ΠΠ»ΠΈΡΠ½ΠΈΠ΅ ΠΏΡΠΈΡ ΠΎΠ»ΠΎΠ³ΠΈΠΈ Π½Π° ΠΈΠ½Π²Π΅ΡΡΠΈΡΠΈΠΎΠ½Π½ΠΎΠ΅ ΠΏΠΎΠ²Π΅Π΄Π΅Π½ΠΈΠ΅
ΠΠΊΡΠΈΠΎΠΌΡ ΠΊΠ»Π°ΡΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠΉ ΡΠ΅ΠΎΡΠΈΠΈ ΠΎΠΆΠΈΠ΄Π°Π΅ΠΌΠΎΠΉ ΠΏΠΎΠ»Π΅Π·Π½ΠΎΡΡΠΈ ΠΡΡΠΌΠ°Π½Π½Π° ΠΈ ΠΠΎΡΠ³Π΅Π½ΡΡΠ΅ΡΠ½Π° Π½Π°ΡΡΡΠ°ΡΡΡΡ ΠΈ ΠΏΡΠΈ ΡΠ°ΡΡΠΌΠΎΡΡΠ΅Π½ΠΈΠΈ Π²Π°ΡΠΈΠ°Π½ΡΠΎΠ² Π²ΡΠ±ΠΎΡΠ° Ρ Π²ΠΎΠ·ΠΌΠΎΠΆΠ½ΡΠΌΠΈ ΠΎΡΡΠΈΡΠ°ΡΠ΅Π»ΡΠ½ΡΠΌΠΈ ΡΠΈΠ½Π°Π½ΡΠΎΠ²ΡΠΌΠΈ ΡΠ΅Π·ΡΠ»ΡΡΠ°ΡΠ°ΠΌΠΈ — ΡΠ±ΡΡΠΊΠ°ΠΌΠΈ (ΠΏΡΠΎΠΈΠ³ΡΡΡΠ°ΠΌΠΈ). Π’ΠΈΠΏΠΈΡΠ½ΡΠ΅ ΠΏΡΠΈΠΌΠ΅ΡΡ ΠΌΠΎΠΆΠ½ΠΎ Π½Π°ΠΉΡΠΈ Π² Π΄ΠΎΠ³ΠΎΠ²ΠΎΡΠ°Ρ ΡΡΡΠ°Ρ ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΡ. ΠΠ°ΠΏΡΠΈΠΌΠ΅Ρ, ΡΠ°ΡΡΠΎ ΠΏΡΠ΅Π΄ΠΏΠΎΡΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ ΠΎΡΠ΄Π°Π΅ΡΡΡ ΠΏΡΠΎΠ³ΡΠ°ΠΌΠΌΠ°ΠΌ ΡΡΡΠ°Ρ ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΡ Ρ ΠΎΠ³ΡΠ°Π½ΠΈΡΠ΅Π½Π½ΡΠΌ ΠΏΠΎΠΊΡΡΡΠΈΠ΅ΠΌ ΡΠ±ΡΡΠΊΠΎΠ² ΠΏΡΠΈ Π½ΠΈΠ·ΠΊΠΈΡ ΡΡΡΠ°Ρ ΠΎΠ²ΡΡ Π²Π·Π½ΠΎΡΠ°Ρ . ΠΡΠΎ ΡΠ²ΠΈΠ΄Π΅ΡΠ΅Π»ΡΡΡΠ²ΡΠ΅Ρ… Π§ΠΈΡΠ°ΡΡ Π΅ΡΡ >
ΠΠ»ΠΈΡΠ½ΠΈΠ΅ ΠΏΡΠΈΡ ΠΎΠ»ΠΎΠ³ΠΈΠΈ Π½Π° ΠΈΠ½Π²Π΅ΡΡΠΈΡΠΈΠΎΠ½Π½ΠΎΠ΅ ΠΏΠΎΠ²Π΅Π΄Π΅Π½ΠΈΠ΅ (ΡΠ΅ΡΠ΅ΡΠ°Ρ, ΠΊΡΡΡΠΎΠ²Π°Ρ, Π΄ΠΈΠΏΠ»ΠΎΠΌ, ΠΊΠΎΠ½ΡΡΠΎΠ»ΡΠ½Π°Ρ)
ΠΡΠ±ΠΎΡ ΠΈΠ½Π²Π΅ΡΡΠΈΡΠΈΠΎΠ½Π½ΡΡ Π²Π°ΡΠΈΠ°Π½ΡΠΎΠ² Π² ΡΠ°ΠΌΠΊΠ°Ρ ΡΠΎΠΉ ΠΈΠ»ΠΈ ΠΈΠ½ΠΎΠΉ ΡΠ΅ΠΎΡΠΈΠΈ (ΠΌΠΎΠ΄Π΅Π»ΠΈ) ΡΡΡΠΎΠΈΡΡΡ Π½Π° ΠΎΠΏΡΠ΅Π΄Π΅Π»Π΅Π½Π½ΡΡ ΠΏΡΠ΅Π΄ΠΏΠΎΡΡΠ»ΠΊΠ°Ρ , ΠΊΠ°ΡΠ°ΡΡΠΈΡ ΡΡ ΠΏΠΎΠ²Π΅Π΄Π΅Π½ΠΈΡ ΠΈΠ½Π΄ΠΈΠ²ΠΈΠ΄ΠΎΠ² (Π½Π°ΠΏΡΠΈΠΌΠ΅Ρ, ΡΠ°ΡΠΈΠΎΠ½Π°Π»ΡΠ½ΠΎΡΡΠΈ), ΠΈ ΠΎΠΏΠΈΡΡΠ²Π°Π΅ΡΡΡ ΡΡΠ΄ΠΎΠΌ Π°ΠΊΡΠΈΠΎΠΌ. Π Π΅Π·ΡΠ»ΡΡΠ°ΡΠΎΠΌ ΡΠ°ΠΊΠΎΠ³ΠΎ ΡΠ°ΡΡΠΌΠΎΡΡΠ΅Π½ΠΈΡ ΡΡΠ°Π½ΠΎΠ²ΡΡΡΡ Π½ΠΎΡΠΌΠ°ΡΠΈΠ²Π½ΡΠ΅ ΠΏΡΠ΅Π΄ΠΏΠΈΡΠ°Π½ΠΈΡ ΠΈΠ½Π΄ΠΈΠ²ΠΈΠ΄Ρ ΠΎ ΠΏΡΠΈΠ½ΡΡΠΈΠΈ ΡΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΈΠΉ: ΠΊΠ°ΠΊ ΡΠ»Π΅Π΄ΡΠ΅Ρ ΠΏΠΎΡΡΡΠΏΠ°ΡΡ Π² ΡΠΎΠΉ ΠΈΠ»ΠΈ ΠΈΠ½ΠΎΠΉ ΡΠΈΡΡΠ°ΡΠΈΠΈ (Π½Π°ΠΏΡΠΈΠΌΠ΅Ρ, ΠΏΡΠΈ Π²ΡΡΠ²Π»Π΅Π½ΠΈΠΈ ΡΠ±ΡΡΠΊΠΎΠ² ΠΎΡ ΠΈΠ½Π²Π΅ΡΡΠΈΡΠΈΠΎΠ½Π½ΠΎΠ³ΠΎ ΡΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΈΡ).
ΠΡΠΎΡΠ΅ΡΡ ΠΏΡΠΈΠ½ΡΡΠΈΡ Π»ΡΠ±ΠΎΠ³ΠΎ ΡΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΈΡ Π² ΡΡΠ»ΠΎΠ²ΠΈΡΡ Π½Π΅ΠΎΠΏΡΠ΅Π΄Π΅Π»Π΅Π½Π½ΠΎΡΡΠΈ ΠΎΠ±ΡΡΠ»ΠΎΠ²Π»Π΅Π½ Π΄Π²ΡΠΌΡ Π²Π·Π°ΠΈΠΌΠΎΡΠ²ΡΠ·Π°Π½Π½ΡΠΌΠΈ Π°ΡΠΏΠ΅ΠΊΡΠ°ΠΌΠΈ: ΠΎΠ±ΡΠ΅ΠΊΡΠΈΠ²Π½ΡΠΌΠΈ ΡΠ°ΠΊΡΠΎΡΠ°ΠΌΠΈ ΠΈΠ·ΠΌΠ΅Π½Π΅Π½ΠΈΡ Π²Π½Π΅ΡΠ½Π΅ΠΉ ΡΡΠ΅Π΄Ρ ΠΈ ΡΡΠ±ΡΠ΅ΠΊΡΠΈΠ²Π½ΡΠΌΠΈ ΠΏΡΠ΅Π΄ΡΡΠ°Π²Π»Π΅Π½ΠΈΡΠΌΠΈ ΠΎ ΠΏΡΠΎΠΈΡΡ ΠΎΠ΄ΡΡΠ΅ΠΌ. Π ΠΎΠ±ΡΠ΅ΠΊΡΠΈΠ²Π½Π°Ρ Π½Π΅ΠΎΠΏΡΠ΅Π΄Π΅Π»Π΅Π½Π½ΠΎΡΡΡ, ΠΈ ΡΡΠ±ΡΠ΅ΠΊΡΠΈΠ²Π½ΠΎΡΡΡ Π²ΠΎΡΠΏΡΠΈΡΡΠΈΡ ΠΌΠΈΡΠ° ΠΈΠ½Π²Π΅ΡΡΠΎΡΠΎΠΌ ΠΏΡΠΈΠ½ΡΠΈΠΏΠΈΠ°Π»ΡΠ½ΠΎ Π²Π°ΠΆΠ½Ρ Π΄Π»Ρ ΠΏΠΎΠ½ΠΈΠΌΠ°Π½ΠΈΡ ΠΈΠ½Π²Π΅ΡΡΠΈΡΠΈΠΎΠ½Π½ΠΎΠ³ΠΎ Π²ΡΠ±ΠΎΡΠ°. ΠΠ΅ΠΉΡΡΠ²ΠΈΠ΅ ΠΎΠ±ΡΠ΅ΠΊΡΠΈΠ²Π½ΡΡ ΡΠ°ΠΊΡΠΎΡΠΎΠ² Π½Π°Π±Π»ΡΠ΄Π°Π΅ΡΡΡ ΠΈΠ½Π²Π΅ΡΡΠΎΡΠ°ΠΌΠΈ ΠΈ ΡΠΎΡΠΌΠΈΡΡΠ΅Ρ ΠΎΠΏΡΡ, Π½ΠΎ ΡΠ°ΠΊ ΠΊΠ°ΠΊ ΡΡΠΎΡ ΠΎΠΏΡΡ ΡΠ°ΡΡΠΎ Π½Π΅ ΡΠ΅ΠΏΡΠ΅Π·Π΅Π½ΡΠ°ΡΠΈΠ²Π΅Π½ Π΄Π»Ρ Π°Π½Π°Π»ΠΈΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΡ Π²ΡΠ²ΠΎΠ΄ΠΎΠ² Ρ ΡΠΎΡΠΊΠΈ Π·ΡΠ΅Π½ΠΈΡ ΡΡΠ°ΡΠΈΡΡΠΈΠΊΠΈ, ΡΠΎ Π½Π°ΡΠΈΠ½Π°Π΅Ρ ΠΏΡΠ΅Π²Π°Π»ΠΈΡΠΎΠ²Π°ΡΡ ΡΡΠ±ΡΠ΅ΠΊΡΠΈΠ²Π½Π°Ρ ΠΎΡΠ΅Π½ΠΊΠ° ΡΠΎ Π²ΡΠ΅ΠΌΠΈ ΠΏΡΠΎΠ±Π»Π΅ΠΌΠ°ΠΌΠΈ ΠΏΡΠΈΡ ΠΎΠ»ΠΎΠ³ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠ³ΠΎ Π²ΠΎΡΠΏΡΠΈΡΡΠΈΡ.
ΠΡΡΠΎΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠΉ ΡΠΊΡΠΊΡΡΡ
ΠΡΠΈΡ ΠΎΠ»ΠΎΠ³ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠ°Ρ ΡΠ΅ΠΎΡΠΈΡ ΠΏΡΠΈΠ½ΡΡΠΈΡ ΡΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΈΠΉ Π² ΡΡΠ»ΠΎΠ²ΠΈΡΡ Π½Π΅ΠΎΠΏΡΠ΅Π΄Π΅Π»Π΅Π½Π½ΠΎΡΡΠΈ Π½Π°ΡΠ°Π»Π° Π°ΠΊΡΠΈΠ²Π½ΠΎ ΡΠ°Π·Π²ΠΈΠ²Π°ΡΡΡΡ Π² Π‘Π¨Π Ρ ΡΠ΅ΡΠ΅Π΄ΠΈΠ½Ρ 1950;Ρ Π³Π³. ΠΠ° ΠΏΠ΅ΡΠ²ΠΎΠΌ ΡΡΠ°ΠΏΠ΅ Π½Π°ΠΈΠ±ΠΎΠ»ΡΡΠΈΠΉ ΠΈΠ½ΡΠ΅ΡΠ΅Ρ Ρ ΠΈΡΡΠ»Π΅Π΄ΠΎΠ²Π°ΡΠ΅Π»Π΅ΠΉ Π²ΡΠ·Π²Π°Π»ΠΈ ΠΏΡΠΎΡΠ΅ΡΡΠΈΠΈ, ΠΏΡΠ΅Π΄ΡΡΠ°Π²ΠΈΡΠ΅Π»ΠΈ ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΡ ΡΠ°ΡΡΠΎ Π΄ΠΎΠ»ΠΆΠ½Ρ ΠΏΡΠΈΠ½ΠΈΠΌΠ°ΡΡ ΡΡΠ±ΡΠ΅ΠΊΡΠΈΠ²Π½ΡΠ΅ ΡΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΈΡ Ρ Π±ΠΎΠ»ΡΡΠΎΠΉ Π΄ΠΎΠ»Π΅ΠΉ ΡΠΈΡΠΊΠ° (Π½Π°ΠΏΡΠΈΠΌΠ΅Ρ, Π±ΡΠΎΠΊΠ΅ΡΡ Π½Π° ΡΠΈΠ½Π°Π½ΡΠΎΠ²ΡΡ ΡΡΠ½ΠΊΠ°Ρ ). ΠΠ°ΠΈΠ±ΠΎΠ»Π΅Π΅ ΠΈΠ·Π²Π΅ΡΡΠ½ΡΠ΅ ΡΠ°Π±ΠΎΡΡ ΠΊΠΎΠ½ΡΠ° 1960;Ρ Π³Π³. ΠΏΡΠΈΠ½Π°Π΄Π»Π΅ΠΆΠ°Ρ Π. Π‘Π»ΠΎΠ²ΠΈΡΡ (1969, 1972)[1]. Π 1970;ΠΌ Π³Π³. ΠΎΡΠ½ΠΎΡΡΡΡΡ ΠΈΠ·Π²Π΅ΡΡΠ½ΡΠ΅ ΡΠ°Π±ΠΎΡΡ Π. Π’Π²Π΅ΡΡΠΊΠΈ ΠΈ Π. ΠΠ°Π½Π΅ΠΌΠ°Π½Π° (Tversky & Kahneman, 1974, 1979). Π Π½Π°ΡΠ°Π»Ρ 1980;Ρ Π³Π³. ΠΎΡΠ½ΠΎΡΡΡΡΡ ΠΈΠ·Π²Π΅ΡΡΠ½ΡΠ΅ ΡΠ°Π±ΠΎΡΡ ΠΏΡΠΎΡΠ΅ΡΡΠΎΡΠ° ΠΠ΅Π»ΡΡΠΊΠΎΠ³ΠΎ ΡΠ½ΠΈΠ²Π΅ΡΡΠΈΡΠ΅ΡΠ° Π . Π¨ΠΈΠ»Π»Π΅ΡΠ° (Shiller, 1981, 1984)[2] ΠΈ ΡΠΎΠ²ΠΌΠ΅ΡΡΠ½Π°Ρ ΡΠ°Π±ΠΎΡΠ° X. Π¨ΠΈΡΡΠΈΠ½Π° ΠΈ Π. Π‘ΡΠ°ΡΠΌΠ°Π½Π° (Shefrin & Statman, 1984). Π¨ΠΈΠ»Π»Π΅Ρ Π½Π° ΡΡΠ°ΡΠΈΡΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΡ Π΄Π°Π½Π½ΡΡ ΠΏΠΎΠΊΠ°Π·Π°Π», ΡΡΠΎ ΡΠ΅Π½Π° Π°ΠΊΡΠΈΠΉ Π½Π΅ ΠΌΠΎΠΆΠ΅Ρ ΡΠ°ΡΡΠΌΠ°ΡΡΠΈΠ²Π°ΡΡΡΡ ΠΊΠ°ΠΊ ΠΏΡΠΈΠ²Π΅Π΄Π΅Π½Π½Π°Ρ ΠΎΡΠ΅Π½ΠΊΠ° Π΄ΠΈΠ²ΠΈΠ΄Π΅Π½Π΄ΠΎΠ². ΠΠ° ΠΏΠΎΡΠ»Π΅Π΄Π½ΠΈΠ΅ 100 Π»Π΅Ρ ΠΏΡΠΈΠ²Π΅Π΄Π΅Π½Π½Π°Ρ ΡΡΠΎΠΈΠΌΠΎΡΡΡ Π΄ΠΈΠ²ΠΈΠ΄Π΅Π½Π΄ΠΎΠ² Π½Π°Ρ ΠΎΠ΄ΠΈΠ»Π°ΡΡ ΠΏΡΠ°ΠΊΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈ Π½Π° ΠΏΠΎΡΡΠΎΡΠ½Π½ΠΎΠΌ ΡΡΠΎΠ²Π½Π΅, Π° Π±ΠΈΡΠΆΠ΅Π²ΡΠ΅ ΡΠ΅Π½Ρ Π°ΠΊΡΠΈΠΉ ΠΎΡΠ»ΠΈΡΠ°Π»ΠΈΡΡ Π±ΠΎΠ»ΡΡΠΎΠΉ Π²ΠΎΠ»Π°ΡΠΈΠ»ΡΠ½ΠΎΡΡΡΡ. Π ΡΠ°Π±ΠΎΡΠ΅ Π¨ΠΈΡΡΠΈΠ½Π° ΠΈ Π‘ΡΠ°ΡΠΌΠ°Π½Π°[3] «Π΄ΠΈΠ²ΠΈΠ΄Π΅Π½Π΄Π½ΡΠΉ ΠΏΠ°Π·Π»» ΡΠ΅ΡΠ°Π»ΡΡ ΡΠ΅ΡΠ΅Π· ΠΏΠΎΠ²Π΅Π΄Π΅Π½ΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠ΅ ΠΎΠ±ΡΡΡΠ½Π΅Π½ΠΈΠ΅ Π²ΡΠ±ΠΎΡΠ°. Π ΡΠ°Π±ΠΎΡΠ΅ 1984 Π³. Π¨ΠΈΠ»Π»Π΅Ρ ΠΏΠΎΠΊΠ°Π·Π°Π», ΡΡΠΎ ΠΌΠΎΠ΄Π° ΠΎΠΊΠ°Π·ΡΠ²Π°Π΅Ρ Π·Π½Π°ΡΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎΠ΅ Π²Π»ΠΈΡΠ½ΠΈΠ΅ Π½Π° ΡΠΈΠ½Π°Π½ΡΠΎΠ²ΡΠ΅ ΡΡΠ½ΠΊΠΈ.
ΠΠ°ΡΠΈΠ½Π°Ρ Ρ ΡΠ΅ΡΠ΅Π΄ΠΈΠ½Ρ 1980;Ρ Π³Π³. ΠΏΠΎΡΠ²ΠΈΠ»ΠΎΡΡ Π±ΠΎΠ»ΡΡΠΎΠ΅ ΡΠΈΡΠ»ΠΎ ΡΠ°Π±ΠΎΡ, ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΠ΅ Π΄Π΅ΠΌΠΎΠ½ΡΡΡΠΈΡΡΡΡ ΡΠ°Π·Π»ΠΈΡΠ½ΡΠ΅ Π°Π½ΠΎΠΌΠ°Π»ΠΈΠΈ Π½Π° ΡΠΈΠ½Π°Π½ΡΠΎΠ²ΠΎΠΌ ΡΡΠ½ΠΊΠ΅, Π² ΠΈΠ½Π²Π΅ΡΡΠΈΡΠΈΠΎΠ½Π½ΠΎΠΌ ΠΏΠΎΠ²Π΅Π΄Π΅Π½ΠΈΠΈ ΠΈΠ½Π΄ΠΈΠ²ΠΈΠ΄ΠΎΠ² ΠΈ ΠΊΠΎΠΌΠΏΠ°Π½ΠΈΠΉ. Π 1984 Π³. Π² ΡΠΎΡΡΠ°Π² ΠΠΌΠ΅ΡΠΈΠΊΠ°Π½ΡΠΊΠΎΠΉ ΡΠΈΠ½Π°Π½ΡΠΎΠ²ΠΎΠΉ Π°ΡΡΠΎΡΠΈΠ°ΡΠΈΠΈ Π²ΠΊΠ»ΡΡΠ΅Π½Π° ΡΠ΅ΠΊΡΠΈΡ ΠΏΠΎ ΠΏΠΎΠ²Π΅Π΄Π΅Π½ΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠΌ ΡΠΈΠ½Π°Π½ΡΠ°ΠΌ. Π ΠΊΠΎΠ½ΡΡ 1990;Ρ Π³Π³. ΠΏΠΎΠ²Π΅Π΄Π΅Π½ΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠ΅ ΡΠΈΠ½Π°Π½ΡΡ ΡΡΠ°Π»ΠΈ ΡΠ°ΠΌΡΠΌ ΠΏΠΎΠΏΡΠ»ΡΡΠ½ΡΠΌ Π½Π°ΠΏΡΠ°Π²Π»Π΅Π½ΠΈΠ΅ΠΌ ΠΈΡΡΠ»Π΅Π΄ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΠΉ Π² ΠΎΠ±Π»Π°ΡΡΠΈ ΡΠΈΠ½Π°Π½ΡΠΎΠ² ΠΈ ΠΈΠ½Π²Π΅ΡΡΠΈΡΠΈΠΉ. ΠΠ°ΠΈΠ±ΠΎΠ»Π΅Π΅ ΠΈΠ½ΡΠ΅ΡΠ΅ΡΠ½ΡΠ΅ ΡΠ°Π±ΠΎΡΡ Π² ΠΎΠ±Π»Π°ΡΡΠΈ ΠΈΡΡΠ»Π΅Π΄ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΡ Π½Π΅ΡΡΡΠ΅ΠΊΡΠΈΠ²Π½ΠΎΡΡΠΈ ΡΠΈΠ½Π°Π½ΡΠΎΠ²ΡΡ ΡΡΠ½ΠΊΠΎΠ² ΠΏΡΠΈΠ½Π°Π΄Π»Π΅ΠΆΠ°Ρ ΠΏΡΠΎΡΠ΅ΡΡΠΎΡΡ ΠΠ°ΡΠ²Π°ΡΠ΄ΡΠΊΠΎΠ³ΠΎ ΡΠ½ΠΈΠ²Π΅ΡΡΠΈΡΠ΅ΡΠ° ΠΠ½Π΄ΡΠ΅Ρ Π¨Π»Π΅ΠΉΡΠ΅ΡΡ[4].
ΠΠ° ΡΠ΅Π³ΠΎΠ΄Π½ΡΡΠ½ΠΈΠΉ ΠΌΠΎΠΌΠ΅Π½Ρ ΠΏΠΎΠ²Π΅Π΄Π΅Π½ΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠ΅ ΡΠΈΠ½Π°Π½ΡΡ (behavioral finance) ΡΠΎΡΠΌΠΈΡΡΡΡ ΡΠ΅ΡΡΡΠ΅ Π½Π°ΠΏΡΠ°Π²Π»Π΅Π½ΠΈΡ ΠΈΡΡΠ»Π΅Π΄ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΠΉ: 1) Π²ΡΡΠ²Π»Π΅Π½ΠΈΠ΅ ΡΠ²ΡΠΈΡΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΡ ΠΎΡΠΈΠ±ΠΎΠΊ ΠΏΡΠΈΠ½ΡΡΠΈΡ ΡΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΈΠΉ; 2) ΠΈΠ·ΡΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ Π²Π»ΠΈΡΠ½ΠΈΡ Π²Π½Π΅ΡΠ½Π΅Π³ΠΎ ΠΎΠΊΡΡΠΆΠ΅Π½ΠΈΡ ΠΈΠ»ΠΈ ΡΠΎΡΠΌΡ («ΠΎΠ±ΡΠ°ΠΌΠ»Π΅Π½ΠΈΡ») Π½Π° ΠΈΠ½Π²Π΅ΡΡΠΈΡΠΈΠΎΠ½Π½ΠΎΠ΅ ΠΏΠΎΠ²Π΅Π΄Π΅Π½ΠΈΠ΅; 3) ΡΠ΅ΠΎΡΠΈΡ ΠΏΠ΅ΡΡΠΏΠ΅ΠΊΡΠΈΠ² ΠΊΠ°ΠΊ ΡΠ΅ΠΎΡΠΈΡ ΠΈΠ½Π²Π΅ΡΡΠΈΡΠΈΠΎΠ½Π½ΠΎΠ³ΠΎ Π²ΡΠ±ΠΎΡΠ° Π² ΡΡΠ»ΠΎΠ²ΠΈΡΡ Π½Π΅ΠΎΠΏΡΠ΅Π΄Π΅Π»Π΅Π½Π½ΠΎΡΡΠΈ; 4) Π½Π΅ΡΡΡΠ΅ΠΊΡΠΈΠ²Π½ΠΎΡΡΡ ΡΠΈΠ½Π°Π½ΡΠΎΠ²ΡΡ ΡΡΠ½ΠΊΠΎΠ² ΠΈ ΡΠ΅ΡΡΠΈΡΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΠ΅ Π³ΠΈΠΏΠΎΡΠ΅Π·Ρ Π°Π΄Π°ΠΏΡΠΈΠ²Π½ΡΡ ΡΡΠ½ΠΊΠΎΠ².
ΠΠ΅ΠΎΠ΄Π½ΠΎΠΊΡΠ°ΡΠ½ΠΎ ΠΏΠΎΠ΄ΠΌΠ΅ΡΠ°Π»ΠΎΡΡ, ΡΡΠΎ ΡΡΡΠ΅ΡΡΠ²ΡΡΡ ΡΠΈΡΡΠ°ΡΠΈΠΈ, Π² ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΡ ΠΏΠΎΠ΄Π°Π²Π»ΡΡΡΠ΅Π΅ Π±ΠΎΠ»ΡΡΠΈΠ½ΡΡΠ²ΠΎ Π»ΡΠ΄Π΅ΠΉ ΠΏΡΠΈΠ½ΠΈΠΌΠ°Π΅Ρ ΡΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΈΡ Π½Π΅ΡΠ°ΡΠΈΠΎΠ½Π°Π»ΡΠ½ΠΎ, Π²ΠΎΠΏΡΠ΅ΠΊΠΈ Π·Π΄ΡΠ°Π²ΠΎΠΌΡ ΡΠΌΡΡΠ»Ρ. ΠΡΡΡ ΠΈΡΡΠ»Π΅Π΄ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΡ, Π΄ΠΎΠΊΠ°Π·ΡΠ²Π°ΡΡΠΈΠ΅ ΡΠΌΠΎΡΠΈΠΎΠ½Π°Π»ΡΠ½ΡΡ ΠΎΠΊΡΠ°ΡΠ΅Π½Π½ΠΎΡΡΡ Π΄Π΅Π½Π΅Π³[5], ΠΊΠΎΠ³Π΄Π° Π² Π·Π°Π²ΠΈΡΠΈΠΌΠΎΡΡΠΈ ΠΎΡ Π½Π°ΠΏΡΠ°Π²Π»Π΅Π½ΠΈΠΉ Π²Π»ΠΎΠΆΠ΅Π½ΠΈΠΉ Π²ΠΎΡΠΏΡΠΈΡΡΠΈΡ ΡΠΈΠ½Π°Π½ΡΠΎΠ²ΠΎΠ³ΠΎ ΡΠ΅Π·ΡΠ»ΡΡΠ°ΡΠ° ΡΠ°Π·Π½ΡΡΡΡ.
ΠΠ°ΠΆΠ½ΡΠΉ ΡΠ°ΠΊΡΠΎΡ — ΡΠΆΠ΅ ΠΈΠΌΠ΅ΡΡΠ΅Π΅ΡΡ ΠΊΠΎΠ»ΠΈΡΠ΅ΡΡΠ²ΠΎ Π±Π»Π°Π³. ΠΠ°Π½ΠΈΠΈΠ» ΠΠ΅ΡΠ½ΡΠ»Π»ΠΈ, Π²ΡΠ΄Π°ΡΡΠΈΠΉΡΡ ΠΌΠ°ΡΠ΅ΠΌΠ°ΡΠΈΠΊ, Π²ΠΏΠ΅ΡΠ²ΡΠ΅ ΠΎΠΏΠΈΡΠ°Π» ΠΏΡΠΎΡΠ΅ΡΡ ΠΏΡΠΈΠ½ΡΡΠΈΡ ΡΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΈΠΉ Π² ΡΡΠ»ΠΎΠ²ΠΈΡΡ Π½Π΅ΠΎΠΏΡΠ΅Π΄Π΅Π»Π΅Π½Π½ΠΎΡΡΠΈ. ΠΠ³ΠΎ ΡΠ΅Π·ΠΈΡ: «Π£Π΄ΠΎΠ²Π»Π΅ΡΠ²ΠΎΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ ΠΎΡ Π»ΡΠ±ΠΎΠ³ΠΎ ΠΌΠ°Π»ΠΎΠ³ΠΎ ΠΏΡΠΈΡΠ°ΡΠ΅Π½ΠΈΡ Π±ΠΎΠ³Π°ΡΡΡΠ²Π° Π±ΡΠ΄Π΅Ρ ΠΎΠ±ΡΠ°ΡΠ½ΠΎ ΠΏΡΠΎΠΏΠΎΡΡΠΈΠΎΠ½Π°Π»ΡΠ½ΠΎ ΠΊΠΎΠ»ΠΈΡΠ΅ΡΡΠ²Ρ ΡΠΆΠ΅ ΠΈΠΌΠ΅ΡΡΠ΅Π³ΠΎΡΡ Π΄ΠΎΠ±ΡΠ°». ΠΠΎ ΠΎΡΠ΅Π½ΠΊΠ΅ ΡΡΠ΄Π° ΡΠΎΠ²ΡΠ΅ΠΌΠ΅Π½Π½ΡΡ ΠΈΡΡΠ»Π΅Π΄ΠΎΠ²Π°ΡΠ΅Π»Π΅ΠΉ, ΠΏΡΠΈ Π΄ΠΎΡΡΠΈΠΆΠ΅Π½ΠΈΠΈ ΡΡΠΎΠ²Π½Ρ Π΄ΠΎΡ ΠΎΠ΄Π° Π½Π° Π΄ΡΡΡ Π½Π°ΡΠ΅Π»Π΅Π½ΠΈΡ ΡΠ²ΡΡΠ΅ 20 ΡΡΡ. Π΄ΠΎΠ»Π». ΠΠΠ Π² Π³ΠΎΠ΄ ΠΏΠΎΡΡΠ΅Π±ΠΈΡΠ΅Π»ΡΡΠΊΠΎΠ΅ ΠΈ ΠΈΠ½Π²Π΅ΡΡΠΈΡΠΈΠΎΠ½Π½ΠΎΠ΅ ΠΏΠΎΠ²Π΅Π΄Π΅Π½ΠΈΠ΅ Π² ΡΡΡΠ°Π½Π΅ ΠΌΠ΅Π½ΡΠ΅ΡΡΡ. ΠΡΠΈ ΠΈΡΡΠ»Π΅Π΄ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΡ Π΄ΠΎΠΊΠ°Π·ΡΠ²Π°ΡΡ Π½Π΅ΠΎΠ±Ρ ΠΎΠ΄ΠΈΠΌΠΎΡΡΡ ΡΡΠΈΡΡΠ²Π°ΡΡ Π² ΠΈΠ½Π²Π΅ΡΡΠΈΡΠΈΠΎΠ½Π½ΠΎΠΌ ΠΏΠΎΠ²Π΅Π΄Π΅Π½ΠΈΠΈ ΡΠ΅Π°ΠΊΡΠΈΡ Π½Π° ΠΈΠ·ΠΌΠ΅Π½Π΅Π½ΠΈΠ΅ Π΄ΠΎΡΡΠΈΠ³Π½ΡΡΠΎΠ³ΠΎ ΡΡΠΎΠ²Π½Ρ Π±Π»Π°Π³ΠΎΡΠΎΡΡΠΎΡΠ½ΠΈΡ. ΠΠ±ΡΠ°ΡΠ°ΡΡΡ ΠΊ ΠΏΡΠΈΡ ΠΎΠ»ΠΎΠ³ΠΈΠΈ, ΡΡΠΎΡΠΎΠ½Π½ΠΈΠΊΠΈ «ΠΏΠΎΠ²Π΅Π΄Π΅Π½ΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠΉ ΡΠΊΠΎΠ½ΠΎΠΌΠΈΠΊΠΈ» Π΄ΠΎΠΊΠ°Π·ΡΠ²Π°ΡΡ, ΡΡΠΎ ΡΠ΅Π»ΠΎΠ²Π΅ΡΠ΅ΡΠΊΠ°Ρ ΠΏΡΠΈΡ ΠΈΠΊΠ° Π²ΠΎΡΠΏΡΠΈΠ½ΠΈΠΌΠ°Π΅Ρ Π½Π΅ ΡΡΠΎΠ»ΡΠΊΠΎ Π°Π±ΡΠΎΠ»ΡΡΠ½ΠΎΠ΅ Π·Π½Π°ΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ ΡΠ²ΠΎΠ΅Π³ΠΎ Π±ΠΎΠ³Π°ΡΡΡΠ²Π°, ΡΠΊΠΎΠ»ΡΠΊΠΎ ΠΏΠΎΠ΄Π²ΠΈΠΆΠΊΠΈ Π² Π½Π΅ΠΌ, ΠΏΡΠΈΡΠ΅ΠΌ ΡΠ°Π΄ΠΎΡΡΡ Π²ΡΠΈΠ³ΡΡΡΠ° Π³ΠΎΡΠ°Π·Π΄ΠΎ ΠΌΠ΅Π½ΡΡΠ΅ Π³ΠΎΡΠ΅ΡΠΈ ΠΏΡΠΎΠΈΠ³ΡΡΡΠ°. ΠΠΎΡΠ΅ΡΠΈ Π²ΡΠ΅Π³Π΄Π° ΠΊΠ°ΠΆΡΡΡΡ Π±ΠΎΠ»Π΅Π΅ Π·Π½Π°ΡΠΈΠΌΡΠΌΠΈ, ΡΠ΅ΠΌ ΡΠΊΠ²ΠΈΠ²Π°Π»Π΅Π½ΡΠ½ΡΠΉ Π½Π°ΡΠ°ΡΠ΅Π½Π½ΡΠΉ Π΄ΠΎΡ ΠΎΠ΄. ΠΠΎΠ΄ΠΎΠ±Π½ΡΠ΅ ΠΈΡΡΠ»Π΅Π΄ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΡ ΠΈ ΠΎΡΠ΅Π½ΠΊΠΈ Π±Π°ΡΡΠ΅ΡΠΎΠ² Π²ΠΎΡΠΏΡΠΈΡΡΠΈΡ Π°ΠΊΡΠΈΠ²Π½ΠΎ ΠΈΡΠΏΠΎΠ»ΡΠ·ΡΡΡΡΡ ΠΊΠΎΠ½ΡΡΠ»ΡΡΠ°Π½ΡΠ°ΠΌΠΈ ΠΏΠΎ Π²ΡΡΡΡΠ°ΠΈΠ²Π°Π½ΠΈΡ ΡΠΈΡΡΠ΅ΠΌ ΠΌΠΎΡΠΈΠ²Π°ΡΠΈΠΈ ΠΈ Π΄Π΅Π½Π΅ΠΆΠ½ΠΎΠ³ΠΎ Π²ΠΎΠ·Π½Π°Π³ΡΠ°ΠΆΠ΄Π΅Π½ΠΈΡ.
Π§Π΅ΠΌ Π±ΠΎΠ»Π΅Π΅ Π½Π΅ΠΏΠΎΠ»Π½Π°, ΠΏΡΠΎΡΠΈΠ²ΠΎΡΠ΅ΡΠΈΠ²Π° ΠΈΠ½ΡΠΎΡΠΌΠ°ΡΠΈΡ ΠΎ Π±ΡΠ΄ΡΡΠ΅ΠΌ (Π² ΡΡΠ΄Π΅ ΡΠ»ΡΡΠ°Π΅Π² Π½Π°Π±Π»ΡΠ΄Π°Π΅ΡΡΡ ΠΈΠ·Π±ΡΡΠΎΠΊ ΠΈΠ½ΡΠΎΡΠΌΠ°ΡΠΈΠΈ, ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΠΉ ΠΈΠ½Π²Π΅ΡΡΠΎΡΡ ΡΡΡΠ΄Π½ΠΎ ΡΠΈΡΡΠ΅ΠΌΠ°ΡΠΈΠ·ΠΈΡΠΎΠ²Π°ΡΡ), ΡΠ΅ΠΌ Π² Π±ΠΎΠ»ΡΡΠ΅ΠΉ ΡΡΠ΅ΠΏΠ΅Π½ΠΈ ΠΏΡΠ΅Π²Π°Π»ΠΈΡΡΡΡ Π² ΠΏΡΠΈΠ½ΡΡΠΈΠΈ ΡΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΈΠΉ ΠΈΠ½ΡΡΠΈΡΠΈΡ ΠΈ ΡΠ°Π½Π΅Π΅ ΠΏΡΠΈΠΎΠ±ΡΠ΅ΡΠ΅Π½Π½ΡΠΉ ΠΎΠΏΡΡ. Π’Π°ΠΊ ΠΊΠ°ΠΊ ΠΈΠ½ΡΡΠΈΡΠΈΡ ΡΡΡΠ΅ΡΡΠ²Π΅Π½Π½ΠΎ Π·Π°Π²ΠΈΡΠΈΡ ΠΎΡ ΠΏΡΠΈΡ ΠΎΠ»ΠΎΠ³ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΡ ΠΎΡΠΎΠ±Π΅Π½Π½ΠΎΡΡΠ΅ΠΉ Π»ΠΈΡΠ°, ΠΏΡΠΈΠ½ΠΈΠΌΠ°ΡΡΠ΅Π³ΠΎ ΡΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΈΡ, ΡΠΎ ΠΏΠΎΠ½ΠΈΠΌΠ°Π½ΠΈΠ΅ ΡΠ΅Π½Π½ΠΎΡΡΠΈ ΡΠ΅Π·ΡΠ»ΡΡΠ°ΡΠ° ΠΈ ΠΎΡΠ½ΠΎΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ ΠΊ ΡΠΈΡΠΊΡ ΠΈΡΠΊΠ°ΠΆΠ°ΡΡΡΡ ΠΏΠΎ ΡΡΠ°Π²Π½Π΅Π½ΠΈΡ Ρ ΡΠ°ΡΠΈΠΎΠ½Π°Π»ΡΠ½ΠΎΠΉ Π»ΠΎΠ³ΠΈΠΊΠΎΠΉ ΠΏΠΎΠ²Π΅Π΄Π΅Π½ΠΈΡ. ΠΡΡΠ»Π΅Π΄ΠΎΠ²Π°ΡΠ΅Π»ΠΈ ΠΎΡΠΌΠ΅ΡΠ°ΡΡ Π²ΠΎΠ·ΡΠ°ΡΡΠ½ΡΠ΅ ΠΈ Π³Π΅Π½Π΄Π΅ΡΠ½ΡΠ΅ ΠΎΡΠ»ΠΈΡΠΈΡ Π² ΠΈΠ½Π²Π΅ΡΡΠΈΡΠΈΠΎΠ½Π½ΠΎΠΌ ΠΏΠΎΠ²Π΅Π΄Π΅Π½ΠΈΠΈ.
ΠΠ°Π·ΠΎΠ²ΡΠ΅ Π°ΠΊΡΠΈΠΎΠΌΡ ΡΠ°ΡΠΈΠΎΠ½Π°Π»ΡΠ½ΠΎΠ³ΠΎ ΠΏΠΎΠ²Π΅Π΄Π΅Π½ΠΈΡ:
- 1) ΠΏΠΎΠ»ΡΡΠ°Ρ Π½ΠΎΠ²ΡΡ ΠΈΠ½ΡΠΎΡΠΌΠ°ΡΠΈΡ, ΠΈΠ½Π΄ΠΈΠ²ΠΈΠ΄Ρ «ΡΠ°ΡΠΈΠΎΠ½Π°Π»ΡΠ½ΠΎ» (Π² ΡΠΎΠΎΡΠ²Π΅ΡΡΡΠ²ΠΈΠΈ Ρ ΠΏΡΠ°Π²ΠΈΠ»ΠΎΠΌ ΠΠ°ΠΉΠ΅ΡΠ°) Π²ΠΊΠ»ΡΡΠ°ΡΡ Π΅Π΅ Π² ΡΠ²ΠΎΠΈ ΠΏΡΠ΅Π΄ΡΡΠ°Π²Π»Π΅Π½ΠΈΡ ΠΈ ΠΎΡΠ΅Π½ΠΊΠΈ;
- 2) Π½Π° ΠΎΡΠ½ΠΎΠ²Π΅ ΡΡΠΎΡΠΌΠΈΡΠΎΠ²Π°Π½Π½ΡΡ ΠΏΡΠ΅Π΄ΡΡΠ°Π²Π»Π΅Π½ΠΈΠΉ ΠΈ ΠΎΡΠ΅Π½ΠΎΠΊ ΠΈΠ½Π΄ΠΈΠ²ΠΈΠ΄Ρ ΠΏΡΠΈΠ½ΠΈΠΌΠ°ΡΡ ΡΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΈΡ, ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΠ΅ Π²Π½ΡΡΡΠ΅Π½Π½Π΅ Π½Π΅ΠΏΡΠΎΡΠΈΠ²ΠΎΡΠ΅ΡΠΈΠ²Ρ ΠΈ ΡΠΎΠΎΡΠ²Π΅ΡΡΡΠ²ΡΡΡ ΡΠ΅ΠΎΡΠΈΠΈ ΠΎΠΆΠΈΠ΄Π°Π΅ΠΌΠΎΠΉ ΠΏΠΎΠ»Π΅Π·Π½ΠΎΡΡΠΈ;
- 3) ΡΠ°ΡΠΈΠΎΠ½Π°Π»ΡΠ½ΡΠΉ ΠΈΠ½Π²Π΅ΡΡΠΎΡ ΡΠ²Π»ΡΠ΅ΡΡΡ ΠΏΡΠΎΡΠΈΠ²Π½ΠΈΠΊΠΎΠΌ ΡΠΈΡΠΊΠ° (risk averse). ΠΠ½ ΠΏΡΠ΅Π΄ΠΏΠΎΡΡΠ΅Ρ Π² Π΄Π²ΡΡ Π²ΠΎΠ·ΠΌΠΎΠΆΠ½ΡΡ ΡΠΈΡΡΠ°ΡΠΈΡΡ (ΠΎΠΏΡΠ΅Π΄Π΅Π»Π΅Π½Π½ΠΎΡΡΠΈ ΠΈ ΡΠΈΡΠΊΠ°) Π³Π°ΡΠ°Π½ΡΠΈΡΠΎΠ²Π°Π½Π½ΡΠΉ ΡΠ΅Π·ΡΠ»ΡΡΠ°Ρ ΡΠΈΡΡΠ°ΡΠΈΠΈ ΡΠΈΡΠΊΠ°, Π² ΠΊΠΎΡΠΎΡΠΎΠΉ Π΅ΡΡΡ Π²Π΅ΡΠΎΡΡΠ½ΠΎΡΡΡ ΠΏΠΎΠ»ΡΡΠΈΡΡ Π±ΠΎΠ»ΡΡΠΈΠΉ Π²ΡΠΈΠ³ΡΡΡ, ΠΎΠ΄Π½Π°ΠΊΠΎ ΠΎΠΆΠΈΠ΄Π°Π΅ΠΌΠΎΠ΅ Π·Π½Π°ΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ ΡΠ°Π²Π½ΠΎ Π³Π°ΡΠ°Π½ΡΠΈΡΠΎΠ²Π°Π½Π½ΠΎΠΌΡ Π² ΠΏΠ΅ΡΠ²ΠΎΠΌ Π²Π°ΡΠΈΠ°Π½ΡΠ΅. ΠΠ° Π±ΠΎΠ»ΡΡΠΈΠΉ ΡΠΈΡΠΊ ΠΈΠ½Π²Π΅ΡΡΠΎΡ Π±ΡΠ΄Π΅Ρ ΡΡΠ΅Π±ΠΎΠ²Π°ΡΡ ΠΊΠΎΠΌΠΏΠ΅Π½ΡΠ°ΡΠΈΠΈ Π² Π²ΠΈΠ΄Π΅ ΡΠΎΡΡΠ° Π²ΡΠ³ΠΎΠ΄.
Π€ΡΠ½ΠΊΡΠΈΡ ΠΏΠΎΠ»Π΅Π·Π½ΠΎΡΡΠΈ Π΄Π΅Π½Π΅ΠΆΠ½ΠΎΠ³ΠΎ ΡΠ΅Π·ΡΠ»ΡΡΠ°ΡΠ° Π² ΡΠ°ΠΌΠΊΠ°Ρ ΡΠ΅ΠΎΡΠΈΠΈ ΠΎΠΆΠΈΠ΄Π°Π΅ΠΌΠΎΠΉ ΠΏΠΎΠ»Π΅Π·Π½ΠΎΡΡΠΈ ΠΡΡΠΌΠ°Π½Π½Π° ΠΈ ΠΠΎΡΠ³Π΅Π½ΡΡΠ΅ΡΠ½Π° Π²ΡΠ΅Π³Π΄Π° ΠΈ Π²Π΅Π·Π΄Π΅ Π²ΡΠΏΡΠΊΠ»Π°, ΠΊΠ°ΠΊ ΠΏΠΎΠΊΠ°Π·Π°Π½ΠΎ Π½Π° ΡΠΈΡ. 6.1.
Π ΠΈΡ. 6.1. ΠΠ»Π°ΡΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠ΅ ΠΏΠΎΠ½ΠΈΠΌΠ°Π½ΠΈΠ΅ ΡΡΠ½ΠΊΡΠΈΠΈ ΠΏΠΎΠ»Π΅Π·Π½ΠΎΡΡΠΈ ΠΈΠ½Π²Π΅ΡΡΠΎΡΠ° (ΡΠΎΡΡ Ρ Π»ΡΠ±ΠΎΠΉ ΡΠΎΡΠΊΠΈ Π΄Π΅Π½Π΅ΠΆΠ½ΠΎΠ³ΠΎ Π²ΡΠΈΠ³ΡΡΡΠ° ΠΏΡΠΈΠ²ΠΎΠ΄ΠΈΡ ΠΊ ΡΠΎΡΡΡ ΠΏΠΎΠ»Π΅Π·Π½ΠΎΡΡΠΈ Π΄Π»Ρ ΠΈΠ½Π²Π΅ΡΡΠΎΡΠ°).
Π’ΡΠ°Π΄ΠΈΡΠΈΠΎΠ½Π½ΠΎ ΠΈΡΡ ΠΎΠ΄Ρ ΠΎΡΠ΅Π½ΠΈΠ²Π°ΡΡΡΡ Π²Π΅ΡΠΎΡΡΠ½ΠΎΡΡΡΡ ΠΈΡ ΡΠ΅Π°Π»ΠΈΠ·Π°ΡΠΈΠΈ. ΠΠ΄Π½Π° ΠΈΠ· Π°ΠΊΡΠΈΠΎΠΌ ΡΠ΅ΠΎΡΠΈΠΈ ΠΏΠΎΠ»Π΅Π·Π½ΠΎΡΡΠΈ Π³Π»Π°ΡΠΈΡ: Π΅ΡΠ»ΠΈ ΠΈΠ½Π²Π΅ΡΡΠΈΡΠΈΠΎΠ½Π½ΡΠΉ Π²Π°ΡΠΈΠ°Π½Ρ, Π ΠΏΡΠ΅Π΄ΠΏΠΎΡΡΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½Π΅Π΅ Π΄Π»Ρ ΠΈΠ½Π²Π΅ΡΡΠΎΡΠ°, ΡΠ΅ΠΌ Π²Π°ΡΠΈΠ°Π½Ρ Π Π² Π±Π΅Π·ΡΠΈΡΠΊΠΎΠ²ΠΎΠΉ ΡΠΈΡΡΠ°ΡΠΈΠΈ, ΡΠΎ Π²Π²Π΅Π΄Π΅Π½ΠΈΠ΅ ΡΠΈΡΠΊΠ° (ΠΊΠΎΠ»ΠΈΡΠ΅ΡΡΠ²Π΅Π½Π½ΠΎΠΉ ΠΎΡΠ΅Π½ΠΊΠΈ Π²Π΅ΡΠΎΡΡΠ½ΠΎΡΡΠΈ ΠΎΡΡΡΠ΅ΡΡΠ²Π»Π΅Π½ΠΈΡ, ΠΎΠ±ΠΎΠ·Π½Π°ΡΠ°Π΅ΠΌΠΎΠΉ, Π½Π°ΠΏΡΠΈΠΌΠ΅Ρ, ΡΠ΅ΡΠ΅Π· Ρ) Π½Π΅ Π΄ΠΎΠ»ΠΆΠ½ΠΎ ΠΈΠ·ΠΌΠ΅Π½ΡΡΡ ΠΏΡΠ΅Π΄ΠΏΠΎΡΡΠ΅Π½ΠΈΡ, Ρ. Π΅. ΠΈΠ½Π²Π΅ΡΡΠΈΡΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΠ΅ Π² ΠΏΡΠΎΠ΅ΠΊΡ, Π Ρ Π²Π΅ΡΠΎΡΡΠ½ΠΎΡΡΡΡ ΠΎΠΆΠΈΠ΄Π°Π΅ΠΌΠΎΠ³ΠΎ ΠΏΠΎΠ»ΠΎΠΆΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎΠ³ΠΎ ΠΈΡΡ ΠΎΠ΄Π° Ρ Π΄ΠΎΠ»ΠΆΠ½ΠΎ Π±ΡΡΡ ΠΏΡΠ΅Π΄ΠΏΠΎΡΡΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½Π΅Π΅, ΡΠ΅ΠΌ ΠΈΠ½Π²Π΅ΡΡΠΈΡΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΠ΅ Π² ΠΏΡΠΎΠ΅ΠΊΡ Π Ρ ΡΠΎΠΉ ΠΆΠ΅ Π²Π΅ΡΠΎΡΡΠ½ΠΎΡΡΡΡ Ρ. ΠΠ°ΡΠ°Π΄ΠΎΠΊΡ, Π½ΠΎ Π½Π° ΠΏΡΠ°ΠΊΡΠΈΠΊΠ΅ ΡΡΠ° Π°ΠΊΡΠΈΠΎΠΌΠ° Π½Π΅ Π²ΡΠ΅Π³Π΄Π° Π²ΡΠΏΠΎΠ»Π½ΡΠ΅ΡΡΡ. ΠΠΎΠ³Π΄Π° Π²Π΅ΡΠΎΡΡΠ½ΠΎΡΡΠΈ Π²Π΅Π»ΠΈΠΊΠΈ (Π½Π°ΠΏΡΠΈΠΌΠ΅Ρ, Π±ΠΎΠ»ΡΡΠ΅ 50%), ΡΠΎ ΠΈΠ½Π²Π΅ΡΡΠΎΡΡ Π²ΡΠ±ΠΈΡΠ°ΡΡ ΠΈΠ· Π²Π°ΡΠΈΠ°Π½ΡΠΎΠ² Ρ ΠΎΠ΄ΠΈΠ½Π°ΠΊΠΎΠ²ΠΎΠΉ ΠΎΠΆΠΈΠ΄Π°Π΅ΠΌΠΎΠΉ Π΄Π΅Π½Π΅ΠΆΠ½ΠΎΠΉ Π²ΡΠ³ΠΎΠ΄ΠΎΠΉ ΡΠΎΡ ΠΏΡΠΎΠ΅ΠΊΡ, ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΠΉ Ρ Π°ΡΠ°ΠΊΡΠ΅ΡΠΈΠ·ΡΠ΅ΡΡΡ Π±ΠΎΠ»ΡΡΠ΅ΠΉ Π²Π΅ΡΠΎΡΡΠ½ΠΎΡΡΡΡ, Ρ. Π΅. Π°ΠΊΡΠ΅Π½Ρ Π΄Π΅Π»Π°Π΅ΡΡΡ Π½Π° Π°Π½Π°Π»ΠΈΠ· Π²Π΅ΡΠΎΡΡΠ½ΠΎΡΡΠΈ. ΠΡΠ»ΠΈ ΠΆΠ΅ Π²Π΅ΡΠΎΡΡΠ½ΠΎΡΡΠΈ ΠΌΠ°Π»Ρ, ΡΠΎ ΠΈΠ½Π²Π΅ΡΡΠΎΡ Π½Π°ΡΠΈΠ½Π°Π΅Ρ ΠΏΡΠ΅Π½Π΅Π±ΡΠ΅Π³Π°ΡΡ ΠΈΡ ΠΎΡΠ΅Π½ΠΊΠ°ΠΌΠΈ ΠΈ ΠΎΡΠΈΠ΅Π½ΡΠΈΡΡΠ΅ΡΡΡ Π½Π° Π²ΠΎΠ·ΠΌΠΎΠΆΠ½ΡΠ΅ Π²ΡΠΈΠ³ΡΡΡΠΈ. Π’ΠΈΠΏΠΈΡΠ½ΡΠΉ ΠΏΡΠΈΠΌΠ΅Ρ, Π΄Π΅ΠΌΠΎΠ½ΡΡΡΠΈΡΡΡΡΠΈΠΉ ΡΡΡ Π·Π°ΠΊΠΎΠ½ΠΎΠΌΠ΅ΡΠ½ΠΎΡΡΡ, ΠΏΡΠΈΠ²Π΅Π΄Π΅Π½ Π² ΡΠ°Π±Π». 6.6.
Π’Π°Π±Π»ΠΈΡΠ° 6.6
ΠΡΠ΅Π΄ΠΏΠΎΡΡΠ΅Π½ΠΈΡ ΠΈΠ½Π΄ΠΈΠ²ΠΈΠ΄ΠΎΠ² ΠΈ ΠΈΠ½Π²Π΅ΡΡΠΎΡΠΎΠ² Π² ΡΠΈΡΡΠ°ΡΠΈΠΈ ΡΠΈΡΠΊΠ° ΠΈ ΠΎΠΏΡΠ΅Π΄Π΅Π»Π΅Π½Π½ΠΎΡΡΠΈ
ΠΠ°ΡΠΈΠ°Π½Ρ | ΠΠ΅ΡΠΎΡΡΠ½ΠΎΡΡΡ, % | Π Π΅Π·ΡΠ»ΡΡΠ°Ρ |
Π. | ΠΠΎΠ»ΡΡΠΈΡΡ ΠΏΠ΅ΡΠ²ΠΎΠ΅ ΠΌΠ΅ΡΡΠΎ Π² ΠΌΠ΅ΠΆΠ΄ΡΠ½Π°ΡΠΎΠ΄Π½ΠΎΠΌ ΠΊΠΎΠ½ΠΊΡΡΡΠ΅. | |
Π. | ΠΠΎΠ»ΡΡΠΈΡΡ ΠΏΠ΅ΡΠ²ΠΎΠ΅ ΠΌΠ΅ΡΡΠΎ Π² ΡΠ΅ΡΠΏΡΠ±Π»ΠΈΠΊΠ°Π½ΡΠΊΠΎΠΌ ΠΊΠΎΠ½ΠΊΡΡΡΠ΅. | |
ΠΡΠ²ΠΎΠ΄. ΠΡΠ΅Π΄ΠΏΠΎΡΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ Π±ΡΠ΄Π΅Ρ ΠΎΡΠ΄Π°Π½ΠΎ Π²Π°ΡΠΈΠ°Π½ΡΡ Π. | ||
Π. | ΠΠ°ΡΠ°Π±ΠΎΡΠ°ΡΡ Π½Π° ΠΈΠ½Π²Π΅ΡΡΠΈΡΠΈΠΈ 900 ΡΡΡ. ΡΡΠ±. | |
Π. | ΠΠ°ΡΠ°Π±ΠΎΡΠ°ΡΡ Π½Π° ΠΈΠ½Π²Π΅ΡΡΠΈΡΠΈΠΈ 600 ΡΡΡ. ΡΡΠ±. | |
ΠΡΠ²ΠΎΠ΄. Π₯ΠΎΡΡ ΠΎΠΆΠΈΠ΄Π°Π΅ΠΌΡΠΉ Π²ΡΠΈΠ³ΡΡΡ Π² Π΄Π²ΡΡ Π²Π°ΡΠΈΠ°Π½ΡΠ°Ρ ΡΠ°Π²Π΅Π½ 540 ΡΡΡ. ΡΡΠ±., ΠΎΠ΄Π½Π°ΠΊΠΎ ΠΈΠ½Π²Π΅ΡΡΠΎΡΡ ΠΏΡΠ΅Π΄ΠΏΠΎΡΡΡΡ Π²Π°ΡΠΈΠ°Π½Ρ Π (Ρ Π±ΠΎΠ»Π΅Π΅ Π²ΡΡΠΎΠΊΠΎΠΉ Π²Π΅ΡΠΎΡΡΠ½ΠΎΡΡΡΡ). | ||
Π (ΡΡΠΎΡΠ½Π΅Π½Π½ΡΠΉ). | ΠΠ°ΡΠ°Π±ΠΎΡΠ°ΡΡ Π½Π° ΠΈΠ½Π²Π΅ΡΡΠΈΡΠΈΠΈ 900 ΡΡΡ. ΡΡΠ±. | |
Π. | ΠΠ°ΡΠ°Π±ΠΎΡΠ°ΡΡ Π½Π° ΠΈΠ½Π²Π΅ΡΡΠΈΡΠΈΠΈ 600 ΡΡΡ. ΡΡΠ±. | |
ΠΡΠ²ΠΎΠ΄. Π₯ΠΎΡΡ ΠΎΠΆΠΈΠ΄Π°Π΅ΠΌΡΠΉ Π²ΡΠΈΠ³ΡΡΡ Π² Π΄Π²ΡΡ Π²Π°ΡΠΈΠ°Π½ΡΠ°Ρ ΠΎΠ΄ΠΈΠ½Π°ΠΊΠΎΠ², ΠΎΠ΄Π½Π°ΠΊΠΎ ΠΈΠ½Π²Π΅ΡΡΠΎΡΡ ΠΏΡΠ΅Π΄ΠΏΠΎΡΡΡΡ Π²Π°ΡΠΈΠ°Π½Ρ, Π (Ρ ΠΌΠ΅Π½ΡΡΠ΅ΠΉ Π²Π΅ΡΠΎΡΡΠ½ΠΎΡΡΡΡ, Π½ΠΎ Π±ΠΎΠ»ΡΡΠΈΠΌ Π²ΠΎΠ·ΠΌΠΎΠΆΠ½ΡΠΌ Π²ΡΠΈΠ³ΡΡΡΠ΅ΠΌ). | ||
ΠΠ±ΡΠΈΠΉ Π²ΡΠ²ΠΎΠ΄. ΠΠΎΠ³Π΄Π° Π²ΡΠΈΠ³ΡΡΡ Π²ΠΎΠ·ΠΌΠΎΠΆΠ΅Π½, Π½ΠΎ ΠΌΠ°Π»ΠΎΠ²Π΅ΡΠΎΡΡΠ΅Π½, ΠΏΡΠ΅Π΄ΠΏΠΎΡΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ ΠΎΡΠ΄Π°Π΅ΡΡΡ Π²Π°ΡΠΈΠ°Π½ΡΡ Ρ Π±ΠΎ? Π»ΡΡΠΈΠΌ Π²ΠΎΠ·ΠΌΠΎΠΆΠ½ΡΠΌ ΡΠ΅Π·ΡΠ»ΡΡΠ°ΡΠΎΠΌ. |
ΠΠΊΡΠΈΠΎΠΌΡ ΠΊΠ»Π°ΡΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠΉ ΡΠ΅ΠΎΡΠΈΠΈ ΠΎΠΆΠΈΠ΄Π°Π΅ΠΌΠΎΠΉ ΠΏΠΎΠ»Π΅Π·Π½ΠΎΡΡΠΈ ΠΡΡΠΌΠ°Π½Π½Π° ΠΈ ΠΠΎΡΠ³Π΅Π½ΡΡΠ΅ΡΠ½Π° Π½Π°ΡΡΡΠ°ΡΡΡΡ ΠΈ ΠΏΡΠΈ ΡΠ°ΡΡΠΌΠΎΡΡΠ΅Π½ΠΈΠΈ Π²Π°ΡΠΈΠ°Π½ΡΠΎΠ² Π²ΡΠ±ΠΎΡΠ° Ρ Π²ΠΎΠ·ΠΌΠΎΠΆΠ½ΡΠΌΠΈ ΠΎΡΡΠΈΡΠ°ΡΠ΅Π»ΡΠ½ΡΠΌΠΈ ΡΠΈΠ½Π°Π½ΡΠΎΠ²ΡΠΌΠΈ ΡΠ΅Π·ΡΠ»ΡΡΠ°ΡΠ°ΠΌΠΈ — ΡΠ±ΡΡΠΊΠ°ΠΌΠΈ (ΠΏΡΠΎΠΈΠ³ΡΡΡΠ°ΠΌΠΈ). Π’ΠΈΠΏΠΈΡΠ½ΡΠ΅ ΠΏΡΠΈΠΌΠ΅ΡΡ ΠΌΠΎΠΆΠ½ΠΎ Π½Π°ΠΉΡΠΈ Π² Π΄ΠΎΠ³ΠΎΠ²ΠΎΡΠ°Ρ ΡΡΡΠ°Ρ ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΡ. ΠΠ°ΠΏΡΠΈΠΌΠ΅Ρ, ΡΠ°ΡΡΠΎ ΠΏΡΠ΅Π΄ΠΏΠΎΡΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ ΠΎΡΠ΄Π°Π΅ΡΡΡ ΠΏΡΠΎΠ³ΡΠ°ΠΌΠΌΠ°ΠΌ ΡΡΡΠ°Ρ ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΡ Ρ ΠΎΠ³ΡΠ°Π½ΠΈΡΠ΅Π½Π½ΡΠΌ ΠΏΠΎΠΊΡΡΡΠΈΠ΅ΠΌ ΡΠ±ΡΡΠΊΠΎΠ² ΠΏΡΠΈ Π½ΠΈΠ·ΠΊΠΈΡ ΡΡΡΠ°Ρ ΠΎΠ²ΡΡ Π²Π·Π½ΠΎΡΠ°Ρ . ΠΡΠΎ ΡΠ²ΠΈΠ΄Π΅ΡΠ΅Π»ΡΡΡΠ²ΡΠ΅Ρ ΠΎ ΡΠΎΠΌ, ΡΡΠΎ Π²ΡΠ±ΠΎΡ ΠΈΠ½Π²Π΅ΡΡΠΎΡΠ° ΡΡΠ°Π½ΠΎΠ²ΠΈΡΡΡ ΠΏΡΡΠΌΠΎ ΠΏΡΠΎΡΠΈΠ²ΠΎΠΏΠΎΠ»ΠΎΠΆΠ½ΡΠΌ ΡΠΈΡΡΠ°ΡΠΈΡΠΌ Ρ ΠΎΡΡΡΡΡΡΠ²ΠΈΠ΅ΠΌ ΡΠ±ΡΡΠΊΠΎΠ² (ΠΊΠΎΠ³Π΄Π° Π²ΠΎΠ·ΠΌΠΎΠΆΠ½Ρ ΡΠΎΠ»ΡΠΊΠΎ ΠΏΠΎΠ»ΠΎΠΆΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΡΠ΅ ΠΈΠ»ΠΈ Π½ΡΠ»Π΅Π²ΡΠ΅ ΠΈΡΡ ΠΎΠ΄Ρ). ΠΠΌΠΏΠΈΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠ΅ ΠΈΡΡΠ»Π΅Π΄ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΡ Π΄ΠΎΠΊΠ°Π·ΡΠ²Π°ΡΡ, ΡΡΠΎ ΠΏΡΠΈ ΠΈΠ½Π²Π΅ΡΡΠΈΡΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΠΈ Ρ Π²ΠΎΠ·ΠΌΠΎΠΆΠ½ΡΠΌΠΈ ΡΠ±ΡΡΠΊΠ°ΠΌΠΈ ΠΈΠ½Π²Π΅ΡΡΠΎΡ ΠΎΡΡ ΠΎΠ΄ΠΈΡ ΠΎΡ ΠΏΠΎΠ²Π΅Π΄Π΅Π½ΠΈΡ ΠΏΡΠΎΡΠΈΠ²Π½ΠΈΠΊΠ° ΡΠΈΡΠΊΠ° ΠΈ ΡΡΠ°Π½ΠΎΠ²ΠΈΡΡΡ «Π»ΡΠ±ΠΈΡΠ΅Π»Π΅ΠΌ ΡΠΈΡΠΊΠ°» (risk seeking).
Π’Π΅ΠΎΡΠΈΡ ΠΏΠ΅ΡΡΠΏΠ΅ΠΊΡΠΈΠ², ΠΈΠ»ΠΈ «ΠΏΡΠΎΡΠΏΠ΅ΠΊΡΠ½Π°Ρ ΡΠ΅ΠΎΡΠΈΡ», Π±ΡΠ»Π° ΠΏΡΠ΅Π΄Π»ΠΎΠΆΠ΅Π½Π° Π² ΠΊΠΎΠ½ΡΠ΅ 1970;Ρ Π³Π³. Π΄Π²ΡΠΌΡ Π°Π²ΡΠΎΡΠΈΡΠ΅ΡΠ½ΡΠΌΠΈ ΡΠΊΠΎΠ½ΠΎΠΌΠΈΡΡΠ°ΠΌΠΈ — ΠΏΡΠΎΡΠ΅ΡΡΠΎΡΠΎΠΌ ΠΏΡΠΈΡ ΠΎΠ»ΠΎΠ³ΠΈΠΈ ΡΠ½ΠΈΠ²Π΅ΡΡΠΈΡΠ΅ΡΠ° ΠΡΠΈΠ½ΡΡΠΎΠ½Π° (Π‘Π¨Π) Π. ΠΠ°Π½Π΅ΠΌΠ°Π½ΠΎΠΌ ΠΈ Π½ΡΠ½Π΅ ΠΏΠΎΠΊΠΎΠΉΠ½ΠΎΠΌ ΠΏΡΠΎΡΠ΅ΡΡΠΎΡΠΎΠΌ ΡΠΊΠΎΠ½ΠΎΠΌΠΈΠΊΠΈ Π‘ΡΠ΅Π½ΡΠΎΡΠ΄ΡΠΊΠΎΠ³ΠΎ ΡΠ½ΠΈΠ²Π΅ΡΡΠΈΡΠ΅ΡΠ° (Π‘Π¨Π) Π. Π’Π²Π΅ΡΡΠΊΠΈ[6].
Π’Π΅ΠΎΡΠΈΡ ΠΏΠ΅ΡΡΠΏΠ΅ΠΊΡΠΈΠ² (prospect theory) ΡΠ²Π»ΡΠ΅ΡΡΡ ΡΠ΅ΠΎΡΠΈΠ΅ΠΉ Π²ΡΠ±ΠΎΡΠ° Π² ΡΡΠ»ΠΎΠ²ΠΈΡΡ Π½Π΅ΠΎΠΏΡΠ΅Π΄Π΅Π»Π΅Π½Π½ΠΎΡΡΠΈ, ΠΎΡΠΏΠ°ΡΠΈΠ²Π°ΡΡΠ°Ρ ΠΏΠΎΠ»ΠΎΠΆΠ΅Π½ΠΈΡ ΠΊΠ»Π°ΡΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠΉ ΡΠ΅ΠΎΡΠΈΠΈ ΠΎΠΆΠΈΠ΄Π°Π΅ΠΌΠΎΠΉ ΠΏΠΎΠ»Π΅Π·Π½ΠΎΡΡΠΈ ΡΠ΅ΡΠ΅Π· ΡΠΎΡΠΌΠΈΡΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΠ΅ ΠΏΠΎΠ΄Ρ ΠΎΠ΄Π°, Π°Π»ΡΡΠ΅ΡΠ½Π°ΡΠΈΠ²Π½ΠΎΠ³ΠΎ Π½ΠΎΡΠΌΠ°ΡΠΈΠ²Π½ΠΎΠΌΡ ΠΏΡΠΈ ΠΏΡΠΈΠ½ΡΡΠΈΠΈ ΠΈΠ½Π²Π΅ΡΡΠΈΡΠΈΠΎΠ½Π½ΡΡ ΡΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΈΠΉ.
ΠΡΠΎΡ Π°Π»ΡΡΠ΅ΡΠ½Π°ΡΠΈΠ²Π½ΡΠΉ ΠΏΠΎΠ΄Ρ ΠΎΠ΄ ΠΏΠΎΠ»ΡΡΠΈΠ» Π½Π°Π·Π²Π°Π½ΠΈΠ΅ ΠΏΠΎΠ²Π΅Π΄Π΅Π½ΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠ³ΠΎ (Π±ΠΈΡ Π΅Π²ΠΈΠ°ΡΠΈΡΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠ³ΠΎ — behaivior). ΠΡΠΈΠ½ΡΡΠΈΠ΅ ΠΈΠ½Π²Π΅ΡΡΠΎΡΠΎΠΌ ΡΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΈΠΉ Π² ΡΡΠ»ΠΎΠ²ΠΈΡΡ ΡΠΈΡΠΊΠ° ΠΌΠΎΠΆΠ½ΠΎ ΡΠ°ΡΡΠΌΠ°ΡΡΠΈΠ²Π°ΡΡ ΠΊΠ°ΠΊ Π²ΡΠ±ΠΎΡ ΠΌΠ΅ΠΆΠ΄Ρ ΡΠ°Π·Π»ΠΈΡΠ½ΡΠΌΠΈ «ΠΏΠ΅ΡΡΠΏΠ΅ΠΊΡΠΈΠ²Π°ΠΌΠΈ» ΠΏΠΎ ΡΠ΅ΡΠΌΠΈΠ½ΠΎΠ»ΠΎΠ³ΠΈΠΈ Π°Π²ΡΠΎΡΠΎΠ² (ΠΏΠΎ ΡΡΡΠΈ, ΠΈΠ½Π²Π΅ΡΡΠΈΡΠΈΠΎΠ½Π½ΡΠΌΠΈ ΡΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΈΡΠΌΠΈ, ΠΏΡΠΎΠ΅ΠΊΡΠ°ΠΌΠΈ). ΠΠ»ΡΡΠ΅Π²ΡΠΌΠΈ ΠΏΠΎΠΊΠ°Π·Π°ΡΠ΅Π»ΡΠΌΠΈ, ΠΎΡΠ»ΠΈΡΠ°ΡΡΠΈΠΌΠΈ ΠΏΠ΅ΡΡΠΏΠ΅ΠΊΡΠΈΠ²Ρ (ΠΏΡΠΎΠ΅ΠΊΡΡ), ΡΠ²Π»ΡΡΡΡΡ Π²ΡΠ³ΠΎΠ΄Ρ (ΠΈΡΡ ΠΎΠ΄Ρ) ΠΈΠ½Π²Π΅ΡΡΠΈΡΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΡ (Ρ ) ΠΈ ΠΈΡ Π²Π΅ΡΠΎΡΡΠ½ΠΎΡΡΡ (Ρ). Π’Π°ΠΊΠΈΠΌ ΠΎΠ±ΡΠ°Π·ΠΎΠΌ, ΠΏΠ΅ΡΡΠΏΠ΅ΠΊΡΠΈΠ²Π° Ρ ΠΏ Π²ΠΎΠ·ΠΌΠΎΠΆΠ½ΡΠΌΠΈ ΠΈΡΡ ΠΎΠ΄Π°ΠΌΠΈ ΠΌΠΎΠΆΠ΅Ρ Π±ΡΡΡ ΠΎΠΏΠΈΡΠ°Π½Π° ΡΠ»Π΅Π΄ΡΡΡΠΈΠΌ Π²ΡΡΠ°ΠΆΠ΅Π½ΠΈΠ΅ΠΌ:
ΠΠ°ΠΌΠ΅ΡΠΈΠΌ, ΡΡΠΎ ΡΡΠΌΠΌΠ° Π²Π΅ΡΠΎΡΡΠ½ΠΎΡΡΠ΅ΠΉ ΡΠ°Π²Π½Π° Π΅Π΄ΠΈΠ½ΠΈΡΠ΅.
ΠΡΠ»ΠΈ ΠΈΠ½Π²Π΅ΡΡΠΈΡΠΈΠΎΠ½Π½ΡΠΉ Π²Π°ΡΠΈΠ°Π½Ρ ΡΠ°ΠΊΠΎΠ², ΡΡΠΎ Π²ΠΎΠ·ΠΌΠΎΠΆΠ½Ρ ΡΠΎΠ»ΡΠΊΠΎ Π΄Π²Π° ΠΈΡΡ ΠΎΠ΄Π° — Ρ Ρ Π²Π΅ΡΠΎΡΡΠ½ΠΎΡΡΡΡ Ρ ΠΈΠ»ΠΈ ΠΆΠ΅ 0 Ρ Π²Π΅ΡΠΎΡΡΠ½ΠΎΡΡΡΡ (1 — Ρ), ΡΠΎ ΠΏΠ΅ΡΡΠΏΠ΅ΠΊΡΠΈΠ²Π° ΠΌΠΎΠΆΠ΅Ρ Π±ΡΡΡ ΠΎΡ Π°ΡΠ°ΠΊΡΠ΅ΡΠΈΠ·ΠΎΠ²Π°Π½Π° ΡΠ»Π΅Π΄ΡΡΡΠΈΠΌ ΠΎΠ±ΡΠ°Π·ΠΎΠΌ: (Ρ , Ρ; 0,(1 -Ρ)). Π‘ΠΎΠΎΡΠ²Π΅ΡΡΡΠ²Π΅Π½Π½ΠΎ Π±Π΅Π·ΡΠΈΡΠΊΠΎΠ²ΡΠΉ Π°ΠΊΡΠΈΠ², ΠΈΠΌΠ΅ΡΡΠΈΠΉ Π²Π΅ΡΠΎΡΡΠ½ΠΎΡΡΡ, ΡΠ°Π²Π½ΡΡ Π΅Π΄ΠΈΠ½ΠΈΡΠ΅, ΠΈ ΠΎΡΡΡΡΡΡΠ²ΡΡΡΡΡ Π°Π»ΡΡΠ΅ΡΠ½Π°ΡΠΈΠ²Ρ ΠΌΠΎΠΆΠ½ΠΎ ΠΎΠ±ΠΎΠ·Π½Π°ΡΠΈΡΡ ΠΏΡΠΎΡΡΠΎ ΡΠ΅ΡΠ΅Π· Ρ .
ΠΠΎΠΊΠ°Π·Π°ΡΠ΅Π»ΡΡΡΠ²ΠΎ ΡΠ΅ΠΎΡΠΈΠΈ ΠΏΠ΅ΡΡΠΏΠ΅ΠΊΡΠΈΠ² ΡΡΡΠΎΠΈΡΡΡ Π½Π° ΡΠ΅ΡΠΈΠΈ ΡΠΊΡΠΏΠ΅ΡΠΈΠΌΠ΅Π½ΡΠΎΠ². ΠΠ½ΠΎΠ³ΠΎΡΠΈΡΠ»Π΅Π½Π½ΡΠ΅ ΠΏΠΎΡΠ»Π΅Π΄ΡΡΡΠΈΠ΅ ΠΎΠΏΡΠΎΡΡ ΠΌΠ΅Π½Π΅Π΄ΠΆΠ΅ΡΠΎΠ² Π½Π΅ΡΠΈΠ½Π°Π½ΡΠΎΠ²ΡΡ ΠΊΠΎΠΌΠΏΠ°Π½ΠΈΠΉ, ΠΈΠ½Π²Π΅ΡΡΠΎΡΠΎΠ² ΠΏΠΎΠ΄ΡΠ²Π΅ΡΠ΄ΠΈΠ»ΠΈ ΠΊΠΎΡΡΠ΅ΠΊΡΠ½ΠΎΡΡΡ Π²ΡΠ²ΠΎΠ΄ΠΎΠ² Π. ΠΠ°Π½Π΅ΠΌΠ°Π½Π° ΠΈ Π. Π’Π²Π΅ΡΡΠΊΠΈ. ΠΡΠ»ΠΎ ΡΡΡΠ°Π½ΠΎΠ²Π»Π΅Π½ΠΎ, ΡΡΠΎ Π² ΡΠΈΡΡΠ°ΡΠΈΡΡ ΡΠΊΠΎΠ½ΠΎΠΌΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠΉ Π½Π΅ΠΎΠΏΡΠ΅Π΄Π΅Π»Π΅Π½Π½ΠΎΡΡΠΈ Π΄Π΅ΠΉΡΡΠ²ΠΈΡ Π»ΡΠ΄Π΅ΠΉ ΡΠ°ΡΡΠΎ ΠΏΡΠΎΡΠΈΠ²ΠΎΡΠ΅ΡΠ°Ρ Π½Π΅ ΡΠΎΠ»ΡΠΊΠΎ ΡΡΠ°Π½Π΄Π°ΡΡΠ½ΠΎΠΉ ΡΠΊΠΎΠ½ΠΎΠΌΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠΉ ΡΠ΅ΠΎΡΠΈΠΈ, Π½ΠΎ Π΄Π°ΠΆΠ΅ ΡΠ΅ΠΎΡΠΈΠΈ Π²Π΅ΡΠΎΡΡΠ½ΠΎΡΡΠΈ. Π’Π°ΠΊ, ΠΈΡΡΠ»Π΅Π΄ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΡ[7] ΠΏΠΎΠΊΠ°Π·ΡΠ²Π°ΡΡ, ΡΡΠΎ ΠΏΠΎΡΠΎΠΊ Π΄Π΅Π½Π΅ΠΆΠ½ΡΡ ΡΡΠ΅Π΄ΡΡΠ² Π² ΡΠ°ΡΡΡΡΠΈΠ΅ ΠΏΠΎ Π΄ΠΎΡ ΠΎΠ΄Π½ΠΎΡΡΠΈ Π²Π·Π°ΠΈΠΌΠ½ΡΠ΅ ΠΈΠ½Π²Π΅ΡΡΠΈΡΠΈΠΎΠ½Π½ΡΠ΅ ΡΠΎΠ½Π΄Ρ Π³ΠΎΡΠ°Π·Π΄ΠΎ Π±ΠΎΠ»ΡΡΠ΅, ΡΠ΅ΠΌ Π² ΡΠ΅, ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΠ΅ Π½Π° ΡΠ΅ΠΊΡΡΠΈΠΉ ΠΌΠΎΠΌΠ΅Π½Ρ ΠΏΠΎΠΊΠ°Π·ΡΠ²Π°ΡΡ Π±ΠΎΠ»Π΅Π΅ Π½ΠΈΠ·ΠΊΠΈΠ΅ ΡΠ΅Π·ΡΠ»ΡΡΠ°ΡΡ, Ρ ΠΎΡΡ Π·Π΄ΡΠ°Π²ΡΠΉ ΡΠΌΡΡΠ» ΠΏΠΎΠ΄ΡΠΊΠ°Π·ΡΠ²Π°Π΅Ρ, ΡΡΠΎ ΠΏΠΎΠΊΡΠΏΠ°ΡΡ Π½Π°Π΄ΠΎ ΡΠΎΠ³Π΄Π°, ΠΊΠΎΠ³Π΄Π° Π΄Π΅ΡΠ΅Π²ΠΎ. ΠΡΠ»ΠΈ ΠΈΠ½Π²Π΅ΡΡΠΎΡ Π½Π΅Π΄ΠΎΠΎΡΠ΅Π½ΠΈΠ²Π°Π΅Ρ ΡΠΎΠ±ΡΡΠ²Π΅Π½Π½ΠΎΠ΅ ΡΠΎΡΡΠΎΡΠ½ΠΈΠ΅ ΠΈ ΠΏΠΎΠ·ΠΈΡΠΈΠΎΠ½ΠΈΡΡΠ΅Ρ Π΅Π³ΠΎ Π½ΠΈΠΆΠ΅ ΡΡΠΎΠ²Π½Ρ ΡΠ²ΠΎΠΈΡ Π°ΠΌΠ±ΠΈΡΠΈΠΉ ΠΈ ΡΡΡΠ΅ΠΌΠ»Π΅Π½ΠΈΠΉ, ΡΠΎ ΠΎΠ½ ΠΌΠΎΠΆΠ΅Ρ ΠΏΡΠ΅Π²ΡΠ°ΡΠΈΡΡΡΡ Π² Π»ΡΠ±ΠΈΡΠ΅Π»Ρ ΡΠΈΡΠΊΠ°[8]. Π§ΡΠ²ΡΡΠ²ΠΎ «Π½Π΅ΠΏΡΠΈΡΡΠΈΡ ΡΠΈΡΠΊΠ°» Π²ΠΎ ΠΌΠ½ΠΎΠ³ΠΎΠΌ Π·Π°Π²ΠΈΡΠΈΡ ΠΎΡ ΠΏΡΠ΅Π΄ΡΠ΄ΡΡΠΈΡ ΠΈΠ½Π²Π΅ΡΡΠΈΡΠΈΠΎΠ½Π½ΡΡ ΡΠ΅Π·ΡΠ»ΡΡΠ°ΡΠΎΠ². ΠΡΠ»ΠΈ ΠΎΠ½ΠΈ Π±ΡΠ»ΠΈ ΠΏΠΎΠ»ΠΎΠΆΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΡΠΌΠΈ, ΡΠΎ «ΠΎΡΠ²ΡΠ°ΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ ΠΊ ΠΏΠΎΡΠ΅ΡΡΠΌ» ΠΌΠΎΠΆΠ΅Ρ Π²ΡΠ΅ΠΌΠ΅Π½Π½ΠΎ ΡΠ½ΠΈΠ·ΠΈΡΡΡΡ, ΠΈ Π½Π°ΠΎΠ±ΠΎΡΠΎΡ, ΠΏΠΎΡΠ»Π΅ ΡΠ΅ΡΠΈΠΈ Π½Π΅ΡΠ΄Π°Ρ ΠΎΠ½ΠΎ ΡΠΎΠ»ΡΠΊΠΎ ΠΎΠ±ΠΎΡΡΡΡΠ΅ΡΡΡ.
Π’Π΅ΠΎΡΠΈΡ ΠΏΠ΅ΡΡΠΏΠ΅ΠΊΡΠΈΠ² Π΄ΠΎΠΊΠ°Π·ΡΠ²Π°Π΅Ρ, ΡΡΠΎ Π΄Π²Π΅ ΠΏΠ΅ΡΡΠΏΠ΅ΠΊΡΠΈΠ²Ρ (Π΄Π²Π° ΠΈΠ½Π²Π΅ΡΡΠΈΡΠΈΠΎΠ½Π½ΡΡ Π²Π°ΡΠΈΠ°Π½ΡΠ°), ΠΎΠ±Π»Π°Π΄Π°ΡΡΠΈΠ΅ ΠΎΠ΄ΠΈΠ½Π°ΠΊΠΎΠ²ΡΠΌΠΈ Π΄Π΅Π½Π΅ΠΆΠ½ΡΠΌΠΈ ΠΈΡΡ ΠΎΠ΄Π°ΠΌΠΈ ΠΈ Π²Π΅ΡΠΎΡΡΠ½ΠΎΡΡΡΠΌΠΈ, Π² Π·Π°Π²ΠΈΡΠΈΠΌΠΎΡΡΠΈ ΠΎΡ ΠΈΡ ΠΊΠΎΠ½ΡΠ΅ΠΊΡΡΠ° ΠΌΠΎΠ³ΡΡ ΠΈΠΌΠ΅ΡΡ ΡΠ°Π·Π½ΡΡ ΡΠ΅Π½Π½ΠΎΡΡΡ Π΄Π»Ρ ΠΈΠ½Π²Π΅ΡΡΠΎΡΠ°.
ΠΠΎΠ½ΡΠ΅ΠΊΡΡ Π² ΡΠ΅ΠΎΡΠΈΠΈ ΠΏΠ΅ΡΡΠΏΠ΅ΠΊΡΠΈΠ² ΠΎΠ±ΡΡΠ½ΠΎ Π²ΠΊΠ»ΡΡΠ°Π΅Ρ Π² ΡΠ΅Π±Ρ: 1) ΠΏΠΎΡΠ»Π΅Π΄ΠΎΠ²Π°ΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎΡΡΡ ΡΠΎΠ±ΡΡΠΈΠΉ (ΡΡΠ°ΠΏΠΎΠ²) Π² Π΄ΠΎΡΡΠΈΠΆΠ΅Π½ΠΈΠΈ ΠΈΡΡ ΠΎΠ΄Π°; 2) Π½Π°ΡΠ°Π»ΡΠ½ΡΡ ΡΠΎΡΠΊΡ Π±Π»Π°Π³ΠΎΡΠΎΡΡΠΎΡΠ½ΠΈΡ ΠΈΠ½Π΄ΠΈΠ²ΠΈΠ΄Π° ΠΈ Ρ. ΠΏ. Π€ΡΠ½ΠΊΡΠΈΡ ΠΏΡΠ΅Π΄ΠΏΠΎΡΡΠ΅Π½ΠΈΡ ΠΈΠ½Π²Π΅ΡΡΠΎΡΠ° Π½Π΅ ΡΠ²Π»ΡΠ΅ΡΡΡ Π²ΠΎΠ³Π½ΡΡΠΎΠΉ Π² Π»ΡΠ±ΡΡ ΡΠΈΡΡΠ°ΡΠΈΡΡ [9]. ΠΡΠΎ ΡΠ°ΠΊ Π½Π°Π·ΡΠ²Π°Π΅ΠΌΠ°Ρ Π°ΡΠΈΠΌΠΌΠ΅ΡΡΠΈΡΠ½Π°Ρ ΡΠ΅Π°ΠΊΡΠΈΡ Π½Π° ΠΈΠ·ΠΌΠ΅Π½Π΅Π½ΠΈΠ΅ Π±Π»Π°Π³ΠΎΡΠΎΡΡΠΎΡΠ½ΠΈΡ. Π’Π΅ΠΎΡΠΈΡ ΠΏΠ΅ΡΡΠΏΠ΅ΠΊΡΠΈΠ² Π. ΠΠ°Π½Π΅ΠΌΠ°Π½Π° ΠΈ Π. Π’Π²Π΅ΡΡΠΊΠΈ ΡΠ°Π·Π΄Π΅Π»ΡΠ΅Ρ Π΄Π²Π° ΠΏΠΎΠ½ΡΡΠΈΡ: «Π²ΡΠ³ΠΎΠ΄Π½ΠΎΡΡΡ», ΠΈΠ»ΠΈ «ΠΏΠΎΠ»Π΅Π·Π½ΠΎΡΡΡ» (utility), ΠΈ «ΡΠ΅Π½Π½ΠΎΡΡΡ», ΠΈΠ»ΠΈ «ΡΠΏΡΠ°Π²Π΅Π΄Π»ΠΈΠ²Π°Ρ ΡΡΠΎΠΈΠΌΠΎΡΡΡ» (value). ΠΡΠ΅Π΄Π»Π°Π³Π°Π΅ΠΌΠ°Ρ Π² ΡΠ΅ΠΎΡΠΈΠΈ ΠΏΠ΅ΡΡΠΏΠ΅ΠΊΡΠΈΠ² ΡΡΠ½ΠΊΡΠΈΡ ΡΠ΅Π½Π½ΠΎΡΡΠΈ Π½Π΅ ΡΠ²Π»ΡΠ΅ΡΡΡ Π»ΠΈΠ½Π΅ΠΉΠ½ΠΎΠΉ, Π° ΠΈΠΌΠ΅Π΅Ρ ΡΠΎΡΠΊΡ ΠΏΠ΅ΡΠ΅Π»ΠΎΠΌΠ°, Π²ΠΎΠ³Π½ΡΡΠ° Π² ΠΎΠ±Π»Π°ΡΡΠΈ ΠΏΠΎΡΠ΅ΡΡ ΠΈ Π²ΡΠΏΡΠΊΠ»Π° ΠΊ ΠΎΠ±Π»Π°ΡΡΠΈ Π²ΡΠΈΠ³ΡΡΡΠ΅ΠΉ, Ρ. Π΅. ΠΌΠΎΠ΄Π΅Π»ΠΈΡΡΠ΅ΡΡΡ ΡΠ΅ΡΡΠ° ΠΈΠ½Π΄ΠΈΠ²ΠΈΠ΄Π°, Π½Π°Π·ΡΠ²Π°Π΅ΠΌΠ°Ρ ΠΈΠ·Π±Π΅ΠΆΠ°Π½ΠΈΠ΅ΠΌ ΠΏΠΎΡΠ΅ΡΡ.
ΠΠΈΠΏΠΎΡΠ΅Π·Π° ΠΈΠ·Π±Π΅ΠΆΠ°Π½ΠΈΡ ΠΏΠΎΡΠ΅ΡΡ ΠΏΡΠ΅Π΄ΠΏΠΎΠ»Π°Π³Π°Π΅Ρ, ΡΡΠΎ ΠΈΠ½Π΄ΠΈΠ²ΠΈΠ΄Ρ ΡΠΊΠ»ΠΎΠ½Π½Ρ ΠΊ ΠΈΠ·Π±Π΅Π³Π°Π½ΠΈΡ ΡΠ±ΡΡΠΊΠΎΠ², ΠΈΠ·Π²Π΅ΡΡΠ½ΡΡ Π½Π°Π²Π΅ΡΠ½ΡΠΊΠ° (Ρ Π²ΡΡΠΎΠΊΠΎΠΉ Π²Π΅ΡΠΎΡΡΠ½ΠΎΡΡΡΡ). «ΠΡΡΠ΅ΠΊΡ Π½Π°Π²Π΅ΡΠ½ΡΠΊΠ°» (certainty effect) ΠΏΡΠΈΠ²ΠΎΠ΄ΠΈΡ ΠΊ ΠΏΠ΅ΡΠ΅ΠΎΡΠ΅Π½ΠΊΠ΅ Π²Π΅Π»ΠΈΡΠΈΠ½Ρ ΠΏΡΠΈΠ±ΡΠ»ΠΈ ΠΈ ΡΠ±ΡΡΠΊΠΎΠ², ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΠ΅ Π±ΡΠ΄ΡΡ ΠΏΠΎΠ»ΡΡΠ΅Π½Ρ Ρ Π²Π΅ΡΠΎΡΡΠ½ΠΎΡΡΡΡ 100%. ΠΡΠΎΡ ΡΡΡΠ΅ΠΊΡ ΠΏΠΎΠ·Π²ΠΎΠ»ΡΠ΅Ρ ΠΎΠ±ΡΡΡΠ½ΠΈΡΡ ΡΠ°ΠΊΠΈΠ΅ ΡΠ²ΠΎΠ΅ΠΎΠ±ΡΠ°Π·Π½ΡΠ΅ ΠΈΠ½Π²Π΅ΡΡΠΈΡΠΈΠΎΠ½Π½ΡΠ΅ ΡΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΈΡ, ΠΊΠ°ΠΊ ΠΏΡΠΎΠ΄ΠΎΠ»ΠΆΠ΅Π½ΠΈΠ΅ ΡΠ΅Π°Π»ΠΈΠ·Π°ΡΠΈΠΈ ΡΠ±ΡΡΠΎΡΠ½ΠΎΠ³ΠΎ ΠΏΡΠΎΠ΅ΠΊΡΠ° ΡΠ°Π΄ΠΈ ΠΌΠΈΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΡ ΠΏΠ΅ΡΡΠΏΠ΅ΠΊΡΠΈΠ² ΠΏΠΎΠ»ΡΡΠ΅Π½ΠΈΡ Π²ΡΠ³ΠΎΠ΄ Π² Π΄Π°Π»Π΅ΠΊΠΎΠΌ Π±ΡΠ΄ΡΡΠ΅ΠΌ. ΠΠ°ΠΏΡΠΈΠΌΠ΅Ρ, ΠΌΠ°Π»ΠΎΠ²Π΅ΡΠΎΡΡΠ½ΠΎ, ΡΡΠΎ ΠΈΠ½Π²Π΅ΡΡΠΎΡΡ ΠΎΡΠΊΠ°ΠΆΡΡΡΡ ΠΎΡ ΠΏΡΠΎΠ΄ΠΎΠ»ΠΆΠ΅Π½ΠΈΡ ΡΡΡΠΎΠΈΡΠ΅Π»ΡΡΡΠ²Π° Π³Π°Π·ΠΎΠΏΠ΅ΡΠ΅ΡΠ°Π±Π°ΡΡΠ²Π°ΡΡΠ΅ΠΉ ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΎΡΡΠ°Π½ΡΠΈΠΈ, Π² ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΡ ΡΠΆΠ΅ Π²Π»ΠΎΠΆΠ΅Π½ΠΎ Π±ΠΎΠ»Π΅Π΅ 1 ΠΌΠ»Π½ Π΄ΠΎΠ»Π»., Π΄Π°ΠΆΠ΅ ΠΏΡΠΈ ΡΡΠ»ΠΎΠ²ΠΈΠΈ ΠΎΡΡΡΡΡΡΠ²ΠΈΡ Π³Π°Π·Π° ΠΈΠ»ΠΈ Π½Π΅ΠΎΠ±Ρ ΠΎΠ΄ΠΈΠΌΠΎΡΡΠΈ Π΅Π³ΠΎ ΠΏΠΎΠΊΡΠΏΠΊΠΈ ΠΏΠΎ Π΅Π²ΡΠΎΠΏΠ΅ΠΉΡΠΊΠΈΠΌ ΡΠ΅Π½Π°ΠΌ. ΠΠΎΡΠΈΠ²Π°ΡΠΈΠ΅ΠΉ ΠΏΡΠΎΠ΄ΠΎΠ»ΠΆΠ΅Π½ΠΈΡ ΡΡΡΠΎΠΈΡΠ΅Π»ΡΡΡΠ²Π° Π±ΡΠ΄ΡΡ ΠΏΠΎΡΠ΅Π½ΡΠΈΠ°Π»ΡΠ½ΠΎ Π²ΠΎΠ·ΠΌΠΎΠΆΠ½ΡΠ΅ Π²ΡΠ³ΠΎΠ΄Ρ Π² Π΄Π°Π»Π΅ΠΊΠΎΠΌ Π±ΡΠ΄ΡΡΠ΅ΠΌ, ΠΊΠΎΠ³Π΄Π° ΡΠ΅Π½Ρ Π½Π° ΡΠ»Π΅ΠΊΡΡΠΎΡΠ½Π΅ΡΠ³ΠΈΡ Π»ΠΈΠ±Π΅ΡΠ°Π»ΠΈΠ·ΡΡΡΡΡ ΠΈ Π±ΡΡΡΡΡΠΉ ΠΏΡΠΎΠΌΡΡΠ»Π΅Π½Π½ΡΠΉ ΡΠΎΡΡ ΠΏΠΎΡΠΎΠ΄ΠΈΡ ΡΠΏΡΠΎΡ Π½Π° ΡΠ½Π΅ΡΠ³ΠΈΡ. Π’Π°ΠΊΠΈΠΌ ΠΎΠ±ΡΠ°Π·ΠΎΠΌ, ΡΡΡΠ΅ΠΊΡ «Π²Π»ΠΈΠΏΠ°Π½ΠΈΡ» ΠΈ ΠΏΡΠΎΠ΄ΠΎΠ»ΠΆΠ΅Π½ΠΈΡ ΡΠ±ΡΡΠΎΡΠ½ΡΡ ΠΏΡΠΎΠ΅ΠΊΡΠΎΠ² ΠΌΠΎΠΆΠ΅Ρ Π±ΡΡΡ ΠΎΠ±ΡΡΡΠ½Π΅Π½ ΡΠ΅ΠΎΡΠΈΠ΅ΠΉ ΠΏΠ΅ΡΡΠΏΠ΅ΠΊΡΠΈΠ².
Π€ΡΠ½ΠΊΡΠΈΡ ΠΏΠΎΠ»Π΅Π·Π½ΠΎΡΡΠΈ Π² ΡΠ΅ΠΎΡΠΈΠΈ ΠΏΠ΅ΡΡΠΏΠ΅ΠΊΡΠΈΠ² Π»ΠΈΠ½Π΅ΠΉΠ½Π° ΡΠΎΠ»ΡΠΊΠΎ Π² ΡΡΠ΅Π΄Π½Π΅ΠΉ ΠΎΠ±Π»Π°ΡΡΠΈ ΡΠ²ΠΎΠ΅Π³ΠΎ ΡΡΡΠ΅ΡΡΠ²ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΡ ΠΈ Π·Π½Π°ΡΠΈΠΌΠΎ Π½Π΅Π»ΠΈΠ½Π΅ΠΉΠ½Π° ΠΏΠΎ ΠΊΡΠ°ΡΠΌ (S-shaped utility function), Ρ. Π΅. Π½Π΅ ΡΠΎΠΎΡΠ²Π΅ΡΡΡΠ²ΡΠ΅Ρ ΡΠΈΡ. 6.1: Π² ΠΎΠ±Π»Π°ΡΡΠΈ ΠΏΠΎΡΠ΅ΡΡ ΠΎΠ½Π° Π²ΠΎΠ³Π½ΡΡΠ°, Π² ΠΎΠ±Π»Π°ΡΡΠΈ ΡΠΎΡΡΠ° — Π²ΡΠΏΡΠΊΠ»Π° (ΡΠΈΡ. 6.2). ΠΠ· ΡΡΠΎΠ³ΠΎ ΡΠ»Π΅Π΄ΡΠ΅Ρ, ΡΡΠΎ Π² ΡΡΠ΅Π΄Π½Π΅ΠΌ ΠΏΡΠΈ ΠΎΠ΄ΠΈΠ½Π°ΠΊΠΎΠ²ΡΡ ΡΠΈΡΠΊΠ°Ρ ΠΈΠ½Π²Π΅ΡΡΠΎΡΡ ΡΠΊΠ»ΠΎΠ½Π½Ρ ΠΊ ΡΠΎΡ ΡΠ°Π½Π΅Π½ΠΈΡ Π΄ΠΎΡΡΠΈΠ³Π½ΡΡΠΎΠ³ΠΎ ΡΠΈΠ½Π°Π½ΡΠΎΠ²ΠΎΠ³ΠΎ ΡΡΠΎΠ²Π½Ρ, Π½Π΅ΠΆΠ΅Π»ΠΈ ΠΊ Π΅Π³ΠΎ ΡΠ²Π΅Π»ΠΈΡΠ΅Π½ΠΈΡ. Π ΡΠΊΠ²ΠΈΠ²Π°Π»Π΅Π½ΡΠ½ΡΡ ΡΡΠ»ΠΎΠ²ΠΈΡΡ ΡΠ°ΡΡΠ½ΠΎΠ³ΠΎ ΠΈΠ½Π²Π΅ΡΡΠΎΡΠ° Π²ΠΎΠ·ΠΌΠΎΠΆΠ½ΠΎΡΡΡ ΠΌΠ°Π»ΡΡ ΠΏΠΎΡΠ΅ΡΡ ΠΎΡΡΠ°Π»ΠΊΠΈΠ²Π°Π΅Ρ Π±ΠΎΠ»ΡΡΠ΅, ΡΠ΅ΠΌ Π²ΠΎΠ·ΠΌΠΎΠΆΠ½ΠΎΡΡΡ Π·Π½Π°ΡΠΈΠΌΠΎΠ³ΠΎ Π΄ΠΎΡ ΠΎΠ΄Π°.
Π ΠΈΡ. 6.2. Π€ΡΠ½ΠΊΡΠΈΡ ΠΏΠΎΠ»Π΅Π·Π½ΠΎΡΡΠΈ (ΡΡΠΎΠΈΠΌΠΎΡΡΠΈ) Π² ΡΠ΅ΠΎΡΠΈΠΈ ΠΏΠ΅ΡΡΠΏΠ΅ΠΊΡΠΈΠ² (S-ΠΎΠ±ΡΠ°Π·Π½Π°Ρ).
Π’Π΅ΠΎΡΠΈΡ ΠΏΠ΅ΡΡΠΏΠ΅ΠΊΡΠΈΠ² Π΄ΠΎΠΊΠ°Π·ΡΠ²Π°Π΅Ρ, ΡΡΠΎ ΠΈΠ½Π²Π΅ΡΡΠΎΡΡ Π±ΡΠ΄ΡΡ ΠΈΠ·Π±Π΅Π³Π°ΡΡ ΡΠΈΡΠΊΠ° Π½Π° ΡΠ°ΡΡΡΡΠ΅ΠΌ («Π±ΡΡΡΠ΅ΠΌ») ΡΡΠ½ΠΊΠ΅ ΠΈ ΡΡΠ°Π½ΡΡ Π±ΠΎΠ»Π΅Π΅ ΡΠΎΠ»Π΅ΡΠ°Π½ΡΠ½Ρ ΠΊ Π½Π΅ΠΌΡ Π½Π° ΠΏΠ°Π΄Π°ΡΡΠ΅ΠΌ («ΠΌΠ΅Π΄Π²Π΅ΠΆΡΠ΅ΠΌ»). ΠΡΠΎ ΡΠ²Π½Π°Ρ Π°Π½ΠΎΠΌΠ°Π»ΠΈΡ Ρ ΡΠΎΡΠΊΠΈ Π·ΡΠ΅Π½ΠΈΡ ΠΊΠ»Π°ΡΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠΉ ΡΠ΅ΠΎΡΠΈΠΈ ΠΎΠΆΠΈΠ΄Π°Π΅ΠΌΠΎΠΉ ΠΏΠΎΠ»Π΅Π·Π½ΠΎΡΡΠΈ. ΠΠ΄Π½Π°ΠΊΠΎ ΠΈΡΠΊΡΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ ΡΠ΅Π»ΠΎΠ²Π΅ΠΊΠ° ΠΊ ΠΏΠΎΠΈΡΠΊΡ Π΅ΡΠ΅ Π±ΠΎΠ»ΡΡΠ΅Π³ΠΎ ΡΠΈΡΠΊΠ° ΠΏΠΎΡΠ»Π΅ ΡΠ΅ΡΠΈΠΈ ΠΏΠΎΡΠ΅ΡΡ ΡΠΎ Π²ΡΠ΅ΠΌΠ΅Π½Π΅ΠΌ Π»ΠΈΡΡ Π²ΠΎΠ·ΡΠ°ΡΡΠ°Π΅Ρ ΠΈ ΠΏΡΠΈΡΡΠΏΠ»ΡΠ΅Ρ ΡΡΠ²ΡΡΠ²ΠΎ Π΄Π΅ΠΉΡΡΠ²ΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎΡΡΠΈ. ΠΡΠΎΡΠ΅ Π³ΠΎΠ²ΠΎΡΡ, ΡΠ΅Π»ΠΎΠ²Π΅ΠΊΡ ΡΠ²ΠΎΠΉΡΡΠ²Π΅Π½Π½ΠΎ ΡΡΡΠ΅ΠΌΠΈΡΡΡΡ ΠΊ ΡΠ΅Π²Π°Π½ΡΡ ΠΏΠΎΡΠ»Π΅ ΠΏΡΠΎΠΈΠ³ΡΡΡΠ΅ΠΉ, Π½Π΅ ΠΎΠ±ΡΠ°ΡΠ°Ρ Π²Π½ΠΈΠΌΠ°Π½ΠΈΡ Π½Π° Π½Π΅ΡΠ΄Π°ΡΠΈ, Π½ΠΎ ΠΏΡΠΈ ΡΡΠΎΠΌ ΡΠ°ΠΊΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈ ΠΎΠ½ Π²ΡΠ΅ ΠΌΠ΅Π½ΡΡΠ΅ ΠΈ ΠΌΠ΅Π½ΡΡΠ΅ Π²ΠΊΠ»Π°Π΄ΡΠ²Π°Π΅Ρ Π² Π²ΡΠΈΠ³ΡΡΡΠ½ΡΠ΅ ΡΠ΄Π΅Π»ΠΊΠΈ.
- [1] Stovich Π . Analyzing the Expert Judge: A Study of Stockbroker’s Decision Process // Journal of Applied Psychology. 1969. Vol. 27. P. 255−263; Slovich P. Psychological Study of Human Judgment: Implications for Investment Decision Making //Journal of Finance. 1969. Vol.22. P.779−801.
- [2] Shiller R. Stock Prices and Social Dynamics // Brooking Papers on Economic Activity. 1984. Vol.2. P.457−490.
- [3] Shefrin H., Statman M. Explaining Investor Preference for Cash Dividend // Journal of Financial Economics. 1984. Vol. 13. β. 2. P. 253−282.
- [4] Shleifer A. Inefficient Markets. An Introduction to Behavoiral Finance. Oxford: Oxford University Press, UK, 2000.
- [5] ΠΠ΅Π»ΠΈΠ·Π΅Ρ Π. Π‘ΠΎΡΠΈΠ°Π»ΡΠ½ΠΎΠ΅ Π·Π½Π°ΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ Π΄Π΅Π½Π΅Π³. Π.: ΠΠ·Π΄-Π²ΠΎ ΠΠ£ — ΠΠ¨Π, 2004.
- [6] Kahneman D. Prospect Theory: An Analysis of Decision under Risk // Economctrica. 1979. Vol. 47. № 2; Tversky A. Advances Prospect theory: Cumulative Representation of Uncertainty// Journal of Risk and Uncertainty. 1992. Vol. 5. P. 297−323. Π 2002 r. ΠΈΠ·ΡΠ°ΠΈΠ»ΡΡΠΊΠΎ-Π°ΠΌΠ΅ΡΠΈΠΊΠ°Π½ΡΠΊΠΈΠΉ ΠΏΡΠΈΡ ΠΎΠ»ΠΎΠ³ Π. ΠΠ°Π½Π΅ΠΌΠ°Π½ ΠΏΠΎΠ»ΡΡΠΈΠ» ΠΠΎΠ±Π΅Π»Π΅Π²ΡΠΊΡΡ ΠΏΡΠ΅ΠΌΠΈΡ ΠΏΠΎ ΡΠΊΠΎΠ½ΠΎΠΌΠΈΠΊΠ΅ «Π·Π° ΠΏΡΠΈΠΌΠ΅Π½Π΅Π½ΠΈΠ΅ ΠΏΡΠΈΡ ΠΎΠ»ΠΎΠ³ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠΉ ΠΌΠ΅ΡΠΎΠ΄ΠΈΠΊΠΈ Π² ΡΠΊΠΎΠ½ΠΎΠΌΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠΉ Π½Π°ΡΠΊΠ΅, Π² ΠΎΡΠΎΠ±Π΅Π½Π½ΠΎΡΡΠΈ — ΠΏΡΠΈ ΠΈΡΡΠ»Π΅Π΄ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΠΈ ΡΠΎΡΠΌΠΈΡΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΡ ΡΡΠΆΠ΄Π΅Π½ΠΈΠΉ ΠΈ ΠΏΡΠΈΠ½ΡΡΠΈΡ ΡΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΈΠΉ Π² ΡΡΠ»ΠΎΠ²ΠΈΡΡ Π½Π΅ΠΎΠΏΡΠ΅Π΄Π΅Π»1Π½Π½ΠΎΡΡΠΈ» (ΡΠΎΠ²ΠΌΠ΅ΡΡΠ½ΠΎ Ρ ΠΠ΅ΡΠ½ΠΎΠ½ΠΎΠΌ Π‘ΠΌΠΈΡΠΎΠΌ). ΠΠ°Π½Π΅ΠΌΠ°Π½ Π. ΠΠ½ΠΈΠΌΠ°Π½ΠΈΠ΅ ΠΈ ΡΡΠΈΠ»ΠΈΠ΅: ΠΏΠ΅Ρ. Ρ Π°Π½Π³Π». Π.: Π‘ΠΌΡΡΠ», 2006; ΠΠ°Π½Π΅ΠΌΠ°Π½ Π., Π‘Π»ΠΎΠ²ΠΈΠΊ Π., Π’Π²Π΅ΡΡΠΊΠΈ Π. ΠΡΠΈΠ½ΡΡΠΈΠ΅ ΡΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΈΠΉ Π² Π½Π΅ΠΎΠΏΡΠ΅Π΄Π΅Π»Π΅Π½Π½ΠΎΡΡΠΈ: ΠΡΠ°Π²ΠΈΠ»Π° ΠΈ ΠΏΡΠ΅Π΄ΡΠ±Π΅ΠΆΠ΄Π΅Π½ΠΈΡ. Π₯Π°ΡΡΠΊΠΎΠ²: ΠΡΠΌΠ°Π½ΠΈΡΠ°ΡΠ½ΡΠΉ ΡΠ΅Π½ΡΡ, 2005.
- [7] Roach S. The Asymmetrical Wealth Effect // Global Economic Forum. 2000. April.
- [8] Johnson H. Prospect theory in the commercial banking industry //Journal of Financial and Strategic Decision. 1994. Spring. Vol. 7. № 1.
- [9] Π’Π΅ΠΎΡΠΈΡ ΠΏΠ΅ΡΡΠΏΠ΅ΠΊΡΠΈΠ² Π΄ΠΎΠΊΠ°Π·ΡΠ²Π°Π΅Ρ, ΡΡΠΎ ΠΏΡΠΈΡ ΠΎΠ»ΠΎΠ³ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈ ΠΈΠ½Π΄ΠΈΠ²ΠΈΠ΄ (ΠΈΠ½Π²Π΅ΡΡΠΎΡ) ΠΏΠ΅ΡΠ΅ΠΎΡΠ΅Π½ΠΈΠ²Π°Π΅Ρ ΠΌΠ°Π»ΡΠ΅ Π²Π΅ΡΠΎΡΡΠ½ΠΎΡΡΠΈ ΠΈ Π½Π΅Π΄ΠΎΠΎΡΠ΅Π½ΠΈΠ²Π°Π΅Ρ ΡΡΠ΅Π΄Π½ΠΈΠ΅ ΠΈ Π±ΠΎΠ»ΡΡΠΈΠ΅ Π²Π΅ΡΠΎΡΡΠ½ΠΎΡΡΠΈ. ΠΠΎΠ»Π΅Π΅ ΡΠΎΠ³ΠΎ, Π»ΡΠ΄ΠΈ ΠΏΡΠ΅Π΄ΠΏΠΎΡΠΈΡΠ°ΡΡ Π²ΠΎΠΎΠ±ΡΠ΅ ΠΏΡΠ΅Π½Π΅Π±ΡΠ΅Π³Π°ΡΡ Π°ΠΏΡΠΈΠΎΡΠ½ΡΠΌΠΈ Π²Π΅ΡΠΎΡΡΠ½ΠΎΡΡΡΠΌΠΈ Π² ΠΎΠ±ΠΌΠ΅Π½ Π½Π° Π½Π΅Π·Π½Π°ΡΠΈΠΌΡΠ΅ Π΄Π°Π½Π½ΡΠ΅ ΠΈ Π°Π½Π°Π»ΠΎΠ³ΠΈΠΈ.