ΠΠ΅ΡΠΌΠΎΡΡΡ Π½Π° ΡΠΎ, ΡΡΠΎ Π΅ΡΠ΅ Π² 1760 Π³ΠΎΠ΄Ρ ΠΠΎΠΌΠΎΠ½ΠΎΡΠΎΠ² ΡΡΠΎΡΠΌΡΠ»ΠΈΡΠΎΠ²Π°Π», ΠΏΠΎ ΡΡΡΠ΅ΡΡΠ²Ρ, Π΅Π΄ΠΈΠ½ΡΠΉ Π·Π°ΠΊΠΎΠ½ ΡΠΎΡ
ΡΠ°Π½Π΅Π½ΠΈΡ ΠΌΠ°ΡΡΡ ΡΠ½Π΅ΡΠ³ΠΈΠΈ, Π΄ΠΎ Π½Π°ΡΠ°Π»Π° Π₯Π₯ Π²Π΅ΠΊΠ° Π·Π°ΠΊΠΎΠ½ ΡΠΎΡ
ΡΠ°Π½Π΅Π½ΠΈΡ ΠΌΠ°ΡΡΡ ΠΈ Π·Π°ΠΊΠΎΠ½ ΡΠΎΡ
ΡΠ°Π½Π΅Π½ΠΈΡ ΡΠ½Π΅ΡΠ³ΠΈΠΈ ΠΎΠ±ΡΡΠ½ΠΎ ΡΠ°ΡΡΠΌΠ°ΡΡΠΈΠ²Π°Π»ΠΈΡΡ Π½Π΅Π·Π°Π²ΠΈΡΠΈΠΌΠΎ Π΄ΡΡΠ³ ΠΎΡ Π΄ΡΡΠ³Π°. Π₯ΠΈΠΌΠΈΡ ΠΈΠΌΠ΅Π»ΠΎ Π΄Π΅Π»ΠΎ Π² ΠΎΡΠ½ΠΎΠ²Π½ΠΎΠΌ Ρ ΠΏΠ΅ΡΠ²ΡΠΌ Π·Π°ΠΊΠΎΠ½ΠΎΠΌ, Π° ΡΠΈΠ·ΠΈΠΊΠ° — ΡΠΎ Π²ΡΠΎΡΡΠΌ. Π 1905 Π³ΠΎΠ΄Ρ ΠΎΡΠ½ΠΎΠ²ΠΎΠΏΠΎΠ»ΠΎΠΆΠ½ΠΈΠΊ ΡΠΎΠ²ΡΠ΅ΠΌΠ΅Π½Π½ΠΎΠΉ ΡΠΈΠ·ΠΈΠΊΠΈ Π. ΠΠΉΠ½ΡΡΠ΅ΠΉΠ½ ΠΏΠΎΠΊΠ°Π·Π°Π», ΡΡΠΎ ΠΌΠ΅ΠΆΠ΄Ρ ΠΌΠ°ΡΡΠΎΠΉ ΠΈ ΡΠ½Π΅ΡΠ³ΠΈΠ΅ΠΉ ΡΡΡΠ΅ΡΡΠ²ΡΠ΅Ρ Π²Π·Π°ΠΈΠΌΠΎΡΠ²ΡΠ·Ρ, ΠΊΠΎΠ»ΠΈΡΠ΅ΡΡΠ²Π΅Π½Π½ΠΎ Π²ΡΡΠ°ΠΆΠ°Π΅ΠΌΠ°Ρ ΡΡΠ°Π²Π½Π΅Π½ΠΈΠ΅ΠΌ:
E = mc2,.
Π³Π΄Π΅ E — ΡΠ½Π΅ΡΠ³ΠΈΡ, m — ΠΌΠ°ΡΡΠ°, c — ΡΠΊΠΎΡΠΎΡΡΡ ΡΠ²Π΅ΡΠ° Π² Π²Π°ΠΊΡΡΠΌΠ΅.
ΠΡΠ»Π΅Π΄ΡΡΠ²ΠΈΠ΅ ΠΈΡΠΊΠ»ΡΡΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎ Π±ΠΎΠ»ΡΡΠΎΠΉ Π²Π΅Π»ΠΈΡΠΈΠ½Ρ ΠΊΠ²Π°Π΄ΡΠ°ΡΠ° ΡΠΊΠΎΡΠΎΡΡΠΈ ΡΠ²Π΅ΡΠ° ΠΎΡΠ΅Π½Ρ ΠΌΠ°Π»ΡΠ΅ ΠΈΠ·ΠΌΠ΅Π½Π΅Π½ΠΈΡ ΠΌΠ°ΡΡΡ Π²Π΅Π΄ΡΡ ΠΊ ΠΊΠΎΠ»ΠΎΡΡΠ°Π»ΡΠ½ΠΎΠΌΡ ΠΈΠ·ΠΌΠ΅Π½Π΅Π½ΠΈΡ ΡΠ½Π΅ΡΠ³ΠΈΠΈ. 1 ΠΊΠΠΆ ΡΠΎΠΎΡΠ²Π΅ΡΡΡΠ²ΡΠ΅Ρ ΠΈΠ·ΠΌΠ΅Π½Π΅Π½ΠΈΡ ΠΌΠ°ΡΡΡ 2.10-13 ΠΊΠ³. ΠΡΠ»ΠΈ ΡΡΠΈΡΠ°ΡΡ, ΡΡΠΎ ΡΠ΅ΠΏΠ»ΠΎΠ²ΡΠ΅ ΡΡΡΠ΅ΠΊΡΡ ΡΠΎΡΡΠ°Π²Π»ΡΡΡ Π½Π΅ΡΠΊΠΎΠ»ΡΠΊΠΎ ΡΠΎΡΠ΅Π½ ΠΊΠΈΠ»ΠΎΠ΄ΠΆΠΎΡΠ»Π΅ΠΉ, ΡΠΎ ΡΠΎΠΎΡΠ²Π΅ΡΡΡΠ²ΡΡΡΠΈΠ΅ ΠΈΠ·ΠΌΠ΅Π½Π΅Π½ΠΈΡ ΠΌΠ°ΡΡΡ ΠΈΠΌΠ΅ΡΡ ΠΏΠΎΡΡΠ΄ΠΊΠ° 10-11 — 10-12 ΠΊΠ³. ΠΡΠΎ ΠΈΠ·ΠΌΠ΅Π½Π΅Π½ΠΈΠ΅ ΠΌΠ°ΡΡΡ Π»Π΅ΠΆΠΈΡ Π·Π° ΠΏΡΠ΅Π΄Π΅Π»Π°ΠΌΠΈ ΡΡΠ²ΡΡΠ²ΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎΡΡΠΈ ΡΠΎΠ²ΡΠ΅ΠΌΠ΅Π½Π½ΡΡ
Π²Π΅ΡΠΎΠ², ΠΏΠΎΡΡΠΎΠΌΡ Π²ΡΠ»Π΅Π΄ΡΡΠ²ΠΈΠ΅ ΡΠ½Π΅ΡΠ³Π΅ΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΡ
ΡΡΡΠ΅ΠΊΡΠΎΠ² ΠΈΠΌ ΠΎΠ±ΡΡΠ½ΠΎ ΠΏΡΠ΅Π½Π΅Π±ΡΠ΅Π³Π°ΡΡ. ΠΠΎ ΡΠ΄Π΅ΡΠ½Π°Ρ Ρ
ΠΈΠΌΠΈΡ ΠΈ ΡΠ½Π΅ΡΠ³Π΅ΡΠΈΠΊΠ° ΠΈΠΌΠ΅ΡΡ Π΄Π΅Π»ΠΎ Ρ ΡΠ²Π»Π΅Π½ΠΈΡΠΌΠΈ, Π² ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΡ
ΡΠ½Π΅ΡΠ³ΠΈΡ ΠΈΠ·ΠΌΠ΅ΡΡΠ΅ΡΡΡ ΠΌΠΈΠ»Π»ΠΈΠΎΠ½Π°ΠΌΠΈ ΠΈ ΠΌΠΈΠ»Π»ΠΈΠ°ΡΠ΄Π°ΠΌΠΈ ΠΊΠΈΠ»ΠΎΠ΄ΠΆΠΎΡΠ»Π΅ΠΉ. ΠΠ΄Π΅ΡΡ ΠΈΠ·ΠΌΠ΅Π½Π΅Π½ΠΈΠ΅ΠΌ ΠΌΠ°ΡΡΡ Π² ΡΠ²ΡΠ·ΠΈ Ρ ΠΈΠ·ΠΌΠ΅Π½Π΅Π½ΠΈΠ΅ΠΌ ΡΠ½Π΅ΡΠ³ΠΈΠΈ ΠΏΡΠ΅Π½Π΅Π±ΡΠ΅Π³Π°ΡΡ Π½Π΅Π»ΡΠ·Ρ.
ΠΠ· Π·Π°ΠΊΠΎΠ½Π° Π²Π·Π°ΠΈΠΌΠΎΡΠ²ΡΠ·ΠΈ ΠΌΠ°ΡΡΡ ΠΈ ΡΠ½Π΅ΡΠ³ΠΈΠΈ Π½Π΅Π»ΡΠ·Ρ Π·Π°ΠΊΠ»ΡΡΠ°ΡΡ, ΡΡΠΎ ΠΌΠ°ΡΡΠ° ΠΏΡΠ΅Π²ΡΠ°ΡΠ°Π΅ΡΡΡ Π² ΡΠ½Π΅ΡΠ³ΠΈΡ. ΠΠ°ΡΡΠ° ΠΈ ΡΠ½Π΅ΡΠ³ΠΈΡ Π½Π΅ΠΎΡΠ΄Π΅Π»ΠΈΠΌΡ ΠΎΡ ΠΌΠ°ΡΠ΅ΡΠΈΠΈ, Π½ΠΎ ΠΎΠ½ΠΈ Π½Π΅ ΡΠΊΠ²ΠΈΠ²Π°Π»Π΅Π½ΡΠ½Ρ Π΄ΡΡΠ³ Π΄ΡΡΠ³Ρ ΠΈ Π½Π΅ ΠΏΡΠ΅Π²ΡΠ°ΡΠ°ΡΡΡΡ Π΄ΡΡΠ³ Π² Π΄ΡΡΠ³Π°: ΠΌΠ°ΡΡΠ° ΡΠ²Π»ΡΠ΅ΡΡΡ ΠΎΠ΄Π½ΠΈΠΌ ΠΈΠ· ΡΠ²ΠΎΠΉΡΡΠ² ΠΌΠ°ΡΠ΅ΡΠΈΠΈ, ΠΌΠ΅ΡΠΎΠΉ Π΅Ρ ΠΈΠ½Π΅ΡΡΠΈΠΈ, ΡΠ½Π΅ΡΠ³ΠΈΡ ΠΆΠ΅ — ΠΌΠ΅ΡΠ° Π΅Ρ Π΄Π²ΠΈΠΆΠ΅Π½ΠΈΡ.