ΠΡΡΠ°ΡΠΈΠΎΠ½Π°Π»ΡΠ½ΠΎΠ΅ ΡΠΈΡΠ»ΠΎ
ΠΠΎΠ·ΠΆΠ΅ ΠΠ²Π΄ΠΎΠΊΡ ΠΠ½ΠΈΠ΄ΡΠΊΠΈΠΉ (410 ΠΈΠ»ΠΈ 408 Π³. Π΄ΠΎ Π½. Ρ. — 355 ΠΈΠ»ΠΈ 347 Π³. Π΄ΠΎ Π½.Ρ.) ΡΠ°Π·Π²ΠΈΠ» ΡΠ΅ΠΎΡΠΈΡ ΠΏΡΠΎΠΏΠΎΡΡΠΈΠΉ, ΠΊΠΎΡΠΎΡΠ°Ρ ΠΏΡΠΈΠ½ΠΈΠΌΠ°Π»Π° Π²ΠΎ Π²Π½ΠΈΠΌΠ°Π½ΠΈΠ΅ ΠΊΠ°ΠΊ ΡΠ°ΡΠΈΠΎΠ½Π°Π»ΡΠ½ΡΠ΅, ΡΠ°ΠΊ ΠΈ ΠΈΡΡΠ°ΡΠΈΠΎΠ½Π°Π»ΡΠ½ΡΠ΅ ΠΎΡΠ½ΠΎΡΠ΅Π½ΠΈΡ. ΠΡΠΎ ΠΏΠΎΡΠ»ΡΠΆΠΈΠ»ΠΎ ΠΎΡΠ½ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΠ΅ΠΌ Π΄Π»Ρ ΠΏΠΎΠ½ΠΈΠΌΠ°Π½ΠΈΡ ΡΡΠ½Π΄Π°ΠΌΠ΅Π½ΡΠ°Π»ΡΠ½ΠΎΠΉ ΡΡΡΠΈ ΠΈΡΡΠ°ΡΠΈΠΎΠ½Π°Π»ΡΠ½ΡΡ ΡΠΈΡΠ΅Π». ΠΠ΅Π»ΠΈΡΠΈΠ½Π° ΡΡΠ°Π»Π° ΡΡΠΈΡΠ°ΡΡΡΡ Π½Π΅ ΡΠΈΡΠ»ΠΎΠΌ, Π½ΠΎ ΠΎΠ±ΠΎΠ·Π½Π°ΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ΠΌ ΡΡΡΠ½ΠΎΡΡΠ΅ΠΉ, ΡΠ°ΠΊΠΈΡ ΠΊΠ°ΠΊ ΠΎΡΡΠ΅Π·ΠΊΠΈ ΠΏΡΡΠΌΡΡ , ΡΠ³Π»Ρ, ΠΏΠ»ΠΎΡΠ°Π΄ΠΈ, ΠΎΠ±ΡΡΠΌΡ, ΠΏΡΠΎΠΌΠ΅ΠΆΡΡΠΊΠΈ Π²ΡΠ΅ΠΌΠ΅Π½ΠΈ… Π§ΠΈΡΠ°ΡΡ Π΅ΡΡ >
ΠΡΡΠ°ΡΠΈΠΎΠ½Π°Π»ΡΠ½ΠΎΠ΅ ΡΠΈΡΠ»ΠΎ (ΡΠ΅ΡΠ΅ΡΠ°Ρ, ΠΊΡΡΡΠΎΠ²Π°Ρ, Π΄ΠΈΠΏΠ»ΠΎΠΌ, ΠΊΠΎΠ½ΡΡΠΎΠ»ΡΠ½Π°Ρ)
1. ΠΡΡΠ°ΡΠΈΠΎΠ½Π°Π»ΡΠ½ΠΎΠ΅ ΡΠΈΡΠ»ΠΎΠΌ
ΠΡΡΠ°ΡΠΈΠΎΠ½Π°ΠΌΠ»ΡΠ½ΠΎΠ΅ ΡΠΈΡΠ»ΠΎΠΌ — ΡΡΠΎ Π²Π΅ΡΠ΅ΡΡΠ²Π΅Π½Π½ΠΎΠ΅ ΡΠΈΡΠ»ΠΎ, ΠΊΠΎΡΠΎΡΠΎΠ΅ Π½Π΅ ΡΠ²Π»ΡΠ΅ΡΡΡ ΡΠ°ΡΠΈΠΎΠ½Π°Π»ΡΠ½ΡΠΌ, ΡΠΎ Π΅ΡΡΡ ΠΊΠΎΡΠΎΡΠΎΠ΅ Π½Π΅ ΠΌΠΎΠΆΠ΅Ρ Π±ΡΡΡ ΠΏΡΠ΅Π΄ΡΡΠ°Π²Π»Π΅Π½Π½ΡΠΌ Π² Π²ΠΈΠ΄Π΅ Π΄ΡΠΎΠ±ΠΈ, Π³Π΄Π΅ m — ΡΠ΅Π»ΠΎΠ΅ ΡΠΈΡΠ»ΠΎ, n -Π½Π°ΡΡΡΠ°Π»ΡΠ½ΠΎΠ΅ ΡΠΈΡΠ»ΠΎ. Π ΡΡΡΠ΅ΡΡΠ²ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΠΈ ΠΈΡΡΠ°ΡΠΈΠΎΠ½Π°Π»ΡΠ½ΡΡ ΡΠΈΡΠ΅Π», ΡΠΎΡΠ½Π΅Π΅ ΠΎΡΡΠ΅Π·ΠΊΠΎΠ², Π½Π΅ΡΠΎΠΈΠ·ΠΌΠ΅ΡΠΈΠΌΡΡ Ρ ΠΎΡΡΠ΅Π·ΠΊΠΎΠΌ Π΅Π΄ΠΈΠ½ΠΈΡΠ½ΠΎΠΉ Π΄Π»ΠΈΠ½Ρ, Π·Π½Π°Π»ΠΈ ΡΠΆΠ΅ Π΄ΡΠ΅Π²Π½ΠΈΠ΅ ΠΌΠ°ΡΠ΅ΠΌΠ°ΡΠΈΠΊΠΈ: ΠΈΠΌ Π±ΡΠ»Π° ΠΈΠ·Π²Π΅ΡΡΠ½Π°, Π½Π°ΠΏΡΠΈΠΌΠ΅Ρ, Π½Π΅ΡΠΎΠΈΠ·ΠΌΠ΅ΡΠΈΠΌΠΎΡΡΡ Π΄ΠΈΠ°Π³ΠΎΠ½Π°Π»ΠΈ ΠΈ ΡΡΠΎΡΠΎΠ½Ρ ΠΊΠ²Π°Π΄ΡΠ°ΡΠ°, ΡΡΠΎ ΡΠ°Π²Π½ΠΎΡΠΈΠ»ΡΠ½ΠΎ ΠΈΡΡΠ°ΡΠΈΠΎΠ½Π°Π»ΡΠ½ΠΎΡΡΠΈ ΡΠΈΡΠ»Π°. ΠΠ½ΠΎΠΆΠ΅ΡΡΠ²ΠΎ ΠΈΡΡΠ°ΡΠΈΠΎΠ½Π°Π»ΡΠ½ΡΡ ΡΠΈΡΠ΅Π» ΠΎΠ±ΡΡΠ½ΠΎ ΠΎΠ±ΠΎΠ·Π½Π°ΡΠ°Π΅ΡΡΡ Π·Π°Π³Π»Π°Π²Π½ΠΎΠΉ Π»Π°ΡΠΈΠ½ΡΠΊΠΎΠΉ Π±ΡΠΊΠ²ΠΎΠΉ «i» Π² ΠΏΠΎΠ»ΡΠΆΠΈΡΠ½ΠΎΠΌ Π½Π°ΡΠ΅ΡΡΠ°Π½ΠΈΠΈ Π±Π΅Π· Π·Π°Π»ΠΈΠ²ΠΊΠΈ —. Π’Π°ΠΊΠΈΠΌ ΠΎΠ±ΡΠ°Π·ΠΎΠΌ:, Ρ. Π΅. ΠΌΠ½ΠΎΠΆΠ΅ΡΡΠ²ΠΎ ΠΈΡΡΠ°ΡΠΈΠΎΠ½Π°Π»ΡΠ½ΡΡ ΡΠΈΡΠ΅Π» Π΅ΡΡΡ ΡΠ°Π·Π½ΠΎΡΡΡ ΠΌΠ½ΠΎΠΆΠ΅ΡΡΠ² Π²Π΅ΡΠ΅ΡΡΠ²Π΅Π½Π½ΡΡ ΠΈ ΡΠ°ΡΠΈΠΎΠ½Π°Π»ΡΠ½ΡΡ ΡΠΈΡΠ΅Π».
ΠΠΎΠ½ΡΠ΅ΠΏΡΠΈΡ ΠΈΡΡΠ°ΡΠΈΠΎΠ½Π°Π»ΡΠ½ΡΡ ΡΠΈΡΠ΅Π» Π±ΡΠ»Π° Π½Π΅ΡΠ²Π½ΡΠΌ ΠΎΠ±ΡΠ°Π·ΠΎΠΌ Π²ΠΎΡΠΏΡΠΈΠ½ΡΡΠ° ΠΈΠ½Π΄ΠΈΠΉΡΠΊΠΈΠΌΠΈ ΠΌΠ°ΡΠ΅ΠΌΠ°ΡΠΈΠΊΠ°ΠΌΠΈ Π² VII Π²Π΅ΠΊΠ΅ Π΄ΠΎ Π½Π°ΡΠ΅ΠΉ ΡΡΡ, ΠΊΠΎΠ³Π΄Π° ΠΠ°Π½Π°Π²Π° (ΠΎΠΊ. 750 Π³. Π΄ΠΎ Π½. Ρ. — ΠΎΠΊ. 690 Π³. Π΄ΠΎ Π½. Ρ.) Π²ΡΡΡΠ½ΠΈΠ», ΡΡΠΎ ΠΊΠ²Π°Π΄ΡΠ°ΡΠ½ΡΠ΅ ΠΊΠΎΡΠ½ΠΈ Π½Π΅ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΡ Π½Π°ΡΡΡΠ°Π»ΡΠ½ΡΡ ΡΠΈΡΠ΅Π», ΡΠ°ΠΊΠΈΡ ΠΊΠ°ΠΊ 2 ΠΈ 61, Π½Π΅ ΠΌΠΎΠ³ΡΡ Π±ΡΡΡ ΡΠ²Π½ΠΎ Π²ΡΡΠ°ΠΆΠ΅Π½Ρ.
ΠΠ΅ΡΠ²ΠΎΠ΅ Π΄ΠΎΠΊΠ°Π·Π°ΡΠ΅Π»ΡΡΡΠ²ΠΎ ΡΡΡΠ΅ΡΡΠ²ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΡ ΠΈΡΡΠ°ΡΠΈΠΎΠ½Π°Π»ΡΠ½ΡΡ ΡΠΈΡΠ΅Π» ΠΎΠ±ΡΡΠ½ΠΎ ΠΏΡΠΈΠΏΠΈΡΡΠ²Π°Π΅ΡΡΡ ΠΠΈΠΏΠΏΠ°ΡΡ ΠΈΠ· ΠΠ΅ΡΠ°ΠΏΠΎΠ½ΡΠ° (ΠΎΠΊ. 500 Π³Π³. Π΄ΠΎ Π½. Ρ.), ΠΏΠΈΡΠ°Π³ΠΎΡΠ΅ΠΉΡΡ, ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΠΉ Π½Π°ΡΡΠ» ΡΡΠΎ Π΄ΠΎΠΊΠ°Π·Π°ΡΠ΅Π»ΡΡΡΠ²ΠΎ, ΠΈΠ·ΡΡΠ°Ρ Π΄Π»ΠΈΠ½Ρ ΡΡΠΎΡΠΎΠ½ ΠΏΠ΅Π½ΡΠ°Π³ΡΠ°ΠΌΠΌΡ. ΠΠΎ Π²ΡΠ΅ΠΌΠ΅Π½Π° ΠΏΠΈΡΠ°Π³ΠΎΡΠ΅ΠΉΡΠ΅Π² ΡΡΠΈΡΠ°Π»ΠΎΡΡ, ΡΡΠΎ ΡΡΡΠ΅ΡΡΠ²ΡΠ΅Ρ Π΅Π΄ΠΈΠ½Π°Ρ Π΅Π΄ΠΈΠ½ΠΈΡΠ° Π΄Π»ΠΈΠ½Ρ, Π΄ΠΎΡΡΠ°ΡΠΎΡΠ½ΠΎ ΠΌΠ°Π»Π°Ρ ΠΈ Π½Π΅Π΄Π΅Π»ΠΈΠΌΠ°Ρ, ΠΊΠΎΡΠΎΡΠ°Ρ ΡΠ΅Π»ΠΎΠ΅ ΡΠΈΡΠ»ΠΎ ΡΠ°Π· Π²Ρ ΠΎΠ΄ΠΈΡ Π² Π»ΡΠ±ΠΎΠΉ ΠΎΡΡΠ΅Π·ΠΎΠΊ. ΠΠ΄Π½Π°ΠΊΠΎ ΠΠΈΠΏΠΏΠ°Ρ ΠΎΠ±ΠΎΡΠ½ΠΎΠ²Π°Π», ΡΡΠΎ Π½Π΅ ΡΡΡΠ΅ΡΡΠ²ΡΠ΅Ρ Π΅Π΄ΠΈΠ½ΠΎΠΉ Π΅Π΄ΠΈΠ½ΠΈΡΡ Π΄Π»ΠΈΠ½Ρ, ΠΏΠΎΡΠΊΠΎΠ»ΡΠΊΡ ΠΏΡΠ΅Π΄ΠΏΠΎΠ»ΠΎΠΆΠ΅Π½ΠΈΠ΅ ΠΎ Π΅Ρ ΡΡΡΠ΅ΡΡΠ²ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΠΈ ΠΏΡΠΈΠ²ΠΎΠ΄ΠΈΡ ΠΊ ΠΏΡΠΎΡΠΈΠ²ΠΎΡΠ΅ΡΠΈΡ. ΠΠ½ ΠΏΠΎΠΊΠ°Π·Π°Π», ΡΡΠΎ Π΅ΡΠ»ΠΈ Π³ΠΈΠΏΠΎΡΠ΅Π½ΡΠ·Π° ΡΠ°Π²Π½ΠΎΠ±Π΅Π΄ΡΠ΅Π½Π½ΠΎΠ³ΠΎ ΠΏΡΡΠΌΠΎΡΠ³ΠΎΠ»ΡΠ½ΠΎΠ³ΠΎ ΡΡΠ΅ΡΠ³ΠΎΠ»ΡΠ½ΠΈΠΊΠ° ΡΠΎΠ΄Π΅ΡΠΆΠΈΡ ΡΠ΅Π»ΠΎΠ΅ ΡΠΈΡΠ»ΠΎ Π΅Π΄ΠΈΠ½ΠΈΡΠ½ΡΡ ΠΎΡΡΠ΅Π·ΠΊΠΎΠ², ΡΠΎ ΡΡΠΎ ΡΠΈΡΠ»ΠΎ Π΄ΠΎΠ»ΠΆΠ½ΠΎ Π±ΡΡΡ ΠΎΠ΄Π½ΠΎΠ²ΡΠ΅ΠΌΠ΅Π½Π½ΠΎ ΠΈ ΡΠ΅ΡΠ½ΡΠΌ, ΠΈ Π½Π΅ΡΠ΅ΡΠ½ΡΠΌ. ΠΠΎΠΊΠ°Π·Π°ΡΠ΅Π»ΡΡΡΠ²ΠΎ Π²ΡΠ³Π»ΡΠ΄Π΅Π»ΠΎ ΡΠ»Π΅Π΄ΡΡΡΠΈΠΌ ΠΎΠ±ΡΠ°Π·ΠΎΠΌ:
ΠΡΠ½ΠΎΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ Π΄Π»ΠΈΠ½Ρ Π³ΠΈΠΏΠΎΡΠ΅Π½ΡΠ·Ρ ΠΊ Π΄Π»ΠΈΠ½Π΅ ΠΊΠ°ΡΠ΅ΡΠ° ΡΠ°Π²Π½ΠΎΠ±Π΅Π΄ΡΠ΅Π½Π½ΠΎΠ³ΠΎ ΠΏΡΡΠΌΠΎΡΠ³ΠΎΠ»ΡΠ½ΠΎΠ³ΠΎ ΡΡΠ΅ΡΠ³ΠΎΠ»ΡΠ½ΠΈΠΊΠ° ΠΌΠΎΠΆΠ΅Ρ Π±ΡΡΡ Π²ΡΡΠ°ΠΆΠ΅Π½ΠΎ ΠΊΠ°ΠΊ a: b, Π³Π΄Π΅ a ΠΈ b Π²ΡΠ±ΡΠ°Π½Ρ Π½Π°ΠΈΠΌΠ΅Π½ΡΡΠΈΠΌΠΈ ΠΈΠ· Π²ΠΎΠ·ΠΌΠΎΠΆΠ½ΡΡ .
ΠΠΎ ΡΠ΅ΠΎΡΠ΅ΠΌΠ΅ ΠΠΈΡΠ°Π³ΠΎΡΠ°: a? = 2b?.
Π’Π°ΠΊ ΠΊΠ°ΠΊ a? ΡΠ΅ΡΠ½ΠΎΠ΅, a Π΄ΠΎΠ»ΠΆΠ½ΠΎ Π±ΡΡΡ ΡΠ΅ΡΠ½ΡΠΌ (ΡΠ°ΠΊ ΠΊΠ°ΠΊ ΠΊΠ²Π°Π΄ΡΠ°Ρ Π½Π΅ΡΠ΅ΡΠ½ΠΎΠ³ΠΎ ΡΠΈΡΠ»Π° Π±ΡΠ» Π±Ρ Π½Π΅ΡΠ΅ΡΠ½ΡΠΌ).
ΠΠΎΡΠΊΠΎΠ»ΡΠΊΡ a: b Π½Π΅ΡΠΎΠΊΡΠ°ΡΠΈΠΌΠ°, b ΠΎΠ±ΡΠ·Π°Π½ΠΎ Π±ΡΡΡ Π½Π΅ΡΠ΅ΡΠ½ΡΠΌ.
Π’Π°ΠΊ ΠΊΠ°ΠΊ a ΡΠ΅ΡΠ½ΠΎΠ΅, ΠΎΠ±ΠΎΠ·Π½Π°ΡΠΈΠΌ a = 2y.
Π’ΠΎΠ³Π΄Π° a? = 4y? = 2b?.
b? = 2y?, ΡΠ»Π΅Π΄ΠΎΠ²Π°ΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎ b? ΡΠ΅ΡΠ½ΠΎΠ΅, ΡΠΎΠ³Π΄Π° ΠΈ b ΡΠ΅ΡΠ½ΠΎ.
ΠΠ΄Π½Π°ΠΊΠΎ Π±ΡΠ»ΠΎ Π΄ΠΎΠΊΠ°Π·Π°Π½ΠΎ, ΡΡΠΎ b Π½Π΅ΡΠ΅ΡΠ½ΠΎΠ΅. ΠΡΠΎΡΠΈΠ²ΠΎΡΠ΅ΡΠΈΠ΅.
ΠΡΠ΅ΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠ΅ ΠΌΠ°ΡΠ΅ΠΌΠ°ΡΠΈΠΊΠΈ Π½Π°Π·Π²Π°Π»ΠΈ ΡΡΠΎ ΠΎΡΠ½ΠΎΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ Π½Π΅ΡΠΎΠΈΠ·ΠΌΠ΅ΡΠΈΠΌΡΡ Π²Π΅Π»ΠΈΡΠΈΠ½ Π°Π»ΠΎΠ³ΠΎΡ (Π½Π΅Π²ΡΡΠ°Π·ΠΈΠΌΡΠΌ), ΠΎΠ΄Π½Π°ΠΊΠΎ ΡΠΎΠ³Π»Π°ΡΠ½ΠΎ Π»Π΅Π³Π΅Π½Π΄Π°ΠΌ Π½Π΅ Π²ΠΎΠ·Π΄Π°Π»ΠΈ ΠΠΈΠΏΠΏΠ°ΡΡ Π΄ΠΎΠ»ΠΆΠ½ΠΎΠ³ΠΎ ΡΠ²Π°ΠΆΠ΅Π½ΠΈΡ. Π‘ΡΡΠ΅ΡΡΠ²ΡΠ΅Ρ Π»Π΅Π³Π΅Π½Π΄Π°, ΡΡΠΎ ΠΠΈΠΏΠΏΠ°Ρ ΡΠΎΠ²Π΅ΡΡΠΈΠ» ΠΎΡΠΊΡΡΡΠΈΠ΅, Π½Π°Ρ ΠΎΠ΄ΡΡΡ Π² ΠΌΠΎΡΡΠΊΠΎΠΌ ΠΏΠΎΡ ΠΎΠ΄Π΅, ΠΈ Π±ΡΠ» Π²ΡΠ±ΡΠΎΡΠ΅Π½ Π·Π° Π±ΠΎΡΡ Π΄ΡΡΠ³ΠΈΠΌΠΈ ΠΏΠΈΡΠ°Π³ΠΎΡΠ΅ΠΉΡΠ°ΠΌΠΈ «Π·Π° ΡΠΎΠ·Π΄Π°Π½ΠΈΠ΅ ΡΠ»Π΅ΠΌΠ΅Π½ΡΠ° Π²ΡΠ΅Π»Π΅Π½Π½ΠΎΠΉ, ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΠΉ ΠΎΡΡΠΈΡΠ°Π΅Ρ Π΄ΠΎΠΊΡΡΠΈΠ½Ρ, ΡΡΠΎ Π²ΡΠ΅ ΡΡΡΠ½ΠΎΡΡΠΈ Π²ΠΎ Π²ΡΠ΅Π»Π΅Π½Π½ΠΎΠΉ ΠΌΠΎΠ³ΡΡ Π±ΡΡΡ ΡΠ²Π΅Π΄Π΅Π½Ρ ΠΊ ΡΠ΅Π»ΡΠΌ ΡΠΈΡΠ»Π°ΠΌ ΠΈ ΠΈΡ ΠΎΡΠ½ΠΎΡΠ΅Π½ΠΈΡΠΌ». ΠΡΠΊΡΡΡΠΈΠ΅ ΠΠΈΠΏΠΏΠ°ΡΠ° ΠΏΠΎΡΡΠ°Π²ΠΈΠ»ΠΎ ΠΏΠ΅ΡΠ΅Π΄ ΠΏΠΈΡΠ°Π³ΠΎΡΠ΅ΠΉΡΠΊΠΎΠΉ ΠΌΠ°ΡΠ΅ΠΌΠ°ΡΠΈΠΊΠΎΠΉ ΡΠ΅ΡΡΡΠ·Π½ΡΡ ΠΏΡΠΎΠ±Π»Π΅ΠΌΡ, ΡΠ°Π·ΡΡΡΠΈΠ² Π»Π΅ΠΆΠ°Π²ΡΠ΅Π΅ Π² ΠΎΡΠ½ΠΎΠ²Π΅ Π²ΡΠ΅ΠΉ ΡΠ΅ΠΎΡΠΈΠΈ ΠΏΡΠ΅Π΄ΠΏΠΎΠ»ΠΎΠΆΠ΅Π½ΠΈΠ΅, ΡΡΠΎ ΡΠΈΡΠ»Π° ΠΈ Π³Π΅ΠΎΠΌΠ΅ΡΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠ΅ ΠΎΠ±ΡΠ΅ΠΊΡΡ Π΅Π΄ΠΈΠ½Ρ ΠΈ Π½Π΅ΡΠ°Π·Π΄Π΅Π»ΠΈΠΌΡ.
Π€Π΅ΠΎΠ΄ΠΎΡ ΠΠΈΡΠ΅Π½ΡΠΊΠΈΠΉ Π΄ΠΎΠΊΠ°Π·Π°Π» ΠΈΡΡΠ°ΡΠΈΠΎΠ½Π°Π»ΡΠ½ΠΎΡΡΡ ΠΊΠΎΡΠ½Π΅ΠΉ Π½Π°ΡΡΡΠ°Π»ΡΠ½ΡΡ ΡΠΈΡΠ΅Π» Π΄ΠΎ 17 (ΠΈΡΠΊΠ»ΡΡΠ°Ρ, Π΅ΡΡΠ΅ΡΡΠ²Π΅Π½Π½ΠΎ, ΡΠΎΡΠ½ΡΠ΅ ΠΊΠ²Π°Π΄ΡΠ°ΡΡ — 1, 4, 9 ΠΈ 16), Π½ΠΎ ΠΎΡΡΠ°Π½ΠΎΠ²ΠΈΠ»ΡΡ Π½Π° ΡΡΠΎΠΌ, ΡΠ°ΠΊ ΠΊΠ°ΠΊ ΠΈΠΌΠ΅Π²ΡΠ°ΡΡΡ Π² Π΅Π³ΠΎ ΠΈΠ½ΡΡΡΡΠΌΠ΅Π½ΡΠ°ΡΠΈΠΈ Π°Π»Π³Π΅Π±ΡΠ° Π½Π΅ ΠΏΠΎΠ·Π²ΠΎΠ»ΡΠ»Π° Π΄ΠΎΠΊΠ°Π·Π°ΡΡ ΠΈΡΡΠ°ΡΠΈΠΎΠ½Π°Π»ΡΠ½ΠΎΡΡΡ ΠΊΠ²Π°Π΄ΡΠ°ΡΠ½ΠΎΠ³ΠΎ ΠΊΠΎΡΠ½Ρ ΠΈΠ· 17. ΠΠΎ ΠΏΠΎΠ²ΠΎΠ΄Ρ ΡΠΎΠ³ΠΎ, ΠΊΠ°ΠΊΠΈΠΌ ΠΌΠΎΠ³Π»ΠΎ Π±ΡΡΡ ΡΡΠΎ Π΄ΠΎΠΊΠ°Π·Π°ΡΠ΅Π»ΡΡΡΠ²ΠΎ, ΠΈΡΡΠΎΡΠΈΠΊΠ°ΠΌΠΈ ΠΌΠ°ΡΠ΅ΠΌΠ°ΡΠΈΠΊΠΈ Π±ΡΠ»ΠΎ Π²ΡΡΠΊΠ°Π·Π°Π½ΠΎ Π½Π΅ΡΠΊΠΎΠ»ΡΠΊΠΎ ΡΠ°Π·Π»ΠΈΡΠ½ΡΡ ΠΏΡΠ΅Π΄ΠΏΠΎΠ»ΠΎΠΆΠ΅Π½ΠΈΠΉ. Π‘ΠΎΠ³Π»Π°ΡΠ½ΠΎ Π½Π°ΠΈΠ±ΠΎΠ»Π΅Π΅ ΠΏΡΠ°Π²Π΄ΠΎΠΏΠΎΠ΄ΠΎΠ±Π½ΠΎΠΌΡ ΠΏΡΠ΅Π΄ΠΏΠΎΠ»ΠΎΠΆΠ΅Π½ΠΈΡ ΠΠ°Π½Π° ΠΡΠ°ΡΠ° (1961), ΠΎΠ½ΠΎ Π±ΡΠ»ΠΎ ΠΎΡΠ½ΠΎΠ²Π°Π½ΠΎ Π½Π° ΠΏΠΈΡΠ°Π³ΠΎΡΠ΅ΠΉΡΠΊΠΎΠΉ ΡΠ΅ΠΎΡΠΈΠΈ ΡΡΡΠ½ΡΡ ΠΈ Π½Π΅ΡΡΡΠ½ΡΡ ΡΠΈΡΠ΅Π», Π² ΡΠΎΠΌ ΡΠΈΡΠ»Π΅ — Π½Π° ΡΠ΅ΠΎΡΠ΅ΠΌΠ΅ ΠΎ ΡΠΎΠΌ, ΡΡΠΎ Π½Π΅ΡΡΡΠ½ΠΎΠ΅ ΠΊΠ²Π°Π΄ΡΠ°ΡΠ½ΠΎΠ΅ ΡΠΈΡΠ»ΠΎ Π·Π° Π²ΡΡΠ΅ΡΠΎΠΌ Π΅Π΄ΠΈΠ½ΠΈΡΡ Π΄Π΅Π»ΠΈΡΡΡ Π½Π° Π²ΠΎΡΠ΅ΠΌΡ ΡΡΠ΅ΡΠ³ΠΎΠ»ΡΠ½ΡΡ ΡΠΈΡΠ΅Π».
ΠΠΎΠ·ΠΆΠ΅ ΠΠ²Π΄ΠΎΠΊΡ ΠΠ½ΠΈΠ΄ΡΠΊΠΈΠΉ (410 ΠΈΠ»ΠΈ 408 Π³. Π΄ΠΎ Π½. Ρ. — 355 ΠΈΠ»ΠΈ 347 Π³. Π΄ΠΎ Π½.Ρ.) ΡΠ°Π·Π²ΠΈΠ» ΡΠ΅ΠΎΡΠΈΡ ΠΏΡΠΎΠΏΠΎΡΡΠΈΠΉ, ΠΊΠΎΡΠΎΡΠ°Ρ ΠΏΡΠΈΠ½ΠΈΠΌΠ°Π»Π° Π²ΠΎ Π²Π½ΠΈΠΌΠ°Π½ΠΈΠ΅ ΠΊΠ°ΠΊ ΡΠ°ΡΠΈΠΎΠ½Π°Π»ΡΠ½ΡΠ΅, ΡΠ°ΠΊ ΠΈ ΠΈΡΡΠ°ΡΠΈΠΎΠ½Π°Π»ΡΠ½ΡΠ΅ ΠΎΡΠ½ΠΎΡΠ΅Π½ΠΈΡ. ΠΡΠΎ ΠΏΠΎΡΠ»ΡΠΆΠΈΠ»ΠΎ ΠΎΡΠ½ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΠ΅ΠΌ Π΄Π»Ρ ΠΏΠΎΠ½ΠΈΠΌΠ°Π½ΠΈΡ ΡΡΠ½Π΄Π°ΠΌΠ΅Π½ΡΠ°Π»ΡΠ½ΠΎΠΉ ΡΡΡΠΈ ΠΈΡΡΠ°ΡΠΈΠΎΠ½Π°Π»ΡΠ½ΡΡ ΡΠΈΡΠ΅Π». ΠΠ΅Π»ΠΈΡΠΈΠ½Π° ΡΡΠ°Π»Π° ΡΡΠΈΡΠ°ΡΡΡΡ Π½Π΅ ΡΠΈΡΠ»ΠΎΠΌ, Π½ΠΎ ΠΎΠ±ΠΎΠ·Π½Π°ΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ΠΌ ΡΡΡΠ½ΠΎΡΡΠ΅ΠΉ, ΡΠ°ΠΊΠΈΡ ΠΊΠ°ΠΊ ΠΎΡΡΠ΅Π·ΠΊΠΈ ΠΏΡΡΠΌΡΡ , ΡΠ³Π»Ρ, ΠΏΠ»ΠΎΡΠ°Π΄ΠΈ, ΠΎΠ±ΡΡΠΌΡ, ΠΏΡΠΎΠΌΠ΅ΠΆΡΡΠΊΠΈ Π²ΡΠ΅ΠΌΠ΅Π½ΠΈ — ΡΡΡΠ½ΠΎΡΡΠ΅ΠΉ, ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΠ΅ ΠΌΠΎΠ³ΡΡ ΠΌΠ΅Π½ΡΡΡΡΡ Π½Π΅ΠΏΡΠ΅ΡΡΠ²Π½ΠΎ (Π² ΡΠΎΠ²ΡΠ΅ΠΌΠ΅Π½Π½ΠΎΠΌ ΠΏΠΎΠ½ΠΈΠΌΠ°Π½ΠΈΠΈ ΡΡΠΎΠ³ΠΎ ΡΠ»ΠΎΠ²Π°). ΠΠ΅Π»ΠΈΡΠΈΠ½Ρ Π±ΡΠ»ΠΈ ΠΏΡΠΎΡΠΈΠ²ΠΎΠΏΠΎΡΡΠ°Π²Π»Π΅Π½Ρ ΡΠΈΡΠ»Π°ΠΌ, ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΠ΅ ΠΌΠΎΠ³ΡΡ ΠΌΠ΅Π½ΡΡΡΡΡ Π»ΠΈΡΡ «ΠΏΡΡΠΆΠΊΠ°ΠΌΠΈ» ΠΎΡ ΠΎΠ΄Π½ΠΎΠ³ΠΎ ΡΠΈΡΠ»Π° ΠΊ ΡΠΎΡΠ΅Π΄Π½Π΅ΠΌΡ, Π½Π°ΠΏΡΠΈΠΌΠ΅Ρ, Ρ 4 Π½Π° 5. Π§ΠΈΡΠ»Π° ΡΠΎΡΡΠ°Π²Π»ΡΡΡΡΡ ΠΈΠ· Π½Π°ΠΈΠΌΠ΅Π½ΡΡΠ΅ΠΉ Π½Π΅Π΄Π΅Π»ΠΈΠΌΠΎΠΉ Π²Π΅Π»ΠΈΡΠΈΠ½Ρ, Π² ΡΠΎ Π²ΡΠ΅ΠΌΡ ΠΊΠ°ΠΊ Π²Π΅Π»ΠΈΡΠΈΠ½Ρ ΠΌΠΎΠΆΠ½ΠΎ ΡΠΌΠ΅Π½ΡΡΠ°ΡΡ Π±Π΅ΡΠΊΠΎΠ½Π΅ΡΠ½ΠΎ.
ΠΠΎΡΠΊΠΎΠ»ΡΠΊΡ Π½ΠΈΠΊΠ°ΠΊΠΎΠ΅ ΠΊΠΎΠ»ΠΈΡΠ΅ΡΡΠ²Π΅Π½Π½ΠΎΠ΅ Π·Π½Π°ΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ Π½Π΅ ΡΠΎΠΏΠΎΡΡΠ°Π²Π»ΡΠ»ΠΎΡΡ Π²Π΅Π»ΠΈΡΠΈΠ½Π΅, ΠΠ²Π΄ΠΎΠΊΡ ΡΠΌΠΎΠ³ ΠΎΡ Π²Π°ΡΠΈΡΡ ΠΈ ΡΠΎΠΈΠ·ΠΌΠ΅ΡΠΈΠΌΡΠ΅, ΠΈ Π½Π΅ΡΠΎΠΈΠ·ΠΌΠ΅ΡΠΈΠΌΡΠ΅ Π²Π΅Π»ΠΈΡΠΈΠ½Ρ ΠΏΡΠΈ ΠΎΠΏΡΠ΅Π΄Π΅Π»Π΅Π½ΠΈΠΈ Π΄ΡΠΎΠ±ΠΈ ΠΊΠ°ΠΊ ΠΎΡΠ½ΠΎΡΠ΅Π½ΠΈΡ Π΄Π²ΡΡ Π²Π΅Π»ΠΈΡΠΈΠ½, ΠΈ ΠΏΡΠΎΠΏΠΎΡΡΠΈΠΈ ΠΊΠ°ΠΊ ΡΠ°Π²Π΅Π½ΡΡΠ²Π° Π΄Π²ΡΡ Π΄ΡΠΎΠ±Π΅ΠΉ. Π£Π±ΡΠ°Π² ΠΈΠ· ΡΡΠ°Π²Π½Π΅Π½ΠΈΠΉ ΠΊΠΎΠ»ΠΈΡΠ΅ΡΡΠ²Π΅Π½Π½ΡΠ΅ Π·Π½Π°ΡΠ΅Π½ΠΈΡ (ΡΠΈΡΠ»Π°), ΠΎΠ½ ΠΈΠ·Π±Π΅ΠΆΠ°Π» Π»ΠΎΠ²ΡΡΠΊΠΈ, ΡΠΎΡΡΠΎΡΡΠ΅ΠΉ Π² Π½Π΅ΠΎΠ±Ρ ΠΎΠ΄ΠΈΠΌΠΎΡΡΠΈ Π½Π°Π·Π²Π°ΡΡ ΠΈΡΡΠ°ΡΠΈΠΎΠ½Π°Π»ΡΠ½ΡΡ Π²Π΅Π»ΠΈΡΠΈΠ½Ρ ΡΠΈΡΠ»ΠΎΠΌ. Π’Π΅ΠΎΡΠΈΡ ΠΠ²Π΄ΠΎΠΊΡΠ° ΠΏΠΎΠ·Π²ΠΎΠ»ΠΈΠ»Π° Π³ΡΠ΅ΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠΌ ΠΌΠ°ΡΠ΅ΠΌΠ°ΡΠΈΠΊΠ°ΠΌ ΡΠΎΠ²Π΅ΡΡΠΈΡΡ Π½Π΅Π²Π΅ΡΠΎΡΡΠ½ΡΠΉ ΠΏΡΠΎΠ³ΡΠ΅ΡΡ Π² Π³Π΅ΠΎΠΌΠ΅ΡΡΠΈΠΈ, ΠΏΡΠ΅Π΄ΠΎΡΡΠ°Π²ΠΈΠ² ΠΈΠΌ Π½Π΅ΠΎΠ±Ρ ΠΎΠ΄ΠΈΠΌΠΎΠ΅ Π»ΠΎΠ³ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠ΅ ΠΎΠ±ΠΎΡΠ½ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΠ΅ Π΄Π»Ρ ΡΠ°Π±ΠΎΡΡ Ρ Π½Π΅ΡΠΎΠΈΠ·ΠΌΠ΅ΡΠΈΠΌΡΠΌΠΈ Π²Π΅Π»ΠΈΡΠΈΠ½Π°ΠΌΠΈ. «ΠΠ½ΠΈΠ³Π° 10 ΠΠ»Π΅ΠΌΠ΅Π½ΡΠΎΠ²» ΠΠ²ΠΊΠ»ΠΈΠ΄Π° ΠΏΠΎΡΠ²ΡΡΠ΅Π½Π° ΠΊΠ»Π°ΡΡΠΈΡΠΈΠΊΠ°ΡΠΈΠΈ ΠΈΡΡΠ°ΡΠΈΠΎΠ½Π°Π»ΡΠ½ΡΡ Π²Π΅Π»ΠΈΡΠΈΠ½.
Π‘ΡΠ΅Π΄Π½ΠΈΠ΅ Π²Π΅ΠΊΠ° ΠΎΠ·Π½Π°ΠΌΠ΅Π½ΠΎΠ²Π°Π»ΠΈΡΡ ΠΏΡΠΈΠ½ΡΡΠΈΠ΅ΠΌ ΡΠ°ΠΊΠΈΡ ΠΏΠΎΠ½ΡΡΠΈΠΉ ΠΊΠ°ΠΊ Π½ΠΎΠ»Ρ, ΠΎΡΡΠΈΡΠ°ΡΠ΅Π»ΡΠ½ΡΠ΅ ΡΠΈΡΠ»Π°, ΡΠ΅Π»ΡΠ΅ ΠΈ Π΄ΡΠΎΠ±Π½ΡΠ΅ ΡΠΈΡΠ»Π°, ΡΠΏΠ΅ΡΠ²Π° ΠΈΠ½Π΄ΠΈΠΉΡΠΊΠΈΠΌΠΈ, Π·Π°ΡΠ΅ΠΌ ΠΊΠΈΡΠ°ΠΉΡΠΊΠΈΠΌΠΈ ΠΌΠ°ΡΠ΅ΠΌΠ°ΡΠΈΠΊΠ°ΠΌΠΈ. ΠΠΎΠ·ΠΆΠ΅ ΠΏΡΠΈΡΠΎΠ΅Π΄ΠΈΠ½ΠΈΠ»ΠΈΡΡ Π°ΡΠ°Π±ΡΠΊΠΈΠ΅ ΠΌΠ°ΡΠ΅ΠΌΠ°ΡΠΈΠΊΠΈ, ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΠ΅ ΠΏΠ΅ΡΠ²ΡΠΌΠΈ ΡΡΠ°Π»ΠΈ ΡΡΠΈΡΠ°ΡΡ ΠΎΡΡΠΈΡΠ°ΡΠ΅Π»ΡΠ½ΡΠ΅ ΡΠΈΡΠ»Π° Π°Π»Π³Π΅Π±ΡΠ°ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠΌΠΈ ΠΎΠ±ΡΠ΅ΠΊΡΠ°ΠΌΠΈ (Π½Π°ΡΡΠ΄Ρ ΠΈ Π½Π° ΡΠ°Π²Π½ΡΡ ΠΏΡΠ°Π²Π°Ρ Ρ ΠΏΠΎΠ»ΠΎΠΆΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΡΠΌΠΈ ΡΠΈΡΠ»Π°ΠΌΠΈ), ΡΡΠΎ ΠΏΠΎΠ·Π²ΠΎΠ»ΠΈΠ»ΠΎ ΡΠ°Π·Π²ΠΈΡΡ Π΄ΠΈΡΡΠΈΠΏΠ»ΠΈΠ½Ρ, Π½ΡΠ½Π΅ Π½Π°Π·ΡΠ²Π°Π΅ΠΌΡΡ Π°Π»Π³Π΅Π±ΡΠΎΠΉ.
ΠΡΠ°Π±ΡΠΊΠΈΠ΅ ΠΌΠ°ΡΠ΅ΠΌΠ°ΡΠΈΠΊΠΈ ΡΠΎΠ΅Π΄ΠΈΠ½ΠΈΠ»ΠΈ Π΄ΡΠ΅Π²Π½Π΅Π³ΡΠ΅ΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠ΅ ΠΏΠΎΠ½ΡΡΠΈΡ «ΡΠΈΡΠ»Π°» ΠΈ «Π²Π΅Π»ΠΈΡΠΈΠ½Ρ» Π² Π΅Π΄ΠΈΠ½ΡΡ, Π±ΠΎΠ»Π΅Π΅ ΠΎΠ±ΡΡΡ ΠΈΠ΄Π΅Ρ Π²Π΅ΡΠ΅ΡΡΠ²Π΅Π½Π½ΡΡ ΡΠΈΡΠ΅Π». ΠΠ½ΠΈ ΠΊΡΠΈΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈ ΠΎΡΠ½ΠΎΡΠΈΠ»ΠΈΡΡ ΠΊ ΠΏΡΠ΅Π΄ΡΡΠ°Π²Π»Π΅Π½ΠΈΡΠΌ ΠΠ²ΠΊΠ»ΠΈΠ΄Π° ΠΎΠ± ΠΎΡΠ½ΠΎΡΠ΅Π½ΠΈΡΡ , Π² ΠΏΡΠΎΡΠΈΠ²ΠΎΠ²Π΅Ρ Π΅ΠΉ ΠΎΠ½ΠΈ ΡΠ°Π·Π²ΠΈΠ»ΠΈ ΡΠ΅ΠΎΡΠΈΡ ΠΎΡΠ½ΠΎΡΠ΅Π½ΠΈΠΉ ΠΏΡΠΎΠΈΠ·Π²ΠΎΠ»ΡΠ½ΡΡ Π²Π΅Π»ΠΈΡΠΈΠ½ ΠΈ ΡΠ°ΡΡΠΈΡΠΈΠ»ΠΈ ΠΏΠΎΠ½ΡΡΠΈΠ΅ ΡΠΈΡΠ»Π° Π΄ΠΎ ΠΎΡΠ½ΠΎΡΠ΅Π½ΠΈΠΉ Π½Π΅ΠΏΡΠ΅ΡΡΠ²Π½ΡΡ Π²Π΅Π»ΠΈΡΠΈΠ½. Π ΡΠ²ΠΎΠΈΡ ΠΊΠΎΠΌΠΌΠ΅Π½ΡΠ°ΡΠΈΡΡ Π½Π° ΠΠ½ΠΈΠ³Ρ 10 ΠΠ»Π΅ΠΌΠ΅Π½ΡΠΎΠ² ΠΠ²ΠΊΠ»ΠΈΠ΄Π°, ΠΏΠ΅ΡΡΠΈΠ΄ΡΠΊΠΈΠΉ ΠΌΠ°ΡΠ΅ΠΌΠ°ΡΠΈΠΊ ΠΠ»Ρ ΠΠ°Ρ Π°Π½ΠΈ (ΠΎΠΊ 800 Π³Π³. Π½. Ρ.) ΠΈΡΡΠ»Π΅Π΄ΠΎΠ²Π°Π» ΠΈ ΠΊΠ»Π°ΡΡΠΈΡΠΈΡΠΈΡΠΎΠ²Π°Π» ΠΊΠ²Π°Π΄ΡΠ°ΡΠΈΡΠ½ΡΠ΅ ΠΈΡΡΠ°ΡΠΈΠΎΠ½Π°Π»ΡΠ½ΡΠ΅ ΡΠΈΡΠ»Π° (ΡΠΈΡΠ»Π° Π²ΠΈΠ΄Π°) ΠΈ Π±ΠΎΠ»Π΅Π΅ ΠΎΠ±ΡΠΈΠ΅ ΠΊΡΠ±ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠ΅ ΠΈΡΡΠ°ΡΠΈΠΎΠ½Π°Π»ΡΠ½ΡΠ΅ ΡΠΈΡΠ»Π°. ΠΠ½ Π΄Π°Π» ΠΎΠΏΡΠ΅Π΄Π΅Π»Π΅Π½ΠΈΠ΅ ΡΠ°ΡΠΈΠΎΠ½Π°Π»ΡΠ½ΡΠΌ ΠΈ ΠΈΡΡΠ°ΡΠΈΠΎΠ½Π°Π»ΡΠ½ΡΠΌ Π²Π΅Π»ΠΈΡΠΈΠ½Π°ΠΌ, ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΠ΅ ΠΎΠ½ ΠΈ Π½Π°Π·ΡΠ²Π°Π» ΠΈΡΡΠ°ΡΠΈΠΎΠ½Π°Π»ΡΠ½ΡΠΌΠΈ ΡΠΈΡΠ»Π°ΠΌΠΈ. ΠΠ½ Π»Π΅Π³ΠΊΠΎ ΠΎΠΏΠ΅ΡΠΈΡΠΎΠ²Π°Π» ΡΡΠΈΠΌΠΈ ΠΎΠ±ΡΠ΅ΠΊΡΠ°ΠΌΠΈ, Π½ΠΎ ΡΠ°ΡΡΡΠΆΠ΄Π°Π» ΠΊΠ°ΠΊ ΠΎΠ± ΠΎΠ±ΠΎΡΠΎΠ±Π»Π΅Π½Π½ΡΡ ΠΎΠ±ΡΠ΅ΠΊΡΠ°Ρ , Π½Π°ΠΏΡΠΈΠΌΠ΅Ρ:
Π Π°ΡΠΈΠΎΠ½Π°Π»ΡΠ½ΠΎΠΉ [Π²Π΅Π»ΠΈΡΠΈΠ½ΠΎΠΉ] ΡΠ²Π»ΡΠ΅ΡΡΡ, Π½Π°ΠΏΡΠΈΠΌΠ΅Ρ, 10, 12, 3%, 6% ΠΈ ΡΠ°ΠΊ Π΄Π°Π»Π΅Π΅, ΠΏΠΎΡΠΊΠΎΠ»ΡΠΊΡ ΡΡΠΈ Π²Π΅Π»ΠΈΡΠΈΠ½Ρ ΠΏΡΠΎΠΈΠ·Π½Π΅ΡΠ΅Π½Ρ ΠΈ Π²ΡΡΠ°ΠΆΠ΅Π½Ρ ΠΊΠΎΠ»ΠΈΡΠ΅ΡΡΠ²Π΅Π½Π½ΠΎ. Π§ΡΠΎ Π½Π΅ ΡΠ°ΡΠΈΠΎΠ½Π°Π»ΡΠ½ΠΎ, ΡΠΎ ΠΈΡΡΠ°ΡΠΈΠΎΠ½Π°Π»ΡΠ½ΠΎ, ΠΈ Π½Π΅Π²ΠΎΠ·ΠΌΠΎΠΆΠ½ΠΎ ΠΏΡΠΎΠΈΠ·Π½Π΅ΡΡΠΈ ΠΈΠ»ΠΈ ΠΏΡΠ΅Π΄ΡΡΠ°Π²ΠΈΡΡ ΡΠΎΠΎΡΠ²Π΅ΡΡΡΠ²ΡΡΡΡΡ Π²Π΅Π»ΠΈΡΠΈΠ½Ρ ΠΊΠΎΠ»ΠΈΡΠ΅ΡΡΠ²Π΅Π½Π½ΠΎ. ΠΠ°ΠΏΡΠΈΠΌΠ΅Ρ, ΠΊΠ²Π°Π΄ΡΠ°ΡΠ½ΡΠ΅ ΠΊΠΎΡΠ½ΠΈ ΡΠΈΡΠ΅Π» ΡΠ°ΠΊΠΈΡ ΡΠ°ΠΊ 10, 15, 20 — Π½Π΅ ΡΠ²Π»ΡΡΡΠΈΡ ΡΡ ΠΊΠ²Π°Π΄ΡΠ°ΡΠ°ΠΌΠΈ.
Π ΠΏΡΠΎΡΠΈΠ²ΠΎΠ²Π΅Ρ ΠΊΠΎΠ½ΡΠ΅ΠΏΡΠΈΠΈ ΠΠ²ΠΊΠ»ΠΈΠ΄Π°, ΡΡΠΎ Π²Π΅Π»ΠΈΡΠΈΠ½Ρ ΡΡΡΡ Π² ΠΏΠ΅ΡΠ²ΡΡ ΠΎΡΠ΅ΡΠ΅Π΄Ρ ΠΎΡΡΠ΅Π·ΠΊΠΈ ΠΏΡΡΠΌΡΡ , ΠΠ»Ρ ΠΠ°Ρ Π°Π½ΠΈ ΡΡΠΈΡΠ°Π» ΡΠ΅Π»ΡΠ΅ ΡΠΈΡΠ»Π° ΠΈ Π΄ΡΠΎΠ±ΠΈ ΡΠ°ΡΠΈΠΎΠ½Π°Π»ΡΠ½ΡΠΌΠΈ Π²Π΅Π»ΠΈΡΠΈΠ½Π°ΠΌΠΈ, Π° ΠΊΠ²Π°Π΄ΡΠ°ΡΠ½ΡΠ΅ ΠΈ ΠΊΡΠ±ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠ΅ ΠΊΠΎΡΠ½ΠΈ — ΠΈΡΡΠ°ΡΠΈΠΎΠ½Π°Π»ΡΠ½ΡΠΌΠΈ. ΠΠ½ ΡΠ°ΠΊΠΆΠ΅ Π²Π²Π΅Π» Π°ΡΠΈΡΠΌΠ΅ΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠΉ ΠΏΠΎΠ΄Ρ ΠΎΠ΄ ΠΊ ΠΌΠ½ΠΎΠΆΠ΅ΡΡΠ²Ρ ΠΈΡΡΠ°ΡΠΈΠΎΠ½Π°Π»ΡΠ½ΡΡ ΡΠΈΡΠ΅Π», ΠΏΠΎΡΠΊΠΎΠ»ΡΠΊΡ ΠΈΠΌΠ΅Π½Π½ΠΎ ΠΎΠ½ ΠΏΠΎΠΊΠ°Π·Π°Π» ΠΈΡΡΠ°ΡΠΈΠΎΠ½Π°Π»ΡΠ½ΠΎΡΡΡ ΡΠ»Π΅Π΄ΡΡΡΠΈΡ Π²Π΅Π»ΠΈΡΠΈΠ½: ΡΠ΅Π·ΡΠ»ΡΡΠ°Ρ ΡΠ»ΠΎΠΆΠ΅Π½ΠΈΡ ΠΈΡΡΠ°ΡΠΈΠΎΠ½Π°Π»ΡΠ½ΠΎΠΉ Π²Π΅Π»ΠΈΡΠΈΠ½Ρ ΠΈ ΡΠ°ΡΠΈΠΎΠ½Π°Π»ΡΠ½ΠΎΠΉ, ΡΠ΅Π·ΡΠ»ΡΡΠ°Ρ Π²ΡΡΠΈΡΠ°Π½ΠΈΡ ΡΠ°ΡΠΈΠΎΠ½Π°Π»ΡΠ½ΠΎΠΉ Π²Π΅Π»ΠΈΡΠΈΠ½Ρ ΠΈΠ· ΠΈΡΡΠ°ΡΠΈΠΎΠ½Π°Π»ΡΠ½ΠΎΠΉ, ΡΠ΅Π·ΡΠ»ΡΡΠ°Ρ Π²ΡΡΠΈΡΠ°Π½ΠΈΡ ΠΈΡΡΠ°ΡΠΈΠΎΠ½Π°Π»ΡΠ½ΠΎΠΉ Π²Π΅Π»ΠΈΡΠΈΠ½Ρ ΠΈΠ· ΡΠ°ΡΠΈΠΎΠ½Π°Π»ΡΠ½ΠΎΠΉ.
ΠΠ³ΠΈΠΏΠ΅ΡΡΠΊΠΈΠΉ ΠΌΠ°ΡΠ΅ΠΌΠ°ΡΠΈΠΊ ΠΠ±Ρ ΠΠ°ΠΌΠΈΠ» (ΠΎΠΊ. 850 Π³. Π½. Ρ. — ΠΎΠΊ. 930 Π³. Π½.Ρ.) Π±ΡΠ» ΠΏΠ΅ΡΠ²ΡΠΌ, ΠΊΡΠΎ ΡΡΠ΅Π» ΠΏΡΠΈΠ΅ΠΌΠ»Π΅ΠΌΡΠΌ ΠΏΡΠΈΠ·Π½Π°ΡΡ ΠΈΡΡΠ°ΡΠΈΠΎΠ½Π°Π»ΡΠ½ΡΠ΅ ΡΠΈΡΠ»Π° ΡΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ΠΌ ΠΊΠ²Π°Π΄ΡΠ°ΡΠ½ΡΡ ΡΡΠ°Π²Π½Π΅Π½ΠΈΠΉ ΠΈΠ»ΠΈ ΠΊΠΎΡΡΡΠΈΡΠΈΠ΅Π½ΡΠ°ΠΌΠΈ Π² ΡΡΠ°Π²Π½Π΅Π½ΠΈΡΡ — Π² ΠΎΡΠ½ΠΎΠ²Π½ΠΎΠΌ, Π² Π²ΠΈΠ΄Π΅ ΠΊΠ²Π°Π΄ΡΠ°ΡΠ½ΡΡ ΠΈΠ»ΠΈ ΠΊΡΠ±ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΡ ΠΊΠΎΡΠ½Π΅ΠΉ, Π° ΡΠ°ΠΊΠΆΠ΅ ΠΊΠΎΡΠ½Π΅ΠΉ ΡΠ΅ΡΠ²ΡΡΡΠΎΠΉ ΡΡΠ΅ΠΏΠ΅Π½ΠΈ. Π X Π²Π΅ΠΊΠ΅ ΠΈΡΠ°ΠΊΡΠΊΠΈΠΉ ΠΌΠ°ΡΠ΅ΠΌΠ°ΡΠΈΠΊ ΠΠ»Ρ Π₯Π°ΡΠΈΠΌΠΈ Π²ΡΠ²Π΅Π» ΠΎΠ±ΡΠΈΠ΅ Π΄ΠΎΠΊΠ°Π·Π°ΡΠ΅Π»ΡΡΡΠ²Π° (Π° Π½Π΅ Π½Π°Π³Π»ΡΠ΄Π½ΡΠ΅ Π³Π΅ΠΎΠΌΠ΅ΡΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠ΅ Π΄Π΅ΠΌΠΎΠ½ΡΡΡΠ°ΡΠΈΠΈ) ΠΈΡΡΠ°ΡΠΈΠΎΠ½Π°Π»ΡΠ½ΠΎΡΡΠΈ ΠΏΡΠΎΠΈΠ·Π²Π΅Π΄Π΅Π½ΠΈΡ, ΡΠ°ΡΡΠ½ΠΎΠ³ΠΎ ΠΈ ΡΠ΅Π·ΡΠ»ΡΡΠ°ΡΠΎΠ² ΠΈΠ½ΡΡ ΠΌΠ°ΡΠ΅ΠΌΠ°ΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΡ ΠΏΡΠ΅ΠΎΠ±ΡΠ°Π·ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΠΉ Π½Π°Π΄ ΠΈΡΡΠ°ΡΠΈΠΎΠ½Π°Π»ΡΠ½ΡΠΌΠΈ ΠΈ ΡΠ°ΡΠΈΠΎΠ½Π°Π»ΡΠ½ΡΠΌΠΈ ΡΠΈΡΠ»Π°ΠΌΠΈ. ΠΠ» Π₯Π°Π·ΠΈΠ½ (900 Π³. Π½.Ρ. — 971 Π³. Π½.Ρ.) ΠΏΡΠΈΠ²ΠΎΠ΄ΠΈΡ ΡΠ»Π΅Π΄ΡΡΡΠ΅Π΅ ΠΎΠΏΡΠ΅Π΄Π΅Π»Π΅Π½ΠΈΠ΅ ΡΠ°ΡΠΈΠΎΠ½Π°Π»ΡΠ½ΠΎΠΉ ΠΈ ΠΈΡΡΠ°ΡΠΈΠΎΠ½Π°Π»ΡΠ½ΠΎΠΉ Π²Π΅Π»ΠΈΡΠΈΠ½Ρ:
ΠΡΡΡΡ Π΅Π΄ΠΈΠ½ΠΈΡΠ½Π° Π²Π΅Π»ΠΈΡΠΈΠ½Π° ΡΠΎΠ΄Π΅ΡΠΆΠΈΡΡΡ Π² Π΄Π°Π½Π½ΠΎΠΉ Π²Π΅Π»ΠΈΡΠΈΠ½Π΅ ΠΎΠ΄ΠΈΠ½ ΠΈΠ»ΠΈ Π½Π΅ΡΠΊΠΎΠ»ΡΠΊΠΎ ΡΠ°Π·, ΡΠΎΠ³Π΄Π° ΡΡΠ° [Π΄Π°Π½Π½Π°Ρ] Π²Π΅Π»ΠΈΡΠΈΠ½Π° ΡΠΎΠΎΡΠ²Π΅ΡΡΡΠ²ΡΠ΅Ρ ΡΠ΅Π»ΠΎΠΌΡ ΡΠΈΡΠ»Ρ… ΠΠ°ΠΆΠ΄Π°Ρ Π²Π΅Π»ΠΈΡΠΈΠ½Π°, ΠΊΠΎΡΠΎΡΠ°Ρ ΡΠΎΡΡΠ°Π²Π»ΡΠ΅Ρ ΠΏΠΎΠ»ΠΎΠ²ΠΈΠ½Ρ, ΠΈΠ»ΠΈ ΡΡΠ΅ΡΡ, ΠΈΠ»ΠΈ ΡΠ΅ΡΠ²Π΅ΡΡΡ Π΅Π΄ΠΈΠ½ΠΈΡΠ½ΠΎΠΉ Π²Π΅Π»ΠΈΡΠΈΠ½Ρ, ΠΈΠ»ΠΈ, ΡΡΠ°Π²Π½Π΅Π½Π½Π°Ρ Ρ Π΅Π΄ΠΈΠ½ΠΈΡΠ½ΠΎΠΉ Π²Π΅Π»ΠΈΡΠΈΠ½ΠΎΠΉ ΡΠΎΡΡΠ°Π²Π»ΡΠ΅Ρ ΡΡΠΈ ΠΏΡΡΡΡ ΠΎΡ Π½Π΅Π΅, ΡΡΠΎ ΡΠ°ΡΠΈΠΎΠ½Π°Π»ΡΠ½Π°Ρ Π²Π΅Π»ΠΈΡΠΈΠ½Π°. Π Π² ΡΠ΅Π»ΠΎΠΌ, Π²ΡΡΠΊΠ°Ρ Π²Π΅Π»ΠΈΡΠΈΠ½Π°, ΠΊΠΎΡΠΎΡΠ°Ρ ΠΎΡΠ½ΠΎΡΠΈΡΡΡ ΠΊ Π΅Π΄ΠΈΠ½ΠΈΡΠ½ΠΎΠΉ ΠΊΠ°ΠΊ ΠΎΠ΄Π½ΠΎ ΡΠΈΡΠ»ΠΎ ΠΊ Π΄ΡΡΠ³ΠΎΠΌΡ, ΡΠ²Π»ΡΠ΅ΡΡΡ ΡΠ°ΡΠΈΠΎΠ½Π°Π»ΡΠ½ΠΎΠΉ. ΠΡΠ»ΠΈ ΠΆΠ΅ Π²Π΅Π»ΠΈΡΠΈΠ½Π° Π½Π΅ ΠΌΠΎΠΆΠ΅Ρ Π±ΡΡΡ ΠΏΡΠ΅Π΄ΡΡΠ°Π²Π»Π΅Π½Π° ΠΊΠ°ΠΊ Π½Π΅ΡΠΊΠΎΠ»ΡΠΊΠΎ ΠΈΠ»ΠΈ ΡΠ°ΡΡΡ (l/n), ΠΈΠ»ΠΈ Π½Π΅ΡΠΊΠΎΠ»ΡΠΊΠΎ ΡΠ°ΡΡΠ΅ΠΉ (m/n) Π΅Π΄ΠΈΠ½ΠΈΡΠ½ΠΎΠΉ Π΄Π»ΠΈΠ½Ρ, ΠΎΠ½Π° ΠΈΡΡΠ°ΡΠΈΠΎΠ½Π°Π»ΡΠ½Π°Ρ, ΡΠΎ Π΅ΡΡΡ Π½Π΅Π²ΡΡΠ°Π·ΠΈΠΌΠ°Ρ ΠΈΠ½Π°ΡΠ΅ ΠΊΠ°ΠΊ Ρ ΠΏΠΎΠΌΠΎΡΡΡ ΠΊΠΎΡΠ½Π΅ΠΉ.
ΠΠ½ΠΎΠ³ΠΈΠ΅ ΠΈΠ· ΡΡΠΈΡ ΠΈΠ΄Π΅ΠΉ Π±ΡΠ»ΠΈ ΠΏΠΎΠ·ΠΆΠ΅ ΠΏΠ΅ΡΠ΅Π½ΡΡΡ Π΅Π²ΡΠΎΠΏΠ΅ΠΉΡΠΊΠΈΠΌΠΈ ΠΌΠ°ΡΠ΅ΠΌΠ°ΡΠΈΠΊΠ°ΠΌΠΈ ΠΏΠΎΡΠ»Π΅ ΠΏΠ΅ΡΠ΅Π²ΠΎΠ΄Π° Π½Π° Π»Π°ΡΡΠ½Ρ Π°ΡΠ°Π±ΡΠΊΠΈΡ ΡΠ΅ΠΊΡΡΠΎΠ² Π² XII Π²Π΅ΠΊΠ΅. ΠΠ»Ρ Π₯Π°ΡΡΠ°Ρ, Π°ΡΠ°Π±ΡΠΊΠΈΠΉ ΠΌΠ°ΡΠ΅ΠΌΠ°ΡΠΈΠΊ ΠΈΠ· ΠΠ°Π³ΡΠΈΠ±Π°, ΡΠΏΠ΅ΡΠΈΠ°Π»ΠΈΠ·ΠΈΡΠΎΠ²Π°Π²ΡΠΈΠΉΡΡ Π½Π° ΠΈΡΠ»Π°ΠΌΡΠΊΠΈΡ Π·Π°ΠΊΠΎΠ½Π°Ρ ΠΎ Π½Π°ΡΠ»Π΅Π΄ΡΡΠ²Π΅, Π² XII Π²Π΅ΠΊΠ΅ Π²Π²Π΅Π» ΡΠΎΠ²ΡΠ΅ΠΌΠ΅Π½Π½ΡΡ ΡΠΈΠΌΠ²ΠΎΠ»ΡΠ½ΡΡ ΠΌΠ°ΡΠ΅ΠΌΠ°ΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΡΡ Π½ΠΎΡΠ°ΡΠΈΡ Π΄Π»Ρ Π΄ΡΠΎΠ±Π΅ΠΉ, ΡΠ°Π·Π΄Π΅Π»ΠΈΠ² ΡΠΈΡΠ»ΠΈΡΠ΅Π»Ρ ΠΈ Π·Π½Π°ΠΌΠ΅Π½Π°ΡΠ΅Π»Ρ Π³ΠΎΡΠΈΠ·ΠΎΠ½ΡΠ°Π»ΡΠ½ΠΎΠΉ ΡΠ΅ΡΡΠΎΠΉ. Π’Π° ΠΆΠ΅ Π½ΠΎΡΠ°ΡΠΈΡ ΠΏΠΎΡΠ²ΠΈΠ»Π°ΡΡ Π·Π°ΡΠ΅ΠΌ Π² ΡΠ°Π±ΠΎΡΠ°Ρ Π€ΠΈΠ±ΠΎΠ½Π°ΡΡΠΈ Π² XIII Π²Π΅ΠΊΠ΅. Π ΡΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ XIV—XVI Π²Π². ΠΠ°Π΄Ρ Π°Π²Π° ΠΈΠ· Π‘Π°Π½Π³Π°ΠΌΠ°Π³ΡΠ°ΠΌΡ ΠΈ ΠΏΡΠ΅Π΄ΡΡΠ°Π²ΠΈΡΠ΅Π»ΠΈ ΠΠ΅ΡΠ°Π»ΡΡΠΊΠΎΠΉ ΡΠΊΠΎΠ»Ρ Π°ΡΡΡΠΎΠ½ΠΎΠΌΠΈΠΈ ΠΈ ΠΌΠ°ΡΠ΅ΠΌΠ°ΡΠΈΠΊΠΈ ΠΈΡΡΠ»Π΅Π΄ΠΎΠ²Π°Π»ΠΈ Π±Π΅ΡΠΊΠΎΠ½Π΅ΡΠ½ΡΠ΅ ΡΡΠ΄Ρ, ΡΡ ΠΎΠ΄ΡΡΠΈΠ΅ΡΡ ΠΊ Π½Π΅ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΠΌ ΠΈΡΡΠ°ΡΠΈΠΎΠ½Π°Π»ΡΠ½ΡΠΌ ΡΠΈΡΠ»Π°ΠΌ, Π½Π°ΠΏΡΠΈΠΌΠ΅Ρ, ΠΊ Ρ, Π° ΡΠ°ΠΊΠΆΠ΅ ΠΏΠΎΠΊΠ°Π·Π°Π»ΠΈ ΠΈΡΡΠ°ΡΠΈΠΎΠ½Π°Π»ΡΠ½ΠΎΡΡΡ Π½Π΅ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΡ ΡΡΠΈΠ³ΠΎΠ½ΠΎΠΌΠ΅ΡΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΡ ΡΡΠ½ΠΊΡΠΈΠΉ. ΠΠΆΠ΅ΡΡΠ°Π΄Π΅Π²Π° ΠΏΡΠΈΠ²Π΅Π» ΡΡΠΈ ΡΠ΅Π·ΡΠ»ΡΡΠ°ΡΡ Π² ΠΊΠ½ΠΈΠ³Π΅ ΠΡΠΊΡΠΈΠ±Ρ Π°Π·Π°.
Π XVII Π²Π΅ΠΊΠ΅ Π² ΠΌΠ°ΡΠ΅ΠΌΠ°ΡΠΈΠΊΠ΅ ΠΏΡΠΎΡΠ½ΠΎ ΡΠΊΡΠ΅ΠΏΠΈΠ»ΠΈΡΡ ΠΊΠΎΠΌΠΏΠ»Π΅ΠΊΡΠ½ΡΠ΅ ΡΠΈΡΠ»Π°, Π²ΠΊΠ»Π°Π΄ Π² ΠΈΠ·ΡΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΡ Π²Π½Π΅ΡΠ»ΠΈ ΠΠ±ΡΠ°Ρ Π°ΠΌ Π΄Π΅ ΠΡΠ°Π²Ρ (1667−1754) ΠΈ ΠΠ΅ΠΎΠ½Π°ΡΠ΄ ΠΠΉΠ»Π΅Ρ (1707−1783). ΠΠΎΠ³Π΄Π° ΡΠ΅ΠΎΡΠΈΡ ΠΊΠΎΠΌΠΏΠ»Π΅ΠΊΡΠ½ΡΡ ΡΠΈΡΠ΅Π» Π² XIX Π²Π΅ΠΊΠ΅ ΡΡΠ°Π»Π° Π·Π°ΠΌΠΊΠ½ΡΡΠΎΠΉ ΠΈ ΡΡΡΠΊΠΎΠΉ, ΡΡΠ°Π»ΠΎ Π²ΠΎΠ·ΠΌΠΎΠΆΠ½ΡΠΌ ΠΊΠ»Π°ΡΡΠΈΡΠΈΡΠΈΡΠΎΠ²Π°ΡΡ ΠΈΡΡΠ°ΡΠΈΠΎΠ½Π°Π»ΡΠ½ΡΠ΅ ΡΠΈΡΠ»Π° Π½Π° Π°Π»Π³Π΅Π±ΡΠ°ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠ΅ ΠΈ ΡΡΠ°Π½ΡΡΠ΅Π½Π΄Π΅Π½ΡΠ½ΡΠ΅ (Π΄ΠΎΠΊΠ°Π·Π°Π² ΠΏΡΠΈ ΡΡΠΎΠΌ ΡΡΡΠ΅ΡΡΠ²ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΠ΅ ΡΡΠ°Π½ΡΡΠ΅Π½Π΄Π΅Π½ΡΠ½ΡΡ ΡΠΈΡΠ΅Π»), ΡΠ΅ΠΌ ΡΠ°ΠΌΡΠΌ ΠΏΠ΅ΡΠ΅ΠΎΡΠΌΡΡΠ»ΠΈΠ² ΡΠ°Π±ΠΎΡΡ ΠΠ²ΠΊΠ»ΠΈΠ΄Π° ΠΏΠΎ ΠΊΠ»Π°ΡΡΠΈΡΠΈΠΊΠ°ΡΠΈΠΈ ΠΈΡΡΠ°ΡΠΈΠΎΠ½Π°Π»ΡΠ½ΡΡ ΡΠΈΡΠ΅Π». ΠΠΎ ΡΡΠΎΠΉ ΡΠ΅ΠΌΠ΅ Π² 1872 Π±ΡΠ»ΠΈ ΠΎΠΏΡΠ±Π»ΠΈΠΊΠΎΠ²Π°Π½Ρ ΡΠ°Π±ΠΎΡΡ ΠΠ΅ΠΉΠ΅ΡΡΡΡΠ°ΡΡΠ°, ΠΠ΅ΠΉΠ½Π΅, ΠΠ°Π½ΡΠΎΡΠ° ΠΈ ΠΠ΅Π΄Π΅ΠΊΠΈΠ½Π΄Π°. Π₯ΠΎΡΡ Π΅ΡΡ Π² 1869 Π³ΠΎΠ΄Ρ ΠΠ΅ΡΡ Π½Π°ΡΠ°Π» ΡΠ°ΡΡΠΌΠΎΡΡΠ΅Π½ΠΈΡ, ΡΡ ΠΎΠΆΠΈΠ΅ Ρ ΠΠ΅ΠΉΠ½Π΅, ΠΈΠΌΠ΅Π½Π½ΠΎ 1872 Π³ΠΎΠ΄ ΠΏΡΠΈΠ½ΡΡΠΎ ΡΡΠΈΡΠ°ΡΡ Π³ΠΎΠ΄ΠΎΠΌ ΡΠΎΠΆΠ΄Π΅Π½ΠΈΡ ΡΠ΅ΠΎΡΠΈΠΈ. ΠΠ΅ΠΉΠ΅ΡΡΡΡΠ°ΡΡ, ΠΠ°Π½ΡΠΎΡ ΠΈ ΠΠ΅ΠΉΠ½Π΅ ΠΎΠ±ΠΎΡΠ½ΠΎΠ²ΡΠ²Π°Π»ΠΈ ΡΠ²ΠΎΠΈ ΡΠ΅ΠΎΡΠΈΠΈ ΠΏΡΠΈ ΠΏΠΎΠΌΠΎΡΠΈ Π±Π΅ΡΠΊΠΎΠ½Π΅ΡΠ½ΡΡ ΡΡΠ΄ΠΎΠ², Π² ΡΠΎ Π²ΡΠ΅ΠΌΡ ΠΊΠ°ΠΊ ΠΠ΅Π΄Π΅ΠΊΠΈΠ½Π΄ ΡΠ°Π±ΠΎΡΠ°Π» Ρ (Π½ΡΠ½Π΅ ΡΠ°ΠΊ Π½Π°Π·ΡΠ²Π°Π΅ΠΌΡΠΌ) ΠΠ΅Π΄Π΅ΠΊΠΈΠ½Π΄ΠΎΠ²ΡΠΌ ΡΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ΠΌ ΠΌΠ½ΠΎΠΆΠ΅ΡΡΠ²Π° Π²Π΅ΡΠ΅ΡΡΠ²Π΅Π½Π½ΡΡ ΡΠΈΡΠ΅Π», ΡΠ°Π·Π΄Π΅Π»ΡΡ Π²ΡΠ΅ ΡΠ°ΡΠΈΠΎΠ½Π°Π»ΡΠ½ΡΠ΅ ΡΠΈΡΠ»Π° Π½Π° Π΄Π²Π° ΠΌΠ½ΠΎΠΆΠ΅ΡΡΠ²Π° Ρ ΠΎΠΏΡΠ΅Π΄Π΅Π»ΡΠ½Π½ΡΠΌΠΈ Ρ Π°ΡΠ°ΠΊΡΠ΅ΡΠΈΡΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠΌΠΈ ΡΠ²ΠΎΠΉΡΡΠ²Π°ΠΌΠΈ.
Π¦Π΅ΠΏΠ½ΡΠ΅ Π΄ΡΠΎΠ±ΠΈ, ΡΠ΅ΡΠ½ΠΎ ΡΠ²ΡΠ·Π°Π½Π½ΡΠ΅ Ρ ΠΈΡΡΠ°ΡΠΈΠΎΠ½Π°Π»ΡΠ½ΡΠΌΠΈ ΡΠΈΡΠ»Π°ΠΌΠΈ (ΡΠ΅ΠΏΠ½Π°Ρ Π΄ΡΠΎΠ±Ρ, ΠΏΡΠ΅Π΄ΡΡΠ°Π²Π»ΡΡΡΠ°Ρ Π΄Π°Π½Π½ΠΎΠ΅ ΡΠΈΡΠ»ΠΎ, Π±Π΅ΡΠΊΠΎΠ½Π΅ΡΠ½Π° ΡΠΎΠ³Π΄Π° ΠΈ ΡΠΎΠ»ΡΠΊΠΎ ΡΠΎΠ³Π΄Π°, ΠΊΠΎΠ³Π΄Π° ΡΠΈΡΠ»ΠΎ ΡΠ²Π»ΡΠ΅ΡΡΡ ΠΈΡΡΠ°ΡΠΈΠΎΠ½Π°Π»ΡΠ½ΡΠΌ), Π±ΡΠ»ΠΈ Π²ΠΏΠ΅ΡΠ²ΡΠ΅ ΠΈΡΡΠ»Π΅Π΄ΠΎΠ²Π°Π½Ρ ΠΠ°ΡΠ°Π»ΡΠ΄ΠΈ Π² 1613 Π³ΠΎΠ΄Ρ, Π·Π°ΡΠ΅ΠΌ ΡΠ½ΠΎΠ²Π° ΠΏΡΠΈΠ²Π»Π΅ΠΊΠ»ΠΈ ΠΊ ΡΠ΅Π±Π΅ Π²Π½ΠΈΠΌΠ°Π½ΠΈΠ΅ Π² ΡΠ°Π±ΠΎΡΠ°Ρ ΠΠΉΠ»Π΅ΡΠ°, Π° Π² Π½Π°ΡΠ°Π»Π΅ XIX Π²Π΅ΠΊΠ° — Π² ΡΠ°Π±ΠΎΡΠ°Ρ ΠΠ°Π³ΡΠ°Π½ΠΆΠ°. ΠΠΈΡΠΈΡ Π»Π΅ ΡΠ°ΠΊΠΆΠ΅ Π²Π½ΡΡ Π·Π½Π°ΡΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΡΠΉ Π²ΠΊΠ»Π°Π΄ Π² ΡΠ°Π·Π²ΠΈΡΠΈΠ΅ ΡΠ΅ΠΎΡΠΈΠΈ ΡΠ΅ΠΏΠ½ΡΡ Π΄ΡΠΎΠ±Π΅ΠΉ.
Π 1761 Π³ΠΎΠ΄Ρ ΠΠ°ΠΌΠ±Π΅ΡΡ ΠΏΠΎΠΊΠ°Π·Π°Π», ΡΡΠΎ Ρ Π½Π΅ ΠΌΠΎΠΆΠ΅Ρ Π±ΡΡΡ ΡΠ°ΡΠΈΠΎΠ½Π°Π»ΡΠ½ΠΎ, Π° ΡΠ°ΠΊΠΆΠ΅ ΡΡΠΎ en ΠΈΡΡΠ°ΡΠΈΠΎΠ½Π°Π»ΡΠ½ΠΎ ΠΏΡΠΈ Π»ΡΠ±ΠΎΠΌ Π½Π΅Π½ΡΠ»Π΅Π²ΠΎΠΌ ΡΠ°ΡΠΈΠΎΠ½Π°Π»ΡΠ½ΠΎΠΌ n. Π₯ΠΎΡΡ Π΄ΠΎΠΊΠ°Π·Π°ΡΠ΅Π»ΡΡΡΠ²ΠΎ ΠΠ°ΠΌΠ±Π΅ΡΡΠ° ΠΌΠΎΠΆΠ½ΠΎ Π½Π°Π·Π²Π°ΡΡ Π½Π΅Π·Π°Π²Π΅ΡΡΡΠ½Π½ΡΠΌ, ΠΏΡΠΈΠ½ΡΡΠΎ ΡΡΠΈΡΠ°ΡΡ Π΅Π³ΠΎ Π΄ΠΎΡΡΠ°ΡΠΎΡΠ½ΠΎ ΡΡΡΠΎΠ³ΠΈΠΌ, ΠΎΡΠΎΠ±Π΅Π½Π½ΠΎ ΡΡΠΈΡΡΠ²Π°Ρ Π²ΡΠ΅ΠΌΡ Π΅Π³ΠΎ Π½Π°ΠΏΠΈΡΠ°Π½ΠΈΡ. ΠΠ΅ΠΆΠ°Π½Π΄Ρ Π² 1794 Π³ΠΎΠ΄Ρ, ΠΏΠΎΡΠ»Π΅ Π²Π²Π΅Π΄Π΅Π½ΠΈΡ ΡΡΠ½ΠΊΡΠΈΠΈ ΠΠ΅ΡΡΠ΅Π»Ρ-ΠΠ»ΠΈΡΡΠΎΡΠ΄Π°, ΠΏΠΎΠΊΠ°Π·Π°Π», ΡΡΠΎ ΡΠ ΠΈΡΡΠ°ΡΠΈΠΎΠ½Π°Π»ΡΠ½ΠΎ, ΠΎΡΠΊΡΠ΄Π° ΠΈΡΡΠ°ΡΠΈΠΎΠ½Π°Π»ΡΠ½ΠΎΡΡΡ Ρ ΡΠ»Π΅Π΄ΡΠ΅Ρ ΡΡΠΈΠ²ΠΈΠ°Π»ΡΠ½ΠΎ (ΡΠ°ΡΠΈΠΎΠ½Π°Π»ΡΠ½ΠΎΠ΅ ΡΠΈΡΠ»ΠΎ Π² ΠΊΠ²Π°Π΄ΡΠ°ΡΠ΅ Π΄Π°Π»ΠΎ Π±Ρ ΡΠ°ΡΠΈΠΎΠ½Π°Π»ΡΠ½ΠΎΠ΅). Π‘ΡΡΠ΅ΡΡΠ²ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΠ΅ ΡΡΠ°Π½ΡΡΠ΅Π½Π΄Π΅Π½ΡΠ½ΡΡ ΡΠΈΡΠ΅Π» Π±ΡΠ»ΠΎ Π΄ΠΎΠΊΠ°Π·Π°Π½ΠΎ ΠΠΈΡΠ²ΠΈΠ»Π»Π΅ΠΌΠ² 1844—1851 Π³ΠΎΠ΄Π°Ρ . ΠΠΎΠ·ΠΆΠ΅ ΠΠ΅ΠΎΡΠ³ ΠΠ°Π½ΡΠΎΡ (1873) ΠΏΠΎΠΊΠ°Π·Π°Π» ΠΈΡ ΡΡΡΠ΅ΡΡΠ²ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΠ΅, ΠΈΡΠΏΠΎΠ»ΡΠ·ΡΡ Π΄ΡΡΠ³ΠΎΠΉ ΠΌΠ΅ΡΠΎΠ΄, ΠΈ ΠΎΠ±ΠΎΡΠ½ΠΎΠ²Π°Π», ΡΡΠΎ Π»ΡΠ±ΠΎΠΉ ΠΈΠ½ΡΠ΅ΡΠ²Π°Π» Π²Π΅ΡΠ΅ΡΡΠ²Π΅Π½Π½ΠΎΠ³ΠΎ ΡΡΠ΄Π° ΡΠΎΠ΄Π΅ΡΠΆΠΈΡ Π±Π΅ΡΠΊΠΎΠ½Π΅ΡΠ½ΠΎ ΠΌΠ½ΠΎΠ³ΠΎ ΡΡΠ°Π½ΡΡΠ΅Π½Π΄Π΅Π½ΡΠ½ΡΡ ΡΠΈΡΠ΅Π». Π¨Π°ΡΠ»Ρ ΠΡΠΌΠΈΡ Π΄ΠΎΠΊΠ°Π·Π°Π» Π² 1873 Π³ΠΎΠ΄Ρ, ΡΡΠΎ e ΡΡΠ°Π½ΡΡΠ΅Π½Π΄Π΅Π½ΡΠ½ΠΎ, Π° Π€Π΅ΡΠ΄ΠΈΠ½Π°Π½Π΄ ΠΠΈΠ½Π΄Π΅ΠΌΠ°Π½ Π² 1882 Π³ΠΎΠ΄Ρ, ΠΎΡΠ½ΠΎΠ²ΡΠ²Π°ΡΡΡ Π½Π° ΡΡΠΎΠΌ ΡΠ΅Π·ΡΠ»ΡΡΠ°ΡΠ΅, ΠΏΠΎΠΊΠ°Π·Π°Π» ΡΡΠ°Π½ΡΡΠ΅Π½Π΄Π΅Π½ΡΠ½ΠΎΡΡΡ Ρ. ΠΠΎΠΊΠ°Π·Π°ΡΠ΅Π»ΡΡΡΠ²ΠΎ ΠΠΈΠ½Π΄Π΅ΠΌΠ°Π½Π½Π° Π±ΡΠ»ΠΎ Π·Π°ΡΠ΅ΠΌ ΡΠΏΡΠΎΡΠ΅Π½ΠΎ ΠΠ΅ΠΉΠ΅ΡΡΡΡΠ°ΡΡΠΎΠΌ Π² 1885 Π³ΠΎΠ΄Ρ, Π΅ΡΡ Π±ΠΎΠ»Π΅Π΅ ΡΠΏΡΠΎΡΠ΅Π½ΠΎ ΠΠ°Π²ΠΈΠ΄ΠΎΠΌ ΠΠΈΠ»ΡΠ±Π΅ΡΡΠΎΠΌ Π² 1893 Π³ΠΎΠ΄Ρ ΠΈ, Π½Π°ΠΊΠΎΠ½Π΅Ρ, Π΄ΠΎΠ²Π΅Π΄Π΅Π½ΠΎ Π΄ΠΎ ΠΏΠΎΡΡΠΈ ΡΠ»Π΅ΠΌΠ΅Π½ΡΠ°ΡΠ½ΠΎΠ³ΠΎ ΠΠ΄ΠΎΠ»ΡΡΠΎΠΌ ΠΡΡΠ²ΠΈΡΠ΅ΠΌ ΠΈ ΠΠ°ΡΠ»Π΅ΠΌ ΠΠΎΡΠ΄Π°Π½ΠΎΠΌ.
Π‘Π²ΠΎΠΉΡΡΠ²Π° ΠΡΡΠΊΠΎΠ΅ Π²Π΅ΡΠ΅ΡΡΠ²Π΅Π½Π½ΠΎΠ΅ ΡΠΈΡΠ»ΠΎ ΠΌΠΎΠΆΠ΅Ρ Π±ΡΡΡ Π·Π°ΠΏΠΈΡΠ°Π½ΠΎ Π² Π²ΠΈΠ΄Π΅ Π±Π΅ΡΠΊΠΎΠ½Π΅ΡΠ½ΠΎΠΉ Π΄Π΅ΡΡΡΠΈΡΠ½ΠΎΠΉ Π΄ΡΠΎΠ±ΠΈ, ΠΏΡΠΈ ΡΡΠΎΠΌ ΠΈΡΡΠ°ΡΠΈΠΎΠ½Π°Π»ΡΠ½ΡΠ΅ ΡΠΈΡΠ»Π° ΠΈ ΡΠΎΠ»ΡΠΊΠΎ ΠΎΠ½ΠΈ Π·Π°ΠΏΠΈΡΡΠ²Π°ΡΡΡΡ Π½Π΅ΠΏΠ΅ΡΠΈΠΎΠ΄ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠΌΠΈ Π±Π΅ΡΠΊΠΎΠ½Π΅ΡΠ½ΡΠΌΠΈ Π΄Π΅ΡΡΡΠΈΡΠ½ΡΠΌΠΈ Π΄ΡΠΎΠ±ΡΠΌΠΈ.
ΠΡΡΠ°ΡΠΈΠΎΠ½Π°Π»ΡΠ½ΡΠ΅ ΡΠΈΡΠ»Π° ΠΎΠΏΡΠ΅Π΄Π΅Π»ΡΡΡ ΠΠ΅Π΄Π΅ΠΊΠΈΠ½Π΄ΠΎΠ²Ρ ΡΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΈΡ Π² ΠΌΠ½ΠΎΠΆΠ΅ΡΡΠ²Π΅ ΡΠ°ΡΠΈΠΎΠ½Π°Π»ΡΠ½ΡΡ ΡΠΈΡΠ΅Π», Ρ ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΡ Π² Π½ΠΈΠΆΠ½Π΅ΠΌ ΠΊΠ»Π°ΡΡΠ΅ Π½Π΅Ρ Π½Π°ΠΈΠ±ΠΎΠ»ΡΡΠ΅Π³ΠΎ, Π° Π² Π²Π΅ΡΡ Π½Π΅ΠΌ Π½Π΅Ρ Π½Π°ΠΈΠΌΠ΅Π½ΡΡΠ΅Π³ΠΎ ΡΠΈΡΠ»Π°.
ΠΠ°ΠΆΠ΄ΠΎΠ΅ ΡΡΠ°Π½ΡΡΠ΅Π½Π΄Π΅Π½ΡΠ½ΠΎΠ΅ ΡΠΈΡΠ»ΠΎ ΡΠ²Π»ΡΠ΅ΡΡΡ ΠΈΡΡΠ°ΡΠΈΠΎΠ½Π°Π»ΡΠ½ΡΠΌ.
ΠΠ°ΠΆΠ΄ΠΎΠ΅ ΠΈΡΡΠ°ΡΠΈΠΎΠ½Π°Π»ΡΠ½ΠΎΠ΅ ΡΠΈΡΠ»ΠΎ ΡΠ²Π»ΡΠ΅ΡΡΡ Π»ΠΈΠ±ΠΎ Π°Π»Π³Π΅Π±ΡΠ°ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠΌ, Π»ΠΈΠ±ΠΎ ΡΡΠ°Π½ΡΡΠ΅Π½Π΄Π΅Π½ΡΠ½ΡΠΌ.
ΠΠ½ΠΎΠΆΠ΅ΡΡΠ²ΠΎ ΠΈΡΡΠ°ΡΠΈΠΎΠ½Π°Π»ΡΠ½ΡΡ ΡΠΈΡΠ΅Π» Π²ΡΡΠ΄Ρ ΠΏΠ»ΠΎΡΠ½ΠΎ Π½Π° ΡΠΈΡΠ»ΠΎΠ²ΠΎΠΉ ΠΏΡΡΠΌΠΎΠΉ: ΠΌΠ΅ΠΆΠ΄Ρ Π»ΡΠ±ΡΠΌΠΈ Π΄Π²ΡΠΌΡ ΡΠΈΡΠ»Π°ΠΌΠΈ ΠΈΠΌΠ΅Π΅ΡΡΡ ΠΈΡΡΠ°ΡΠΈΠΎΠ½Π°Π»ΡΠ½ΠΎΠ΅ ΡΠΈΡΠ»ΠΎ.
ΠΠ½ΠΎΠΆΠ΅ΡΡΠ²ΠΎ ΠΈΡΡΠ°ΡΠΈΠΎΠ½Π°Π»ΡΠ½ΡΡ ΡΠΈΡΠ΅Π» Π½Π΅ΡΡΡΡΠ½ΠΎ, ΡΠ²Π»ΡΠ΅ΡΡΡ ΠΌΠ½ΠΎΠΆΠ΅ΡΡΠ²ΠΎΠΌ Π²ΡΠΎΡΠΎΠΉ ΠΊΠ°ΡΠ΅Π³ΠΎΡΠΈΠΈ.
Π’Π΅ΠΎΡΠ΅ΠΌΡ ΠΠΎΡΠ΅Π½Ρ ΠΈΠ· 2 — ΠΈΡΡΠ°ΡΠΈΠΎΠ½Π°Π»ΡΠ½ΠΎΠ΅ ΡΠΈΡΠ»ΠΎ ΠΠΎΠΏΡΡΡΠΈΠΌ ΠΏΡΠΎΡΠΈΠ²Π½ΠΎΠ΅: ΡΠ°ΡΠΈΠΎΠ½Π°Π»Π΅Π½, ΡΠΎ Π΅ΡΡΡ ΠΏΡΠ΅Π΄ΡΡΠ°Π²Π»ΡΠ΅ΡΡΡ Π² Π²ΠΈΠ΄Π΅ Π½Π΅ΡΠΎΠΊΡΠ°ΡΠΈΠΌΠΎΠΉ Π΄ΡΠΎΠ±ΠΈ, Π³Π΄Π΅ m ΠΈ n — ΡΠ΅Π»ΡΠ΅ ΡΠΈΡΠ»Π°. ΠΠΎΠ·Π²Π΅Π΄ΡΠΌ ΠΏΡΠ΅Π΄ΠΏΠΎΠ»Π°Π³Π°Π΅ΠΌΠΎΠ΅ ΡΠ°Π²Π΅Π½ΡΡΠ²ΠΎ Π² ΠΊΠ²Π°Π΄ΡΠ°Ρ:
ΠΈΡΡΠ°ΡΠΈΠΎΠ½Π°Π»ΡΠ½ΡΠΉ ΡΡΠ°Π½ΡΡΠ΅Π½Π΄Π΅Π½ΡΠ½ΡΠΉ ΡΠΈΡΠ»ΠΎ ΡΠ΅ΠΎΡΠ΅ΠΌΠ°
.
ΠΡΡΡΠ΄Π° ΡΠ»Π΅Π΄ΡΠ΅Ρ, ΡΡΠΎ m2 ΡΡΡΠ½ΠΎ, Π·Π½Π°ΡΠΈΡ, ΡΡΡΠ½ΠΎ ΠΈ m. ΠΡΡΠΊΠ°ΠΉ m = 2r, Π³Π΄Π΅ r ΡΠ΅Π»ΠΎΠ΅. Π’ΠΎΠ³Π΄Π° Π‘Π»Π΅Π΄ΠΎΠ²Π°ΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎ, n2 ΡΡΡΠ½ΠΎ, Π·Π½Π°ΡΠΈΡ, ΡΡΡΠ½ΠΎ ΠΈ n. ΠΡ ΠΏΠΎΠ»ΡΡΠΈΠ»ΠΈ, ΡΡΠΎ m ΠΈ n ΡΡΡΠ½Ρ, ΡΡΠΎ ΠΏΡΠΎΡΠΈΠ²ΠΎΡΠ΅ΡΠΈΡ Π½Π΅ΡΠΎΠΊΡΠ°ΡΠΈΠΌΠΎΡΡΠΈ Π΄ΡΠΎΠ±ΠΈ. ΠΠ½Π°ΡΠΈΡ, ΠΈΡΡ ΠΎΠ΄Π½ΠΎΠ΅ ΠΏΡΠ΅Π΄ΠΏΠΎΠ»ΠΎΠΆΠ΅Π½ΠΈΠ΅ Π±ΡΠ»ΠΎ Π½Π΅Π²Π΅ΡΠ½ΡΠΌ, ΠΈ - ΠΈΡΡΠ°ΡΠΈΠΎΠ½Π°Π»ΡΠ½ΠΎΠ΅ ΡΠΈΡΠ»ΠΎ.
log 23 — ΠΈΡΡΠ°ΡΠΈΠΎΠ½Π°Π»ΡΠ½ΠΎΠ΅ ΡΠΈΡΠ»ΠΎ ΠΠΎΠΏΡΡΡΠΈΠΌ ΠΏΡΠΎΡΠΈΠ²Π½ΠΎΠ΅: log 23 ΡΠ°ΡΠΈΠΎΠ½Π°Π»Π΅Π½, ΡΠΎ Π΅ΡΡΡ ΠΏΡΠ΅Π΄ΡΡΠ°Π²Π»ΡΠ΅ΡΡΡ Π² Π²ΠΈΠ΄Π΅ Π΄ΡΠΎΠ±ΠΈ, Π³Π΄Π΅ m ΠΈ n — ΡΠ΅Π»ΡΠ΅ ΡΠΈΡΠ»Π°. ΠΠΎΡΠΊΠΎΠ»ΡΠΊΡ log 23 > 0, m ΠΈ n ΠΌΠΎΠ³ΡΡ Π±ΡΡΡ Π²ΡΠ±ΡΠ°Π½Ρ ΠΏΠΎΠ»ΠΎΠΆΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΡΠΌΠΈ. Π’ΠΎΠ³Π΄Π°, ΠΠΎ 2m ΡΡΡΠ½ΠΎ, Π° 3n Π½Π΅ΡΡΡΠ½ΠΎ. ΠΠΎΠ»ΡΡΠ°Π΅ΠΌ ΠΏΡΠΎΡΠΈΠ²ΠΎΡΠ΅ΡΠΈΠ΅.
e — ΠΈΡΡΠ°ΡΠΈΠΎΠ½Π°Π»ΡΠ½ΠΎΠ΅ ΡΠΈΡΠ»ΠΎ ΠΡΡΠ³ΠΈΠ΅ ΠΈΡΡΠ°ΡΠΈΠΎΠ½Π°Π»ΡΠ½ΡΠ΅ ΡΠΈΡΠ»Π° ΠΡΡΠ°ΡΠΈΠΎΠ½Π°Π»ΡΠ½ΡΠ΅ ΡΠΈΡΠ»Π° ΠΆ (3) — v2 — v3 — v5 — Ρ — Π± — e — Ρ — Π΄ ΠΡΡΠ°ΡΠΈΠΎΠ½Π°Π»ΡΠ½ΡΠΌΠΈ ΡΠ²Π»ΡΡΡΡΡ:
Π΄Π»Ρ Π»ΡΠ±ΠΎΠ³ΠΎ Π½Π°ΡΡΡΠ°Π»ΡΠ½ΠΎΠ³ΠΎ n, Π½Π΅ ΡΠ²Π»ΡΡΡΠ΅Π³ΠΎΡΡ ΡΠΎΡΠ½ΡΠΌ ΠΊΠ²Π°Π΄ΡΠ°ΡΠΎΠΌ
ex Π΄Π»Ρ Π»ΡΠ±ΠΎΠ³ΠΎ ΡΠ°ΡΠΈΠΎΠ½Π°Π»ΡΠ½ΠΎΠ³ΠΎ
ln x Π΄Π»Ρ Π»ΡΠ±ΠΎΠ³ΠΎ ΠΏΠΎΠ»ΠΎΠΆΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎΠ³ΠΎ ΡΠ°ΡΠΈΠΎΠ½Π°Π»ΡΠ½ΠΎΠ³ΠΎ
Ρ, Π° ΡΠ°ΠΊΠΆΠ΅ Ρn Π΄Π»Ρ Π»ΡΠ±ΠΎΠ³ΠΎ Π½Π°ΡΡΡΠ°Π»ΡΠ½ΠΎΠ³ΠΎ n
2. Π’ΡΠ°Π½ΡΡΠ΅Π½Π΄Π΅ΠΌΠ½ΡΠ½ΠΎΠ΅ ΡΠΈΡΠ»ΠΎΠΌ
Π’ΡΠ°Π½ΡΡΠ΅Π½Π΄Π΅ΠΌΠ½ΡΠ½ΠΎΠ΅ ΡΠΈΡΠ»ΠΎΠΌ (ΠΎΡ Π»Π°Ρ. Transcendere — ΠΏΠ΅ΡΠ΅Ρ ΠΎΠ΄ΠΈΡΡ, ΠΏΡΠ΅Π²ΠΎΡΡ ΠΎΠ΄ΠΈΡΡ) — ΡΡΠΎ Π²Π΅ΡΠ΅ΡΡΠ²Π΅Π½Π½ΠΎΠ΅ ΠΈΠ»ΠΈ ΠΊΠΎΠΌΠΏΠ»Π΅ΠΊΡΠ½ΠΎΠ΅ ΡΠΈΡΠ»ΠΎ, Π½Π΅ ΡΠ²Π»ΡΡΡΠ΅Π΅ΡΡ Π°Π»Π³Π΅Π±ΡΠ°ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠΌ — ΠΈΠ½ΡΠΌΠΈ ΡΠ»ΠΎΠ²Π°ΠΌΠΈ, ΡΠΈΡΠ»ΠΎ, ΠΊΠΎΡΠΎΡΠΎΠ΅ Π½Π΅ ΠΌΠΎΠΆΠ΅Ρ Π±ΡΡΡ ΠΊΠΎΡΠ½Π΅ΠΌ ΠΌΠ½ΠΎΠ³ΠΎΡΠ»Π΅Π½Π° Ρ ΡΠ΅Π»ΡΠΌΠΈ ΠΊΠΎΡΡΡΠΈΡΠΈΠ΅Π½ΡΠ°ΠΌΠΈ.
Π‘Π²ΠΎΠΉΡΡΠ²Π° ΠΠ½ΠΎΠΆΠ΅ΡΡΠ²ΠΎ ΡΡΠ°Π½ΡΡΠ΅Π½Π΄Π΅Π½ΡΠ½ΡΡ ΡΠΈΡΠ΅Π» ΠΊΠΎΠ½ΡΠΈΠ½ΡΠ°Π»ΡΠ½ΠΎ.
ΠΠ°ΠΆΠ΄ΠΎΠ΅ ΡΡΠ°Π½ΡΡΠ΅Π½Π΄Π΅Π½ΡΠ½ΠΎΠ΅ Π²Π΅ΡΠ΅ΡΡΠ²Π΅Π½Π½ΠΎΠ΅ ΡΠΈΡΠ»ΠΎ ΡΠ²Π»ΡΠ΅ΡΡΡ ΠΈΡΡΠ°ΡΠΈΠΎΠ½Π°Π»ΡΠ½ΡΠΌ, Π½ΠΎ ΠΎΠ±ΡΠ°ΡΠ½ΠΎΠ΅ Π½Π΅Π²Π΅ΡΠ½ΠΎ. ΠΠ°ΠΏΡΠΈΠΌΠ΅Ρ, ΡΠΈΡΠ»ΠΎ - ΠΈΡΡΠ°ΡΠΈΠΎΠ½Π°Π»ΡΠ½ΠΎΠ΅, Π½ΠΎ Π½Π΅ ΡΡΠ°Π½ΡΡΠ΅Π½Π΄Π΅Π½ΡΠ½ΠΎΠ΅: ΠΎΠ½ΠΎ ΡΠ²Π»ΡΠ΅ΡΡΡ ΠΊΠΎΡΠ½Π΅ΠΌ ΠΌΠ½ΠΎΠ³ΠΎΡΠ»Π΅Π½Π° (ΠΈ ΠΏΠΎΡΠΎΠΌΡ ΡΠ²Π»ΡΠ΅ΡΡΡ Π°Π»Π³Π΅Π±ΡΠ°ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠΌ).
ΠΡΠΈΠΌΠ΅ΡΡ ΠΡΠ½ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΠ΅ Π½Π°ΡΡΡΠ°Π»ΡΠ½ΡΡ Π»ΠΎΠ³Π°ΡΠΈΡΠΌΠΎΠ² .
Π§ΠΈΡΠ»ΠΎ .
ΠΠ΅ΡΡΡΠΈΡΠ½ΡΠΉ Π»ΠΎΠ³Π°ΡΠΈΡΠΌ Π»ΡΠ±ΠΎΠ³ΠΎ ΡΠ΅Π»ΠΎΠ³ΠΎ ΡΠΈΡΠ»Π°, ΠΊΡΠΎΠΌΠ΅ ΡΠΈΡΠ΅Π» Π²ΠΈΠ΄Π° .
ΠΈ, Π΄Π»Ρ Π»ΡΠ±ΠΎΠ³ΠΎ Π½Π΅Π½ΡΠ»Π΅Π²ΠΎΠ³ΠΎ Π°Π»Π³Π΅Π±ΡΠ°ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠ³ΠΎ ΡΠΈΡΠ»Π° (ΠΏΠΎ ΡΠ΅ΠΎΡΠ΅ΠΌΠ΅ ΠΠΈΠ½Π΄Π΅ΠΌΠ°Π½Π°-ΠΠ΅ΠΉΠ΅ΡΡΡΡΠ°ΡΡΠ°).
ΠΡΡΠΎΡΠΈΡ ΠΠΏΠ΅ΡΠ²ΡΠ΅ ΠΏΠΎΠ½ΡΡΠΈΠ΅ ΡΡΠ°Π½ΡΡΠ΅Π½Π΄Π΅Π½ΡΠ½ΠΎΠ³ΠΎ ΡΠΈΡΠ»Π° Π²Π²ΡΠ» Π. ΠΠΈΡΠ²ΠΈΠ»Π»Ρ Π² 1844 Π³ΠΎΠ΄Ρ, ΠΊΠΎΠ³Π΄Π° Π΄ΠΎΠΊΠ°Π·Π°Π» ΡΠ΅ΠΎΡΠ΅ΠΌΡ ΠΎ ΡΠΎΠΌ, ΡΡΠΎ Π°Π»Π³Π΅Π±ΡΠ°ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠ΅ ΡΠΈΡΠ»ΠΎ Π½Π΅Π²ΠΎΠ·ΠΌΠΎΠΆΠ½ΠΎ ΡΠ»ΠΈΡΠΊΠΎΠΌ Ρ ΠΎΡΠΎΡΠΎ ΠΏΡΠΈΠ±Π»ΠΈΠ·ΠΈΡΡ ΡΠ°ΡΠΈΠΎΠ½Π°Π»ΡΠ½ΠΎΠΉ Π΄ΡΠΎΠ±ΡΡ.
Π 1873 Π³ΠΎΠ΄Ρ Π¨. ΠΡΠΌΠΈΡ Π΄ΠΎΠΊΠ°Π·Π°Π» ΡΡΠ°Π½ΡΡΠ΅Π½Π΄Π΅Π½ΡΠ½ΠΎΡΡΡ ΡΠΈΡΠ»Π° e (ΠΎΡΠ½ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΡ Π½Π°ΡΡΡΠ°Π»ΡΠ½ΡΡ Π»ΠΎΠ³Π°ΡΠΈΡΠΌΠΎΠ²).
Π 1882 Π³ΠΎΠ΄Ρ ΠΠΈΠ½Π΄Π΅ΠΌΠ°Π½ Π΄ΠΎΠΊΠ°Π·Π°Π» ΡΠ΅ΠΎΡΠ΅ΠΌΡ ΠΎ ΡΡΠ°Π½ΡΡΠ΅Π½Π΄Π΅Π½ΡΠ½ΠΎΡΡΠΈ ΡΡΠ΅ΠΏΠ΅Π½ΠΈ ΡΠΈΡΠ»Π° e Ρ Π½Π΅Π½ΡΠ»Π΅Π²ΡΠΌ Π°Π»Π³Π΅Π±ΡΠ°ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠΌ ΠΏΠΎΠΊΠ°Π·Π°ΡΠ΅Π»Π΅ΠΌ, ΡΠ΅ΠΌ ΡΠ°ΠΌΡΠΌ Π΄ΠΎΠΊΠ°Π·Π°Π² ΡΡΠ°Π½ΡΡΠ΅Π½Π΄Π΅Π½ΡΠ½ΠΎΡΡΡ ΡΠΈΡΠ»Π° ΠΈ Π½Π΅ΡΠ°Π·ΡΠ΅ΡΠΈΠΌΠΎΡΡΡ Π·Π°Π΄Π°ΡΠΈ ΠΊΠ²Π°Π΄ΡΠ°ΡΡΡΡ ΠΊΡΡΠ³Π°.
Π 1900 Π³ΠΎΠ΄Ρ Π½Π° II ΠΠ΅ΠΆΠ΄ΡΠ½Π°ΡΠΎΠ΄Π½ΠΎΠΌ ΠΠΎΠ½Π³ΡΠ΅ΡΡΠ΅ ΠΌΠ°ΡΠ΅ΠΌΠ°ΡΠΈΠΊΠΎΠ² ΠΠΈΠ»ΡΠ±Π΅ΡΡ Π² ΡΠΈΡΠ»Π΅ ΡΡΠΎΡΠΌΡΠ»ΠΈΡΠΎΠ²Π°Π½Π½ΡΡ ΠΈΠΌ ΠΏΡΠΎΠ±Π»Π΅ΠΌ ΡΡΠΎΡΠΌΡΠ»ΠΈΡΠΎΠ²Π°Π» ΡΠ΅Π΄ΡΠΌΡΡ ΠΏΡΠΎΠ±Π»Π΅ΠΌΡ: «ΠΡΠ»ΠΈ, - Π°Π»Π³Π΅Π±ΡΠ°ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠ΅ ΡΠΈΡΠ»ΠΎ, ΠΈ - Π°Π»Π³Π΅Π±ΡΠ°ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠ΅, Π½ΠΎ ΠΈΡΡΠ°ΡΠΈΠΎΠ½Π°Π»ΡΠ½ΠΎΠ΅, Π²Π΅ΡΠ½ΠΎ Π»ΠΈ, ΡΡΠΎ - ΡΡΠ°Π½ΡΡΠ΅Π½Π΄Π΅Π½ΡΠ½ΠΎΠ΅ ΡΠΈΡΠ»ΠΎ?» Π ΡΠ°ΡΡΠ½ΠΎΡΡΠΈ, ΡΠ²Π»ΡΠ΅ΡΡΡ Π»ΠΈ ΡΡΠ°Π½ΡΡΠ΅Π½Π΄Π΅Π½ΡΠ½ΡΠΌ ΡΠΈΡΠ»ΠΎ. ΠΡΠ° ΠΏΡΠΎΠ±Π»Π΅ΠΌΠ° Π±ΡΠ»Π° ΡΠ΅ΡΠ΅Π½Π° Π² 1934 Π³ΠΎΠ΄Ρ ΠΠ΅Π»ΡΡΠΎΠ½Π΄ΠΎΠΌ, ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΠΉ Π΄ΠΎΠΊΠ°Π·Π°Π», ΡΡΠΎ Π²ΡΠ΅ ΡΠ°ΠΊΠΈΠ΅ ΡΠΈΡΠ»Π° Π΄Π΅ΠΉΡΡΠ²ΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎ ΡΠ²Π»ΡΡΡΡΡ ΡΡΠ°Π½ΡΡΠ΅Π½Π΄Π΅Π½ΡΠ½ΡΠΌΠΈ.
3. Π§ΠΈΡΠ»ΠΎ Ρ
Π§ΠΈΡΠ»ΠΎ ΠΏΠΈ — ΠΎΠ΄Π½Π° ΠΈΠ· ΡΡΠ½Π΄Π°ΠΌΠ΅Π½ΡΠ°Π»ΡΠ½ΡΡ ΠΌΠ°ΡΠ΅ΠΌΠ°ΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΡ ΠΊΠΎΠ½ΡΡΠ°Π½Ρ, ΡΠ°Π²Π½Π°Ρ ΠΎΡΠ½ΠΎΡΠ΅Π½ΠΈΡ Π΄Π»ΠΈΠ½Ρ ΠΎΠΊΡΡΠΆΠ½ΠΎΡΡΠΈ ΠΊ Π΅Π΅ Π΄ΠΈΠ°ΠΌΠ΅ΡΡΡ Π² ΠΏΡΠΎΡΡΡΠ°Π½ΡΡΠ²Π΅ Ρ Π΅Π²ΠΊΠ»ΠΈΠ΄ΠΎΠ²ΠΎΠΉ (ΠΏΠ»ΠΎΡΠΊΠΎΠΉ) ΠΌΠ΅ΡΡΠΈΠΊΠΎΠΉ. ΠΠ°Π·Π²Π°Π½ΠΈΠ΅ ΡΠΈΡΠ»Π° ΠΏΡΠΎΠΈΡΡ ΠΎΠ΄ΠΈΡ ΠΎΡ Π³ΡΠ΅ΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠΉ Π±ΡΠΊΠ²Ρ «ΠΏΠΈ» (Ρ), ΠΊΠΎΡΠΎΡΠΎΠΉ ΠΎΠ½ΠΎ ΡΡΠ°Π΄ΠΈΡΠΈΠΎΠ½Π½ΠΎ ΠΎΠ±ΠΎΠ·Π½Π°ΡΠ°Π΅ΡΡΡ.
Π§ΠΈΡΠ»ΠΎ ΠΏΠΈ ΡΠ²Π»ΡΠ΅ΡΡΡ ΠΈΡΡΠ°ΡΠΈΠΎΠ½Π°Π»ΡΠ½ΡΠΌ, ΡΠΎ Π΅ΡΡΡ, Π½Π΅ ΠΌΠΎΠΆΠ΅Ρ Π±ΡΡΡ Π²ΡΡΠ°ΠΆΠ΅Π½ΠΎ ΠΊΠ°ΠΊ ΠΎΡΠ½ΠΎΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ Π΄Π²ΡΡ ΡΠ΅Π»ΡΡ ΡΠΈΡΠ΅Π» ΠΈ ΠΏΡΠ΅Π΄ΡΡΠ°Π²Π»ΡΠ΅ΡΡΡ Π±Π΅ΡΠΊΠΎΠ½Π΅ΡΠ½ΠΎΠΉ Π½Π΅ΠΏΠ΅ΡΠΈΠΎΠ΄ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠΉ Π΄Π΅ΡΡΡΠΈΡΠ½ΠΎΠΉ Π΄ΡΠΎΠ±ΡΡ. Π§ΠΈΡΠ»ΠΎ ΠΏΠΈ ΡΠ²Π»ΡΠ΅ΡΡΡ ΡΡΠ°Π½ΡΡΠ΅Π½Π΄Π΅Π½ΡΠ½ΡΠΌ, ΡΠΎ Π΅ΡΡΡ, Π½Π΅ ΡΠ²Π»ΡΠ΅ΡΡΡ ΠΊΠΎΡΠ½Π΅ΠΌ ΠΊΠ°ΠΊΠΎΠ³ΠΎ-Π»ΠΈΠ±ΠΎ ΠΏΠΎΠ»ΠΈΠ½ΠΎΠΌΠ° Ρ ΡΠ΅Π»ΡΠΌΠΈ ΠΊΠΎΡΡΡΠΈΡΠΈΠ΅Π½ΡΠ°ΠΌΠΈ.
Π’ΠΎΡΠ½ΠΎΠ΅ Π·Π½Π°ΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ ΡΠΈΡΠ»Π° ΠΏΠΈ Π½Π΅Π²ΠΎΠ·ΠΌΠΎΠΆΠ½ΠΎ Π·Π°ΠΏΠΈΡΠ°ΡΡ. ΠΠ° ΠΏΡΠΎΡΡΠΆΠ΅Π½ΠΈΠΈ Π²ΡΠ΅ΠΉ ΠΈΡΡΠΎΡΠΈΠΈ ΠΌΠ°ΡΠ΅ΠΌΠ°ΡΠΈΠΊΠΈ Π½Π΅ ΠΏΡΠ΅ΠΊΡΠ°ΡΠ°Π΅ΡΡΡ ΡΠ°Π±ΠΎΡΠ° ΠΏΠΎ ΡΡΠΎΡΠ½Π΅Π½ΠΈΡ Π·Π½Π°ΡΠ΅Π½ΠΈΡ ΡΠΈΡΠ»Π° ΠΏΠΈ. Π ΡΠΎΠΌ, Π½Π°ΡΠΊΠΎΠ»ΡΠΊΠΎ Π΄Π°Π»Π΅ΠΊΠΎ ΠΏΡΠΎΠ΄Π²ΠΈΠ½ΡΠ»ΠΈΡΡ ΠΌΠ°ΡΠ΅ΠΌΠ°ΡΠΈΠΊΠΈ, ΠΌΠΎΠΆΠ½ΠΎ ΡΡΠ΄ΠΈΡΡ ΠΏΠΎ ΠΊΠΎΠ»ΠΈΡΠ΅ΡΡΠ²Ρ Π΄Π΅ΡΡΡΠΈΡΠ½ΡΡ Π·Π½Π°ΠΊΠΎΠ² ΡΠΈΡΠ»Π° ΠΏΠΈ, ΠΊΠΎΡΠΎΡΠΎΠ΅ ΠΈΠΌ ΡΠ΄Π°Π»ΠΎΡΡ ΠΎΠΏΡΠ΅Π΄Π΅Π»ΠΈΡΡ.
Π§Π΅ΡΡΡΠ΅ ΡΡΡΡΡΠΈ Π»Π΅Ρ Π½Π°Π·Π°Π΄ Π½Π°Π΄Π΅ΠΆΠ½ΠΎ Π±ΡΠ»ΠΈ ΠΈΠ·Π²Π΅ΡΡΠ½Ρ Π²ΡΠ΅Π³ΠΎ Π΄Π²Π° ΠΏΠ΅ΡΠ²ΡΡ Π·Π½Π°ΠΊΠ° ΡΠΈΡΠ»Π° ΠΏΠΈ. Π Π½Π°ΡΠ°Π»Π΅ XXI Π²Π΅ΠΊΠ° Ρ ΠΏΠΎΠΌΠΎΡΡΡ ΠΌΠ½ΠΎΠ³ΠΎΠΏΡΠΎΡΠ΅ΡΡΠΎΡΠ½ΡΡ ΡΡΠΏΠ΅ΡΠΊΠΎΠΌΠΏΡΡΡΠ΅ΡΠΎΠ² ΠΎΠΏΡΠ΅Π΄Π΅Π»Π΅Π½ΠΎ Π±ΠΎΠ»Π΅Π΅ ΡΡΠΈΠ»Π»ΠΈΠΎΠ½Π° Π·Π½Π°ΠΊΠΎΠ² Π΄Π΅ΡΡΡΠΈΡΠ½ΠΎΠΉ Π·Π°ΠΏΠΈΡΠΈ ΡΠΈΠ»Π° ΠΏΠΈ. ΠΠΎ Π²ΡΠ΅ΠΉ ΡΡΠΎΠΉ ΠΎΠ³ΡΠΎΠΌΠ½ΠΎΠΉ ΠΏΠΎΡΠ»Π΅Π΄ΠΎΠ²Π°ΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎΡΡΠΈ ΡΠΈΡΡ Π½Π΅ Π²ΡΡΠ²Π»Π΅Π½ΠΎ Π½ΠΈΠΊΠ°ΠΊΠΎΠΉ Π·Π°ΠΊΠΎΠ½ΠΎΠΌΠ΅ΡΠ½ΠΎΡΡΠΈ, ΠΏΠΎΠ·Π²ΠΎΠ»ΡΡΡΠ΅ΠΉ Π½Π°Π΄Π΅ΠΆΠ½ΠΎ ΠΈΠ»ΠΈ Ρ ΠΎΡΡ Π±Ρ Π²Π΅ΡΠΎΡΡΠ½ΠΎΡΡΠ½ΠΎ ΠΏΡΠ΅Π΄ΡΠΊΠ°Π·ΡΠ²Π°ΡΡ Π΄Π°Π»ΡΠ½Π΅ΠΉΡΠΈΠ΅ Π·Π½Π°ΠΊΠΈ ΡΠΈΡΠ»Π° ΠΏΠΈ.
ΠΡΡΠΎΡΠΈΡ ΡΡΠΎΡΠ½Π΅Π½ΠΈΡ ΡΠΈΡΠ»Π° ΠΏΠΈ (Ρ)
25/8 = 3,125 — ΠΠ°Π²ΠΈΠ»ΠΎΠ½ΠΈΡ, Π½Π°ΡΠ°Π»ΠΎ XIX Π². Π΄ΠΎ Π½. Ρ.
256/81? 3,160 — ΠΠ³ΠΈΠΏΠ΅Ρ, Π΄ΠΎ 1850 Π³. Π΄ΠΎ Π½. Ρ. («ΠΠΎΡΠΊΠΎΠ²ΡΠΊΠΈΠΉ ΠΌΠ°ΡΠ΅ΠΌΠ°ΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠΉ ΠΏΠ°ΠΏΠΈΡΡΡ»)
339/108? 3,139 — ΠΠ½Π΄ΠΈΡ, IX Π². Π΄ΠΎ Π½. Ρ. («Π¨Π°ΡΠ°ΠΏΠ°ΡΡ Π°-Π±ΡΠ°Ρ ΠΌΠ°Π½Π°»)
223/71 (3,1408) < Ρ < 22/7 (3,1428) — ΠΡΡ ΠΈΠΌΠ΅Π΄, ΠΡΠ΅ΡΠΈΡ, 250 Π³. Π΄ΠΎ Π½. Ρ.
3,1416 — ΠΡ Π₯ΡΡΠΉ, ΠΠΈΡΠ°ΠΉ (ΡΠ°ΡΡΡΠ²ΠΎ ΠΡΠΉ), 263 Π³.
3,1 415 926 < Ρ < 3,1 415 927 — Π¦Π·Ρ Π§ΡΠ½ΡΠΆΠΈ, ΠΠΈΡΠ°ΠΉ, ΠΎΠΊ. 480 Π³.
3,14 159 265 359 — ΠΠ°Π΄Ρ Π°Π²Π° ΠΈΠ· Π‘Π°Π½Π³Π°ΠΌΠ°Π³ΡΠ°ΠΌΠ°, ΠΠ½Π΄ΠΈΡ, ΠΎΠΊΠΎΠ»ΠΎ 1400 Π³.
16 Π·Π½Π°ΠΊΠΎΠ² — ΠΠΆΠ΅ΠΌΡΠΈΠ΄ Π°Π»Ρ-ΠΠ°ΡΠΈ, ΠΠ΅ΡΡΠΈΡ, 1424 Π³.
35 Π·Π½Π°ΠΊΠΎΠ² — ΠΡΠ΄ΠΎΠ»ΡΡ Π²Π°Π½ Π¦Π΅ΠΉΠ»Π΅Π½, ΠΠΎΠ»Π»Π°Π½Π΄ΠΈΡ, ΠΎΠΊΠΎΠ»ΠΎ 1600 Π³. (ΠΏΠΎΡΡΠ°ΡΠΈΠ» Π±ΠΎΠ»ΡΡΡΡ ΡΠ°ΡΡΡ ΠΆΠΈΠ·Π½ΠΈ)
100 Π·Π½Π°ΠΊΠΎΠ² — ΠΠΆΠΎΠ½ ΠΡΡΠΈΠ½, ΠΠ½Π³Π»ΠΈΡ, 1706 Π³.
200 Π·Π½Π°ΠΊΠΎΠ² — ΠΠ°Ρ Π°ΡΠΈΠ°Ρ ΠΠ°Π·Π΅, ΠΠ΅ΡΠΌΠ°Π½ΠΈΡ, 1844 Π³. (2 ΠΌΠ΅ΡΡΡΠ° ΡΡΡΠ½ΠΎΠ³ΠΎ ΡΡΠ΅ΡΠ°)
527 Π·Π½Π°ΠΊΠΎΠ² — Π£ΠΈΠ»ΡΡΠΌ Π¨Π΅Π½ΠΊΡ, ΠΠ½Π³Π»ΠΈΡ, 1873 Π³. (15 Π»Π΅Ρ Π²ΡΡΠΈΡΠ»Π΅Π½ΠΈΠΉ)
2037 Π·Π½Π°ΠΊΠΎΠ² — ΠΠΆΠΎΠ½ ΡΠΎΠ½ ΠΠ΅ΠΉΠΌΠ°Π½, Π‘Π¨Π, 1949 Π³. (ENIAC, 70 ΡΠ°ΡΠΎΠ² ΡΡΠ΅ΡΠ°)
16 167 Π·Π½Π°ΠΊΠΎΠ² — Π€ΡΠ°Π½ΡΡΠ° ΠΠ΅Π½ΡΠΈ, Π€ΡΠ°Π½ΡΠΈΡ, 1959 Π³. (IBM 704, 4,3 ΡΠ°ΡΠ° ΡΡΠ΅ΡΠ°)
1 001 250 Π·Π½Π°ΠΊΠΎΠ² — ΠΠΆΠΈΠ½ ΠΠΈΠΉΡ ΠΈ ΠΠ°ΡΡΠΈΠ½ ΠΡΠΉΠ΅, Π€ΡΠ°Π½ΡΠΈΡ, 1973 Π³. (CDC 7600)
1 011 196 691 Π·Π½Π°ΠΊΠΎΠ² — Π±ΡΠ°ΡΡΡ Π§ΡΠ΄Π½ΠΎΠ²ΡΠΊΠΈΠ΅, Π‘Π¨Π, 1989 Π³. (IBM 3090, Π½Π° Π±Π°Π·Π΅ ΡΠΎΡΠΌΡΠ»Ρ Π‘. Π Π°ΠΌΠ°Π½ΡΠ΄ΠΆΠ°Π½Π°)
206 158 430 000 Π·Π½Π°ΠΊΠΎΠ² — Π―ΡΡΠΌΠ°ΡΠ° ΠΠ°Π½Π°Π΄Π°, Π―ΠΏΠΎΠ½ΠΈΡ, 1999 Π³.
1 241 100 000 000 Π·Π½Π°ΠΊΠΎΠ² — Π―ΡΡΠΌΠ°ΡΠ° ΠΠ°Π½Π°Π΄Π°, Π―ΠΏΠΎΠ½ΠΈΡ, 2002 Π³. (HITACHI SR8000/MPP, 64 ΠΏΡΠΎΡΠ΅ΡΡΠΎΡΠ°, 600 ΡΠ°ΡΠΎΠ² ΡΡΠ΅ΡΠ°)
10 000 000 000 050 Π·Π½Π°ΠΊΠΎΠ² — ΠΠ»Π΅ΠΊΡΠ°Π½Π΄Π΅Ρ ΠΠΈ ΠΈ Π‘ΠΈΠ½Π³Π΅ΡΡ ΠΠΎΠ½Π΄ΠΎ, Π―ΠΏΠΎΠ½ΠΈΡ, 16 ΠΎΠΊΡΡΠ±ΡΡ 2011 (Π΄Π΅ΡΠΊΡΠΎΠΏ 2? Intel Xeon X5680 @ 3,33 ΠΠΡ, 96 ΠΠ±Π°ΠΉΡ RAM, 30 HDD ΠΎΠ±ΡΠ΅ΠΉ Π΅ΠΌΠΊΠΎΡΡΡΡ 59 Π’Π±Π°ΠΉΡ, 191 Π΄Π΅Π½Ρ ΡΡΠ΅ΡΠ°) ΠΠΎΠ»ΡΠ΅Π±Π΅Π½ Π½Π΅ ΠΊΡΡΠ³ — Π²ΠΎΠ»ΡΠ΅Π±Π½ΠΎ ΠΠ ΡΠΈΡΠ»ΠΎ, ΠΠΈΡ ΡΠ²ΠΎΠ΄ΠΈΠ»ΠΎ Ρ ΡΠΌΠ° ΠΈ ΡΠ²ΠΎΠ΄ΠΈΡ ΠΎΠ½ΠΎ. ΠΡΠ΅ ΠΌΠ°ΡΠ΅ΡΠΈΡ — ΠΊΡΡΠ³, ΡΠ°Ρ, ΠΊΠΎΠ»Π΅ΡΠΎ, ΠΠ ΡΠΈΡΠ»ΠΎ-ΡΡΠΎ Π² ΠΌΠΈΡ ΡΡΠ°Π½ΡΡΠ΅Π½Π΄Π΅Π½ΡΠ½ΡΠΉ ΠΎΠΊΠ½ΠΎ. ΠΡΠΈΠΌΠ΅ΡΠ°Π½ΠΈΠ΅: ΠΠ½Π°ΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ ΡΠΈΡΠ»Π° «ΠΠ» ΠΈΠ·Π²Π΅ΡΡΠ½ΠΎ Ρ ΡΠΎΡΠ½ΠΎΡΡΡΡ Π΄ΠΎ 500 ΠΌΠΈΠ»Π»ΠΈΠ°ΡΠ΄ΠΎΠ² Π·Π½Π°ΠΊΠΎΠ², Π΅Π³ΠΎ ΠΏΠ΅ΡΠ²ΡΠ΅ ΡΠΈΡΡΡ — 3.1 415 926 535. Π Π½Π΅ΠΌ Π½Π΅Ρ Π½ΠΈ ΠΎΠ΄Π½ΠΎΠΉ ΡΠΈΠΊΠ»ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠΉ ΠΏΠΎΡΠ»Π΅Π΄ΠΎΠ²Π°ΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎΡΡΠΈ ΠΈ Π½ΠΈΠΊΠΎΠ³Π΄Π° Π½Π΅ Π±ΡΠ΄Π΅Ρ, ΡΠΊΠΎΠ»ΡΠΊΠΎ Π±Ρ Π΅ΡΠ΅ Π·Π½Π°ΠΊΠΎΠ² Π½ΠΈ Π²ΡΡΠΈΡΠ»ΠΈΠ»ΠΈ.
1. ΠΠ΅Π»ΡΡΠΎΠ½Π΄ Π. Π. Π’ΡΠ°Π½ΡΡΠ΅Π½Π΄Π΅Π½ΡΠ½ΡΠ΅ ΠΈ Π°Π»Π³Π΅Π±ΡΠ°ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠ΅ ΡΠΈΡΠ»Π°, Π., 1952.
2. www.vokrugsveta.ru — ΡΡΠ°ΡΡΡ ΠΏΡΠΎΡΠ΅ΡΡΠΎΡΠ° ΠΠΈΡΠ°Π»ΠΈΡ Π¦Π΅Π»ΠΈΡΠ΅Π²Π° «ΠΡΠ΅ Π΅ΡΡΡ ΡΠΈΡΠ»ΠΎ?» Π² ΠΆΡΡΠ½Π°Π»Π΅ «ΠΠΎΠΊΡΡΠ³ ΡΠ²Π΅ΡΠ°» № 9 (2816) Π·Π° ΡΠ΅Π½ΡΡΠ±ΡΡ 2008 Π³.
3. lenta.ru — ΡΠΎΠΎΠ±ΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ Π½Π° ΡΠ°ΠΉΡΠ΅ ΠΠ΅Π½ΡΠ°.ΡΡ «Ρ Π²ΡΡΠΈΡΠ»ΠΈΠ»ΠΈ Ρ ΡΠΎΡΠ½ΠΎΡΡΡΡ Π΄ΠΎ 10 ΡΡΠΈΠ»Π»ΠΈΠΎΠ½ΠΎΠ² Π·Π½Π°ΠΊΠΎΠ²» ΠΎΡ 20.10.2011.
4. numberworld.org — ΡΠ°ΠΉΡ Π°Π²ΡΠΎΡΠΎΠ² ΡΠ°ΡΡΠ΅ΡΠ° 10 ΡΡΠΈΠ»Π»ΠΈΠΎΠ½ΠΎΠ² Π·Π½Π°ΠΊΠΎΠ² ΡΠΈΡΠ»Π° Ρ.
5. Π. Π. Π‘ΠΏΡΠΈΠ½Π΄ΠΆΡΠΊ, «ΠΡΡΠ°ΡΠΈΠΎΠ½Π°Π»ΡΠ½ΠΎΡΡΡ Π·Π½Π°ΡΠ΅Π½ΠΈΠΉ Π½Π΅ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΡ ΡΡΠ°Π½ΡΡΠ΅Π½Π΄Π΅Π½ΡΠ½ΡΡ ΡΡΠ½ΠΊΡΠΈΠΉ», ΠΠ·Π². ΠΠ Π‘Π‘Π‘Π . Π‘Π΅Ρ. ΠΌΠ°ΡΠ΅ΠΌ., (1968).