π½ΡΠ° ΠΏΠ»ΠΎΡΠ°Π΄ΠΈ dS> Π½Π°ΠΏΡΠ°Π²Π»Π΅Π½ ΠΏΠΎ Π²Π½Π΅ΡΠ½Π΅ΠΉ Π½ΠΎΡΠΌΠ°Π»ΠΈ n> ΠΊ ΠΏΠΎΠ²Π΅ΡΡ Π½ΠΎΡΡΠΈ, Π° ΠΏΠΎ Π²Π΅Π»ΠΈΡΠΈΠ½Π΅ ΡΠ°Π²Π΅Π½ ΠΏΠ»ΠΎΡΠ°Π΄ΠΈ ΡΠ»Π΅ΠΌΠ΅Π½ΡΠ° dS = ?dS>?. ΠΡΠΈ Π²ΡΡΠΈΡΠ»Π΅Π½ΠΈΠΈ ΠΎΠ±ΡΡΠΌΠ° ΠΏΡΠΎΡΠ΅ΠΊΠ°ΡΡΠ΅ΠΉ ΠΆΠΈΠ΄ΠΊΠΎΡΡΠΈ ΡΠ΅ΡΠ΅Π· ΠΏΠ»ΠΎΡΠ°Π΄ΠΊΡ S ΠΊΠΎΠ½Π΅ΡΠ½ΡΡ ΡΠ°Π·ΠΌΠ΅ΡΠΎΠ², Π΅Ρ Π½Π°Π΄ΠΎ ΡΠ°Π·Π²ΠΈΡΡ Π½Π° Π±Π΅ΡΠΊΠΎΠ½Π΅ΡΠ½ΠΎ ΠΌΠ°Π»ΡΠ΅ ΠΏΠ»ΠΎΡΠ°Π΄ΠΊΠΈ dS, Π° Π·Π°ΡΠ΅ΠΌ Π²ΡΡΠΈΡΠ»ΠΈΡΡ ΠΈΠ½ΡΠ΅Π³ΡΠ°Π»? Sv>?dS> ΠΏΠΎ Π²ΡΠ΅ΠΉ ΠΏΠΎΠ²Π΅ΡΡ Π½ΠΎΡΡΠΈ S.
ΠΡΡΠ°ΠΆΠ΅Π½ΠΈΡ ΡΠΈΠΏΠ°? Sv>?dS> Π²ΡΡΡΠ΅ΡΠ°ΡΡΡΡ Π²ΠΎ ΠΌΠ½ΠΎΠ³ΠΈΡ ΠΎΡΡΠ°ΡΠ»ΡΡ ΡΠΈΠ·ΠΈΠΊΠΈ ΠΈ ΠΌΠ°ΡΠ΅ΠΌΠ°ΡΠΈΠΊΠΈ. ΠΠ½ΠΈ Π½Π°Π·ΡΠ²Π°ΡΡΡΡ ΠΏΠΎΡΠΎΠΊΠΎΠΌ Π²Π΅ΠΊΡΠΎΡΠ° v> ΡΠ΅ΡΠ΅Π· ΠΏΠΎΠ²Π΅ΡΡ Π½ΠΎΡΡΡ S Π½Π΅Π·Π°Π²ΠΈΡΠΈΠΌΠΎ ΠΎΡ ΠΏΡΠΈΡΠΎΠ΄Ρ Π²Π΅ΠΊΡΠΎΡΠ° v>. Π ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΎΠ΄ΠΈΠ½Π°ΠΌΠΈΠΊΠ΅ ΠΈΠ½ΡΠ΅Π³ΡΠ°Π».
N =? SE>?dS> (5.1).
Π½Π°Π·ΡΠ²Π°ΡΡ ΠΏΠΎΡΠΎΠΊΠΎΠΌ Π½Π°ΠΏΡΡΠΆΠ΅Π½Π½ΠΎΡΡΠΈ ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠ³ΠΎ ΠΏΠΎΠ»Ρ E> ΡΠ΅ΡΠ΅Π· ΠΏΡΠΎΠΈΠ·Π²ΠΎΠ»ΡΠ½ΡΡ ΠΏΠΎΠ²Π΅ΡΡ Π½ΠΎΡΡΡ S, Ρ ΠΎΡΡ Ρ ΡΡΠΈΠΌ ΠΏΠΎΠ½ΡΡΠΈΠ΅ΠΌ Π½Π΅ ΡΠ²ΡΠ·Π°Π½ΠΎ Π½ΠΈΠΊΠ°ΠΊΠΎΠ΅ ΡΠ΅Π°Π»ΡΠ½ΠΎΠ΅ ΡΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅.
ΠΠΎΠΏΡΡΡΠΈΠΌ, ΡΡΠΎ Π²Π΅ΠΊΡΠΎΡ E> ΠΏΡΠ΅Π΄ΡΡΠ°Π²Π»ΡΠ΅ΡΡΡ Π³Π΅ΠΎΠΌΠ΅ΡΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠΉ ΡΡΠΌΠΌΠΎΠΉ.
E> =? jE>j.
Π£ΠΌΠ½ΠΎΠΆΠΈΠ² ΡΡΠΎ ΡΠ°Π²Π΅Π½ΡΡΠ²ΠΎ ΡΠΊΠ°Π»ΡΡΠ½ΠΎ Π½Π° dS> ΠΈ ΠΏΡΠΎΠΈΠ½ΡΠ΅Π³ΡΠΈΡΠΎΠ²Π°Π², ΠΏΠΎΠ»ΡΡΠΈΠΌ.
N =? jNj.
Π³Π΄Π΅ Nj — ΠΏΠΎΡΠΎΠΊ Π²Π΅ΠΊΡΠΎΡΠ° E>j ΡΠ΅ΡΠ΅Π· ΡΡ ΠΆΠ΅ ΡΠ°ΠΌΡΡ ΠΏΠΎΠ²Π΅ΡΡ Π½ΠΎΡΡΡ. Π’Π°ΠΊΠΈΠΌ ΠΎΠ±ΡΠ°Π·ΠΎΠΌ, ΠΈΠ· ΠΏΡΠΈΠ½ΡΠΈΠΏΠ° ΡΡΠΏΠ΅ΡΠΏΠΎΠ·ΠΈΡΠΈΠΈ Π½Π°ΠΏΡΡΠΆΠ΅Π½Π½ΠΎΡΡΠΈ ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠ³ΠΎ ΠΏΠΎΠ»Ρ ΡΠ»Π΅Π΄ΡΠ΅Ρ, ΡΡΠΎ ΠΏΠΎΡΠΎΠΊΠΈ ΡΠ΅ΡΠ΅Π· ΠΎΠ΄Π½Ρ ΠΈ ΡΡ ΠΆΠ΅ ΠΏΠΎΠ²Π΅ΡΡ Π½ΠΎΡΡΡ ΡΠΊΠ»Π°Π΄ΡΠ²Π°ΡΡΡΡ Π°Π»Π³Π΅Π±ΡΠ°ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈ.
Π’Π΅ΠΎΡΠ΅ΠΌΠ° ΠΠ°ΡΡΡΠ° Π³Π»Π°ΡΠΈΡ, ΡΡΠΎ ΠΏΠΎΡΠΎΠΊ Π²Π΅ΠΊΡΠΎΡΠ° E> ΡΠ΅ΡΠ΅Π· ΠΏΡΠΎΠΈΠ·Π²ΠΎΠ»ΡΠ½ΡΡ Π·Π°ΠΌΠΊΠ½ΡΡΡΡ ΠΏΠΎΠ²Π΅ΡΡ Π½ΠΎΡΡΡ ΡΠ°Π²Π΅Π½ ΡΠΌΠ½ΠΎΠΆΠ΅Π½Π½ΠΎΠΌΡ Π½Π° 4Ρ ΡΡΠΌΠΌΠ°ΡΠ½ΠΎΠΌΡ Π·Π°ΡΡΠ΄Ρ Q Π²ΡΠ΅Ρ ΡΠ°ΡΡΠΈΡ, Π½Π°Ρ ΠΎΠ΄ΡΡΠΈΡ ΡΡ Π²Π½ΡΡΡΠΈ ΡΡΠΎΠΉ ΠΏΠΎΠ²Π΅ΡΡ Π½ΠΎΡΡΠΈ:
? SE>?dS> = 4ΡQ. (5.2).
ΠΠ΅ΠΊΡΠΎΡ ΡΠ»Π΅ΠΌΠ΅Π½ΡΠ° ΠΏΠΎΠ²Π΅ΡΡ Π½ΠΎΡΡΠΈ dS> Π·Π΄Π΅ΡΡ Π½Π°ΠΏΡΠ°Π²Π»Π΅Π½ ΠΏΠΎ Π½ΠΎΡΠΌΠ°Π»ΠΈ, Π²Π½Π΅ΡΠ½Π΅ΠΉ ΠΏΠΎ ΠΎΡΠ½ΠΎΡΠ΅Π½ΠΈΡ ΠΊ ΡΠΎΠΌΡ ΠΎΠ±ΡΠ΅ΠΌΡ, Π³Π΄Π΅ ΡΠΎΡΡΠ΅Π΄ΠΎΡΠΎΡΠ΅Π½ Π·Π°ΡΡΠ΄ Q (ΡΠΈΡ. 1.5).
Π ΠΈΡ. 1.5.
Π’Π΅ΠΎΡΠ΅ΠΌΠ° ΠΠ°ΡΡΡΠ° Π΄Π»Ρ ΠΎΠ΄Π½ΠΎΠ³ΠΎ ΡΠΎΡΠ΅ΡΠ½ΠΎΠ³ΠΎ Π·Π°ΡΡΠ΄Π° ΠΠΎΠΊΠ°Π·Π°ΡΠ΅Π»ΡΡΡΠ²ΠΎ ΡΠ΅ΠΎΡΠ΅ΠΌΡ ΠΏΡΠΎΠ²Π΅Π΄Π΅ΠΌ Π² ΡΡΠΈ ΡΡΠ°ΠΏΠ°.
1. ΠΠ°ΡΠ½Π΅ΠΌ Ρ Π²ΡΡΠΈΡΠ»Π΅Π½ΠΈΡ ΠΏΠΎΡΠΎΠΊΠ° ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠ³ΠΎ ΠΏΠΎΠ»Ρ ΠΎΠ΄Π½ΠΎΠ³ΠΎ ΡΠΎΡΠ΅ΡΠ½ΠΎΠ³ΠΎ Π·Π°ΡΡΠ΄Π° q (ΡΠΈΡ. 1.5). Π ΠΏΡΠΎΡΡΠ΅ΠΉΡΠ΅ΠΌ ΡΠ»ΡΡΠ°Π΅, ΠΊΠΎΠ³Π΄Π° ΠΏΠΎΠ²Π΅ΡΡ Π½ΠΎΡΡΡ ΠΈΠ½ΡΠ΅Π³ΡΠΈΡΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΡ S ΡΠ²Π»ΡΠ΅ΡΡΡ ΡΡΠ΅ΡΠΎΠΉ, Π° Π·Π°ΡΡΠ΄ Π½Π°Ρ ΠΎΠ΄ΠΈΡΡΡ Π² Π΅Ρ ΡΠ΅Π½ΡΡΠ΅, ΡΠΏΡΠ°Π²Π΅Π΄Π»ΠΈΠ²ΠΎΡΡΡ ΡΠ΅ΠΎΡΠ΅ΠΌΡ ΠΠ°ΡΡΡΠ° ΠΏΡΠ°ΠΊΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈ ΠΎΡΠ΅Π²ΠΈΠ΄Π½Π°. ΠΠ° ΠΏΠΎΠ²Π΅ΡΡ Π½ΠΎΡΡΠΈ ΡΡΠ΅ΡΡ Π½Π°ΠΏΡΡΠΆΠ΅Π½Π½ΠΎΡΡΡ ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠ³ΠΎ ΠΏΠΎΠ»Ρ.
E> = qr>?r3.
ΠΏΠΎΡΡΠΎΡΠ½Π½Π° ΠΏΠΎ Π²Π΅Π»ΠΈΡΠΈΠ½Π΅ ΠΈ Π²ΡΡΠ΄Ρ Π½Π°ΠΏΡΠ°Π²Π»Π΅Π½Π° ΠΏΠΎ Π½ΠΎΡΠΌΠ°Π»ΠΈ ΠΊ ΠΏΠΎΠ²Π΅ΡΡ Π½ΠΎΡΡΠΈ, ΡΠ°ΠΊ ΡΡΠΎ ΠΏΠΎΡΠΎΠΊ ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠ³ΠΎ ΠΏΠΎΠ»Ρ ΠΏΡΠΎΡΡΠΎ ΡΠ°Π²Π΅Π½ ΠΏΡΠΎΠΈΠ·Π²Π΅Π΄Π΅Π½ΠΈΡ E = q? r2 Π½Π° ΠΏΠ»ΠΎΡΠ°Π΄Ρ ΡΡΠ΅ΡΡ S = 4Ρr2. Π‘Π»Π΅Π΄ΠΎΠ²Π°ΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎ, N = 4Ρq. ΠΡΠΎΡ ΡΠ΅Π·ΡΠ»ΡΡΠ°Ρ Π½Π΅ Π·Π°Π²ΠΈΡΠΈΡ ΠΎΡ ΡΠΎΡΠΌΡ ΠΏΠΎΠ²Π΅ΡΡ Π½ΠΎΡΡΠΈ, ΠΎΠΊΡΡΠΆΠ°ΡΡΠ΅ΠΉ Π·Π°ΡΡΠ΄. Π§ΡΠΎΠ±Ρ Π΄ΠΎΠΊΠ°Π·Π°ΡΡ ΡΡΠΎ, Π²ΡΠ΄Π΅Π»ΠΈΠΌ ΠΏΡΠΎΠΈΠ·Π²ΠΎΠ»ΡΠ½ΡΡ ΠΏΠ»ΠΎΡΠ°Π΄ΠΊΡ ΠΏΠΎΠ²Π΅ΡΡ Π½ΠΎΡΡΠΈ Π΄ΠΎΡΡΠ°ΡΠΎΡΠ½ΠΎ ΠΌΠ°Π»ΠΎΠ³ΠΎ ΡΠ°Π·ΠΌΠ΅ΡΠ° Ρ ΡΡΡΠ°Π½ΠΎΠ²Π»Π΅Π½Π½ΡΠΌ Π½Π° Π½Π΅ΠΉ Π½Π°ΠΏΡΠ°Π²Π»Π΅Π½ΠΈΠ΅ΠΌ Π²Π½Π΅ΡΠ½Π΅ΠΉ Π½ΠΎΡΠΌΠ°Π»ΠΈ n>. ΠΠ° ΡΠΈΡ. 1.6 ΠΏΠΎΠΊΠ°Π·Π°Π½ ΠΎΠ΄ΠΈΠ½ ΡΠ°ΠΊΠΎΠΉ ΡΠ΅Π³ΠΌΠ΅Π½Ρ ΠΏΡΠ΅ΡΠ²Π΅Π»ΠΈΡΠ΅Π½Π½ΠΎ Π±ΠΎΠ»ΡΡΠΎΠ³ΠΎ (Π΄Π»Ρ Π½Π°Π³Π»ΡΠ΄Π½ΠΎΡΡΠΈ) ΡΠ°Π·ΠΌΠ΅ΡΠ°.
Π ΠΈΡ. 1.6 ΠΠΎΡΠΎΠΊ ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠ³ΠΎ Π² ΡΠ»Π΅ΠΌΠ΅Π½Ρ ΡΠ΅Π»Π΅ΡΠ½ΠΎΠ³ΠΎ ΡΠ³Π»Π°
ΠΠΎΡΠΎΠΊ Π²Π΅ΠΊΡΠΎΡΠ° E> ΡΠ΅ΡΠ΅Π· ΡΡΡ ΠΏΠ»ΠΎΡΠ°Π΄ΠΊΡ ΡΠ°Π²Π΅Π½.
dN = E>?dS> = EcosΠΈdS,.
Π³Π΄Π΅ ΠΈ — ΡΠ³ΠΎΠ» ΠΌΠ΅ΠΆΠ΄Ρ Π½Π°ΠΏΡΠ°Π²Π»Π΅Π½ΠΈΠ΅ΠΌ E> ΠΈ Π²Π½Π΅ΡΠ½Π΅ΠΉ Π½ΠΎΡΠΌΠ°Π»ΡΡ n> ΠΊ ΠΏΠ»ΠΎΡΠ°Π΄ΠΊΠ΅ dS. Π’Π°ΠΊ ΠΊΠ°ΠΊ E = q? r2, Π° dScosΠΈ? r2 ΠΏΠΎ Π°Π±ΡΠΎΠ»ΡΡΠ½ΠΎΠΉ Π²Π΅Π»ΠΈΡΠΈΠ½Π΅ Π΅ΡΡΡ ΡΠ»Π΅ΠΌΠ΅Π½Ρ ΡΠ΅Π»Π΅ΡΠ½ΠΎΠ³ΠΎ ΡΠ³Π»Π° dΠ© = dS? cosΠΈ??r2, ΠΏΠΎΠ΄ ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΠΌ Π²ΠΈΠ΄Π½Π° ΠΏΠ»ΠΎΡΠ°Π΄ΠΊΠ° dS ΠΈΠ· ΡΠΎΡΠΊΠΈ ΡΠ°ΡΠΏΠΎΠ»ΠΎΠΆΠ΅Π½ΠΈΡ Π·Π°ΡΡΠ΄Π°,.
dN = ±q dΠ©.
Π³Π΄Π΅ Π·Π½Π°ΠΊΠΈ ΠΏΠ»ΡΡ ΠΈ ΠΌΠΈΠ½ΡΡ ΠΎΡΠ²Π΅ΡΠ°ΡΡ Π·Π½Π°ΠΊΡ cosΠΈ, Π° ΠΈΠΌΠ΅Π½Π½ΠΎ: ΡΠ»Π΅Π΄ΡΠ΅Ρ Π²Π·ΡΡΡ Π·Π½Π°ΠΊ ΠΏΠ»ΡΡ, Π΅ΡΠ»ΠΈ Π²Π΅ΠΊΡΠΎΡ E> ΡΠΎΡΡΠ°Π²Π»ΡΠ΅Ρ ΠΎΡΡΡΡΠΉ ΡΠ³ΠΎΠ» Ρ Π½Π°ΠΏΡΠ°Π²Π»Π΅Π½ΠΈΠ΅ΠΌ Π²Π½Π΅ΡΠ½Π΅ΠΉ Π½ΠΎΡΠΌΠ°Π»ΠΈ n>, ΠΈ Π·Π½Π°ΠΊ ΠΌΠΈΠ½ΡΡ Π² ΠΏΡΠΎΡΠΈΠ²Π½ΠΎΠΌ ΡΠ»ΡΡΠ°Π΅.
2. Π’Π΅ΠΏΠ΅ΡΡ ΡΠ°ΡΡΠΌΠΎΡΡΠΈΠΌ ΠΊΠΎΠ½Π΅ΡΠ½ΡΡ ΠΏΠΎΠ²Π΅ΡΡ Π½ΠΎΡΡΡ S, ΠΎΡ Π²Π°ΡΡΠ²Π°ΡΡΡΡ Π½Π΅ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΠΉ Π²ΡΠ΄Π΅Π»Π΅Π½Π½ΡΠΉ ΠΎΠ±ΡΡΠΌ V. ΠΠΎ ΠΎΡΠ½ΠΎΡΠ΅Π½ΠΈΡ ΠΊ ΡΡΠΎΠΌΡ ΠΎΠ±ΡΡΠΌΡ Π²ΡΠ΅Π³Π΄Π° ΠΌΠΎΠΆΠ½ΠΎ ΠΎΠΏΡΠ΅Π΄Π΅Π»ΠΈΡΡ, ΠΊΠ°ΠΊΠΎΠ΅ ΠΈΠ· Π΄Π²ΡΡ ΠΏΡΠΎΡΠΈΠ²ΠΎΠΏΠΎΠ»ΠΎΠΆΠ½ΡΡ Π½Π°ΠΏΡΠ°Π²Π»Π΅Π½ΠΈΠΉ Π½ΠΎΡΠΌΠ°Π»ΠΈ ΠΊ Π»ΡΠ±ΠΎΠΌΡ ΡΠ»Π΅ΠΌΠ΅Π½ΡΡ ΠΏΠΎΠ²Π΅ΡΡ Π½ΠΎΡΡΠΈ S ΡΠ»Π΅Π΄ΡΠ΅Ρ ΡΡΠΈΡΠ°ΡΡ Π²Π½Π΅ΡΠ½ΠΈΠΌ. ΠΠ½Π΅ΡΠ½ΡΡ Π½ΠΎΡΠΌΠ°Π»Ρ Π½Π°ΠΏΡΠ°Π²Π»Π΅Π½Π° ΠΈΠ· ΠΎΠ±ΡΡΠΌΠ° V Π½Π°ΡΡΠΆΡ. Π‘ΡΠΌΠΌΠΈΡΡΡ ΠΏΠΎ ΡΠ΅Π³ΠΌΠ΅Π½ΡΠ°ΠΌ, Ρ ΡΠΎΡΠ½ΠΎΡΡΡΡ Π΄ΠΎ Π·Π½Π°ΠΊΠ° ΠΈΠΌΠ΅Π΅ΠΌ N = q Π©, Π³Π΄Π΅ Π© — ΡΠ΅Π»Π΅ΡΠ½ΡΠΉ ΡΠ³ΠΎΠ», ΠΏΠΎΠ΄ ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΠΌ Π²ΠΈΠ΄Π½Π° ΠΏΠΎΠ²Π΅ΡΡ Π½ΠΎΡΡΡ S ΠΈΠ· ΡΠΎΡΠΊΠΈ, Π³Π΄Π΅ Π½Π°Ρ ΠΎΠ΄ΠΈΡΡΡ Π·Π°ΡΡΠ΄ q. ΠΡΠ»ΠΈ ΠΏΠΎΠ²Π΅ΡΡ Π½ΠΎΡΡΡ S Π·Π°ΠΌΠΊΠ½ΡΡΠ°, ΡΠΎ Π© = 4Ρ ΠΏΡΠΈ ΡΡΠ»ΠΎΠ²ΠΈΠΈ, ΡΡΠΎ Π·Π°ΡΡΠ΄ q Π½Π°Ρ ΠΎΠ΄ΠΈΡΡΡ Π²Π½ΡΡΡΠΈ S. Π ΠΏΡΠΎΡΠΈΠ²Π½ΠΎΠΌ ΡΠ»ΡΡΠ°Π΅ Π© = 0. Π§ΡΠΎΠ±Ρ ΠΏΠΎΡΡΠ½ΠΈΡΡ ΠΏΠΎΡΠ»Π΅Π΄Π½Π΅Π΅ ΡΡΠ²Π΅ΡΠΆΠ΄Π΅Π½ΠΈΠ΅, ΠΌΠΎΠΆΠ½ΠΎ Π²Π½ΠΎΠ²Ρ ΠΎΠ±ΡΠ°ΡΠΈΡΡΡΡ ΠΊ ΡΠΈΡ. 1.7.
Π ΠΈΡ. 1.7 ΠΠΎΡΠΎΠΊΠΈ ΡΠ΅ΡΠ΅Π· ΠΏΠ»ΠΎΡΠ°Π΄ΠΊΠΈ, ΠΎΠΏΠΈΡΠ°ΡΡΠΈΠ΅ΡΡ Π½Π° ΠΎΠ΄ΠΈΠ½ ΡΠ΅Π»Π΅ΡΠ½ΡΠΉ ΡΠ³ΠΎΠ», Π½ΠΎ ΠΎΠ±ΡΠ°ΡΠ΅Π½Π½ΡΠ΅ Π² ΡΠ°Π·Π½ΡΠ΅ ΡΡΠΎΡΠΎΠ½Ρ, Π²Π·Π°ΠΈΠΌΠ½ΠΎ ΡΠΎΠΊΡΠ°ΡΠ°ΡΡΡΡ
ΠΡΠ΅Π²ΠΈΠ΄Π½ΠΎ, ΡΡΠΎ ΠΏΠΎΡΠΎΠΊΠΈ ΡΠ΅ΡΠ΅Π· ΡΠ΅Π³ΠΌΠ΅Π½ΡΡ Π·Π°ΠΌΠΊΠ½ΡΡΠΎΠΉ ΠΏΠΎΠ²Π΅ΡΡ Π½ΠΎΡΡΠΈ, ΠΎΠΏΠΈΡΠ°ΡΡΠΈΠ΅ΡΡ Π½Π° ΡΠ°Π²Π½ΡΠ΅ ΡΠ΅Π»Π΅ΡΠ½ΡΠ΅ ΡΠ³Π»Ρ, Π½ΠΎ ΠΎΠ±ΡΠ°ΡΠ΅Π½Π½ΡΠ΅ Π² ΠΏΡΠΎΡΠΈΠ²ΠΎΠΏΠΎΠ»ΠΎΠΆΠ½ΡΠ΅ ΡΡΠΎΡΠΎΠ½Ρ, Π²Π·Π°ΠΈΠΌΠ½ΠΎ ΡΠΎΠΊΡΠ°ΡΠ°ΡΡΡΡ. ΠΡΠ΅Π²ΠΈΠ΄Π½ΠΎ ΡΠ°ΠΊΠΆΠ΅, ΡΡΠΎ Π΅ΡΠ»ΠΈ Π·Π°ΡΡΠ΄ Π½Π°Ρ ΠΎΠ΄ΠΈΡΡΡ Π²Π½Π΅ Π·Π°ΠΌΠΊΠ½ΡΡΠΎΠΉ ΠΏΠΎΠ²Π΅ΡΡ Π½ΠΎΡΡΠΈ, ΡΠΎ Π»ΡΠ±ΠΎΠΌΡ ΡΠ΅Π³ΠΌΠ΅Π½ΡΡ, ΠΎΠ±ΡΠ°ΡΠ΅Π½Π½ΠΎΠΌΡ Π½Π°ΡΡΠΆΡ, Π½Π°ΠΉΠ΄Π΅ΡΡΡ ΡΠΎΠΎΡΠ²Π΅ΡΡΡΠ²ΡΡΡΠΈΠΉ ΡΠ΅Π³ΠΌΠ΅Π½Ρ, ΠΎΠ±ΡΠ°ΡΠ΅Π½Π½ΡΠΉ Π²Π½ΡΡΡΡ.
3. ΠΠ°ΠΊΠΎΠ½Π΅Ρ, Π²ΠΎΡΠΏΠΎΠ»ΡΠ·ΠΎΠ²Π°Π²ΡΠΈΡΡ ΠΏΡΠΈΠ½ΡΠΈΠΏΠΎΠΌ ΡΡΠΏΠ΅ΡΠΏΠΎΠ·ΠΈΡΠΈΠΈ, ΠΏΡΠΈΡ ΠΎΠ΄ΠΈΠΌ ΠΊ ΠΈΡΠΎΠ³ΠΎΠ²ΠΎΠΉ ΡΠΎΡΠΌΡΠ»ΠΈΡΠΎΠ²ΠΊΠ΅ ΡΠ΅ΠΎΡΠ΅ΠΌΡ ΠΠ°ΡΡΡΠ° (5.2). ΠΠ΅ΠΉΡΡΠ²ΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎ, ΠΏΠΎΠ»Π΅ ΡΠΈΡΡΠ΅ΠΌΡ Π·Π°ΡΡΠ΄ΠΎΠ² ΡΠ°Π²Π½ΠΎ ΡΡΠΌΠΌΠ΅ ΠΏΠΎΠ»Π΅ΠΉ ΠΊΠ°ΠΆΠ΄ΠΎΠ³ΠΎ Π·Π°ΡΡΠ΄Π° Π² ΠΎΡΠ΄Π΅Π»ΡΠ½ΠΎΡΡΠΈ, Π½ΠΎ Π² ΠΏΡΠ°Π²ΡΡ ΡΠ°ΡΡΡ ΡΠ΅ΠΎΡΠ΅ΠΌΡ (5.2) Π΄Π°ΡΡ Π½Π΅Π½ΡΠ»Π΅Π²ΠΎΠΉ Π²ΠΊΠ»Π°Π΄ ΡΠΎΠ»ΡΠΊΠΎ Π·Π°ΡΡΠ΄Ρ, Π½Π°Ρ ΠΎΠ΄ΡΡΠΈΠ΅ΡΡ Π²Π½ΡΡΡΠΈ Π·Π°ΠΌΠΊΠ½ΡΡΠΎΠΉ ΠΏΠΎΠ²Π΅ΡΡ Π½ΠΎΡΡΠΈ. ΠΡΠΈΠΌ Π·Π°Π²Π΅ΡΡΠ°Π΅ΡΡΡ Π΄ΠΎΠΊΠ°Π·Π°ΡΠ΅Π»ΡΡΡΠ²ΠΎ.
Π ΠΌΠ°ΠΊΡΠΎΡΠΊΠΎΠΏΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΡ ΡΠ΅Π»Π°Ρ ΡΠΈΡΠ»ΠΎ Π½ΠΎΡΠΈΡΠ΅Π»Π΅ΠΉ Π·Π°ΡΡΠ΄Π° ΡΡΠΎΠ»Ρ Π²Π΅Π»ΠΈΠΊΠΎ, ΡΡΠΎ Π΄ΠΈΡΠΊΡΠ΅ΡΠ½ΡΠΉ Π°Π½ΡΠ°ΠΌΠ±Π»Ρ ΡΠ°ΡΡΠΈΡ ΡΠ΄ΠΎΠ±Π½ΠΎ ΠΏΡΠ΅Π΄ΡΡΠ°Π²ΠΈΡΡ Π² Π²ΠΈΠ΄Π΅ Π½Π΅ΠΏΡΠ΅ΡΡΠ²Π½ΠΎΠ³ΠΎ ΡΠ°ΡΠΏΡΠ΅Π΄Π΅Π»Π΅Π½ΠΈΡ, Π²Π²Π΅Π΄Ρ ΠΏΠΎΠ½ΡΡΠΈΠ΅ ΠΏΠ»ΠΎΡΠ½ΠΎΡΡΠΈ Π·Π°ΡΡΠ΄Π°. ΠΠΎ ΠΎΠΏΡΠ΅Π΄Π΅Π»Π΅Π½ΠΈΡ, ΠΏΠ»ΠΎΡΠ½ΠΎΡΡΡΡ Π·Π°ΡΡΠ΄Π° Ρ Π½Π°Π·ΡΠ²Π°Π΅ΡΡΡ ΠΎΡΠ½ΠΎΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ ΠQ? ΠV Π² ΠΏΡΠ΅Π΄Π΅Π»Π΅, ΠΊΠΎΠ³Π΄Π° ΠΎΠ±ΡΡΠΌ ΠV ΡΡΡΠ΅ΠΌΠΈΡΡΡ ΠΊ ΡΠΈΠ·ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈ Π±Π΅ΡΠΊΠΎΠ½Π΅ΡΠ½ΠΎ ΠΌΠ°Π»ΠΎΠΉ Π²Π΅Π»ΠΈΡΠΈΠ½Π΅:
Ρ = limΠV >0ΠQ ΠV = dQ dV. (5.3).
Π€ΠΈΠ·ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈ Π±Π΅ΡΠΊΠΎΠ½Π΅ΡΠ½ΠΎ ΠΌΠ°Π»ΡΠΌ ΡΠ²Π»ΡΠ΅ΡΡΡ ΠΎΠ±ΡΡΠΌ, ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΠΉ ΠΌΠ°Π» ΠΏΠΎ ΡΡΠ°Π²Π½Π΅Π½ΠΈΡ Ρ Π»ΡΠ±ΡΠΌΠΈ Π΄ΡΡΠ³ΠΈΠΌΠΈ ΠΌΠ°ΠΊΡΠΎΡΠΊΠΎΠΏΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠΌΠΈ ΡΠ°Π·ΠΌΠ΅ΡΠ°ΠΌΠΈ ΡΠ°ΡΡΠΌΠ°ΡΡΠΈΠ²Π°Π΅ΠΌΠΎΠΉ Π·Π°Π΄Π°ΡΠΈ, Π½ΠΎ Π΄ΠΎΡΡΠ°ΡΠΎΡΠ½ΠΎ Π²Π΅Π»ΠΈΠΊ ΠΏΠΎ ΡΡΠ°Π²Π½Π΅Π½ΠΈΡ Ρ ΡΠ°ΡΡΡΠΎΡΠ½ΠΈΠ΅ΠΌ ΠΌΠ΅ΠΆΠ΄Ρ ΡΠ°ΡΡΠΈΡΠ°ΠΌΠΈ, Π² Π΄Π°Π½Π½ΠΎΠΌ ΡΠ»ΡΡΠ°Π΅ Π·Π°ΡΡΠΆΠ΅Π½Π½ΡΠΌΠΈ ΡΠ°ΡΡΠΈΡΠ°ΠΌΠΈ. Π‘ ΠΏΠΎΠΌΠΎΡΡΡ ΠΏΠ»ΠΎΡΠ½ΠΎΡΡΠΈ Π·Π°ΡΡΠ΄Π° ΡΠ΅ΠΎΡΠ΅ΠΌΡ ΠΠ°ΡΡΡΠ° ΠΌΠΎΠΆΠ½ΠΎ ΠΏΠ΅ΡΠ΅ΠΏΠΈΡΠ°ΡΡ Π² Π²ΠΈΠ΄Π΅.
? SE>?dS> = 4Ρ? V ΡdV, (5.4).
Π³Π΄Π΅ ΠΈΠ½ΡΠ΅Π³ΡΠΈΡΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΠ΅ Π² ΠΏΡΠ°Π²ΠΎΠΉ ΡΠ°ΡΡΠΈ ΠΏΡΠΎΠΈΠ·Π²ΠΎΠ΄ΠΈΡΡΡ ΠΏΠΎ ΠΎΠ±ΡΠ΅ΠΌΡ V, Π·Π°ΠΌΠΊΠ½ΡΡΠΎΠΌΡ ΠΏΠΎΠ²Π΅ΡΡ Π½ΠΎΡΡΡΡ S.
Π’Π΅ΠΎΡΠ΅ΠΌΠ° ΠΠ°ΡΡΡΠ° Π΄Π°ΡΡ ΠΎΠ΄Π½ΠΎ ΡΠΊΠ°Π»ΡΡΠ½ΠΎΠ΅ ΡΡΠ°Π²Π½Π΅Π½ΠΈΠ΅ Π½Π° ΡΡΠΈ ΠΊΠΎΠΌΠΏΠΎΠ½Π΅Π½ΡΡ Π²Π΅ΠΊΡΠΎΡΠ° E>, ΠΏΠΎΡΡΠΎΠΌΡ Π΄Π»Ρ ΡΠ°ΡΡΠ΅ΡΠ° ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠ³ΠΎ ΠΏΠΎΠ»Ρ ΠΎΠ΄Π½ΠΎΠΉ ΡΡΠΎΠΉ ΡΠ΅ΠΎΡΠ΅ΠΌΡ Π½Π΅Π΄ΠΎΡΡΠ°ΡΠΎΡΠ½ΠΎ. ΠΠ΅ΠΎΠ±Ρ ΠΎΠ΄ΠΈΠΌΠ° ΠΈΠ·Π²Π΅ΡΡΠ½Π°Ρ ΡΠΈΠΌΠΌΠ΅ΡΡΠΈΡ ΡΠ°ΡΠΏΡΠ΅Π΄Π΅Π»Π΅Π½ΠΈΡ ΠΏΠ»ΠΎΡΠ½ΠΎΡΡΠΈ Π·Π°ΡΡΠ΄ΠΎΠ², ΡΡΠΎΠ±Ρ Π·Π°Π΄Π°ΡΠ° ΠΌΠΎΠ³Π»Π° Π±ΡΡΡ ΡΠ²Π΅Π΄Π΅Π½Π° ΠΊ ΠΎΠ΄Π½ΠΎΠΌΡ ΡΠΊΠ°Π»ΡΡΠ½ΠΎΠΌΡ ΡΡΠ°Π²Π½Π΅Π½ΠΈΡ. Π’Π΅ΠΎΡΠ΅ΠΌΠ° ΠΠ°ΡΡΡΠ° ΠΏΠΎΠ·Π²ΠΎΠ»ΡΠ΅Ρ Π½Π°ΠΉΡΠΈ ΠΏΠΎΠ»Π΅ Π² ΡΠ΅Ρ ΡΠ»ΡΡΠ°ΡΡ , ΠΊΠΎΠ³Π΄Π° ΠΏΠΎΠ²Π΅ΡΡ Π½ΠΎΡΡΡ ΠΈΠ½ΡΠ΅Π³ΡΠΈΡΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΡ Π² (5.4) ΡΠ΄Π°Π΅ΡΡΡ Π²ΡΠ±ΡΠ°ΡΡ ΡΠ°ΠΊ, ΡΡΠΎ Π½Π°ΠΏΡΡΠΆΠ΅Π½Π½ΠΎΡΡΡ ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠ³ΠΎ ΠΏΠΎΠ»Ρ E ΠΏΠΎΡΡΠΎΡΠ½Π½Π° Π½Π° Π²ΡΠ΅ΠΉ ΠΏΠΎΠ²Π΅ΡΡ Π½ΠΎΡΡΠΈ.