ΠΠ±ΡΠ°Π·ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΠ΅ ΠΎΠΊΡΠΈΠ΄Π° Π°Π·ΠΎΡΠ° Π² ΠΎΡΠ³Π°Π½ΠΈΠ·ΠΌΠ΅
ΠΠΎΠ·ΡΠ°ΡΡ: NO ΠΈ Π½ΠΈ ΠΎΠ΄Π½ΠΎ Π΄ΡΡΠ³ΠΎΠ΅ Π²Π΅ΡΠ΅ΡΡΠ²ΠΎ Π½Π΅ ΠΌΠΎΠ³ΡΡ ΠΎΡΡΠ°Π½ΠΎΠ²ΠΈΡΡ ΡΡΠ°ΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅. ΠΠΊΡΠΈΠ΄ Π°Π·ΠΎΡΠ° ΠΌΠΎΠΆΠ΅Ρ ΡΡΡΠ΅ΠΊΡΠΈΠ²Π½ΠΎ ΠΏΡΠ΅ΠΏΡΡΡΡΠ²ΠΎΠ²Π°ΡΡ ΡΡΠΎΠΌΠ±ΠΎΠ·Ρ ΠΊΡΠΎΠ²Π΅Π½ΠΎΡΠ½ΡΡ ΡΠΎΡΡΠ΄ΠΎΠ². ΠΡΠΎΠΌΠ΅ ΡΡΠΎΠ³ΠΎ NO ΡΡΠΊΠΎΡΡΠ΅Ρ Π·Π°ΠΆΠΈΠ²Π»Π΅Π½ΠΈΠ΅ ΡΠ°Π½ ΠΈ Π²ΠΎΡΡΡΠ°Π½ΠΎΠ²Π»Π΅Π½ΠΈΠ΅ ΠΏΠΎΡΠ»Π΅ Ρ ΠΈΡΡΡΠ³ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΡ ΠΎΠΏΠ΅ΡΠ°ΡΠΈΠΉ. ΠΡΠ»ΠΎ ΠΏΠΎΠ»ΡΡΠ΅Π½ΠΎ ΡΠ±Π΅Π΄ΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎΠ΅ Π΄ΠΎΠΊΠ°Π·Π°ΡΠ΅Π»ΡΡΡΠ²ΠΎ ΡΠΎΠ³ΠΎ, ΡΡΠΎ NO Π·Π°ΡΠΈΡΠ°Π΅Ρ ΠΏΠ΅ΡΠ΅Π½Ρ ΠΈ ΡΡΡΠ΅ΠΊΡΠΈΠ²Π½ΠΎ ΡΠΊΡΠ΅ΠΏΠ»ΡΠ΅Ρ ΠΈΠΌΠΌΡΠ½Π½ΡΡ ΡΠΈΡΡΠ΅ΠΌΡ. ΠΡΠ΅ ΡΡΠΎ ΡΠΊΠ°Π·ΡΠ²Π°Π΅Ρ Π½Π° ΡΠΎ, ΡΡΠΎ NO Π²Π»ΠΈΡΠ΅Ρ Π½Π° ΠΏΡΠΎΠ΄Π»Π΅Π½ΠΈΠ΅ ΠΆΠΈΠ·Π½ΠΈ… Π§ΠΈΡΠ°ΡΡ Π΅ΡΡ >
ΠΠ±ΡΠ°Π·ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΠ΅ ΠΎΠΊΡΠΈΠ΄Π° Π°Π·ΠΎΡΠ° Π² ΠΎΡΠ³Π°Π½ΠΈΠ·ΠΌΠ΅ (ΡΠ΅ΡΠ΅ΡΠ°Ρ, ΠΊΡΡΡΠΎΠ²Π°Ρ, Π΄ΠΈΠΏΠ»ΠΎΠΌ, ΠΊΠΎΠ½ΡΡΠΎΠ»ΡΠ½Π°Ρ)
Π ΠΎΡΠ³Π°Π½ΠΈΠ·ΠΌΠ΅ ΡΠ΅Π»ΠΎΠ²Π΅ΠΊΠ° ΠΏΡΠΈΠΌΠ΅ΡΠ½ΠΎ 20 Π°ΠΌΠΈΠ½ΠΎΠΊΠΈΡΠ»ΠΎΡ. ΠΠ· Π½ΠΈΡ l-Π°ΡΠ³ΠΈΠ½ΠΈΠ½ ΠΈ ΠΌΠΎΠ»Π΅ΠΊΡΠ»ΡΡΠ½ΡΠΉ ΠΊΠΈΡΠ»ΠΎΡΠΎΠ΄ ΠΎΠ±ΡΠ°Π·ΠΎΠ²ΡΠ²Π°ΡΡ no. L-Π°ΡΠ³ΠΈΠ½ΠΈΠ½ ΡΠ²Π»ΡΠ΅ΡΡΡ Π΅Π΄ΠΈΠ½ΡΡΠ²Π΅Π½Π½ΡΠΌ Π΄ΠΎΠ½ΠΎΡΠΎΠΌ no. ΠΠΎΠ»ΡΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ ΠΏΠΈΡΠ°ΡΠ΅Π»ΡΠ½ΡΡ Π²Π΅ΡΠ΅ΡΡΠ² ΠΎΡΠ΅Π½Ρ Π²Π°ΠΆΠ½ΠΎ. L-Π°ΡΠ³ΠΈΠ½ΠΈΠ½ ΠΏΠΎΠ»ΡΡΠ°ΡΡ Π½Π°ΠΏΡΠΈΠΌΠ΅Ρ ΠΈΠ· ΠΎΡΠ΅Ρ ΠΎΠ² ΠΈΠ»ΠΈ ΡΠΈΡΠ°. ΠΠΎΠΏΠΎΠ»Π½ΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎ ΠΊ ΡΡΠΎΠΌΡ Π½Π°ΠΌ Π½Π΅ΠΎΠ±Ρ ΠΎΠ΄ΠΈΠΌΡ ΡΠΎΠ»ΠΈΠ΅Π²Π°Ρ ΠΊΠΈΡΠ»ΠΎΡΠ°, ΠΌΠ°Π³Π½Π΅Π·ΠΈΠΉ ΠΈ Π²Π΅ΡΠ΅ΡΡΠ²ΠΎ ΠΏΠΎ ΠΈΠΌΠ΅Π½ΠΈ ΡΠ΅ΡΡΠ°Π³ΠΈΠ΄ΡΠΎ-Π±ΠΈΠΎΠΏΡΠ΅ΡΠΈΠ½. ΠΠ»Ρ ΠΎΠ±ΡΠ°Π·ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΡ no ΡΠ°ΠΊΠΆΠ΅ Π½Π΅ΠΎΠ±Ρ ΠΎΠ΄ΠΈΠΌΠ° ΡΠΈΠ½ΡΠ°Π·Π° ΠΎΠΊΡΠΈΠ΄Π° Π°Π·ΠΎΡΠ° (nos).
Π 1988 Π³ΠΎΠ΄Ρ ΠΎΡΠΊΡΡΠ»ΠΈ, ΡΡΠΎ ΡΠ½Π΄ΠΎΡΠ΅Π»ΠΈΠ°Π»ΡΠ½ΡΠΉ ΡΠ°ΠΊΡΠΎΡ ΡΠ°ΡΡΠ»Π°Π±Π»Π΅Π½ΠΈΡ ΡΠΎΡΡΠ΄ΠΎΠ² (edrf, endotheloum-derived relaxing factor) ΠΈ Π΅ΡΡΡ ΠΎΠΊΡΠΈΠ΄ Π°Π·ΠΎΡΠ°. Π ΡΠ΅Π·ΡΠ»ΡΡΠ°ΡΠ΅ ΡΡΠΎΠ³ΠΎ ΠΌΠ½ΠΎΠ³ΠΎΠΊΡΠ°ΡΠ½ΠΎ ΠΈΠ·ΡΡΠ°Π»ΠΈ ΠΎΠΊΡΠΈΠ΄ Π°Π·ΠΎΡΠ° Π² ΡΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ ΡΠ»Π΅Π΄ΡΡΡΠΈΡ Π΄Π΅ΡΡΡΠΈΠ»Π΅ΡΠΈΠΉ. ΠΡΠΊΡΡΠ»ΠΈ, ΡΡΠΎ ΠΎΠΊΡΠΈΠ΄ Π°Π·ΠΎΡΠ° ΠΎΠ±ΡΠ°Π·ΡΠ΅ΡΡΡ Π² ΠΌΠΎΠ·Π³Π΅, Π½Π΅ΡΠ²Π½ΡΡ ΠΎΠΊΠΎΠ½ΡΠ°Π½ΠΈΡΡ , ΠΌΡΡΡΠ°Ρ , ΠΊΡΠΎΠ²Π΅Π½ΠΎΡΠ½ΡΡ ΡΠΎΡΡΠ΄Π°Ρ , Π»ΠΈΠΌΡΠ°ΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΡ ΡΠΎΡΡΠ΄Π°Ρ , ΠΊΠΎΡΡΡΡ , ΠΌΠ°ΠΊΡΠΎΡΠ°Π³Π°Ρ , ΡΠΏΠΈΠ΄Π΅ΡΠΌΠΈΡΠ΅ ΠΈ ΠΊΡΠ°ΡΠ½ΡΡ ΠΊΡΠΎΠ²ΡΠ½ΡΡ ΠΊΠ»Π΅ΡΠΊΠ°Ρ .
No ΡΠ²ΠΎΠ±ΠΎΠ΄Π½ΠΎ ΠΏΡΠΈΡΡΡΡΡΠ²ΡΠ΅Ρ Π² ΠΎΡΠ³Π°Π½ΠΈΠ·ΠΌΠ΅ ΡΠΎΠ»ΡΠΊΠΎ 1−2 ΡΠ΅ΠΊΡΠ½Π΄Ρ ΠΈ Π±ΡΡΡΡΠΎ ΡΠ²ΡΠ·ΡΠ²Π°Π΅Ρ ΡΠ΅Π±Ρ Ρ ΠΏΡΠΎΡΠ΅ΠΈΠ½Π°ΠΌΠΈ ΠΈ ΠΏΠ΅ΠΏΡΠΈΠ΄Π°ΠΌΠΈ. Π’Π°ΠΊΠΈΠΌ ΠΎΠ±ΡΠ°Π·ΠΎΠΌ 'Π°ΠΊΡΠΈΠ²ΠΈΠ·ΠΈΡΠΎΠ²Π°Π½Π½ΡΠ΅' ΠΏΡΠΎΡΠ΅ΠΈΠ½Ρ ΠΌΠΎΠ³ΡΡ Π΄Π΅ΠΉΡΡΠ²ΠΎΠ²Π°ΡΡ Π΄ΠΎ 6 ΡΠ°ΡΠΎΠ². ΠΠΈΡΠ½ΠΈΠΉ ΠΎΠΊΡΠΈΠ΄ Π°Π·ΠΎΡΠ° Π±ΡΡΡΡΠΎ ΠΏΡΠ΅ΠΎΠ±ΡΠ°Π·ΠΎΠ²ΡΠ²Π°Π΅ΡΡΡ Π² Π½ΠΈΡΡΠ°ΡΡ ΠΈ Π½ΠΈΡΡΠΈΡΡ.
ΠΠΊΡΠΈΠ΄ Π°Π·ΠΎΡΠ° ΠΈ Π·Π΄ΠΎΡΠΎΠ²ΡΠ΅
ΠΡΠΎΠ²Π΅Π½ΠΎΡΠ½ΡΠ΅ ΡΠΎΡΡΠ΄Ρ: NO ΡΠ΅Π³ΡΠ»ΠΈΡΡΠ΅Ρ ΡΠ°ΡΡΠΈΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ ΠΊΡΠΎΠ²Π΅Π½ΠΎΡΠ½ΡΡ ΡΠΎΡΡΠ΄ΠΎΠ² Ρ. Π΅. Π²Π°Π·ΠΎΠ΄ΠΈΠ»Π°ΡΠΈΡ. Π£ ΠΎΠΊΡΠΈΠ΄Π° Π°Π·ΠΎΡΠ° Π² ΡΡΠΎΠΌ Π²Π°ΠΆΠ½Π΅ΠΉΡΠ°Ρ ΡΠΎΠ»Ρ — ΡΠ΅Π³ΡΠ»ΠΈΡΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΠ΅ ΡΠΈΡΡΠΎΠ»ΡΠ½ΠΎΠ³ΠΎ Π΄Π°Π²Π»Π΅Π½ΠΈΡ ΠΈ ΠΊΡΠΎΠ²Π΅Π½ΠΎΡΠ½ΡΡ ΡΠΎΡΡΠ΄ΠΎΠ². NO ΡΠ°ΠΊΠΆΠ΅ ΡΠ΅Π³ΡΠ»ΠΈΡΡΠ΅Ρ Π³Π»ΠΎΠΌΠ΅ΡΡΠ»ΡΡΠ½ΠΎΠ΅ ΠΈ ΠΌΠ΅Π΄ΡΠ»Π»ΡΡΠ½ΠΎΠ΅ ΠΊΡΠΎΠ²ΠΎΡΠ½Π°Π±ΠΆΠ΅Π½ΠΈΠ΅ ΠΈ ΡΠ½ΠΈΠΌΠ°Π΅Ρ Π½Π°ΠΏΡΡΠΆΠ΅Π½ΠΈΠ΅ Ρ Π½ΠΈΠΆΠ½ΠΈΡ ΠΌΠΎΡΠ΅Π²ΡΡ ΠΏΡΡΠ΅ΠΉ. ΠΡΠΈ ΠΏΠΎΠΌΠΎΡΠΈ NO Π² ΠΎΡΠ³Π°Π½ΠΈΠ·ΠΌΠ΅ ΠΎΠ±ΡΠ°Π·ΡΡΡΡΡ Π½ΠΎΠ²ΡΠ΅ ΠΊΡΠΎΠ²Π΅Π½ΠΎΡΠ½ΡΠ΅ ΡΠΎΡΡΠ΄Ρ (Π°Π½Π³ΠΈΠΎΠ³Π΅Π½Π΅Π·). Π‘ ΠΏΠΎΠΌΠΎΡΡΡ NO ΡΠ»ΡΡΡΠ΅Π½Π½ΠΎΠ΅ ΠΊΡΠΎΠ²ΠΎΡΠ½Π°Π±ΠΆΠ΅Π½ΠΈΠ΅ Π΄Π΅ΠΉΡΡΠ²ΡΠ΅Ρ ΡΠ»Π΅Π΄ΡΡΡΠΈΠΌ ΠΎΠ±ΡΠ°Π·ΠΎΠΌ:
- — Π·Π°ΠΆΠΈΠ²Π»ΡΠ΅Ρ ΡΠ°Π½Ρ
- — Π²ΠΎΡΡΡΠ°Π½Π°Π²Π»ΠΈΠ²Π°Π΅Ρ ΠΏΠΎΡΠ΅ΡΡΠ½Π½ΡΡ ΡΡΠ²ΡΡΠ²ΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎΡΡΡ
- — ΠΏΠΎΠΌΠΎΠ³Π°Π΅Ρ ΡΠΌΡΠ³ΡΠΈΡΡ Π±ΠΎΠ»Ρ
- — ΡΡΠΊΠΎΡΡΠ΅Ρ ΡΡΠ°ΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ ΠΏΠ΅ΡΠ΅Π»ΠΎΠΌΠΎΠ²
- — Π½ΠΎΡΠΌΠ°Π»ΠΈΠ·ΡΠ΅Ρ Π΄Π°Π²Π»Π΅Π½ΠΈΠ΅
- — ΡΠ»ΡΡΡΠ°Π΅Ρ ΠΊΡΠΎΠ²ΠΎΡΠ½Π°Π±ΠΆΠ΅Π½ΠΈΠ΅ ΠΊΠ°ΠΏΠΈΠ»Π»ΡΡΠΎΠ² (ΠΏΠΈΡΠ°Π½ΠΈΠ΅ ΡΠΊΠ°Π½Π΅ΠΉ)
- — ΡΡΠΈΠ»ΠΈΠ²Π°Π΅Ρ Π΄Π΅ΠΉΡΡΠ²ΠΈΠ΅ Π°Π½ΡΠΈΠ±ΠΈΠΎΡΠΈΠΊΡΠΌΠΎΠ²
- — ΡΠΊΡΠ΅ΠΏΠ»ΡΠ΅Ρ ΠΈΠΌΡΠ½Π½ΡΡ ΡΠΈΡΡΠ΅ΠΌΡ (ΡΠ²Π΅Π»ΠΈΡΠΈΠ²Π°Π΅Ρ ΠΊΠΎΠ»ΠΈΡΠ΅ΡΡΠ²ΠΎ T-ΠΊΠ»Π΅ΡΠΎΠΊ)
Π₯ΠΎΠ»Π΅ΡΡΠ΅ΡΠΈΠ½: Π£Π²Π΅Π»ΠΈΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ ΠΊΠΎΠ»ΠΈΡΠ΅ΡΡΠ²Π° ΠΎΠΊΡΠΈΠ΄Π° Π°Π·ΠΎΡΠ° ΡΠΌΠ΅Π½ΡΡΠ°Π΅Ρ Π²ΡΠ΅Π΄Π½ΠΎΠ΅ Π²Π»ΠΈΡΠ½ΠΈΠ΅ Ρ ΠΎΠ»Π΅ΡΡΠ΅ΡΠΈΠ½Π°. ΠΠ΅Ρ Π²Π°ΡΠΊΠ° NO Π²ΡΠ·ΡΠ²Π°Π΅Ρ Π½Π΅ΡΠΏΠΎΡΠΎΠ±Π½ΠΎΡΡΡ ΠΊΡΠΎΠ²Π΅Π½ΠΎΡΠ½ΡΡ ΡΠΎΡΡΠ΄ΠΎΠ² ΠΊ ΡΠ°ΡΡΠΈΡΠ΅Π½ΠΈΡ Π² Π½Π°ΠΏΡΡΠΆΠ΅Π½Π½ΡΡ ΡΠΈΡΡΠ°ΡΠΈΡΡ . Π’Π°ΠΊΠΎΠ΅ ΠΆΠ΅ ΡΠ²Π»Π΅Π½ΠΈΠ΅ Π½Π°Π±Π»ΡΠ΄Π°Π΅ΡΡΡ Ρ Π»ΡΠ΄Π΅ΠΉ, Ρ ΠΊΠΎΠ³ΠΎ Π·Π°ΠΌΠ΅ΡΠ½ΠΎ ΠΏΡΠ΅Π²ΡΡΠ΅Π½ ΡΡΠΎΠ²Π΅Π½Ρ Ρ ΠΎΠ»Π΅ΡΡΠ΅ΡΠΈΠ½Π°.
Π¦Π΅Π½ΡΡΠ°Π»ΡΠ½Π°Ρ Π½Π΅ΡΠ²Π½Π°Ρ ΡΠΈΡΡΠ΅ΠΌΠ°: Π£Π²Π΅Π»ΠΈΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ ΠΊΠΎΠ»ΠΈΡΠ΅ΡΡΠ²Π° ΠΎΠΊΡΠΈΠ΄Π° Π°Π·ΠΎΡΠ° Π² ΠΊΠ»Π΅ΡΠΊΠ°Ρ ΠΏΡΠΈΠ²ΠΎΠ΄ΠΈΡ ΠΊ ΠΏΡΠΎΠ΄Π»Π΅Π½ΠΈΡ ΠΆΠΈΠ·Π½ΠΈ ΠΊΠ»Π΅ΡΠΊΠΈ. ΠΡΠΎ ΠΌΠΎΠΆΠ½ΠΎ ΠΈΡΠΏΠΎΠ»ΡΠ·ΠΎΠ²Π°ΡΡ ΠΏΡΠΈ Π½Π΅ΠΎΠ΄Π΅Π³Π΅Π½Π΅ΡΠ°ΡΠΈΠ²Π½ΡΡ Π±ΠΎΠ»Π΅Π·Π½ΡΡ , ΠΊΠΎΠ³Π΄Π° ΠΊΠ»Π΅ΡΠΊΠΈ ΠΏΡΠ΅ΠΆΠ΄Π΅Π²ΡΠ΅ΠΌΠ΅Π½Π½ΠΎ ΡΠΌΠΈΡΠ°ΡΡ. Π’Π°ΠΊΠΈΠΌΠΈ Π±ΠΎΠ»Π΅Π·Π½ΡΠΌΠΈ ΡΠ²Π»ΡΡΡΡΡ Π±ΠΎΠ»Π΅Π·Π½Ρ ΠΠ°ΡΠΊΠΈΠ½ΡΠΎΠ½Π° ΠΈ Π±ΠΎΠ»Π΅Π·Π½Ρ ΠΠ»ΡΡΠ³Π΅ΠΉΠΌΠ΅ΡΠ°.
ΠΠΏΡΡ ΠΎΠ»ΠΈ ΠΈ ΡΠ°ΠΊ: ΠΠ½ΡΠΈΠΎΠΊΡΠΈΠ΄Π°Π½ΡΡ Π·Π°ΡΠΈΡΠ°ΡΡ ΠΊΠ»Π΅ΡΠΊΠΈ. ΠΡΠ»ΠΈ ΠΏΡΠΎΠΏΠ°Π΄Π°Π΅Ρ Π·Π°ΡΠΈΡΠ° Π°Π½ΡΠΈΠΎΠΊΡΠΈΠ΄Π°Π½ΡΠΎΠ², ΡΠΎ ΠΆΠΈΠ·Π½Ρ ΠΊΠ»Π΅ΡΠΊΠΈ Π·Π°Π²ΠΈΡΠΈΡ ΠΎΡ NO. ΠΡΠ»ΠΈ NO ΠΏΠΎΠΊΠΈΠ΄Π°Π΅Ρ ΠΊΠ»Π΅ΡΠΊΡ, ΡΠΎ ΠΊΠ»Π΅ΡΠΊΠ° ΡΠΌΠΈΡΠ°Π΅Ρ. Π£Ρ ΠΎΠ΄ NO ΠΈΠ· ΠΊΠ»Π΅ΡΠΎΠΊ ΠΏΡΠΈΠ²Π΅ΡΡΡΠ²ΡΠ΅ΡΡΡ ΠΏΠ°ΡΠΎΠ³Π΅Π½Π½ΡΠΌΠΈ ΠΈ ΠΎΠΏΡΡ ΠΎΠ»Π΅Π²ΡΠΌΠΈ ΠΊΠ»Π΅ΡΠΊΠ°ΠΌΠΈ. ΠΡΠ»ΠΈ ΠΈΠ· ΠΎΠΏΡΡ ΠΎΠ»Π΅Π²ΡΡ ΠΊΠ»Π΅ΡΠΎΠΊ ΡΡ ΠΎΠ΄ΠΈΡ ΠΌΠ½ΠΎΠ³ΠΎ NO, ΡΠΎ ΠΌΠ°ΠΊΡΠΎΡΠ°Π³ΠΈ ΡΠ½ΠΈΡΡΠΎΠΆΠ°ΡΡ ΠΎΠΏΡΡ ΠΎΠ»Π΅Π²ΡΠ΅ ΠΊΠ»Π΅ΡΠΊΠΈ. Π‘ΠΎΠ·Π΄Π°Π½Π½ΡΠΉ ΠΎΡ iNOS ΠΎΠΊΡΠΈΠ΄ Π°Π·ΠΎΡΠ° ΠΌΠΎΠΆΠ΅Ρ ΠΏΠΎΠΌΠ΅ΡΠ°ΡΡ ΡΠΎΡΡΡ ΠΎΠΏΡΡ ΠΎΠ»ΠΈ. (Weiming Xu, Lizhi Liu, and Ian G. Charles, Microencapsulated iNOS-expressing cells cause tumor suppression in mice, FASEB J, 16, 213−215(2002)).
ΠΠΊΡΠΈΠ΄ Π°Π·ΠΎΡΠ° ΠΌΠΎΠΆΠ΅Ρ ΠΏΡΠ΅ΠΏΡΡΡΡΠ²ΠΎΠ²Π°ΡΡ Π½Π΅ΠΎΠΏΠ»Π°Π·ΠΈΠΈ ΠΈ ΡΠ°ΠΊΡ ΠΆΠ΅Π»ΡΠ΄ΠΊΠ°. (Chinthalapally V. Rao, Nitric oxide signaling in colon cancer chemoprevention, Mutation Research 2004 555: 107−119 Review).
ΠΠΎΡΡΠΈ: ΠΠ΅ΡΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎΡΡΡ ΠΊΠ»Π΅ΡΠΎΠΊ ΠΊΠΎΡΡΠ½ΠΎΠΉ ΡΠΊΠ°Π½ΠΈ — ΠΎΡΡΠ΅ΠΎΠ±Π»Π°ΡΡΠΎΠ² — ΡΡΠΈΠΌΡΠ»ΠΈΡΡΠ΅Ρ ΠΎΠΊΡΠΈΠ΄ Π°Π·ΠΎΡΠ° ΠΈ ΡΠ΅ΠΌ ΡΠ°ΠΌΠ°ΠΌ ΡΠΎΠ·Π΄Π°Π΅Ρ Π½ΠΎΠ²ΡΡ ΠΊΠΎΡΡΠ½ΡΡ ΡΠΊΠ°Π½Ρ. Π‘ Π΄ΡΡΠ³ΠΎΠΉ ΡΡΠΎΡΠΎΠ½Ρ NO ΠΏΡΠ΅ΠΏΡΡΡΡΠ²ΡΠ΅Ρ Π°ΠΊΡΠΈΠ²Π½ΠΎΡΡΠΈ ΠΎΡΡΠ΅ΠΎΠΊΠ»Π°ΡΡΠΎΠ², ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΠ΅ ΡΠ°Π·ΡΡΡΠ°ΡΡ ΠΊΠΎΡΡΠ½ΡΡ ΡΠΊΠ°Π½Ρ. NO Π·Π°Π±ΠΎΡΠΈΡΡΡ ΠΎΠ± ΠΎΠ±ΠΌΠ΅Π½Π΅ Π²Π΅ΡΠ΅ΡΡΠ² ΠΊΠΎΡΡΠΈ ΡΠ°ΠΊ, ΡΡΠΎΠ± ΡΠΎΠ·Π΄Π°Π½ΠΈΠ΅ ΠΊΠΎΡΡΠΈ Π±ΡΠ»ΠΎ Π±ΡΡΡΡΠ΅Π΅ Π΅Π΅ ΡΠ°Π·ΡΡΡΠ΅Π½ΠΈΡ. Π’Π°ΠΊΠΈΠΌ ΠΎΠ±ΡΠ°Π·ΠΎΠΌ Π΄ΠΎΡΡΠ°ΡΠΎΡΠ½ΠΎΠ΅ Π½Π°Π»ΠΈΡΠΈΠ΅ ΠΎΠΊΡΠΈΠ΄Π° Π°Π·ΠΎΡΠ° Π²Π΅Π΄Π΅Ρ ΠΊ Π±ΡΡΡΡΠΎΠΌΡ Π²ΡΠ·Π΄ΠΎΡΠΎΠ²Π»Π΅Π½ΠΈΡ.
ΠΠΎΠ΄ΡΠΎΡΡΡ: ΠΡΠΎΠ²ΠΎΠΎΠ±ΡΠ°ΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ ΠΈ Π½Π΅ΡΠ²Π½ΡΠ΅ ΠΈΠΌΠΏΡΠ»ΡΡΡ Π±ΡΡΡΡΡΠ΅. ΠΠΎΠ±Π°Π²Π»Π΅Π½ΠΈΠ΅ ΠΌΠ°Π»Π΅Π½ΡΠΊΠΎΠ³ΠΎ ΠΊΠΎΠ»ΠΈΡΠ΅ΡΡΠ²Π° NO ΡΠ»ΡΡΡΠ°Π΅Ρ ΡΠ°ΡΡΠΈΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ ΠΊΡΠΎΠ²Π΅Π½ΠΎΡΠ½ΡΡ ΡΠΎΡΡΠ΄ΠΎΠ² (ΡΠ΅Π³ΡΠ»ΠΈΡΡΠ΅Ρ ΡΠΎΠ½ΡΡ ΠΊΡΠΎΠ²Π΅Π½ΠΎΡΠ½ΡΡ ΡΠΎΡΡΠ΄ΠΎΠ²) ΠΈ ΠΏΡΠΈΠΏΠΎΠ΄Π½ΠΈΠΌΠ°Π΅Ρ ΡΡΠ²ΡΡΠ²ΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎΡΡΡ (NO ΡΠ²Π»ΡΠ΅ΡΡΡ Π½Π΅Π²ΡΠΎΡΡΠ°Π½ΡΠΌΠΈΡΡΠ΅ΡΠΎΠΌ).
ΠΠΎΠ·ΡΠ°ΡΡ: NO ΠΈ Π½ΠΈ ΠΎΠ΄Π½ΠΎ Π΄ΡΡΠ³ΠΎΠ΅ Π²Π΅ΡΠ΅ΡΡΠ²ΠΎ Π½Π΅ ΠΌΠΎΠ³ΡΡ ΠΎΡΡΠ°Π½ΠΎΠ²ΠΈΡΡ ΡΡΠ°ΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅. ΠΠΊΡΠΈΠ΄ Π°Π·ΠΎΡΠ° ΠΌΠΎΠΆΠ΅Ρ ΡΡΡΠ΅ΠΊΡΠΈΠ²Π½ΠΎ ΠΏΡΠ΅ΠΏΡΡΡΡΠ²ΠΎΠ²Π°ΡΡ ΡΡΠΎΠΌΠ±ΠΎΠ·Ρ ΠΊΡΠΎΠ²Π΅Π½ΠΎΡΠ½ΡΡ ΡΠΎΡΡΠ΄ΠΎΠ². ΠΡΠΎΠΌΠ΅ ΡΡΠΎΠ³ΠΎ NO ΡΡΠΊΠΎΡΡΠ΅Ρ Π·Π°ΠΆΠΈΠ²Π»Π΅Π½ΠΈΠ΅ ΡΠ°Π½ ΠΈ Π²ΠΎΡΡΡΠ°Π½ΠΎΠ²Π»Π΅Π½ΠΈΠ΅ ΠΏΠΎΡΠ»Π΅ Ρ ΠΈΡΡΡΠ³ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΡ ΠΎΠΏΠ΅ΡΠ°ΡΠΈΠΉ. ΠΡΠ»ΠΎ ΠΏΠΎΠ»ΡΡΠ΅Π½ΠΎ ΡΠ±Π΅Π΄ΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎΠ΅ Π΄ΠΎΠΊΠ°Π·Π°ΡΠ΅Π»ΡΡΡΠ²ΠΎ ΡΠΎΠ³ΠΎ, ΡΡΠΎ NO Π·Π°ΡΠΈΡΠ°Π΅Ρ ΠΏΠ΅ΡΠ΅Π½Ρ ΠΈ ΡΡΡΠ΅ΠΊΡΠΈΠ²Π½ΠΎ ΡΠΊΡΠ΅ΠΏΠ»ΡΠ΅Ρ ΠΈΠΌΠΌΡΠ½Π½ΡΡ ΡΠΈΡΡΠ΅ΠΌΡ. ΠΡΠ΅ ΡΡΠΎ ΡΠΊΠ°Π·ΡΠ²Π°Π΅Ρ Π½Π° ΡΠΎ, ΡΡΠΎ NO Π²Π»ΠΈΡΠ΅Ρ Π½Π° ΠΏΡΠΎΠ΄Π»Π΅Π½ΠΈΠ΅ ΠΆΠΈΠ·Π½ΠΈ. ΠΠ΅ΠΎΠ±Ρ ΠΎΠ΄ΠΈΠΌΠΎΡΡΡ Π² ΠΎΠΊΡΠΈΠ΄Π΅ Π°Π·ΠΎΡΠ° ΡΠ°ΡΡΠ΅Ρ Ρ Π²ΠΎΠ·ΡΠ°ΡΡΠΎΠΌ, Ρ.ΠΊ. Π΅ΡΡΠ΅ΡΡΠ²Π΅Π½Π½ΠΎΠ΅ ΠΏΡΠΎΠΈΠ·Π²ΠΎΠ΄ΡΡΠ²ΠΎ NO Π² ΠΎΡΠ³Π°Π½ΠΈΠ·ΠΌΠ΅ ΡΠΌΠ΅Π½ΡΡΠ°Π΅ΡΡΡ.
ΠΠ΅ΡΠ°Π±ΠΎΠ»ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠΉ ΡΠΈΠ½Π΄ΡΠΎΠΌ: ΠΡΡΠ»Π΅Π΄ΠΎΠ²Π°ΡΠ΅Π»Ρ Π΄ΠΈΠ°Π±Π΅ΡΠ° Gerald Raven Π² 1988 Π³ΠΎΠ΄Ρ Π΄Π°Π» ΠΎΠ±ΡΠ΅Π΅ Π½Π°Π·Π²Π°Π½ΠΈΠ΅ ΡΠ°ΠΊΡΠΎΡΠ°ΠΌ ΡΠΈΡΠΊΠ° ΠΈΠ½ΡΠ°ΡΠΊΡΠ°. ΠΠ½ ΠΏΡΠΎΠ±ΠΎΠ²Π°Π» ΠΏΠΎΠΊΠ°Π·Π°ΡΡ, ΡΡΠΎ ΠΎΡΠΎΠ±Π΅Π½Π½ΠΎ Ρ ΠΌΡΠΆΡΠΈΠ½ ΠΏΡΠΈΡΡΡΡΡΠ²ΡΡΡΠ°Ρ ΠΌΡΡΠΈΡΡΠΎΡΡΡ Π² ΠΎΠ±Π»Π°ΡΡΠΈ ΠΆΠΈΠ²ΠΎΡΠ°, Π½ΠΈΠ·ΠΊΠΈΠΉ HDL-Ρ ΠΎΠ»Π΅ΡΡΠ΅ΡΠΈΠ½, ΠΏΠΎΠ²ΡΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ ΡΡΠΎΠ²Π½Ρ ΠΈΠ½ΡΡΠ»ΠΈΠ½Π° Π² ΠΊΡΠΎΠ²ΠΈ ΠΈ ΠΏΠΎΠ²ΡΡΠ΅Π½Π½ΠΎΠ΅ Π΄Π°Π²Π»Π΅Π½ΠΈΠ΅ ΡΠ²ΡΠ·Π°Π½Ρ Ρ ΠΎΠ΄Π½ΠΈΠΌ ΠΈ ΡΠ΅ΠΌ ΠΆΠ΅ ΠΎΡΠ½ΠΎΠ²Π½ΡΠΌ Π·Π°Π±ΠΎΠ»Π΅Π²Π°Π½ΠΈΠ΅ΠΌ. ΠΠΎΠ·ΠΆΠ΅ ΡΡΠΎ ΡΡΠ°Π»ΠΈ Π½Π°Π·ΡΠ²Π°ΡΡ ΠΌΠ΅ΡΠ°Π±ΠΎΠ»ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠΌ ΡΠΈΠ½Π΄ΡΠΎΠΌΠΎΠΌ. ΠΠΎ Reaven Π³Π»Π°Π²Π½ΡΠΌ ΡΠ°ΠΊΡΠΎΡΠΎΠΌ ΠΈΠ½ΡΠ°ΡΠΊΡΠ° ΡΠ²Π»ΡΠ΅ΡΡΡ ΡΠ΅ΡΠΈΡΡΠ΅Π½ΡΠ½ΠΎΡΡΡ ΠΊ ΠΈΠ½ΡΡΠ»ΠΈΠ½Ρ. ΠΠ½ΠΎΠ³ΠΈΠ΅ ΠΈΡΡΠ»Π΅Π΄ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΡ ΡΠΊΠ°Π·ΡΠ²Π°ΡΡ Π½Π° ΡΠΎ, ΡΡΠΎ Π½Π΅Ρ Π²Π°ΡΠΊΠ° ΠΎΠΊΡΠΈΠ΄Π° Π°Π·ΠΎΡΠ° ΡΠ»ΡΠΆΠΈΡ ΠΏΡΠΈΡΠΈΠ½ΠΎΠΉ ΡΠ°ΠΊΠΈΡ Π·Π°Π±ΠΎΠ»Π΅Π²Π°Π½ΠΈΠΉ, ΠΊΠ°ΠΊ ΡΠ΅ΡΠΈΡΡΠ΅Π½ΡΠ½ΠΎΡΡΡ ΠΊ ΠΈΠ½ΡΡΠ»ΠΈΠ½Ρ, ΡΠ°Ρ Π°ΡΠ½Π°Ρ Π±ΠΎΠ»Π΅Π·Π½Ρ Ρ Π²Π·ΡΠΎΡΠ»ΡΡ , ΠΏΡΠΎΠ±Π»Π΅ΠΌΡ Ρ Π΄Π°Π²Π»Π΅Π½ΠΈΠ΅ΠΌ ΠΈ ΡΠΈΠ½Π΄ΡΠΎΠΌ Ρ ΡΠΎΠ½ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠΉ ΡΡΡΠ°Π»ΠΎΡΡΠΈ.
ΠΠ°Π²Π»Π΅Π½ΠΈΠ΅: ΠΠΎΠ²ΡΡΠ΅Π½Π½ΠΎΠ΅ Π΄Π°Π²Π»Π΅Π½ΠΈΠ΅ ΡΠ°ΡΡΠΎ ΡΠ²Π»ΡΠ΅ΡΡΡ ΡΠΈΠ³Π½Π°Π»ΠΎΠΌ, ΡΡΠΎ Π½Π°ΡΡΡΠ΅Π½ ΠΏΡΠΎΡΠ΅ΡΡ ΠΎΠ±ΠΌΠ΅Π½Π° Π²Π΅ΡΠ΅ΡΡΠ², ΠΈ ΡΠ°ΡΡΠΎ ΠΎΡΠ½ΠΎΠ²Π½ΠΎΠΉ ΠΏΡΠΈΡΠΈΠ½ΠΎΠΉ ΡΡΠΎΠ³ΠΎ ΡΠ²Π»ΡΠ΅ΡΡΡ ΡΠΌΠ΅Π½ΡΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ ΠΏΡΠΎΠΈΠ·Π²ΠΎΠ΄ΡΡΠ²Π° ΠΊΠΎΠ»ΠΈΡΠ΅ΡΡΠ²Π° ΠΎΠΊΡΠΈΠ΄Π° Π°Π·ΠΎΡΠ° Π² ΠΎΡΠ³Π°Π½ΠΈΠ·ΠΌΠ΅.
Π‘ΠΠΠ: ΠΠΊΡΠΈΠ΄ Π°Π·ΠΎΡΠ° ΡΠΌΠ΅Π½ΡΡΠ°Π΅Ρ ΠΈΠ»ΠΈ ΠΏΡΠ΅ΠΏΡΡΡΡΠ²ΡΠ΅Ρ ΡΠ°Π·ΠΌΠ½ΠΎΠΆΠ΅Π½ΠΈΡ Π²ΠΈΡΡΡΠ° HIV (Torre D, Pugliese A, Speranza F., Role of nitric oxide in HIV-1 infection: friend or foe?, Lancet Infect Dis. 2003 Mar;3(3):128−9; author reply 129−30).
ΠΡΠ΅ΠΊΡΠΈΡ: ΠΠΎΠ΄ Π²Π»ΠΈΡΠ½ΠΈΠ΅ΠΌ ΠΎΠΊΡΠΈΠ΄Π° Π°Π·ΠΎΡΠ° ΠΏΠΎΠ»ΠΎΠ²ΠΎΠΉ ΡΠ»Π΅Π½ ΡΡΠ°Π½ΠΎΠ²ΠΈΡΡΡ ΡΠΏΡΡΠ³ΠΈΠΌ (A.L. Burnett et al, «Nitric oxide: a physiologic mediator of penile erection,» Science, July 17, 1992). Π‘Π²Π΅ΠΆΠ΅Π΅ ΠΈΡΡΠ»Π΅Π΄ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΠ΅ ΠΏΠΎΠΊΠ°Π·ΡΠ²Π°Π΅Ρ, ΡΡΠΎ ΠΎΠΊΡΠΈΠ΄ Π°Π·ΠΎΡΠ° ΡΠ²Π»ΡΠ΅ΡΡΡ Π³Π°Π·ΠΎΠΌ, ΡΠ΄Π΅ΡΠΆΠΈΠ²Π°ΡΡΠΈΠΌ ΡΡΠ΅ΠΊΡΠΈΡ (K.J. Hurt et al., «Alternatively spliced neuronal nitric oxide synthase mediates penile erection,» PNAS,.