Π Π°Π±ΠΎΡΠ° ΠΈΠ·ΠΌΠ΅Π½Π΅Π½ΠΈΡ ΠΎΠ±ΡΡΠΌΠ° (ΠΎΠ±ΡΡΠΌΠ½ΠΎΠΉ Π΄Π΅ΡΠΎΡΠΌΠ°ΡΠΈΠΈ). Vp-Π΄ΠΈΠ°Π³ΡΠ°ΠΌΠΌΠ°
Π£ΡΠ°Π²Π½Π΅Π½ΠΈΠ΅ ΡΠ½Π΅ΡΠ³ΠΈΠΈ (ΠΠΠ’) Π΄Π»Ρ Ρ Π°ΠΎΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠ³ΠΎ Π΄Π²ΠΈΠΆΠ΅Π½ΠΈΡ ΠΌΠΈΠΊΡΠΎΡΠ°ΡΡΠΈΡ ΡΠΈΡΡΠ΅ΠΌΡ. ΠΡΠ»ΠΈ ΡΠ°ΡΡΠΌΠ°ΡΡΠΈΠ²Π°Π΅ΡΡΡ ΡΠΎΠ»ΡΠΊΠΎ ΠΎΠ΄Π½ΠΎ Ρ Π°ΠΎΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠ΅ Π΄Π²ΠΈΠΆΠ΅Π½ΠΈΠ΅ (ΠΎΡΠ½ΠΎΡΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎΠ΅) ΠΌΠΈΠΊΡΠΎΡΠ°ΡΡΠΈΡ ΡΠΈΡΡΠ΅ΠΌΡ ΠΎΡΠ½ΠΎΡΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎ ΠΈΡ ΡΠ΅Π½ΡΡΠ° ΠΈΠ½Π΅ΡΡΠΈΠΈ (ΡΠΎΡΠΊΠΈ, ΠΎΡΠ½ΠΎΡΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎ ΠΊΠΎΡΠΎΡΠΎΠΉ ΡΡΠΌΠΌΠ°ΡΠ½ΡΠΉ ΠΈΠΌΠΏΡΠ»ΡΡ Π²ΡΠ΅Ρ ΡΠ°ΡΡΠΈΡ ΡΠ°Π²Π΅Π½ Π½ΡΠ»Ρ), ΡΠΎ Π±Π°Π»Π°Π½ΡΠΎΠ²ΡΠ΅ ΡΠΎΠΎΡΠ½ΠΎΡΠ΅Π½ΠΈΡ (2.12) — (2.14) ΡΠΎΡΡΠ°Π²Π»ΡΡΡΡΡ ΡΠΎΠ»ΡΠΊΠΎ Π΄Π»Ρ ΠΈΠ·ΠΌΠ΅Π½Π΅Π½ΠΈΡ Π²Π½ΡΡΡΠ΅Π½Π½Π΅ΠΉ ΡΠ½Π΅ΡΠ³ΠΈΠΈ dU ΡΠΈΡΡΠ΅ΠΌΡ (ΠΏΠΎΠ΄Π²ΠΈΠΆΠ½ΠΎΠΉ — Π΄Π»Ρ Π²ΡΠ΄Π΅Π»Π΅Π½Π½ΠΎΠ³ΠΎ… Π§ΠΈΡΠ°ΡΡ Π΅ΡΡ >
Π Π°Π±ΠΎΡΠ° ΠΈΠ·ΠΌΠ΅Π½Π΅Π½ΠΈΡ ΠΎΠ±ΡΡΠΌΠ° (ΠΎΠ±ΡΡΠΌΠ½ΠΎΠΉ Π΄Π΅ΡΠΎΡΠΌΠ°ΡΠΈΠΈ). Vp-Π΄ΠΈΠ°Π³ΡΠ°ΠΌΠΌΠ° (ΡΠ΅ΡΠ΅ΡΠ°Ρ, ΠΊΡΡΡΠΎΠ²Π°Ρ, Π΄ΠΈΠΏΠ»ΠΎΠΌ, ΠΊΠΎΠ½ΡΡΠΎΠ»ΡΠ½Π°Ρ)
Π ΡΠ΅ΡΠΌΠΎΠ΄ΠΈΠ½Π°ΠΌΠΈΠΊΠ΅ Π½Π°ΠΈΠ±ΠΎΠ»ΡΡΠ΅Π΅ Π·Π½Π°ΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ ΠΈΠΌΠ΅ΡΡ ΡΠ°Π±ΠΎΡΡ ΡΠΈΠ» Π΄Π°Π²Π»Π΅Π½ΠΈΡ — ΡΠ°Π±ΠΎΡΡ, ΠΎΠΏΡΠ΅Π΄Π΅Π»ΡΠ΅ΠΌΡΠ΅ ΡΠ΅ΡΠ΅Π· Π΄Π°Π²Π»Π΅Π½ΠΈΠ΅. ΠΠΏΡΠ΅Π΄Π΅Π»ΠΈΠΌ ΡΠ°Π±ΠΎΡΡ ΡΠΈΠ» Π΄Π°Π²Π»Π΅Π½ΠΈΡ, ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΡ ΡΠΎΠ²Π΅ΡΡΠ°Π΅Ρ Π³Π°Π· ΠΏΡΠΈ ΠΏΠ΅ΡΠ΅ΠΌΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΈΠΈ ΠΏΠΎΡΡΠ½Ρ. ΠΠ΅ΡΠ΅ΠΌΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ ΠΏΠΎΡΡΠ½Ρ ΠΏΡΠΈΠ²ΠΎΠ΄ΠΈΡ ΠΊ Π΄Π΅ΡΠΎΡΠΌΠ°ΡΠΈΠΈ (ΡΠΌΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΈΡ ΡΠ»ΠΎΡΠ² Π³Π°Π·Π° ΠΎΡΠ½ΠΎΡΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎ Π΄ΡΡΠ³ Π΄ΡΡΠ³Π°) ΡΠ°Π±ΠΎΡΠ΅Π³ΠΎ ΡΠ΅Π»Π° Π² ΡΠΈΠ»ΠΈΠ½Π΄ΡΠ΅, ΡΡΠΎ Ρ Π°ΡΠ°ΠΊΡΠ΅ΡΠΈΠ·ΡΠ΅ΡΡΡ ΠΈΠ·ΠΌΠ΅Π½Π΅Π½ΠΈΠ΅ΠΌ ΠΎΠ±ΡΡΠΌΠ°. ΠΠΎΡΡΠΎΠΌΡ ΡΠ°ΠΊΡΡ Π΄Π΅ΡΠΎΡΠΌΠ°ΡΠΈΡ (Π² ΠΎΡΠ»ΠΈΡΠΈΠ΅ ΠΎΡ Π΄ΡΡΠ³ΠΈΡ Π²ΠΈΠ΄ΠΎΠ² Π΄Π΅ΡΠΎΡΠΌΠ°ΡΠΈΠΈ, Π½Π°ΠΏΡΠΈΠΌΠ΅Ρ, ΠΊΡΡΡΠ΅Π½ΠΈΡ, ΡΠ΄Π²ΠΈΠ³Π°, ΠΈΠ·Π³ΠΈΠ±Π°) ΠΏΡΠΈΠ½ΡΡΠΎ Π½Π°Π·ΡΠ²Π°ΡΡ ΠΎΠ±ΡΡΠΌΠ½ΠΎΠΉ Π΄Π΅ΡΠΎΡΠΌΠ°ΡΠΈΠ΅ΠΉ, Π° ΡΠ°Π±ΠΎΡΡ — ΡΠ°Π±ΠΎΡΠΎΠΉ ΠΎΠ±ΡΡΠΌΠ½ΠΎΠΉ Π΄Π΅ΡΠΎΡΠΌΠ°ΡΠΈΠΈ, ΠΈΠ»ΠΈ ΡΠ°Π±ΠΎΡΠΎΠΉ ΠΈΠ·ΠΌΠ΅Π½Π΅Π½ΠΈΡ ΠΎΠ±ΡΡΠΌΠ°.
ΠΠΎΠΏΡΡΡΠΈΠΌ, ΡΡΠΎ Π³Π°Π· Π½Π°ΡΠ°Π» ΠΎΡΠ΅Π½Ρ ΠΌΠ΅Π΄Π»Π΅Π½Π½ΠΎ (ΡΠ°Π²Π½ΠΎΠ²Π΅ΡΠ½ΠΎ) ΡΠ°ΡΡΠΈΡΡΡΡΡΡ ΠΈ ΠΏΠ΅ΡΠ΅ΠΌΠ΅ΡΡΠΈΠ» ΠΏΠΎΡΡΠ΅Π½Ρ Π½Π° ΡΠ°ΡΡΡΠΎΡΠ½ΠΈΠ΅ dx, Π½Π°ΡΡΠΎΠ»ΡΠΊΠΎ ΠΌΠ°Π»ΠΎΠ΅, ΡΡΠΎ Π΄Π°Π²Π»Π΅Π½ΠΈΠ΅ Π³Π°Π·Π° p ΠΌΠΎΠΆΠ½ΠΎ ΡΡΠΈΡΠ°ΡΡ Π² ΡΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ ΠΏΡΠΎΡΠ΅ΡΡΠ° ΡΠ°ΡΡΠΈΡΠ΅Π½ΠΈΡ Π½Π΅ΠΈΠ·ΠΌΠ΅Π½Π½ΡΠΌ. ΠΠ°Π· Π΄Π΅ΠΉΡΡΠ²ΡΠ΅Ρ Π½Π° ΠΏΠΎΡΡΠ΅Π½Ρ Ρ ΡΠΈΠ»ΠΎΠΉ, ΠΎΠ±ΡΡΠ»ΠΎΠ²Π»Π΅Π½Π½ΠΎΠΉ Π΄Π°Π²Π»Π΅Π½ΠΈΠ΅ΠΌ Ρ ΠΈ Π½Π°ΠΏΡΠ°Π²Π»Π΅Π½Π½ΠΎΠΉ ΠΎΡ Π³Π°Π·Π° ΠΊ ΠΏΠΎΡΡΠ½Ρ ΠΏΠ»ΠΎΡΠ°Π΄ΡΡ, Π Π² ΡΡΠΎΡΠΎΠ½Ρ ΠΏΠΎΠ»ΠΎΠΆΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎΠ³ΠΎ Π½Π°ΠΏΡΠ°Π²Π»Π΅Π½ΠΈΡ ΠΎΡΠΈ x (ΡΠΈΡ. 2.2).
ΠΠΎΠ΄ Π΄Π΅ΠΉΡΡΠ²ΠΈΠ΅ΠΌ ΡΡΠΎΠΉ ΡΠΈΠ»Ρ Π½Π° Π²Π½ΡΡΡΠ΅Π½Π½Π΅ΠΉ Π³ΡΠ°Π½ΠΈΡΠ΅ ΠΏΠΎΡΡΠ½Ρ ΡΠΎΠ²Π΅ΡΡΠ°ΡΡΡΡ Π²Π½ΡΡΡΠ΅Π½Π½ΡΡ ΡΠ»Π΅ΠΌΠ΅Π½ΡΠ°ΡΠ½Π°Ρ ΡΠ°Π±ΠΎΡΠ° ΠΈΠ·ΠΌΠ΅Π½Π΅Π½ΠΈΡ ΠΎΠ±ΡΡΠΌΠ°:
= F ds cos 0 = F dx = p A dx = p dV; (2.16).
Π³Π΄Π΅ dV = Adx — ΠΈΠ·ΠΌΠ΅Π½Π΅Π½ΠΈΠ΅ ΠΎΠ±ΡΡΠΌΠ° Π³Π°Π·Π° Π² ΡΠΈΠ»ΠΈΠ½Π΄ΡΠ΅.
Π€ΠΎΡΠΌΡΠ»Π° (2.16) ΠΎΠΏΡΠ΅Π΄Π΅Π»ΡΠ΅Ρ ΡΠ»Π΅ΠΌΠ΅Π½ΡΠ°ΡΠ½ΡΡ ΡΠ°Π±ΠΎΡΡ, ΡΠΎΠ²Π΅ΡΡΠ°Π΅ΠΌΡΡ ΠΏΡΠΈ Π±Π΅ΡΠΊΠΎΠ½Π΅ΡΠ½ΠΎ ΠΌΠ°Π»ΠΎΠΌ ΠΏΡΠΈΡΠ°ΡΠ΅Π½ΠΈΠΈ ΠΎΠ±ΡΡΠΌΠ°. Π Π°Π±ΠΎΡΠ° ΠΈΠ·ΠΌΠ΅Π½Π΅Π½ΠΈΡ ΠΎΠ±ΡΡΠΌΠ°, ΡΠΎΠ²Π΅ΡΡΠ°Π΅ΠΌΠ°Ρ ΠΏΡΠΈ ΠΊΠΎΠ½Π΅ΡΠ½ΠΎΠΌ ΠΈΠ·ΠΌΠ΅Π½Π΅Π½ΠΈΠΈ ΠΎΠ±ΡΡΠΌΠ° Π Π’ ΠΎΡ V1 Π΄ΠΎ V2, Π²ΡΡΠΈΡΠ»ΡΠ΅ΡΡΡ ΠΏΡΡΡΠΌ ΡΡΠΌΠΌΠΈΡΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΡ ΡΠ»Π΅ΠΌΠ΅Π½ΡΠ°ΡΠ½ΡΡ ΡΠ°Π±ΠΎΡ, Ρ. Π΅. ΠΏΡΡΡΠΌ ΠΈΠ½ΡΠ΅Π³ΡΠΈΡΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΡ:
W = Wv =, (2.17).
ΠΈΠ»ΠΈ Π΄Π»Ρ ΡΠ΄Π΅Π»ΡΠ½ΠΎΠΉ ΡΠ°Π±ΠΎΡΡ ΠΈΠ·ΠΌΠ΅Π½Π΅Π½ΠΈΡ ΠΎΠ±ΡΡΠΌΠ°.
w = wv =, (2.18).
Π Π°Π²Π½ΠΎΠ²Π΅ΡΠ½ΡΠΉ (Π²Π½ΡΡΡΠ΅Π½Π½Π΅ ΡΠ°Π²Π½ΠΎΠ²Π΅ΡΠ½ΡΠΉ) ΠΏΡΠΎΡΠ΅ΡΡ ΠΈΠ·ΠΌΠ΅Π½Π΅Π½ΠΈΡ ΠΎΠ±ΡΡΠΌΠ° Π Π’ ΠΌΠΎΠΆΠ½ΠΎ ΠΈΠ·ΠΎΠ±ΡΠ°Π·ΠΈΡΡ Π½Π° Vp-Π΄ΠΈΠ°Π³ΡΠ°ΠΌΠΌΠ΅ Π² Π²ΠΈΠ΄Π΅ ΠΊΡΠΈΠ²ΠΎΠΉ 1−2 ΠΏΡΠΈ Π΄Π²ΠΈΠΆΠ΅Π½ΠΈΠΈ ΠΏΠΎΡΡΠ½Ρ Ρ ΡΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ΠΌ (Π½Π΅ΠΎΠ±ΡΠ°ΡΠΈΠΌΡΠΉ Π°Π΄ΠΈΠ°Π±Π°ΡΠ½ΡΠΉ ΠΏΡΠΎΡΠ΅ΡΡ) ΠΈ 1−2s — Π±Π΅Π· ΡΡΠ΅Π½ΠΈΡ (ΠΎΠ±ΡΠ°ΡΠΈΠΌΡΠΉ Π°Π΄ΠΈΠ°Π±Π°ΡΠ½ΡΠΉ ΠΏΡΠΎΡΠ΅ΡΡ) (ΡΠΌ. ΡΠΈΡ. 2.2). Π’ΠΎΠ³Π΄Π° ΠΏΠ»ΠΎΡΠ°Π΄Ρ ΡΠ»Π΅ΠΌΠ΅Π½ΡΠ°ΡΠ½ΠΎΠ³ΠΎ ΠΏΡΡΠΌΠΎΡΠ³ΠΎΠ»ΡΠ½ΠΈΠΊΠ° (Π²ΡΠ΄Π΅Π»Π΅Π½Π° ΠΌΠ΅Π»ΠΊΠΎΠΉ ΡΡΡΠΈΡ ΠΎΠ²ΠΊΠΎΠΉ) Π½Π° ΡΡΠΎΠΉ Π΄ΠΈΠ°Π³ΡΠ°ΠΌΠΌΠ΅, ΠΎΠΏΡΠ΅Π΄Π΅Π»ΡΠ΅ΠΌΠ°Ρ ΠΏΡΠΎΠΈΠ·Π²Π΅Π΄Π΅Π½ΠΈΠ΅ΠΌ pdV, Π±ΡΠ΄Π΅Ρ ΠΈΠ·ΠΎΠ±ΡΠ°ΠΆΠ°ΡΡ Π²Π½ΡΡΡΠ΅Π½Π½ΡΡ ΡΠ»Π΅ΠΌΠ΅Π½ΡΠ°ΡΠ½ΡΡ ΡΠ°Π±ΠΎΡΡ ΠΈΠ·ΠΌΠ΅Π½Π΅Π½ΠΈΡ ΠΎΠ±ΡΡΠΌΠ° W, Π° ΠΏΠ»ΠΎΡΠ°Π΄Ρ ΠΏΠΎΠ΄ ΠΊΡΠΈΠ²ΠΎΠΉ ΠΏΡΠΎΡΠ΅ΡΡΠ° 1−2, ΠΎΠΏΡΠ΅Π΄Π΅Π»ΡΠ΅ΠΌΠ°Ρ ΠΊΠ°ΠΊ ΡΡΠΌΠΌΠ° Π±Π΅ΡΠΊΠΎΠ½Π΅ΡΠ½ΠΎΠ³ΠΎ ΡΠΈΡΠ»Π° ΡΠ»Π΅ΠΌΠ΅Π½ΡΠ°ΡΠ½ΡΡ ΠΏΡΡΠΌΠΎΡΠ³ΠΎΠ»ΡΠ½ΠΈΠΊΠΎΠ², Ρ. Π΅. ΠΊΠ°ΠΊ ΠΈΠ½ΡΠ΅Π³ΡΠ°Π» ΠΎΡ pdV, Π±ΡΠ΄Π΅Ρ ΠΈΠ·ΠΎΠ±ΡΠ°ΠΆΠ°ΡΡ ΡΠ°Π±ΠΎΡΡ ΡΠ°Π±ΠΎΡΠ΅Π³ΠΎ ΡΠ΅Π»Π° ΠΏΡΠΈ Π²Π½ΡΡΡΠ΅Π½Π½Π΅ ΡΠ°Π²Π½ΠΎΠ²Π΅ΡΠ½ΠΎΠΌ ΠΈΠ·ΠΌΠ΅Π½Π΅Π½ΠΈΠΈ Π΅Π³ΠΎ ΠΎΠ±ΡΡΠΌΠ° ΠΎΡ V1 Π΄ΠΎ V2.
Π ΠΈΡΡΠ½ΠΎΠΊ 2.2 — Π ΡΠ°ΡΡΡΡΡ ΡΠ°Π±ΠΎΡΡ ΠΈΠ·ΠΌΠ΅Π½Π΅Π½ΠΈΡ ΠΎΠ±ΡΡΠΌΠ° ΠΠ°ΠΊ Π²ΠΈΠ΄Π½ΠΎ ΠΈΠ· ΡΠΈΡΡΠ½ΠΊΠ° 2.2, Π²Π½ΡΡΡΠ΅Π½Π½ΡΡ (ΠΈΠ½Π΄ΠΈΠΊΠ°ΡΠΎΡΠ½Π°Ρ) ΡΠ°Π±ΠΎΡΠ°, ΡΠΎΠ²Π΅ΡΡΠ°Π΅ΠΌΠ°Ρ Π³Π°Π·ΠΎΠΌ Π½Π°Π΄ ΠΏΠΎΡΡΠ½Π΅ΠΌ Π² ΠΏΡΠΎΡΠ΅ΡΡΠ΅ Ρ ΡΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ΠΌ, ΠΏΠΎΠ»ΡΡΠ°Π΅ΡΡΡ Π±ΠΎΠ»ΡΡΠ΅ (ΠΈΠ·-Π·Π° ΡΠΎΡΡΠ° Π΄Π°Π²Π»Π΅Π½ΠΈΡ Π² ΡΠ΅Π·ΡΠ»ΡΡΠ°ΡΠ΅ ΠΏΠΎΠ΄Π²ΠΎΠ΄Π° ΡΠ΅ΠΏΠ»Π° ΡΡΠ΅Π½ΠΈΡ) ΠΈΠ½Π΄ΠΈΠΊΠ°ΡΠΎΡΠ½ΠΎΠΉ ΡΠ°Π±ΠΎΡΡ, ΡΠΎΠ²Π΅ΡΡΠ°Π΅ΠΌΠΎΠΉ Π³Π°Π·ΠΎΠΌ ΠΏΡΠΈ Π΅Π³ΠΎ ΡΠ°ΡΡΠΈΡΠ΅Π½ΠΈΠΈ Π±Π΅Π· ΡΡΠ΅Π½ΠΈΡ:. ΠΠ΄Π½Π°ΠΊΠΎ Π² ΡΠΎΠΎΡΠ²Π΅ΡΡΡΠ²ΠΈΠΈ Ρ (2.8) Π²Π½Π΅ΡΠ½ΡΡ (ΡΡΡΠ΅ΠΊΡΠΈΠ²Π½Π°Ρ) ΡΠ°Π±ΠΎΡΠ°, ΠΎΡΠ²ΠΎΠ΄ΠΈΠΌΠ°Ρ ΠΎΡ ΠΏΠΎΡΡΠ½Ρ Π² ΠΎΠΊΡΡΠΆΠ°ΡΡΡΡ ΡΡΠ΅Π΄Ρ Π² ΠΏΡΠΎΡΠ΅ΡΡΠ΅ Π±Π΅Π· ΡΡΠ΅Π½ΠΈΡ, ΠΏΠΎΠ»ΡΡΠ°Π΅ΡΡΡ Π±ΠΎΠ»ΡΡΠ΅ ΡΡΡΠ΅ΠΊΡΠΈΠ²Π½ΠΎΠΉ ΡΠ°Π±ΠΎΡΡ Ρ ΡΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ΠΌ:
.
Π Π°Π±ΠΎΡΠ° ΡΠ²Π»ΡΠ΅ΡΡΡ Π°Π»Π³Π΅Π±ΡΠ°ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠΉ Π²Π΅Π»ΠΈΡΠΈΠ½ΠΎΠΉ. ΠΠ½Π°ΠΊ ΡΠ°Π±ΠΎΡΡ ΠΈΠ·ΠΌΠ΅Π½Π΅Π½ΠΈΡ ΠΎΠ±ΡΡΠΌΠ° Π² ΡΠΎΠΎΡΠ²Π΅ΡΡΡΠ²ΠΈΠΈ Ρ Π²ΡΡΠ°ΠΆΠ΅Π½ΠΈΡΠΌΠΈ (2.17) ΠΈ (2.18) ΠΎΠΏΡΠ΅Π΄Π΅Π»ΡΠ΅ΡΡΡ Π·Π½Π°ΠΊΠ°ΠΌΠΈ Π΄ΠΈΡΡΠ΅ΡΠ΅Π½ΡΠΈΠ°Π»ΠΎΠ² dV ΠΈ .
ΠΡΠΈ ΡΠ°ΡΡΠΈΡΠ΅Π½ΠΈΠΈ Π Π’ ΠΈΠ·ΠΌΠ΅Π½Π΅Π½ΠΈΠ΅ Π΅Π³ΠΎ ΠΎΠ±ΡΡΠΌΠ° ΠΏΠΎΠ»ΠΎΠΆΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎ (dVΡΠ°Ρ > 0), Π° ΡΠ°ΠΊ ΠΊΠ°ΠΊ Π΄Π°Π²Π»Π΅Π½ΠΈΠ΅ — ΡΡΡΠ΅ΡΡΠ²Π΅Π½Π½ΠΎ ΠΏΠΎΠ»ΠΎΠΆΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½Π°Ρ Π²Π΅Π»ΠΈΡΠΈΠ½Π°, ΡΠΎ ΡΠΎΠΎΡΠ²Π΅ΡΡΡΠ²Π΅Π½Π½ΠΎ ΠΏΠΎΠ»ΠΎΠΆΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½Π° ΠΈ ΡΠ°Π±ΠΎΡΠ° ΡΠ°ΡΡΠΈΡΠ΅Π½ΠΈΡ (WΡΠ°Ρ > 0). ΠΡΠΈ ΡΠΆΠ°ΡΠΈΠΈ Π Π’ Π΅Π³ΠΎ ΠΎΠ±ΡΡΠΌ ΡΠΌΠ΅Π½ΡΡΠ°Π΅ΡΡΡ (dVΡΠΆΠ°Ρ < 0), ΡΠΎ Π² ΡΠΎΠΎΡΠ²Π΅ΡΡΡΠ²ΠΈΠΈ Ρ (2.17) ΡΠ°Π±ΠΎΡΠ° ΡΠΆΠ°ΡΠΈΡ ΠΎΡΡΠΈΡΠ°ΡΠ΅Π»ΡΠ½Π° (WΡΠΆΠ°Ρ < 0).
Π£ΡΠ°Π²Π½Π΅Π½ΠΈΠ΅ ΡΠ½Π΅ΡΠ³ΠΈΠΈ (ΠΠΠ’) Π΄Π»Ρ Ρ Π°ΠΎΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠ³ΠΎ Π΄Π²ΠΈΠΆΠ΅Π½ΠΈΡ ΠΌΠΈΠΊΡΠΎΡΠ°ΡΡΠΈΡ ΡΠΈΡΡΠ΅ΠΌΡ. ΠΡΠ»ΠΈ ΡΠ°ΡΡΠΌΠ°ΡΡΠΈΠ²Π°Π΅ΡΡΡ ΡΠΎΠ»ΡΠΊΠΎ ΠΎΠ΄Π½ΠΎ Ρ Π°ΠΎΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠ΅ Π΄Π²ΠΈΠΆΠ΅Π½ΠΈΠ΅ (ΠΎΡΠ½ΠΎΡΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎΠ΅) ΠΌΠΈΠΊΡΠΎΡΠ°ΡΡΠΈΡ ΡΠΈΡΡΠ΅ΠΌΡ ΠΎΡΠ½ΠΎΡΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎ ΠΈΡ ΡΠ΅Π½ΡΡΠ° ΠΈΠ½Π΅ΡΡΠΈΠΈ (ΡΠΎΡΠΊΠΈ, ΠΎΡΠ½ΠΎΡΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎ ΠΊΠΎΡΠΎΡΠΎΠΉ ΡΡΠΌΠΌΠ°ΡΠ½ΡΠΉ ΠΈΠΌΠΏΡΠ»ΡΡ Π²ΡΠ΅Ρ ΡΠ°ΡΡΠΈΡ ΡΠ°Π²Π΅Π½ Π½ΡΠ»Ρ), ΡΠΎ Π±Π°Π»Π°Π½ΡΠΎΠ²ΡΠ΅ ΡΠΎΠΎΡΠ½ΠΎΡΠ΅Π½ΠΈΡ (2.12) — (2.14) ΡΠΎΡΡΠ°Π²Π»ΡΡΡΡΡ ΡΠΎΠ»ΡΠΊΠΎ Π΄Π»Ρ ΠΈΠ·ΠΌΠ΅Π½Π΅Π½ΠΈΡ Π²Π½ΡΡΡΠ΅Π½Π½Π΅ΠΉ ΡΠ½Π΅ΡΠ³ΠΈΠΈ dU ΡΠΈΡΡΠ΅ΠΌΡ (ΠΏΠΎΠ΄Π²ΠΈΠΆΠ½ΠΎΠΉ — Π΄Π»Ρ Π²ΡΠ΄Π΅Π»Π΅Π½Π½ΠΎΠ³ΠΎ ΡΠ»Π΅ΠΌΠ΅Π½ΡΠ° ΠΏΠΎΡΠΎΠΊΠ° ΠΈΠ»ΠΈ Π½Π΅ΠΏΠΎΠ΄Π²ΠΈΠΆΠ½ΠΎΠΉ — Π΄Π»Ρ ΡΠ°Π±ΠΎΡΠ΅Π³ΠΎ ΡΠ΅Π»Π° Π² ΡΠΈΠ»ΠΈΠ½Π΄ΡΠ΅) ΠΈ ΡΠ°Π±ΠΎΡΡ ΠΈΠ·ΠΌΠ΅Π½Π΅Π½ΠΈΡ ΠΎΠ±ΡΡΠΌΠ° (2.16).
Π’ΠΎΠ³Π΄Π° ΡΡΠ°Π²Π½Π΅Π½ΠΈΠ΅ ΠΠΠ’ (2.13) Π΄Π»Ρ Π²Π½ΡΡΡΠ΅Π½Π½Π΅ΠΉ (ΠΈΠ½Π΄ΠΈΠΊΠ°ΡΠΎΡΠ½ΠΎΠΉ) ΡΠ°Π±ΠΎΡΡ Π·Π°ΠΏΠΈΡΠ΅ΡΡΡ Π² Π²ΠΈΠ΄Π΅.
. (2.19).
Π£ΡΠ°Π²Π½Π΅Π½ΠΈΡ ΠΠΠ’ (2.12) ΠΈ (2.14) Ρ ΡΡΡΡΠΎΠΌ Π²ΡΡΠ°ΠΆΠ΅Π½ΠΈΡ (2.8) Π΄Π»Ρ ΡΡΡΠ΅ΠΊΡΠΈΠ²Π½ΠΎΠΉ ΡΠ°Π±ΠΎΡΡ Π·Π°ΠΏΠΈΡΡΡΡΡ Π² ΡΠ°ΠΊΠΎΠΌ Π²ΠΈΠ΄Π΅:
;; (2.20).
. (2.21).
ΠΠ· ΠΌΠ°ΡΠ΅ΠΌΠ°ΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠ³ΠΎ (Π°Π½Π°Π»ΠΈΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠ³ΠΎ) Π²ΡΡΠ°ΠΆΠ΅Π½ΠΈΡ (2.20) ΡΠ»Π΅Π΄ΡΠ΅Ρ ΡΠΈΠ·ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠ΅ ΡΡΠ²Π΅ΡΠΆΠ΄Π΅Π½ΠΈΠ΅: Π²Π½Π΅ΡΠ½ΡΡ ΡΠ΅ΠΏΠ»ΠΎΡΠ° QΠ΅, ΠΏΠΎΠ΄Π²ΠΎΠ΄ΠΈΠΌΠ°Ρ ΠΊ ΡΠΈΡΡΠ΅ΠΌΠ΅ ΠΈΠ· ΠΠ‘, ΠΈΠ΄ΡΡ Π½Π° ΠΈΠ·ΠΌΠ΅Π½Π΅Π½ΠΈΠ΅ ΠΠ dU ΡΠΈΡΡΠ΅ΠΌΡ ΠΈ Π½Π° ΡΠΎΠ²Π΅ΡΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ ΡΠΈΡΡΠ΅ΠΌΠΎΠΉ ΡΡΡΠ΅ΠΊΡΠΈΠ²Π½ΠΎΠΉ (Π²Π½Π΅ΡΠ½Π΅ΠΉ ΠΏΠΎ ΠΌΠ΅ΡΡΡ ΡΠ°ΡΡΡΡΠ°) ΡΠ°Π±ΠΎΡΡ Π΄WΠ΅ Π½Π°Π΄ ΡΠ΅Π»Π°ΠΌΠΈ ΠΠ‘. ΠΡΠΎ ΡΡΠ²Π΅ΡΠΆΠ΄Π΅Π½ΠΈΠ΅ ΡΠΎΡΡΠ°Π²Π»ΡΠ΅Ρ ΡΠΎΠ΄Π΅ΡΠΆΠ°Π½ΠΈΠ΅ ΠΠΠ’ Π΄Π»Ρ Ρ Π°ΠΎΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠ³ΠΎ (ΠΎΡΠ½ΠΎΡΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎΠ³ΠΎ) Π΄Π²ΠΈΠΆΠ΅Π½ΠΈΡ ΠΌΠΈΠΊΡΠΎΡΠ°ΡΡΠΈΡ Π·Π°ΠΊΡΡΡΠΎΠΉ ΡΠ΅ΡΠΌΠΎΠ΄ΠΈΠ½Π°ΠΌΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠΉ ΡΠΈΡΡΠ΅ΠΌΡ (ΠΏΠΎΠ΄Π²ΠΈΠΆΠ½ΠΎΠΉ ΠΈΠ»ΠΈ Π½Π΅ΠΏΠΎΠ΄Π²ΠΈΠΆΠ½ΠΎΠΉ). Π§Π°ΡΡΠΎ ΡΡΠΈΡΠ°ΡΡ, ΡΡΠΎ ΡΡΠ°Π²Π½Π΅Π½ΠΈΡ (4.19) ΠΈ (4.20) Π²ΡΡΠ°ΠΆΠ°ΡΡ ΠΠΠ’ ΡΠΎΠ»ΡΠΊΠΎ Π΄Π»Ρ Π½Π΅ΠΏΠΎΠ΄Π²ΠΈΠΆΠ½ΠΎΠ³ΠΎ ΡΠ΅Π»Π°, Π½Π°ΠΏΡΠΈΠΌΠ΅Ρ, Π΄Π»Ρ Π³Π°Π·Π° Π² ΡΠΈΠ»ΠΈΠ½Π΄ΡΠ΅. ΠΠ΄Π½Π°ΠΊΠΎ ΡΡΠΈ ΡΡΠ°Π²Π½Π΅Π½ΠΈΡ ΡΠΏΡΠ°Π²Π΅Π΄Π»ΠΈΠ²Ρ ΠΈ Π΄Π»Ρ ΡΠ°ΡΡΡΡΠ° ΠΈΠ·ΠΌΠ΅Π½Π΅Π½ΠΈΡ ΠΠ ΠΏΠΎΠ΄Π²ΠΈΠΆΠ½ΠΎΠ³ΠΎ ΡΠ»Π΅ΠΌΠ΅Π½ΡΠ° ΡΡΠ΅Π΄Ρ (ΠΏΠΎΠ΄Π²ΠΈΠΆΠ½ΠΎΠΉ Π·Π°ΠΊΡΡΡΠΎΠΉ ΡΠ΅ΡΠΌΠΎΠ΄ΠΈΠ½Π°ΠΌΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠΉ ΡΠΈΡΡΠ΅ΠΌΡ), Π½Π°ΠΏΡΠΈΠΌΠ΅Ρ, ΡΠ»Π΅ΠΌΠ΅Π½ΡΠ° ΠΏΠΎΡΠΎΠΊΠ° ΠΆΠΈΠ΄ΠΊΠΎΡΡΠΈ, ΠΏΠΎΡΠΊΠΎΠ»ΡΠΊΡ Π² ΡΡΠΈΡ ΡΡΠ°Π²Π½Π΅Π½ΠΈΡΡ ΡΡΠΈΡΡΠ²Π°Π΅ΡΡΡ ΡΠΎΠ»ΡΠΊΠΎ ΠΎΡΠ½ΠΎΡΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎΠ΅ Π΄Π²ΠΈΠΆΠ΅Π½ΠΈΠ΅ ΠΌΠΈΠΊΡΠΎΡΠ°ΡΡΠΈΡ ΡΠΈΡΡΠ΅ΠΌΡ ΠΎΡΠ½ΠΎΡΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎ ΠΈΡ ΡΠ΅Π½ΡΡΠ° ΠΈΠ½Π΅ΡΡΠΈΠΈ, ΠΊΠΎΡΠΎΡΠΎΠ΅ Π½Π΅ Π·Π°Π²ΠΈΡΠΈΡ ΠΎΡ ΡΠΎΠ³ΠΎ, ΠΏΠ΅ΡΠ΅ΠΌΠ΅ΡΠ°Π΅ΡΡΡ Π»ΠΈ ΡΠ΅Π½ΡΡ ΠΈΠ½Π΅ΡΡΠΈΠΈ ΡΠΈΡΡΠ΅ΠΌΡ ΠΈΠ»ΠΈ Π½Π΅ΠΏΠΎΠ΄Π²ΠΈΠΆΠ΅Π½.
Π ΡΠ»ΡΡΠ°Π΅ ΠΏΡΠΎΡΠ΅ΠΊΠ°Π½ΠΈΡ ΡΠ°ΠΊ Π½Π°Π·ΡΠ²Π°Π΅ΠΌΡΡ ΠΎΠ±ΡΠ°ΡΠΈΠΌΡΡ ΠΏΡΠΎΡΠ΅ΡΡΠΎΠ² (ΠΈΠ΄Π΅Π°Π»ΡΠ½ΡΡ , Π±Π΅Π· ΡΡΠ΅Π½ΠΈΡ) ΡΠ°Π±ΠΎΡΠ° ΡΡΠ΅Π½ΠΈΡ ΠΈ ΡΠ΅ΠΏΠ»ΠΎΡΠ° ΡΡΠ΅Π½ΠΈΡ ΡΠ°Π²Π½Ρ Π½ΡΠ»Ρ, Π²Π½Π΅ΡΠ½ΠΈΠ΅ ΡΠ΅ΠΏΠ»ΠΎΡΠ° ΠΈ ΡΠ°Π±ΠΎΡΠ° ΡΠ°Π²Π½Ρ ΡΠΎΠΎΡΠ²Π΅ΡΡΡΠ²Π΅Π½Π½ΠΎ Π²Π½ΡΡΡΠ΅Π½Π½ΠΈΠΌ ΡΠ΅ΠΏΠ»ΠΎΡΠ΅ ΠΈ ΡΠ°Π±ΠΎΡΠ΅, Π° ΡΡΠ°Π²Π½Π΅Π½ΠΈΡ ΠΠΠ’ (2.19) ΠΈ (2.20) ΠΈΠΌΠ΅ΡΡ ΠΎΠ΄ΠΈΠ½Π°ΠΊΠΎΠ²ΡΠΉ Π²ΠΈΠ΄.
(2.22).
ΠΈΠ»ΠΈ Π΄Π»Ρ ΡΠ΄Π΅Π»ΡΠ½ΡΡ Π²Π΅Π»ΠΈΡΠΈΠ½.
. (2.23).
ΠΠ΄Π½Π°ΠΊΠΎ Π½ΡΠΆΠ½ΠΎ Π²ΡΠ΅Π³Π΄Π° ΠΏΠΎΠΌΠ½ΠΈΡΡ, ΡΡΠΎ Π² ΡΠ»ΡΡΠ°Π΅ ΡΠ΅Π°Π»ΡΠ½ΡΡ ΠΏΡΠΎΡΠ΅ΡΡΠΎΠ² (Ρ ΡΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ΠΌ) Π² ΡΡΠΈΡ ΡΡΠ°Π²Π½Π΅Π½ΠΈΡΡ ΠΏΠΎΠ΄ ΡΠ΅ΠΏΠ»ΠΎΡΠΎΠΉ ΡΠ»Π΅Π΄ΡΠ΅Ρ ΠΏΠΎΠ½ΠΈΠΌΠ°ΡΡ ΠΏΠΎΠ»Π½ΡΡ ΡΠ΅ΠΏΠ»ΠΎΡΡ, ΡΠ°Π²Π½ΡΡ ΡΡΠΌΠΌΠ΅ Π²Π½Π΅ΡΠ½Π΅ΠΉ ΡΠ΅ΠΏΠ»ΠΎΡΡ ΠΎΡ ΠΈΡΡΠΎΡΠ½ΠΈΠΊΠΎΠ² ΡΠ΅ΠΏΠ»Π° ΠΈ ΡΠ΅ΠΏΠ»ΠΎΡΡ ΡΡΠ΅Π½ΠΈΡ.
ΠΡΠ»ΠΈ ΠΊ ΠΏΡΠ°Π²ΠΎΠΉ ΡΠ°ΡΡΠΈ (2.19) ΠΏΡΠΈΠ±Π°Π²ΠΈΡΡ ΠΈ Π²ΡΡΠ΅ΡΡΡ d (pV), ΡΠΎ ΠΏΠΎΠ»ΡΡΠΈΠΌ ΡΡΠΎ ΠΆΠ΅ ΡΡΠ°Π²Π½Π΅Π½ΠΈΠ΅ ΠΠΠ’ Π΄Π»Ρ Ρ Π°ΠΎΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠ³ΠΎ Π΄Π²ΠΈΠΆΠ΅Π½ΠΈΡ Π² Π΄ΡΡΠ³ΠΎΠΌ Π²ΠΈΠ΄Π΅:
Q = dU + d (pV) + pdV — d (pV) = d (U + pV) — Vdp = dH — Vdp, (2.24).
Π³Π΄Π΅ Π = U + pV — ΡΠ½ΡΠ°Π»ΡΠΏΠΈΡ, ΠΊΠΎΡΠΎΡΠ°Ρ ΠΈΠΌΠ΅Π΅Ρ ΡΠΌΡΡΠ» Π² ΠΏΠΎΡΠΎΠΊΠ΅, Π² ΠΊΠΎΡΠΎΡΠΎΠΌ Π²Π΅Π»ΠΈΡΠΈΠ½Π° pV ΠΈΠ³ΡΠ°Π΅Ρ ΡΠΎΠ»Ρ ΠΏΠΎΡΠ΅Π½ΡΠΈΠ°Π»ΡΠ½ΠΎΠΉ ΡΠ½Π΅ΡΠ³ΠΈΠΈ Π΄Π°Π²Π»Π΅Π½ΠΈΡ, ΠΎΠΊΠ°Π·ΡΠ²Π°Π΅ΠΌΠΎΠ³ΠΎ ΡΠΎΡΠ΅Π΄Π½ΠΈΠΌΠΈ ΡΠ»ΠΎΡΠΌΠΈ ΠΏΠΎΠ΄Π²ΠΈΠΆΠ½ΠΎΠΉ ΡΡΠ΅Π΄Ρ Π½Π° ΡΠ°ΡΡΠΌΠ°ΡΡΠΈΠ²Π°Π΅ΠΌΡΠΉ ΡΠ»Π΅ΠΌΠ΅Π½Ρ ΠΏΠΎΡΠΎΠΊΠ°.
Π£ΡΠ°Π²Π½Π΅Π½ΠΈΠ΅ (2.24) Π΄Π»Ρ ΡΠ΅Π°Π»ΡΠ½ΡΡ ΠΏΡΠΎΡΠ΅ΡΡΠΎΠ² Ρ ΡΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ΠΌ ΠΌΠΎΠΆΠ½ΠΎ Π·Π°ΠΏΠΈΡΠ°ΡΡ ΡΠ΅ΡΠ΅Π· ΡΠ΄Π΅Π»ΡΠ½ΡΠ΅ Π²Π΅Π»ΠΈΡΠΈΠ½Ρ.
(2.25).
ΠΈΠ»ΠΈ Π² ΠΈΠ½ΡΠ΅Π³ΡΠ°Π»ΡΠ½ΠΎΠΌ Π²ΠΈΠ΄Π΅.
(4.26).
Π³Π΄Π΅ — ΡΠ΄Π΅Π»ΡΠ½Π°Ρ ΡΠ½ΡΠ°Π»ΡΠΏΠΈΡ;
— Π²Π½ΡΡΡΠ΅Π½Π½ΡΡ ΠΏΠΎ Π·Π½Π°ΠΊΡ ΡΠ΄Π΅Π»ΡΠ½Π°Ρ ΡΠ°Π±ΠΎΡΠ°, ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΡ ΠΏΠΎ Π°Π½Π°Π»ΠΎΠ³ΠΈΠΈ Ρ ΡΠ°Π±ΠΎΡΠΎΠΉ ΠΈΠ·ΠΌΠ΅Π½Π΅Π½ΠΈΡ ΠΎΠ±ΡΡΠΌΠ° ΠΌΠΎΠΆΠ½ΠΎ Π½Π°Π·Π²Π°ΡΡ ΡΠ°Π±ΠΎΡΠΎΠΉ ΠΈΠ·ΠΌΠ΅Π½Π΅Π½ΠΈΡ Π΄Π°Π²Π»Π΅Π½ΠΈΡ;
— Π²Π½Π΅ΡΠ½ΡΡ ΠΏΠΎ Π·Π½Π°ΠΊΡ ΡΠ΄Π΅Π»ΡΠ½Π°Ρ ΡΠ°Π±ΠΎΡΠ° ΠΈΠ·ΠΌΠ΅Π½Π΅Π½ΠΈΡ Π΄Π°Π²Π»Π΅Π½ΠΈΡ Π ΡΡΠ΅Π±Π½ΠΈΠΊΠ°Ρ ΡΡΡ ΡΠ°Π±ΠΎΡΡ Π½Π°Π·ΡΠ²Π°ΡΡ ΡΠ°ΡΠΏΠΎΠ»Π°Π³Π°Π΅ΠΌΠΎΠΉ ΡΠ°Π±ΠΎΡΠΎΠΉ ΠΈ ΠΎΠ±ΠΎΠ·Π½Π°ΡΠ°ΡΡ wo. ΠΡΠΈΡΠΈΠΊΠ° ΡΡΠΎΠ³ΠΎ ΡΠ΅ΡΠΌΠΈΠ½Π° Π΄Π°Π½Π° Π² [17]. (Π½Π°Ρ ΠΎΠ΄ΠΈΡΡΡ Π² ΠΏΠΎΡΠΎΠΊΠ΅ ΠΊΠ°ΠΊ ΡΠ°Π±ΠΎΡΠ° ΡΠ΅Π·ΡΠ»ΡΡΠΈΡΡΡΡΠ΅ΠΉ ΡΠΈΠ» Π΄Π°Π²Π»Π΅Π½ΠΈΡ ΠΏΠΎ ΠΏΠ΅ΡΠ΅ΠΌΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΈΡ ΡΠ»Π΅ΠΌΠ΅Π½ΡΠ° ΡΡΠ΅Π΄Ρ).
Π£ΡΠ°Π²Π½Π΅Π½ΠΈΡ (4.24) — (4.26), ΠΏΠΎΠ»ΡΡΠ΅Π½Π½ΡΠ΅ ΠΏΡΡΡΠΌ ΡΠΎΠΆΠ΄Π΅ΡΡΠ²Π΅Π½Π½ΡΡ ΠΏΡΠ΅ΠΎΠ±ΡΠ°Π·ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΠΉ ΡΡΠ°Π²Π½Π΅Π½ΠΈΡ ΡΠ½Π΅ΡΠ³ΠΈΠΈ Π΄Π»Ρ Ρ Π°ΠΎΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠ³ΠΎ Π΄Π²ΠΈΠΆΠ΅Π½ΠΈΡ (4.19), Π±ΡΠ΄ΡΡ ΡΠ°ΠΊ ΠΆΠ΅ ΡΠΏΡΠ°Π²Π΅Π΄Π»ΠΈΠ²Ρ ΠΊΠ°ΠΊ Π΄Π»Ρ Π Π’ Π² ΡΠΈΠ»ΠΈΠ½Π΄ΡΠ΅, ΡΠ°ΠΊ ΠΈ Π΄Π»Ρ ΠΏΠΎΠ΄Π²ΠΈΠΆΠ½ΠΎΠ³ΠΎ ΡΠ»Π΅ΠΌΠ΅Π½ΡΠ° ΠΏΠΎΡΠΎΠΊΠ°.